Nederland erkent aanspraak
territoriale wateren niet
Actie tegen de Nederlanders ging
veel verder dan men verwacht had
MAANDAG 13 JANUARI 1958
Moeten Amerikanen Indonesië verlaten
Het ministerie van Buitenlandse Zaken deelt mede:
De Nederlandse zaakgelastigde te Djakarta heeft in opdracht van
de Nederlandse regering een nota overhandigd aan het Indonesische
ministerie van Buitenlandse Zaken betreffende de Indonesische ver
klaring over territoriale wateren rond de Indonesische Archipel.
In deze nota wordt medegedeeld dat de Indonesische maatregel in
strijd is met de regelen van het volkenrecht betreffende de vrijheid
van de zee en de maximale omvang van territoriale binnenwateren.
Voorts wordt medegedeeld dat de Nederlandse regering deze een
zijdige maatregel niet kan erkennen en niet beschouwt als bindend
voor Nederlandse onderdanen, schepen en vliegtuigen.
De grote Amerikaanse bedrijven in
Djakarta hebben hun personeel gead
viseerd uitreisvisa aan te vragen, aldus
wordt uit Djakarta vernomen. Het
betreft hier een voorzorgsmaatregel;
een. massale evacuatie zou niet In het
voornemen liggen.
Ruilhandel verboden
De Indonesische premier Djoeanda
heeft een verordening afgekondigd,
waarin de ruilhandel tussen verschei
dene gebieden op Sumatra, Borneo,
Celebes en de Molukken enerzijds en
het buitenland anderzijds onwettig
wordt verklaard.
De betrokken gebieden ruilen met
Malakka. Singapore en de Philippij-
nen kopra. rubber enandere land-
bouwprodukten voor ryst en bepaalde
uitrusting.
De minister van Financiën, Soe-
tikno Slamet, deelde mee, dat de re
gering de strijdkrachten heeft bevolen
een einde te maken aan deze handel.
Gebieden die de handel voortzetten,
zouden eventueel geen regeringssub
sidies meer krijgen.
130.000 ton scheepsruimte?
YVestduitse scheepvaartmaatschap
pijen hebben Indonesië ca. 130.000 ton
scheepsruimte voor het interinsulair
verkeer op Charterbasis aangeboden,
zo is in gezaghebbende scheepvaart
kringen in Hamburg gisteren mede
gedeeld.
De onderhandelingen over het aanbod
worden gevoerd tussen de Indonesische
ambassade in Bonn en vertegenwoordi
gers van de rederijen. In deze kringen
werd gezegd, dat dit aanbod, indien het
aanvaard wordt, de Indonesische rege
ling zou helpen een van de moeilijkste
vraagstukken op te lossen, waartegen
over zij zich gesteld ziet in verband met
het feit, dat dit scheepsverkeer tot nu
uitsluitend in handen van Nederlandse
maatschappijen was-
Het aanbod werd gedaan door een aan
tal kleine scheepvaartmaatschappijen
en de eigenaars van afzonderlijke sche
pen en geen van de grote scheepvaart
lijnen zijn erby betrokken. In deze tijd
van het jaar, aldus werd in deze krin
gen gezegd, is er zeer veel scheepsruim
te beschikbaar en indien het aanbod
wordt aanvaard zou dit ook de kleine
scheepvaartmaatschappijen helpen hun
seizoensmoeilijkheden te overwinnen.
Nieuwe minister
van Landbouw:
Dr. A. Vondeling
Dr. ir. A. Vondeling, lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal, is bij K. B.
van 11 januari 1958 benoemd tot mi
nister van Landbouw. Visserij en Voed
selvoorziening.
De heer Vondeling is vanmorgen door
H. M. de Koningin te Soestdijk beëdigd.
Zaïn naar Soekarno
De Indonesische ambassadeur In
Bonn, mr. Zain, is gisteren per vlieg
tuig naar Cairo vertrokken op weg
naar Djakarta, waar hij overleg zal
plegen. In Cairo zal hij met Soekarno
spreken over de mogelijkheden van
het verleggen van de handel van Ne
derland naar Duitsland.
Donderdag heeft hij gesproken met de
Westduitse minister van Buitenlandse
Zaken, von Brentano, om zich op de
hoogte te stellen van de Westduitse
houding inzake de betrekkingen tussen J
beide landen.
Tot de onderwerpen die werden besproken
behoorde de overeenkomst tussen West-
Duitsland en Indonesië inzake techni
sche hulp. die in oktober in werking
trad.
Volgens deze overeenkomst zullen ge
mengde commissies bijeen komen om
projecten inzake technische hulp te be
studeren.
Voor zijn vertrek sprak de Indonesi
sche ambassadeur een bericht tegen dat
hij een aanbod van de Bondsrepubliek
tot bemiddeling in het conflict tussen
Indonesië en Nederland bij zich heeft.
Hij zou ook niet over de mogelijkheden
van een dergelijke bemiddeling spreken.
Bij zijn gesprek met minister von Bren
tano was dit onderwerp niet ter sprake
gekomen.
Geen Staat Sumatra
Luitenant-kolonel Hasan Kasim, waar
nemend militair bevelhebber van Noord-
Sumatra, heeft gisteren verklaard, dat
er geen bewijzen zijn gevonden voor de
juistheid van de geruchten, dat er een
beweging is die beoogt een afzonderlijke
Staat Sumatra te stichten. Hij voegde
eraan toe, dat hij krachtige maatrege
len zou nemen tegen een dergelijke be- j
weging, indien zij zou blijken te bestaan, i
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK
Beroepen te Mensingeweer (toez.). A. J.
Plug. vicaris te Schiedam. Benoemd tot
hulpprediker te Rotterdam-Charlols (wyk-
Semeente Carnlsse) ds. W. F. Kuil te
ieenvllet.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Hollum op Ameland P.
Boonstra, kand. te Marum (Gron.).
Aangenomen naar Gronlngen-Oost (vac. F.
Vroon) W. Reeskamp te 's-Gravenhage-W.
naar Vlaardingen (7de pred. pl.) M. J.
Mulder te Heerde.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Meppel J. H. Carlier te
Zutphen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Elspeet J. B. Bel te Krab-
bendljke.
DUITSE KERKEN WAARSCHUWEN
TEGEN GEMENGDE HUWELIJKEN.
Het Duitse episcopaat heeft de rooms-
katholieken in Oost- en West-Duitsland
gewaarschuwd voor de gevaren van een
gemengd huwelijk. Dergelijke verbinte
nissen. zo wordt gezegd in een herderlijk
schrijven dat zondag van de kansel werd
voorgelezen, worden veel vaker verbro
ken dan huwelijken tussen mensen van
hetzelfde geloof. Bovendien ontstaat in
een gemengd huwelijk gemakkelijk twij
fel over geloofszaken bij kinderen.
Van de zyde der Duits Evangelische
Kerk is meegedeeld, dat volgende week
zondag een dergelijke verklaring in de
evangelische kerken zal worden voorge
lezen.
Vereenvoudiging in emigratie
ZUID AFRIKAANSE PREDIKANTEN
BEZOEKEN ONS LAND.
Drie predikanten uit de Unie van Zuid-
Afrika, vertegenwoordigers van de drie
grot 3 gereformeerde en hei-vormde ker
ken in de maatschappij voor Europese
Immieratie, brengen op het ogenblik een
bezoek aan ons land. Zij bestuderen
daarbij de mogelijke vereenvoudiging van
de emigratie-procedure en besteden alle
aandacht aan de welzijnszorg en nazorg
van de Nederlandse emigranten in de
Unie.
Zy hebben donderdag o.m. een onder
houd gehad met minister Suurhoff. met
de commissaris voor de emigratie, mr. ir.
B. W. Haveman en de directeur van de
Nederlandse Emigratiedienst, mr. J. A.
U. M. Grevenstein
Vrijdag hebben zy een bezoek gebracht
aan de ambassadeur van de Unie van
Zuid-Afrika, waarna zy een bespreking
hadden met dr. Emmen, secretaris-gene
raal van de Ned. herv. kerk en met de
heren dr. Boon. Prinsen en dr. Kool
haas In de middag hebben zij bespre
kingen gevoerd met de Zuidafrikaanse
immigratie-attaché, de heer E. van Zijl
Hofmeyr, waarna zij later het bestuur
van de Christelijke Emigratie Centrale
hebben ontmoet. Vandaag hadden zij een
ontmoeting met de Gereformeerde Emi
gratie-stichting
DOOPSGEZINDE
PREDIKANTENVERENIGING
De algemene vergadering van de Al
gemene Nederlandse Doopsgezinde Pre
dikantenvereniging zal 14 en 15 april te
Amsterdam worden gehouden. Het on
derwerp „Onze godsbeschouwing" zal
worden ingeleid door de -predikanten
ds. F. v. d. Wissel, em. predikant te
Leeuwarden en ds. W I. Fleischer uit
Groningen. Ds. H C. Valetor. te Nijme
gen zal refereren over: „Retrait".
Russische bijstand
Premier Djoeanda heeft verklaard,
dat Indonesië in staat zou zijn ijzer- en
staalfabrieken te bouwen als het een
lening van ongeveer 350 miljoen gulden
van de Sovjet-Unie zou krijgen.
Nasoetion tegen
„bevrijdingsdivisies"
De oprichting van „divisies" en an
dere gewapende eenheden voor de I
„bevrijding van West-Irian" buiten de
officiële strijdkrachten om is afge- j
keurd door de chef-staf van het leger, j
generaal-majoor Nasoetion. aldus j
heeft een woordvoerder van het leger, j
majoor Harsono, gisteren meegedeeld.
Generaal Nasoetion heeft opdracht
gegeven, dat dergelijke activiteit wordt
gestaakt. Hij zei. dat de strijd om West-
Irian onder leiding van slechts één in
stantie Nationale Veiligheidsraad
wordt gevoerd.
De vorige week werd gemeld, dat op
Sumatra, Java en Celebes zes „divisies
voor de bevrijding van West-Irian" wa
ren opgericht.
Gaat overeenkomst met
Japan niet deer?
De overeenkomst inzake het huren
van Japanse schepen zal misschien
geen doorgang vinden, omdat de Ja
panse firma's niet aan de bijzondere
Indonesische verlangens kunnen vol
doen.
Onderzoek naar onbekende
duikboten
Het „opper-commando" van het In
donesische leger stelt een volledig
onderzoek in naar de waarnemingen
van vreemde duikboten voor de kust
van Celebes.
De laatste keer, dat men zo'n duik
boot zag, was op ongeveer 6 km. van
de stad Pare Pare.
Dr. Anne Vondeling werd als landbou
werszoon geboren op 2 maart 1916 te
Appelscha (gem. Ooststellingwerf), Fr.).
Zijn vader oefent een gemengd bedrijf
uit op de zand- en veenkoloniale grond
in de zuidoosthoek van Friesland. Nadat
de heer Vondeling in 1934 het H.B.S.-
diploma behaalde aan de R.H.B.S. te
Assen bezocht hij de landbouwhoge
school te Wageningen. Als student was
hij actief m het verenigingsleven, o.a. In
de Vrijzinnig Democratische Jongeren
Organisatie. In de jaren 1938 1939 be
zocht hij de school voor reserve-officie
ren onbereden artillerie te Utrecht. In
september 1940 behaalde hij aan de
Landbouwhogeschool het diploma land
bouwkundig ingenieur (economische rich
ting).
In 1941 huwde de heer Vondeling met
mr. Antonia Agnes van 'tHof. de heer
en mevrouw Vondeling hebben drie kin
deren.
Van 19401945 was dr. Vondeling
landbouwkundige bij de provinciale dienst
van Friesland (toegevoegd aan de com
missie Noordoostpolder). In de oorlogs
tijd en vlak daarna was hij als journa
list werkzaam in de groep „Je Maintien-
drai". Hij was mede-oprichter en hoofd
bestuurslid van de Nederlandse Volksbe
weging.
Sinds 1945 is de heer Vondeling direc
teur van de .Coöperatieve Centrale
Landbouwboekhouding" te Leeuwarden,
een accountants- en belastingadvieskan-
toor.
Na de Kamerverkiezingen van 1946
deed hij op 25 juli zijn intreden in het
Parlement als lid van de Tweede Kamer
voor de P. v. d. A., waar hij zich vele
jaren specialiseerde in agrarische zaken.
In 1948 promoveerde de heer Vonde
ling aan de Landbouwhogeschool op een
proefschrift „De bedrijfsvergelyking in de
landbouw" (een economisch-statistische
studie).
Hij is lid van het hoofdbestuur van
de P. v. d. A., voorzitter van de stichting
„Friese Pers" (Leeuwarder Courant en
Friese Koerier), lid van de Zuiderzee
raad, voorzitter van de Vereniging van
landbouwboekhoudbureaus en bestuurslid
van de Nederlandse Verbruikscoöperaties.
Veronderstellingen niet uitgekomen
Indonesië heeft nu geen troeven meer
In de verwarde situatie waarin Indonesië zich op het ogenblik bevindt, is één
ding zeker: de acties tegen de Nederlanders zfjn veel verder gegaan en veel
sneller verlopen dan de hoogste autoriteiten voorzien hadden, aldus de hoofd
redacteur voor Indonesische Zaken van U.P., na een verblijf van drie weken in
Indonesië.
De Indonesiërs hebben er duidelyk op gerekend dat enige economische pressie
tegen de Nederlandse belangen In Indonesië Westelijk Nieuw-Guinea aan Indonesië
zou brengen, zonder dat de nationale economie te ernstig werd belemmerd. Als
men erin slaagde West-Irian te verkrijgen, dan zou, zo veronderstelde men, de
in gevaar gebrachte samenhang met de Buitengewesten, danig versterkt worden.
De campagne zou tevens de Nederlandse invloed op openbare nutsbedrijven en op
het zakenleven in het algemeen verminderen, zonder dat de overblijvende Neder
landers zich genoopt zouden voelen het land te verlaten.
Britse bladen beschuldigen
admiraal Strauss (V.S.)
De Britse bladen „Observer" en „Sun
day Express" hebben de Amerikanen en
met name admiraal Strauss, het hoofd
van het Amerikaanse program inzake
kernenergie, ervan beschuldigd, dat zij
verhinderd hebben, dat belangrijke vor
deringen van Britse geleerden op het ge
bied van de fusie van waterstofatomen
drie maanden geleden zijn bekend ge
maakt. Het zou, volgens de „Observer"
de bedoeling van Strauss zijn, Ameri
kaanse geleerden de kans to geven, hun
achterstand op dit gebied in te halen.
Verwacht wordt, dat de bekendmaking
nu op 24 dezer zal worden gedaan.
Admiraal Strauss heeft enkele dagen
geleden met nadruk ontkend, dat de
V.S. om prestigeredenen deze bekend
making zouden hebben vertraagd).
Maar er gebeurden verschillende din
gen, die men niet voorzien had. of die
zich sneller voltrokken dan men bere
kend had. Daartoe behoorden:
1. de goed-georganiseerde en snelle
„overnemingen" van vele Nederlandse
firma's door vakbondsgroepen. die op
hun beurt weer een inbeslagneming
door het leger noodzakelijk maakten,
zodat de politici afhankelijker werden
van het leger dan hun welkom was.
2. de onverwachte haast waarmee de
Nederlanders begonnen hun gezinnen,
eerst bij honderden, weldra bij duizen
den, te evacueren.
3. het krachtige standpunt van de
Nederlandse regering, die ondanks de
mogelijke verliezen van Nederlands
kapitaal en van Nederlandse handel
vasthield aan het bezit van Nieuw-
Guinea.
Steeds smallere basis
Tengevolge van al deze ontwikkelingen
geven de autoriteiten van beide partyen
thans toe dat de basis voor besprekingen
snel hoe langer hoe smaller wordt. Dit
betekent dat Indonesië, dat geacht werd
na het debat in de Assemblee der V.N.
in een tamelijk sterke onderhandelings
positie te zyn. In enkele weken tijd al
zijn troeven heeft uitgespeeld zonder
iets te winnen.
De Indonesische regering heeft geen
troeven meer achter de hand en heeft
bovendien door. wat Moh. Hatta „slech
te voorbereiding" heeft genoemd, het
land zeer ernstige schade toegebracht.
Sommige Nederlanders hebben hun
Indonesische vrienden gezegd dat zij
sterk betwijfelen of de Indonesische re
gering zal kunnen verhoeden dat Java
binnen een of twee jaren aan de com
munisten toevalt. Die opvatting heeft de
Indonesische bewering dat het Neder
landse zakenleven hersteld zou kunnen
worden - een nog overgebleven onder -
handelings-aanbieding - ook ten sterk
ste ondermijnd.
Communisten wachten
De leiders van öe PKI houden zich
tot dusverre zorgvuldig op de achter
grond. Achter de schermen pogen zij de
winsten te consolideren, die zy in de
eerste weken van de anti-Nederlandse
campagne hebben geboekt, en die zij
geheel hopen uit te buiten bij de verkie
zingen van 1959. De communistische lei
ders zijn er volgens bevoegde waarne
mers, van overtuigd dat zij met succes
een poging zouden kunnen ondernemen
om Java over te nemen. Doch zij besef
fen dat zulk een daad onherroepelijk de
verbreking van de nog bestaande ban
den met de buitengewesten zou beteke
nen. En die rijke buitengewesten vor
men tenslotte de ware prijs, die de com
munisten zouden willen behalen.
De PKI schijnt geen succes te hebben
met pogingen om enige steun van bete
kenis te winnen in hoge legerkringen.
Zij richt thans haar campagne op de
onderofficieren.
Men gelooft dat de volgende factoren
de communisten genoopt hebben geen
haast te maken: 1. het gevaar van ver
breking der eenheid onder de verschil
lende eilanden; 2. de tegenstand van het
leger en van de sterke niet-communis
tische mohammedaanse groepen; 3. ver
trouwen in hun organisatie en sterkte
voor langere duur.
Het zakenleven in Indonesië gaat,
krachtens de wetten der traagheid op
het ogenblik nog min of meer voort. Met
uitzondering van de scheepvaart. Men
verwacht dat in allerijl van buiten aan
getrokken schepen pas tegen het einde
van februari een begin zullen kunnen
maken met een vermindering van de
voedseltekorten in verschillende gebie
den.
In Indonesië wordt veel gegist om
trent de „rustkuur-reis" van president
Soekarno.
Theorieën ever Soekarno
Ben der theorieën stelt dat de
politieke positie van Soekarno verzwakt
zou zijn. maar dat lijkt niet erg waar
schijnlijk. gezien de nog onmiskenbare
populariteit van de president en zijn in
functie blijven.
Een andere veronderstelling wil dat de
regering tegenmaatregelen tegen de
wassende invloed van PKI en Sobsi wil
nemen en dat Soekarno maar liever bui
tenslands wil vertoeven, als die maat
regelen genomen worden.
Geen openlijke bezorgdheid
Wat in Djakarta, gezien de omstan
digheden, opvalt, is dat er zo weinig te
bespeuren valt van openlijke bezorgd
heid over de situatie, zowel in Neder
landse als in Indonesische kringen. Al
les ziet er volkomen normaal en rustig
uit in de Indonesische hoofdstad. Het
enige, wat dagelijks van de toestand te
zien valt, zijn de reeds smoezelig gewor
den anti-Nederlandse leuzen die op de
witte muren van Nederlandse gebouwen
geklad zijn
Een krachtig Frans
protest bij Tunesië
Algerijnse opstandelingen
opereerden vanuit Tunesië
De Franse ambassadeur in Tunesië
heeft by de Tunesische regering krachtig
geprotesteerd naar aanleiding van een
bloedig incident aan de Algerijnse-Tu-
nesische grens. Nabij Sikiet Sidi Joessef
deed een groep van enkele honderden
Algerijnse opstandelingen een aanval op
een Franse patrouille, waarvan veertien
militairen werden gedood en vijf worden
vermist. Toen er Franse versterkingen
aankwamen trokken de opstandelingen
zich volgens de Franse lezing op Tune-
sisch grondgebied terug, waar al enige
vrachtauto's en een ambulance stonden
te wachten.
In Franse kringen in Algiers heerst
grote opgewondenheid over dit inci
dent. Men ziet er een bewijs in. dat
Tunesië de Algerijnse rebellen min of-
meer openlijk steun verleent.
In een hevig gevecht bij Ain Beida
ten zuiden van de Algerijnse stad Con-
stantine hebben Franse troepen 116 op
standelingen gedood en 31 gevangen ge
nomen, aldus hebben de Franse autori
teiten in Algiers zaterdag bekend ee-
maakt. Ter versterking van de veilig
heidstroepen in het gebied van Ain Beida
werden parachutisten in hefschroef-
vliegtuigen naar de plaats van het ge
vecht overgebracht. Volgens de Fran
sen zijn alle leden van de groep opstan
delingen gedood of gevangen.
Tweede Spoetnik
1000 maal rond
Radio-Moskou heeft bekend gemaakt
dat Spoetnik-II gisteren om midder
nacht Nederlandse tijd duizendmaal om
de aarde gegaan was en op die reis
45.500.000 kilometer heeft afgelegd, circa
120 maal de afstand van de aarde naar
de maan en Spoetik-II heeft reeds
2.200.000 kilometer meer afgelegd dan
Spoetnik-I. De hoogte van de baan van
Spoetnik-II is inmiddels met 370 km
en haar omlooptijd is met 3.9 minuut
verminderd.
VARIA
De feestmaaltijd in Nederland
in de loop der tijden
Het Voorlichtingsbureau voor de Voe
ding meldt:
Gegevens betreffende de voeding in
Nederland' in vroeger tyden zijn betrek
kelijk schaars. Omtrent de eetgewoon
ten van de „gewone man" is zeer weinig
bekend, over die der aanzienlijken heb
ben rekeningen en beschrijvingen ons
enigszins ingelicht. Een continu beeld
ontbreekt en uit de bronnen die ons ten
dienste staan, mogen wy geen beeld
vormen dat voor het gehele land zou
gelden. Wij zullen ons beperken tot de
feestmaaltijden der aanzienlijken.
De maaltijden van de ridders en ge
goede burgerij in de middeleeuwen ken
merken zich niet alleen door een grote
hoeveelheid, maar ook door een grote
verscheidenheid van bepaalde soorten
voedsel. Vooral van vlees, vis, wild en
gevogelte vinden wij bij de beschrijvin
gen van maaltijden vele soorten ge
noemd, ook van verschillende vogels,
die wij nu niet op onze menu's zouden
zetten: lijsters, spreeuwen, reigers en
pauwen (de laatste voornamelijk bij de
aanzienlijken, de kleine zangvogels ook
by de minder welgestelden). Onder de
vleessoorten worden naast varkens,
koeien, kalveren en schapen, walvissen,
zeehonden en bruinvissen genoemd. Dat
de wildstand in het nog bosrijke West-
i Europa overvloedig was, toont het ruime
gebruik van herten, zwijnen, beren,
reeën en kleiner wild.. In later tijden,
toen een herte- en reeëbout al niet meer
als fijn gerecht werd beschouwd, waar-
j deerde men als bijzondere lekkernij de
gestoofde hertehoren.
I Vis werd vaker op tafel gebracht dan
tegenwoordig, hetgeen grotendeels een
I gevolg was van het feit dat de vasten
strenger waren en strenger toegepast
werden. De vette vissoorten vonden veel
waardering. Kikkerbilletjes waren toen
tertijd ook hiér een bekend gerecht.
Zo ziet na de modernisering de I op de Parijse Champs Elysées. De i
verlichting er uit van de [onteinen twaalfdelige kroon is ontworpen 1
door de Parijse kunstenaar Max
Ingcand.
Tegenover deze voedzame spijzen
stonden niet veel frisse gerechten:
vruchten werden wel gegeten, groenten
bij voorkeur niet of weinig. Groenten
gaven immers niet veel voedsel en had
den vele kwade eigenschappen. Zij
brachten „melancolycken oft quaden
humoren" voort. Wie gezond wilde blij
ven, moest vooral niet veel fruit en
„warmoes" eten. Sla en rapen behoor
den tot de minst nadelige groenten.
Werden groenten niet als zelfstandige
spijs opgediend, bij de spijsbereiding
werden zij veelvuldig gebruikt, voorna
melijk uien, prei en knoflook. Men krijgt
de indruk dat in het algemeen sterk
gekruid werd. niet alleen met inheemse,
maar ook met geïmporteerde kruiden en
specerijen, zoals lijsterbessen, salie, na
gelen, gember, peper, foelie, kaneel en
saffraan. Aan de bereiding van gekruide
sausen werd veel aandacht besteed. Men
wenste gerechten met sterk uitkomende
smaak èn hoopte door het gebruik van
de speceryen de kwade werking van de
vruchten tegen te gaan. Het wijnvat
werd bij de maaltijden geducht aange
sproken. Soms werd ter vergroting van
de dorst de wyn gezouten.
Talrijk waren de waarschuwingen van
doktoren tegen de te weelderige maal
tijden, ook in later tijden. In de zestien
de en zeventiende eeuw werden zelfs
door de overheid maatregelen getroffen
om al te grote overdaad tegen te gaan.
Niet altijd warende maaltijden der rijken
buitensporig. Men vergenoegde zich wel
met één of twee vis- of vleesschotels,
soep. erwten of bonen, vruchten en rijs
tebrij of zoet of hartig gebak als toe
spijs. De meest gegeten vleessoorten zijn
in de zestiende eeuw al varkens- en
rundvlees: de zeedieren worden niet
meer op de rekeningen vermeld. Wés er
geen vlees dan vond men het niet be
zwaarlijk om twee visgangen te serveren.
In de keukens der rijken wordt nu boter
bij de spijsbereiding gebruikt.
In de zeventiende eeuw schijnen de
bezwaren tegen groenten ietwat geluwd
te zijn. Salades van diverse groenten: sla,
witte en rode kool, snijbonen, andijvie
e.a. worden aan de feestmaaltijd gepre
senteerd. Bloemblaadjes van rozen,
goudsbloemen of bernagie gaven deze
salades ongetwijfeld een fleurig aanzien.
Gebruikelijke garnituren bij vlees- en
wildschotels waren gestoofde vruchten:
appelen en vooral ook pruimen.
Pas op het laatst van de achttiende
eeuw wordt de aardappel een plaats in
de keuken der rijken waardig gekeurd,
bij de armen was hij al eerder bekende
kost. Kool en rapen verdwijnen uit de
feestmaaltijd om plaats te maken voor
fijnere groenten: fijne worteltjes, bo
nen.
Natuurlijk' "blijven de vlees-, wild- en
gevogelteschotels het belangrijkst- De
populariteit van visgerechten begint te
tanen. Zalm was zo algemeen verkrijg
baar, dat zij zeker niet als feesteten
gegeven kon worden. Zelfs de armen
lusten geen zalm.
Van zoetigheid heeft de Nederlander
nooit afkeer gehad. Het gebruik van
pudding is echter pas laat, door Engelse
invloed, ingeburgerd. Meer geliefd wa
ren de diverse soorten koek en gebak,
zoals rijsttaart en -koeken en vruchten
gebak.
Een tweetal voorbeelden van feest-
menu's uit de negentiende eeuw toont,
dat men er toen ook nog wel weg mee
wist. Volgens de schrijver uit het vak
blad „De Banketbakkerij", waaraan het
eerste menu is ontleend, duurde deze
van 2 tot 10 uur.
Een Brussels feestmaal in 1850 ter
gelegenheid van een nieuwe spoorweg
verbinding:
Oesters
Schildpadsoep
Turbot met Hollandse saus
Engelse roastbeef
Getruffeerde braadhoenders
Kepze van bijgerechten
(hors d'oeuvres)
Pastei onder nat van vlees
Lamsribben met aspergetoppen
Kalfszwezerik met Toulousesaus
Warme vleespastei
Onder korst gebakken macaroni
met Milanesesaus
Poolse rijstschotel
Koude patrijzen in 't rood
Koude vis in gestold nat
met Tartaarse saus
Tongvisriemen met salade
onder Italiaanse saus
Reebokbout
Boheemse fazanten
Westfaalse hesp (ham)
Kapuinen met truffen in gelatine
Straatsburgse pastei
Kreeften in struik
Vier grote gebakken
(piè<^s montées)
Kampernoelien onder korst
Spaanse Cardonen (een soort vis)
Gelei van ananas
Charlotte Russe (een soufflé)
Plombières-kreem
Roomijs
Fruit
Koffie en Likeuren
Napolitaanse punch
Dit alles werd natuurlijk rijkelijk be
sproeid met een half dozijn verschil
lende wijnen en enkele merken cham
pagne
Conventioneel menu uit: Recepten
van de Haagsche Kookschool 1900)
Potage k la tortue
Croquettes
Saumon, sauce persil
Filet de Boeuf sauce madère
Jambon aux épinards
Ohapons de Bréda aux champignon!
Aspic d'aiguilles a la mayonnaise
Punch a la romaine
Ris de veau aux petits pois
Dinde truffé
Faisans, salade
Asperges a la Hollandaise
Bécasses naturelles
Pouding diplomate
Gelée aux oranges
Glace
Dessert
Lunch ter gelegenheid van het staat-
siebezoek van Z-M. de Koning van
Zweden aan Nederland in 1956
De lunch mocht niet te zwaar zijn;
wel moest zij aan de hoogste eisen vol
doen.
Het menu was:
Koud gerecht van een eendvogel
Vruchtensla
Gekookte Gelderse ham In korst
Maderasaus
Westlandse asperges
Verse ananas met slagroom
Literatuur:
Dr. F. E. J. M. Baudet, De maaltijd en
de keuken in de Middeleeuwen. A. W.
Sythoff, Leiden.
L. Burema, De voeding in Nederland van
de Middeleeuwen tot de twintigste eeuw,
van Gorcum en Co, Assen.
Mensen aan Tafel, Gemeente musea
Amsterdam, cat. no. 135, 1955-
Manden, A. C. Recepten van de Haag-
sche Kookschool, Gebr. van Cleef, 1895.
Hoge onderscheiding voor
onze Weense correspondent
Bij besluit van de Oostenrijkse staats
president. dr. Scharf, is aan de Weense
correspondent van het Leidsch Dagblad,
prof. dr. N. Greitemann. het Oostenrijk
se grootkruis van verdienste verleend.
De onderscheiding is uitgereikt door de
kanselier, ir. Raab. die de aandacht ves
tigde op de verdienstelijke en objectie
ve berichtgeving voornamelijk in ver
band met het Oostenrijkse staatsver
drag.
