DE HEG
OP REIS DOOR i WILDEMANNEN
LATIJ NS-AMERIKA TEGENOVER
Omlijsting van kleurig schilderij
ZATERDAG 28 DECEMBER WEKELIJKS BIJVOEGSEL PAGINA 4
KARAKTERISTIEK KENMERK
VAN ENGELSE LANDSCHAP
LACONIEK
CIVILISATIE
Proef met Indianen antiek en modern goud
Amazone en zijn bijrivieren, dat het
grootste deel van Brazilië beslaat en
ongeveer zo groot als Europa is
dit Amazonia heeft een schat aan
andere vitale mineralen. Er is ge
noeg mangaan, ijzererts, koper, tin,
zilver, bauxiet, beryllium en tung
sten om de wereld gedurende een
paar eeuwen te voorzien. Er liggen
uitgebreide olielagen, waarvan de
ontginning pas begonnen is. Er is
een grote afzetting van kwarts
kristal. De industrie van precisie-
instrumenten in de V.S. drijft hier
zo goed als helemaal op. En boven-
ontdekt, waarvan de mare ging dat
de edelstenen er letterlijk voor het
oprapen lagen. Een bewijs? Op een
van die velden werden binnen een
week 2000 stenen van behoorlijk for
maat bij elkaar geraapt.
Amazonia een enorm land met
fantastische mogelijkheden. „Hier is
het wildernis", zei iemand tegen me,
toen we ergens langs de geweldige
rivier meerden. „Maar het oerwoud
ligt vooral in brede stroken langs de
rivieren. Enkele tientallen kilome
ters verderop liggen eindeloze gras
vlakten".
Warm? Tweederde van Brazilië be
staat uit hoogvlakten. Het is er niet
Ouro Preto is een typisch stadje
in koloniale stijl aan de rand van
het Amazone gebied
te heet, soms zelfs koel. De helft van
de tegenwoordige wereldbevolking kan
er een bestaan vinden Trouwens, een
voorhoede van een paar honderddui
zend is er al heen getrokken en elk
jaar volgen er op zijn minst 50.000.
Vroeger heette het Amazonegebied
„het land van morgen, waar morgen
nooit komt". Dat is niet langer waar.
De dag van morgen is al begonnen!
HANS YKEMA.
jErgens waar we aan land gingen,
stond deze oude baas ons aan de
oever van de machtige Amazone
op te wachten. Negers wonen in
Brazilië vooral langs de kust, maar
soms trekken zij de rivieren op.
goeds voor gekocht kon worden. Ze
betaalden vorstelijke honoraria aan
beroemde toneelspelers en operagezel
schappen om een paar keer in hun
imponerend operagebouw op te treden.
Tot er een voorlopig eind aan dit
alles kwam.
Een Engelsman had kans gezien
het exportverbod voor hevea-zaad te
ontduiken. Niet minder dan 70.000
zaadjes smokkelde hjj naar Malak-
ka, waar ze keurig in rijtjes werden
uitgezaaid. Toen de bomen volwas
sen waren bleek het aftappen van
rubber in Malakka kinderspel ver
geleken bjj het gezwoeg tussen de
verspreid staande bomen In de Bra
ziliaanse wildernis. De hoogcon
junctuur schrompelde ineen als een
luchtballon en pas in onze tijd be
gint de rubber voor Brazilië weer
meer betekenis te krqgen.
Intussen is van alle houtrijkdom in
Amazonia nog maar een fractie pro-
Zou u aan land willen gaan?" vroeg
de Braziliaan, alsof hij mijn gedach
ten las; „dat kun je hier op bepaalde
plaatsen eenvoudig niet doen. We
zitten vrij dicht bij een stad, maar
zelfs hier moet je uitkijken voor
wilde dieren en voor Indianen. Som
mige van die heren schieten nog graag
met vergiftigde pijlen!"
Proef met Indianen
NIET alle Indianen zijn zo krijgs
zuchtig .maar de meesten blijken
nog primitief ingesteld. In het
geïllustreerde blad „O Cruzeiro" las
ik een verhaal over een zekere José
Medeiros. die regelmatig naar Ama
zonia trekt om hier materiaal over de
primitieven op te doen. Toen hij bij
de Xingurivier aan het fotograferen
was. kwam hij op de gedachte een
paar Camaiura-Indianen als levend
bewijsmateriaal mee naar Rio de
Janeiro te nemen. De Camaiura's von
den het best maar eerst moesten ze
aangekleed worden ..Thuis" lopen ze
vrijwel naaktMet zijn vrienden
in de hoofdstad aangekomen, zag
Medeiros geen kans hen in een hotel
onder dak te brengen. Hij nam hen
daarom mee naar zijn flat.
De Camaiura's stonden nogal laco
niek tegenover de moderne bescha
ving. Blijkbaar voelden zij zich meer
Waar, hoe of wanneer men in Engeland ook reist, hoe men het
landschap ook ziet, uit het raampje van een vliegtuig, uit een trein
of uit een auto, men zal altijd hetzelfde patroon ontwaren, namelijk
velden, tuinen en parken omzoomd door groene heggen. Het gehele
jaar door is deze. ..lappen deken" een van de meest opvallende en
kleurige kenmerken van het Engelse platteland.
In het voorjaar ligt er een waas van jong groen over het land,
terwijl tegen het einde van de zomer de groene weiden afgewisseld
worden met het goud van de tarwe en de gerstvelden en de zilveren
glans van de havervelden.
Zelfs in de winter behoudt het land in grote trekken hetzelfde
patroon, een groen grasveld hier, ginds grijsachtig omgeploegd land
op de krijtheuvels, roodbruin in de dalen, soms zelfs okergeel van
kleur en in het westen van Engeland donkerrood. Maar waar U ook
kijkt, overal staat een heg tussen de velden en wegen.
In vroeger tijd was het bouwland ln
Engeland gescheiden door aarden wal
len, maar de heg is nu reeds eeuwen
lang het karakteristieke kenmerk van
het Engelse landschap. De heggen zijn
veel meer dan alleen maar een schei
ding van de velden. ZU bieden het vee
op de velden en de mensen op de
wegen bescherming tegen regen en
wind en vele vogelsoorten, zoals de
merel, lijster, het winterkoninkje, de
geelgors en nog vele anderen, bouwen
er hun nest in.
De heggen over het gehele land zijn
niet hetzelfde. Integendeel. Er worden
allerlei struiken en bomen voor ge
bruikt en in ieder deel van Engeland
heeft de heg zijn eigen karakter.
In het westen van Engeland, met
name in het graafschap Devon vindt
U honderden kilometers beukehagen,
die evenals de beukebomen in het
najaar zo'n prachtige roodbruine tint
hebben.
In het midden van Engeland vindt
men de hagedoorn- en de sleedoorn
heg. sterk en stekelig. In het voorjaar
is de hagedoorn overdekt met witte
bloesem, waardoor het lijkt alsof het
landschap zich in een bruidstoilet
heeft gehuld.
De sleedoorn, of sleepruim, draagt in
de herfst kleine zure paarse vruchten,
waarvan men een soort jenever maakt.
Tussen deze heggen groeien wilde
rozen, die in juni in bloei staan en in
de winter paarse rozebottels dragen.
Jenever
Ook leveren de heggen vele soorten
vruohten, zoals in september de zoete
bramen, wilde pruimen en de vlierbes
sen. waarvan een sterke rode wijn
wordt gemaakt. Later in het jaar
komen de hazelnoten.
In maart ziet men tussen de heggen
het paarse of witte viooltje, en iets
later de sleutelbloem, aronskelken,
anemonen en het wilde vingerhoeds
kruid.
Hoewel heggen een natuurlijke af
scheiding zijn en deel uitmaken van
het wilde plantenleven, blijven zij niet
bestaan zonder er naar om te kijken
Want zonder geregeld onderhoud ver
wilderen zij en dan ontstaan er gaten
waardoor vee en schapen uit de om
heining kunnen ontsnappen. Om de
drie of vier jaar dus, moet de heg wor
den gesnoeid, hetgeen alleen door ex
perts kan worden gedaan. Dan ziet
men in de wintermaanden behalve
wanneer het hard vriest mannen
aan het werk.
Het resultaat van hun arbeid is een
stevige heg, ongeveer een meter hoog,
met een dak van groene bladeren.
Binnen drie jaar zal hü circa 3 meter
zijn, waarna dan de tijd komt, waar
op hij weer zal moeten worden ge
snoeid. Het is fascinerend om een
hegsnoeier aan het werk te zien.
Tegenwoordig worden er zelfs in ver
scheidene streken van het land
wedstrijden in het snoeien van heg
gen gehouden.
Andere scheiding
In sommige streken zijn de heggen
in de loop der tijden vervangen door
andere scheidingslijnen. De streek
rondom Sedgemoor, in het graafschap
Somerset, bijvoorbeeld, en de „Fen
Country" in het oosten van Engeland,
zijn laagliggende moerasgebieden; hier
moet het land gedraineerd worden en
de velden worden dan ook gescheiden
door de voor twee doeleinden bestemde
sloten. In plaats van de heggen
groeien hier lange rijen wilgen langs
de slootkanten. Ook zij geven de streek
een eigen karakter.
Op de heuvels in de Cotswolds en in
het noorden van Engeland kunnen
heggen, noch bomen groeien; de vel
den zijn hier gescheiden door stenen
muren. De steen, waar de muren van
zijn gebouwd, wordt ter plaatse gevon
den. Het opbouwen is een hele kunst,
want de stenen worden zonder cement
op elkaar gelegd; toch is de muur zó
sterk, dat hij vele jaren storm en regen
kan verduren. Tussen de stenen
groeien meerdere wilde planten
zoals strandkruid, varens en rotsplan-
ten.
De heg vormt zozeer een deel van
Engeland, dat hij ook in de tuinen een
speciale plaats inneemt. In bijna elke
tuin zult U heggen aantreffen een
liguster, hulst, haagbeuk of doorn
struik heg in sommige ouderwetse
tuinen vindt men heggen van lavendel,
die de lucht op een zonnige namiddag
in juni parfumeren.
Maar de beste zijn de zgn. altijd
groene heggen de buks en de taxis
welke men in de tuinen van oude
landhuizen vindt. Vele eeuwen heb
ben de snoeiers op deze heggen hun
fantasie bot gevierd en de struiken
hebben dan soms ook zonderlinge
vormen. Meestal echter worden ze in
de vorm van een dier gesnoeid. De
kunst van het snoeien van heggen
wordt in Engeland „topiary" ge
noemd.
U zult ln Engeland nergens ver be
hoeven te reizen om een heg te zien;
hetzij de „deftige" heg in een tuin,
of de „wilde" op het veld. Alle verte
genwoordigen zij een deel van het
landelijke leven in Engeland.
(VIII en slot)
„Een zo'n boom kan je al rijk maken", zei onze gastheer en hij wees
op een babassu-palm, die op de oever stond. We voeren in zijn
motorboot op de Putumayo, een zijrivier van de machtige Amazone
en rondom ons woekerde het oerwoud. Maar het bleek dat er heel
wat „dure" bomen in stonden. „Uit de babassu halen we een half
dozijn grondstoffen", vervolgde de Braziliaan. „Er zit olie met een
hoog glycerine-gehalte in. Goed voor de zeep-industrie. En ook voor
springstoffen-fabricage.Hij wees nog een paar bomen aan: de
jarina, bijgenaamd „plantaardig ivoor", de prachtige camaubapalm,
waarvan de was voor schoencrême en grammofoonplaten wordt ge
bruikt. En aller rubberbomen, waaronder de beroemde hevea.
AAN deze laatste heeft Brazilië een
enorme hoogconjunctuur en een
duizelingwekkende neergang te
danken gehad. Omstreeks 1912 kwam
er een geweldige vraag naar rubber en
de prijzen voor latex stegen steeds
hoger. Manaos was toen het grote
centrum voor de handel en de rub
berbaronnen bouwden schitterende
marmeren huizen. Er kwamen havens,
waar zeeschepen konden meren. Het
was een glorieuze tijd; de nieuwe
rijken keken niet op geld als er iets
duktief gemaakt. Veel van de bomen,
die u ziet. leveren de kostbaarste hout
soorten". zei onze gastheer. „Op den
duur zullen landen als Scandinavië.
Canada of Chili de behoefte niet lan
ger kunnen dekken. Dan kan de we
reld gelukkig nog genoeg houtpulp uit
het Amazonebekken krijgen. Ik heb
zelf juist een pulpfabriek laten bou
wen". Terwijl we naar het voorbijglij
dende bos keken moest ik aan de
oude tijden van het wilde westen in de
Verenigde Staten denken. .Woest hè?
dien zijn er diamanten. Onlangs
zijn er weer twee nieuwe velden
geamuseerd dan verbaasd. Vooral
trams en telefoons hadden hun be
langstelling en ze konden uren voor
het raam naar het verkeer staan kij
ken. Natuurlijk wilde hun gastheer
hen de stad laten zien en aan zijn
vrienden voorstellen. De Indianen
vonden alles prachtig, maar de vrien
den vaak niet. Want als de twee wil-
demisbewoners iemand mochten, dan
sloegen zij stevig een arm om zijn of
haar hals en bleven een uurtje in die
stand staan. Meideiros besloot daarom
niet meer met hen uit te gaan. Zijn
flat was tamelijk klein en zijn vrouw
en kinderen woonden er ook al. Een
goed deel van de tijd brachten de zes
("hijzelf, zijn vrouw en kinderen en de
Indianen) daar door met alleen
maar te zitten en elkaar aan te kij
ken. Gelukkig kwam er veel bezoek om
de Indianen te bekijken, maar de fa
milie slaakte toch een zucht van ver
lichting toen de Camaiura's zich na
een paar weken gewillig per leger
vliegtuig terug lieten brengen. Een
van de twee was verkouden geworden.
Voor de rest was het contact met de
civilisatie blijkbaar goed bevallen. Al
leen ontdekker Medeiros was volko
men uitgeput
Antiek en modern goud
TOEN de Spaanse conquistadores
Peru veroverden, hoorden zij dat
de Inca's hun goud voornamelijk
in de bovenloop van de Amazone won
nen. Dit goud was geen fantasie: in
de loop van de eeuwen kwam er ge
noeg te voorschijn om Spanje eerst
schatrijk te maken en het daarna te
ruïneren. Indiaanse slavinnen poeder
den voor haar meesters het haar met
stofgoud om het blond te doen lijken!
En drie eeuwen lang kwam de helft
van de wereld-goud-produktie uit
Amazonia. Ook nu wordt er nog veel
gewonnen.
Maar er is veel meer dan alleen
goud. Amazonia het gebied van de
Het Engelse lidschap onthult zijn schoonheid het best wanneer men het van bovenal kan bekijken, zoals £en van de l)a„e,en van Yorkshire. Een van de on gerepste streken van het fraaie Engelse landschap,
van Bulbarrow HM in Dorset Boerderijen en landhuisjes liggen genesteld tussen de bomen. Maar ook de Maar de h zyn Qok hie[ ee„ onmisbare schakel d£ze natuurketen,
typische Engelse heg ontbreekt hier met op dit kleurrijke schilderij.
