Belgische kunstwereld is geschokt
door verkoop van beroemd drieluik
Trio Pasquier voor „Toonkunst"
Prinsen De Mérode verkochten
„Maria-boodschap" naar V.S.
66ste jaargang
Donderdag 9 januari 1958
Tweede blad no. 29358
(Van onze Brusselse correspondent)
Aan spits van het bij machte mogelijke
De naam „Pasquier" (de drie gebroeders Jean, Etienne en Pierre,
resp. viool, alt en cello) is een „begrip".
Al 31 jaar bezoeken zij ons land en de bewondering der fijnproevers
op het gebied der kamermuziek stijgt voor hen nog steeds. Zij vinden
bij hen het non plus ultra van ragfijn genuanceerde, klankschone en
harmonisch op elkaar afgestemde ensemblekunst.
In 1954 gewaagden wij voor het laatst van hun volmaakte, voorname
speeltrant, hun noblesse, hun onvergelijkelijke speelvrijheid, waarin de
ingeving van het ogenblik geen schade doet en waarbij toch de een
heid bij voortduring bewaard blijft.
Het lijkt, alsof ieder maal dat ge hen opnieuw hoort, de delicate
zeggingskracht nog intenser doorleefd is.
Het moet voor hen geen eenvoudige schermer baron Gottfried van Swieten
taak zijn het auditorium steeds weer
met een nieuw programma in kennis te
stellen, want de triolitteratuur is be
perkt.
Toch slagen de Pasquiers daarin, dit
maal met werken van Mozart, Beetho
ven en de Franse componist Jean
Rivier.
Hoogst interessant de Mozart, nl.
diens vier Préludes (van de zes) ieder
gevolgd door een fuga van Wilhelm
Friedemann Bach (eenmaal) en drie
maal door Joh. Seb. Bach uit het Wohl-
temperierte Klavier. Zij zijn in 1782 op
gedragen aan zijn te Leiden geboren be-
Naar een
veiliger verkeer
Cursus voor bromfietsers
Zoals wy reeds eerder aankondigden,
is het bestuur van de afd. Leiden van
het Verbond voor Veilig Verkeer voor
nemens ook hier ter stede een cursus
voor bromfietsers te organiseren, waar
aan de deelneming tegen een matige
vergoeding openstaat voor allen, die een
bromfiets berijden.
In merkwaardige tegenstelling tot
andere plaatsen, blijkt de belangstelling
hiervoor in onze stad zeer gering te zijn.
Was in Utrecht bijvoorbeeld het aantal
gegadigden zó groot, dat niet minder
dan vijf parallelcursussen tegelijk moes
ten worden georganiseerd, in Leiden
bereikte het aantal liefhebbers nau
welijks de dubbele cijfers. Het afdelings
bestuur heeft de neiging deze geringe
animo te verklaren uit de overweging,
dat bromfietsrijdend Leiden wellicht niet
voldoende op de hoogte is van de aard
en de opzet van deze cursussen. Waar
de deelneming daaraan mag worden
aangemerkt als een effectief streven
naar verhoging der verkeersveiligheid,
zij op deze plaats nogmaals gewezen op
de mogelijkheid om zich voor deze cur
sussen op te geven aan het secretariaat
der afdeling, gevestigd in het Politie
bureau in de Zonneveldstraat, alwaar
ook nadere inlichtingen worden ver
strekt.
Trambaan
vrijhouden
De trambaan moet door iedere weg
gebruiker worden vrijgehouden wan
neer een tram nadert: de tram mag
door het ryverkeer nooit in zijn vrije
loop worden belemmerd-
De ANWB wijst er in dit verband nog
eens op dat vooral by het afslaan op
een kruispunt of by het parkeren extra
aandacht aan deze regel moet worden
besteed.
Zo moet men b.v. bij het links afslaan,
indien daarbij een links gelegen tram
ten behoeve van zijn strijktrio, waarmee
hij voor zijn kennissenkring musiceerde.
Mozart bleef in deze Préludes in
hoofdzaak nog zichzelf getrouw, ondanks
de by hem door de zich ook voor Hayan
ze sterk interesserende van Swieten opge
wekte bewondering voor Bach en al deed
hy ruimschoots pogingen om tot diens
wereld door te dringen.
De rust en de duidelijkheid, waarmede
de Pasquiers met sublieme loonvorming
een en ander exposeerden, waarbij de
klaarheid der polyfone stemvoering in
de fuga's uniek genoemd mag worden,
dwongen tot diep respect. „Huismuziek"
van de hoogste orde, waarnaar te luis
teren een verheffende ervaring was!
Men kon voorts kennis nemen van de
groei naar zelfstandigheid van de 27-
op. 9 no. 1 in D majeur, dat van de 27-
jarige Beethoven in het Trio op. 9 no. 1
in D majeur, dat speciaal in het Presto
een ongeëvenaarde verklanking kreeg.
Daarin bewezen de Pasquiers, dat
de allermoeilijkste materie voor hen ge
nerlei problemen schept. Ook hier was,
gelijk trouwens in alles wat zij spelen, de
geest dominerend en de uitdrukking
daarvan tot in ieder onderdeel der on
derscheidene delen van dit Trio van
een perfectie, waarover zich slechts
musici kunnen verheugen, die door de
jaren heen tot een volstrekte volgroeid
heid gerijpt zijn.
Wij geloven dat het Trio Pasquier zich
met deze vertolking aan de spits stelde
van wat hier bij machte mogelijk is!
Slechts één werk vulde het concert-
deel na de pauze: het aan het Trio Pas
quier opgedragen, van 1933 daterende
Trio van de Parijse conservatoriumleraar
Jean Rivier (1896). die o.a. vijf symfo
nieën schreef. Men speelt deze composi
tie dit seizoen voor het eerst, doch wij
betwijfelen, of de Pasquiers er een groot
succes mee oogsten. Daarvoor lijkt ons
dit trio te weinig geïnspireerd geschre
ven, uitgezonderd het ritmisch boeiende
laatste deel (Molto vivo et ritmico)
waarin afstand gedaan wordt van „be
dacht" maakwerk, waarvan het te uitge
sponnen karakter evident is.
De verwachtingen, welke aanvanke
lijk het subtiele, stemmingsvolle en colo-
ristisch fijnzinnige Allegretto wekte,
gingen niet in vervulling, zij verwater
den te zeer in monotonie.
Het applaus-leek ons dan ook méér de
als steeds uitermate gevoelige, genuan
ceerde reproduktie te gelden, waarin alle
kenmerken van dit al zo vele malen,
hooggeroemde sublieme Pasquierspel te
onderkennen waren en waardoor veel
vuldig. zélfs in Rivier, een merkwaar
dige spankracht bereikt werd.
Toch was het hierna een ware wel
daad in Schuberts eerste Trio B dur
zonder enige beperking op te mogen
gaan in de absolute klankschoonheid
waarvan de Pasquiers het apart geheim
bezitten en de blijde verwondering daar
over te" ondergaan.
Zó horen wij deze eminente instru
mentalisten het allerliefst!
Omdat zij daarmee de toehoorder,
doorstroomd van een warm en zuiver
geluksgevoel, naar huis doen gaan!
H.
Kaasmarkt weer in
Waaggebouw
Bij wyze van proef zal de kaasmarkt,
die sedert 1927 op het Kaasmarktter
rein wordt gehouden, met ingang van
morgen gedurende de wintermaanden
plaats vinden in het Waaggebouw
(Boterhuis).
Met deze maatregel, welke er in de
eerste plaats op is gericht om de handel
tijdens het gure jaargetijde in een over
dekte ruimte te doen plaats vinden,
keert men terug naar een toestand,
welke voordien vele jaren bestond en
waartoe het thans gerestaureerde Waag
gebouw een goede mogelijkheid biedt.
C.B.P.B. bijeen
In het gebouw „Rehoboth" kwamen
gisteravond de Chr. Plattelandsvrouwen
uit deze gemeente bijeen. Het was de
eerste vergadering in het nieuwe jaar.
Als spreker was uitgenodigd de heer H.
de Jong t Wassenaar. Deze vertelde
voor de pauze het een en ander over ge
vangenen, ontslagen gevangenen en hun
gezinnen. De heer De Jong noemde het
probleem van de reclassering en alles
wat daarmede samenhangt een bran
dend vraagstuk. Er is naar zijn mening
op dit terrein een groot tekort aan be
zinning en evenzeer een tekort aan
daadwerkelijke zin. Ook de kerk doet
niet wat zij er aan behoort te doen, al
dus spreker. In onze gevangenissen zit
ten thans ongeveer vierduizend mensen
opgesloten. Een nog grotet aantal ver
toeft in strafgestichten en duizenden
voorwaardelijk of gedeeltelijk voorwaar
delijk veroordeelden staan onder toe
zicht van de reclasseringsinstellingen.
Heel wat vrijwilligers, die hun schouders
onder dit werk willen zetten, zijn nodig.
Het is zelfs min of meer een plicht om
de helpende hand uit te steken omdat
zonde en misdaad niet een persoonlijke
aangelegenheid zijn. Wij zijn er in
zekere zin allen in betrokken, zo stelde
de heer De Jong. Wij moeten getuigen
van liefde en de gerechtigheid in het
byzonder aan het adres van de gevan
genen en hun gezinnen, die met woord
en daad bijgestaan dienen te worden en
zowel in materieel als in geestelijk op
zicht gesteund. Sentimentaliteit en over
gevoeligheid zijn bij het reclasserings-
werk echter uit den boze. Men moet hart
voor de zaak hebben en vooral ook de
arbeid, die de voorzorg betreft, niet ver
waarlozen. Later op de avond was er
gelegenheid tot het stellen van vragen.
AUTO TEGEN TRAM.
Gistermiddag omstreeks kwart over
drie kwam een auto op de Blauwpoorts-
brug in botsing met Blauwe Tram. Het
verkeer ondervond tengevolge van deze
aanrijding twintig minuten vertraging.
De auto werd beschadigd.
Garantie-lening voor de
Ned. Antillen
De Eerste Kamer heeift met
algemene Memmen ne« regcim6oVuu* -
stel aangenomen om tot een bedrag van
38 miljoen gulden garant te zijn voor le
ningen van de Ned. Antillen voor de
uitvoering van plannen ter verbreding
van de economische basis van het land.
In het kader van de wederzijdse bij
stand was men algemeen van oordeel,
dat de garantie moet worden verieend
zonder beoordeling van de plannen, die
in de eerste plaats voor de verantwoor
ding zijn van de zelfstandige Ned. An
tillen.
De financiële regeling houdt ook in,
dat Nederland ten iioogate 1% voor haar
rekening zal nemen van de rente boven
3'/2 Dat betekent jaarlijks f. 380.000
en de heer De Wilde (VVD) was van
mening, dat een subsidie tot dat bedrag
zuiverder was geweest. Men speculeert
op een daling van de rente, maar dat is
inderdaad speculeren.
Minister Helders antwoordde, dat des
tijds de plannen waren opgezet op een
rentebasis van 3'/2 Bij de besprekin
gen over het verlenen van een Neder
landse garantie voor de in Amerika aan
te gane lening, was de rentestand in
middels gestegen tot 5 5% en tegen
dat laatste percentage zal de lening wel
worden afgesloten. Overeengekomen is,
de hogere rentekosten samen te delen
en Nederland zal dus 1 voor haar re
kening nemen. De eerste lening van drie
miljoen loopt tot midden 1959 en tegen
die tijd is de rentestand misschien wel
gedaald.
Financieel is de positie van de Antil
len gezond en de plannen versterken de
kredietwaardigheid, aldus minister Hel
ders.
Toenemende belangstelling
voor het kleuteronderwijs
In de „statistiek van het kleuteron
derwijs 1957", lezen wij, dat het aantal
kleuterscholen vergeleken met 1954 steeg
met 364 tot 3793 en het aantal leidsters
(voorheen hoofden en onderwijzeressen
genaamd) van 9215 in. 1954 tot 10.153.
Het aantal leerlingen daarentegen ver
minderde in dezelfde periode met 19.000
tot 349.000 (5 pet.).
Ondanks deze terugloop van het aan
tal leerlingen steeg de „belangstelling"
(aantal 5-jarige leerlingen per 100 vyi-
jarigen) van 70.7 in 1»54 tot 78.4 in
1957, doordat vooral in de noordelijke
.irovincies en Gelderland (Veluwe) een
xlink stuk van de vroegere achterstand
werd ingelopen. De gesignaleerde daling
van het aantal leerlingen werd goed
deels veroorzaakt door demograiische
factoren (minder omvangrijke geboorte
generaties) en vooral ook door het stel
len van de wettelyke toelatingsleeftijd
op 4 jaar. Het aantal 3-jarigen bedroeg
in 1954 23.000.
Het gemiddeld aantal leerlingen per
klasse, dat in 1954 nog 40,0 bedroeg,
daalde tot 34.4.
baan wordt gepasseerd, er goed op letten
dat vóór deze baan wordt gestopt als
een achteroprijdende of tegemoetko
mende tram in aantocht is.
Men mag er dan niet op speculeren
dat er vóór het kruispunt wel een ver
plichte tramhalte zal zijn: dit is lang
niet altijd het geval.
De grote snelheid van de moderne
tram is een factor waarmede men ern
stig rekening dient te houden.
En verder: een tram kan nooit uit
wijken, en is moeilijker tot stilstand te
brengen dan een auto!
In sommige straten is de ruimte naast
de trambaan dikwyls vrij gering: wan
neer men dan langs de trottoirband par
keert dient men er zich terdege van te
overtuigen dat de loop van de tram niet
wordt belemmerd.
Reeds velen zijn in dit opzicht door
schade en schande wijs geworden
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Cornells Martlen Gijsbert. zn van W. v.
d. Tang en L. de Jong. Saskia Anthonla
Pieternella. dr van P. J. Klap en M. L.
Drijgers, Pieternella, dr van H. G Buyn
en M. J .van Putten. Adrlana Christina
Wllhelmlna, dr \an F. van der Klauw en
W. Wltteman.
GETROUWD
M. K. H. Wagtendonk en E. Teske.
OVERLEDEN
M. de Groot, 70 Jaar, weduwe van W. L.
C. Brunlngs.
In Belgische kunstkringen is opschudding verwekt door een bericht over de
verkoop naar Amerika van een bekend schilderwerk: het triptiek van de „meester
van Flemalle" (in Henegouwen). De „Marla-boodschap" is een prachtig drieluik,
dat aan de werken van Jan en Hubert van Eyck doet denken. Weinige kunst
kenners hebben dit drieluik overigens ooit gezien, daar de eigenaars, de Belgische
prinsen De Mérode, het doek nooit in het openbaar hebben tentoongesteld. In
antwoord op een vraag van een Kamerlid heeft de minister van Openbaar Onder
wijs en Kunsten, de heer Collard, geantwoord dat hij toevallig had vernomen,
via een verklaring van de directeur van het Metropolitan Museum in New York,
dat bedoeld doek voor een bedrag van 50 miljoen Belgische franken (1 miljoen
dollar) is aangekocht en reeds in de Ver. Staten is gearriveerd.
Soepel uitvoerverbod van
belangrijke kunstwerken?
De conservator van het Belgische
Kunsthistorisch Museum van het Jubel
park, graaf de Borchgrave. heeft nu een
verzoekschrift aan Koning Boudewyn
gezonden, waarin gevraagd wordt het
drieluik in Belgisch bezit terug te laten
brengen.
Afstammelingen van de prinsen de
Mérode hebben het doek, dat voor de
Belgische kunstkenners onschatbare
waarde heeft, tegen een relatief laag be
drag aan een Amerikaans museum ver
kocht, en de familie, die dit op haar ge
weten heeft, krygt thans alle mogelyke
verwijten. Inmiddels blijkt, dat de Bel
gische regering niet gewapend is tegen
eventuele export van kostbare kunst
voorwerpen, want er staat in het Bel
gisch wetboek geen enkele regel, waarop
men zich zou kunnen baseren om die
export te verbieden. Men is steeds van
de gedachte uitgegaan, dat het onder
werpen van kunstvoorwerpen aan een
export-vergunning die voorwerpen sterk
in waarde devalueert. Wanneer men de
export van een kunstwerk verbiedt, moet
de eigenaar zich by eventuele verkoop
beperken tot de binnenlandse liefheb
bers, in veel gevallen dus de particuliere
kunstverzamelaars of de musea. Bij ge
brek aan geld of aan werkelijke belang-
stelling gaan deze binnenlandse kopers
dan lager bieden. Zo blijven oude en
waardevolle kunstwerken, schilderijen of
beeldhouwwerken, soms generaties lang
op een of andere oude zolder slingeren
tot ze daar toevallig worden ontdekt.
Thans wil de minister van Onderwijs
een wetsontwerp indienen dat een soe
pele vorm van exportverbod inhoudt.
Slechts werken, die voor een groot be
drag zijn verzekerd, zouden op grond
van een exportvergunning eventueel
naar het buitenland mogen worden ver
kocht. Wanneer het om werkelijk waar
devolle werken gaat, die men als een
deel van het nationaal kunstbezit mag
beschouwen, zou de minister van Onder
wijs of de betrokken minister, na advies
van een commissie van deskundigen, de
exportvergunning mogen weigeren. In
dien de wet soepel wordt toegepast, zou
het exportverbod slechts op een dertig
tal hoogst belangryke schilderijen en
beeldhouwwerken kunnen worden toege
past. Op openbare veilingen zou de staat
anderzijds een zekere voorrang verkrij
gen bij de verkoop van kunstwerken, die
het nationaal bezit zouden kunnen ver
groten. wat eveneens voor waardevolle
handschriften, boeken en wetenschappe
lijke werken het geval zou wezen.
Is de staat overigens verplicht het
kunstwerk te kopen, waarvoor zij een
exportvergunning weigert? De geleerden
zijn het daar niet over eens. In ieder
geval schijnt de actie van de kunstkrin-
gen tegen de „schandelijke" verkoop van
Dollarlening voor Amsterdam?
(Van onze Haagse redactie)
Het bestuur van de gemeente Am
sterdam voert thans besprekingen met
een Amerikaans bank-concern over de
mogelijkheid van het sluiten van een
dollarlening. Het bedrag en de rente
voet voor deze lening staan nog niet
vast. De onderhandelingen zyn in een
eerste stadium. Het is niet onmogelijk,
dat het om ca. f40 tot f50 miljoen
zou gaan.
Uiteraard zal voor een dergelijke le
ning, indien men tot overeenstemming
komt, de gemeente Amsterdam goed
keuring zowel van Ged- Staten als van
de minister van Financiën nodig heb
ben.
Het ligt in de bedoeling de eventueel
verkregen gelden te gebruiken voor
uitbreiding van de havens en drin
gende voorzieningen voor het gas- en
elektriciteitsbedrijf.
Uitverkoop of niet?
(Speciale berichtgeving)
In de vergadering van de Kamer
van Koophandel voor Gooiland te Hil
versum is aandacht gevraagd voor het
grote aantal verkopen tegen aanzien
lijke kortingen in de kleinhandel- BU
het publiek wordt hierdoor de indruk
gewekt dat de seizoenuitverkopen
reeds aan de gang zyn. Deze mogen
volgens de wettelijke regeling echter
pas op 15 Januari beginnen.
Winkeliers die zich aan de bepalingen
van de wet houden, dreigen van deze
gang van zaken de dupe te worden. Men
vroeg zich af of de nieuwe uitverkopen-
wet. waar de middenstand zelf om heeft
gevraagd, op deze wijze wel aan zijn
doel beantwoordt en of de naleving hier
van wei voldoende wordt gewaarborgd.
de Maria-boodschap aan een Amerikaans
museum de regeringskringen sterk te
beïnvloeden en het zou ons niet verwon
deren, als het parlement deze wet over
enkele maanden zou goedkeuren.
De Britse Marine krijgt de be
schikking over een aantal zeer snel
le, met kanonnen en torpedo's be
wapende patrouilleboten, die aange
dreven worden door turbinemoto
ren van hetzelfde type als in de
.Britannia'' vliegtuigen zit.
Het moment tijdens de tewater
lating op de werf in Hampshire.
MET OF ZONDER SILK FILTER: GLADSTONE HOUDT DE SMAAK WAAR U VAN HOUDT!
Gladstone
Silk Filter, de
sigaret met 2
pluspunten, 't Duurste
filter, de puurste tabak.
Gladstone met SILK FILTER
garandeert koel, mild en goed
roken en laat tóch het verrukkelijke
Virginia-aroma onbeperkt dóór!
