Onvrije Berlijners vragen zich af
of Westen vrijheid wel waardeert
„Omhoog
of
omlaag"
In Oost-Duitslancl zijn 250.000 man politie en
spionnen nodig om bevolking in toom te honden
Arbeidsprestatie neemt af
Ï5e Jaargang No. 50
Zaterdag 14 december 1957
Eén stad, maar twee ivereldenVil, slot)
DE mislukking bij het af
schieten van de eerste
Amerikaanse kunstmaan
heeft de hele wereld bezig ge
houden. De grote publiciteit,
welke hieraan is verleend, was
oorzaak dat vriend en vijand op
de hoogte kwamen van dit fias
co. En de reacties waren, zoals
te verwachten, zeer verschillend.
Aan de ene kant een diepe te
leurstelling en een defaitistische
stemming, aan de andere kant
hoongelach en hoerageroep. In
het Westen en vooral in# Ame
rika zelf werd deze mislukking
als weinig minder dan een ramp
beschouwd.
Is het een ramp? Wetenschap
pelijk gezien zeer waarschijnlijk
niet. De technici en geleerden
zullen hoogstens een ervaring
rijker zijn geworden en daardoor
hij een volgende gelegenheid
iets dergelijks kunnen voorko
men. Militair en politiek gezien
is deze mislukking echter wel
een hele klap voor het Ameri
kaanse prestige, dat toch al
zoveel geleden had door de ach
terstand op dit gebied bij de
Russen. En juist in dit verband
zal men ongetwijfeld trachten
deze blamage zo spoedig moge
lijk ongedaan te maken.
Maar we kunnen nog in an
der opzicht ons afvragen of
deze mislukte proef een ramp
is n.l. waar het betreft het heil
en het geluk van de mensheid.
Is het daarvoor noodzakelijk het
zo hoog te zoeken? Moeten we
persé kunstmanen hebben en
binnenkort een reis naar de
maan kunnen ondernemen en
zijn we anders ongelukkig? Moe
ten we steeds hoger? Hangt het
heil van de wereld daarvan af?
WOORD
VAN
BEZINNING
Onwillekeurig denken we aan
het verhaal uit de Griekse my
thologie over Icarus. Deze jon
geman moest samen met zijn
vader proberen uit een laby
rinth te ontkomen. Hij vond de
oplossing in het vervaardigen
van vleugels, die hij met was aan
hun lichamen bevestigde. Daar
mee vlogen ze weg. De vader
kwam goed terecht. Die ge
bruikte zijn vleugels alleen maar
om aan de hongerdood de ont
komen. Maar toen Icarus een
maal aan het vliegen was, wilde
hij niet meer dalen. Het was
hem niet genoeg, dat de ont
snapping gelukt was, hij wilde
de aarde achter zich laten, hij
wilde de hemel bereiken. Dat is
hem niet gelukt. Door de warm
te van de zon smolt de was van
de vleugels en Icarus stortte in
zee.
Dit verhaal herinnert ons er
aan, dat de eeuwen door de
mensen het in de hoogte heb
ben willen zoeken. En niet
alleen om zich sneller te
kunnen verplaatsen of ter
bereiking van een bepaald doel,
maar dat ze het geluk en het
heil voor zichzelf en voor an
deren in de hoogte hebben ge
zocht. De aarde moest worden
losgelaten, letterlijk en figuur
lijk in het hogere en in de
hoogte, daar zou het gevonden
worden. Dat is altijd op een te
leurstelling uitgelopen. En dan
zullen onze hedendaagse ruimte
vaarders op den duur wel sla
gen in hun pogingen, maar of
ze daarmee ook het heil voor de
mensheid zullen bereiken, het
geluk, de rust en de vrede is
nog lang niet zeker.
De boodschap van de bijbel
wijst een andere kant op. Daar
wordt gezegd, dat het echte ge
luk en de ware vrede niet lig
gen in het- steeds hoger stijgen
van de mens, maar in het om
laag komen van God. Niet de
mens moet God bereiken, maar
God vindt de mens. In deze
adventstijd wordt onze aandacht
speciaal hierbij bepaald. God
komt uit de hemel op aarde. Hij
wordt mens met de mensen. Hij
deelt hun strijd en hun zorg,
Hij draagt hün zonde en schuld
en daarin geeft Hij hun deel
aan zijn overwinning. Neen,
voor het heil van de mensheid
is de mislukking van de men
selijke poging om zo hoog mo
gelijk te komen geen ramp. Om
het heil te vinden behoeven we
het niet zo hoog te zoeken. We
moeten het zoeken in de laagte,
daar waar God het heeft ge
legd: in de stal van Bethlehem.
A. v. Leeuwen,
herv. pred. te Kaag.
Uit de woedende reacties in de of
ficiële persorganen en in de vele bro
chures, waarin felle aanvallen gedaan
werden op „verpolitiekte geestelijken",
bleek dat, al werd de trouw nu op de
proef gesteld, velen niet bezweken voor
verleiding of dwang, maar hun Chris
tenplicht wilden doen tot het uiterste.
Beklemmende mentaliteit
Tegenover dit dwangsysteem staat
nu de Westerse democratie, waar di
rect de materiële omstandigheden al
zoveel beter zyn. Zeker, het gebrek en
de nood kunnen de mensen drijven tot
bepaalde extremistische stelsels, die
veel beloven. Maar het is omgekeerd
niet zo, dat grotere welvaart van de
mensen ook betere verdedigers van de
vrijheid maakt.
In gesprekken met mensen uit de
Oostzone kwam het telkens weer naar
voren: Wij zijn zo bang, dat het „Deut
sche Wirtschaftswunder" de mensen
egoïstisch maakt, niet meer geneigd
tot een offer, dat ze alleen nog maar
denken aan het verkrijgen van meer
dan ze al hebben, zonder zich te reali
seren, dat ze al zo ontzaglijk veel heb
ben in het feit dat ze vrij zijn. De
mentaliteit, die we ook bij onze West-
duitse landgenoten aantreffen is soms
beklemmend.
Bij een conferentie van de ontwikke
ling van Berlijn in de jaren na de
tweede wereldoorlog, waar uitvoerig
werd gesproken over de houding van
de Berlijners tijdens de blokkade (een
houding die in het Westen zo'n grote
indruk maakte, dat men van de Ber
lijners sprak als „helden") maakte een
van de sprekers de opmerking: toen
wilde men gezamenlijk alle moeilijk
heden dragen en men bezweek niet
voor de verlokkingen van de Russen,
die in Oost-Berlijn goedkope aardap
pelen aanboden aan een bevolking die
honger leed.
Zou de Berlijner van vandaag, die nu
gewoon is alles te kunnen krijgen wat
hij wil, bij een herhaling van de blok
kade weer die ontbering willen dragen
en weer even heldhaftig de buikriem
aantrekken omdat hij niet wilde toe
geven en zijn vrijheid hem lief was?
Waarde van de vrijheid
De mensen uit het Oosten missen
hun vrijheid en ze weten nu dat dit
een van de belangrijkste dingen is, die
een mens kan hebben. Als ze dan in
het Westen komen, waar de vrijheid
is, en ze zien daar dat men die vrijheid
als iets gewoons beschouwt, dan vra
gen zij zich af: Weten deze mensen
eigenlijk wat ze bezitten of zullen ze
het eerst nog eens moeten verliezen
om de waarde ervan te begrijpen?
Er zijn vluchtelingen uit de Oost
zone, die teleurgesteld teruggaan om
dat ze overtuigd zijn dat een West-
Europa, dat alleen maar meer belang
stelling kan opbrengen voor nog be
tere materiële omstandigheden en niet
of alleen met tegenzin, offers wil bren
gen om die vrijheid te verzekeren, een
zekere prooi van het communisme zal
worden en dat zij in hun strijd van het
Westen niets heer hebben te hopen.
Daarom is de manier waarop wij
onze vrijheid beleven zo belangrijk voor
deze mensen, die alleen hulp en steun
van ons kunnen verwachten voor hun
uiteindelijke bevrijding, als ze weten,
dat wij voor de onze alles willen of
feren. B
Is dat nu werkelijk al 25 jaar geleden?
INDERDAAD IS HET DAT
IV
De Sociëteit Amicitiaverhuist
van de Breestraat naar de Sta
tionsweg. Het nieuwe sociëteitsge
bouw, gereed gekomen onder ar
chitectuur van de heer B. Buur
man, wordt officieel geopend met
een rede van de voorzitter, mr. M.
B. Vos (ruim 2S jaar geleden n.l
1-10-1932).
De Leidse Universiteit onder
vindt de gevolgen van de maatre
gelen op bezuinigingsgebied. Naar
het zich laat aanzien, zal een aan
tal functionarissen op loachtgeld
moeten worden gesteld, terwijl
door interne reorganisaties verdere
bezuinigingen zal moeten worden
verkregen.
Een aantal gereed gekomen stra
ten wordt in de loop van 1932 door
het Gemeentebestuur van een
naam voorzien. Hieronder bevin
den zich de Houtlaan, de Paulus
Buysstraat. de Van den Brandeler-
kade, de Meloenstraat, de Toma-
tenstraat. de Hambroeklaan, de
Roemer Visscherstraat en de P. J
Blokstraat.
De nieuwe brug over de Rijn
naast de spoorbrug in de lijn
Utrecht-Leiden ontvangt de naam
Rijnzichtbrug naar de vroegere
buitenplaats van die naam.
Voor de Maatschappij tot Bevor
dering van Woordkunst, afd. Lei
den, treedt op de bekende voor
drachtskunstenaar Albert Vogel
met „Koning Oedipus" van So
phocles.
Te Waddinxveen viert burge
meester Troost zijn 12V2-jarig
ambtsjubileum. Een zelfde feit
wordt te Voorhout herdacht, al
waar de heer Bulten 12V2 jaar in
functie is. Vóór de komst van bur
gemeester Bulten had Voorhout
geen „eigen" burgemeester (Oegst-
geest's burgemeester ivas tevens
burgervader van Voorhout).
Boskoop krijgt een Rosarium
naar een ontwerp van de heer
Doorenbos, directeur van de Haag
se Plantsoendienst. Het wordt aan
gelegd nabij het station.
In een Raadsvergadering te
Rijnsburg wordt een verdienstelijk
inwoner herdacht, n.l. de heer J.
den Haan jr., die aan opgelopen
verwondingen tijdens een ongeluk
is bezweken. Hij maakte sedert
1923 deel uit van de gemeenteraad.
Tengevolge van de bezuinigings
maatregelen der regering zullen
ook verschillende rechtbanken en
kantongerechten moeten verdwij
nen.. Dat de plaatselijke overheden
met deze rijkszaak ten volle mede
leven, bleek o.a. wel te Roermond.
Toen bekend werd, dat de recht
bank aldaar niet zou worden „op
gedoekt", kon men van het stad
huis de driekleur zien wapperen.
Het ivrak van de P. C. Hooft,
eens het trotse bezit van de Maat
schappij „Nederland" komt te Per
nis onder slopershanden, na de
enorme brand, welke eerst na roe
ken definitief kon worden geblust.
Overwogen wordt om het publiek
gelegenheid te geven het wrak te
bezichtigen tegen een vergoeding
ten bate van het Nationaal Crisis
Comité en de plaatselijke comité's
van Amsterdam, Rotterdam en
Pernis.
Teneinde de jongens en de meisjes zo vroeg mogelijk op de hoogte te brengen met alles wat op het leger
betrekking heeft, organiseren de Oostduitse legerautoriteiten geregeld legertentoonstellingen. Deze foto,
gemaakt in Leipzig, laat zien hoe een sergeant van het Oostduitse leger aan een groep jongens de werking
van een stuk luchtafweergeschut uitlegt.
(Van een bijzondere medewerker)
In Berlijn raken ze elkaar heel nauw, de democratische wereld en
de machtsstaat. Het is dus volkomen begrijpelijk, dat een verblijf in
Berlijn de reiziger aan het denken zet over de verhouding van
deze twee.
Welnu, in materieel opzicht is het in het Westen oneindig veel
beter dan in het Oosten. Maar dat is niet het allerbelangrijkste. Ten
slotte kunnen de machthebbers daar ook een keer tot de conclusie
komen dat het toch gewenst is meer aandacht te besteden aan het
produceren van gebruiksgoederen, waardoor het welvaartspeil in de
Oostzone aanmerkelijk kan worden verhoogd. Dit gebied heeft zelf
veel landbouw en de industrie, die er gevestigd is, telt bedrijven,
welke tot de beste van Europa behoren. Zou dit gebeuren, dan zou
de aanhang van het systeem ongetwijfeld groter worden, want zowel
in Duitsland als elders in de wereld zijn er mensen, die zich alleen
maar afvragen wat hun wordt geboden, zonder te vragen welke prijs
ze er op ander terrein voor moeten betalen.
Het is echter wel duidelijk, dat een systeem, dat de arbeider alleen
maar ziet als producent en hem opoffert aan het belang van partij
en staat, op den duur niet kan rekenen op steun van een geheel volk.
Het is voor de communistische regering een veeg teken dat de
arbeidsprestatie, niettegenstaande het optreden van activisten en het
uiten van fraai klinkende leuzen, steeds geringer wordt en de kwa
liteit van de produkten in vele gevallen heel wat te wensen overlaat.
De republiek is een uitbuitersstaat,
waar de arbeiders niet als mens wor
den gewaardeerd, maar alleen geschat
worden als leveranciers van de produli-
tiefactor arbeid. Deze arbeid geven ze
dan nog niet ter verbetering van de al
gemene welvaart, maar ter verster
king van de machtspositie van partij
en staat.
Oost-Duitsland is een satellietstaat,
waarvan de economie volkomen onder
geschikt wordt gemaakt aan de be
langen van de U.S.S.R. en het is, ge
zien dit alles niet zo verwonderlijk
dat, niettegenstaande intensieve pro
paganda in onderwijs, radio en pers
de aanhang maar niet wil groeien.
Zo blijft er zich een openlijk of ver
borgen verzet ontwikkelen en in het
verzet tegen de ideologieën van de
communisten staat de kerk vooraan.
De leiders hebben getracht de jeugd in
massa te laten deelnemen aan de z.g.
Jugendweihe, de afsluiting van de
schooltijd en de opneming in de maat
schappij. Het was vrijwillig, al waren
dan de onderwijzers, de bestuurders
van vakverenigingen, de leden van de
partij opgeroepen om de mensen te
bewerken met „zachte" dx-ang.
Ook machtsapparaat
is onbetrouwbaar
De machthebbers in Oost-Duitsland
weten heel goed, dat hun ideologieën
by het grootste deel van het volk geen
ingang vinden. Nu proberen ze aan de
ene kant met beloften en leuzen en
aan de andere kant met ongeloofiyke
leugens de mensen te paaien. Maar
omdat ze merken dat het publiek daar
voor niet al te vatbaar is, blyft hun
alleen over hun eigen veiligheid en die
van hun communistische staat te ver
zekeren door machtsapparaten, waar
tegen geen verzet mogelyk is.
Daarom een geselecteerd leger, dat
echter volgens de rapporten van de
eigen legerleiding toch niet volkomen
betrouwbaar wordt geacht. Daarom
een arbeidersmilitie, die (omdat ook
vele niet-partyleden daarin moeten
worden opgenomen) zich nooit volko
men zal geven voor de verdediging van
de communistische staat. Dus is er bo
vendien nog een uitgebreid politie- en
spionageapparaat nodig!
In getalsterkte het grootst is dc
Volkspolizei (Vopo). Daarby behoren
86.000 manschappen terwijl er nog een
soort reserve-politie bestaat, de z.g.
Volkspolizeihelfer, die per maand
twaalf uur dienst doen en die verder
wordt gebruikt voor spionage. Onge
lukkig genoeg voor de heren Ulbricht
en consorten bleek de Vopo ook niet
zo volkomen toegewijd als men had
gehoopt!
By de opstand in Oost-Berlijn en
later in het hele industriegebied van
Oost-Duitsland, kwam het meermalen
voor dat Vopo-mannen hun wapens
afgaven aan de arbeiders. Er vluchten
geregeld manschappen en officieren
naar het Westen en een betrouwbare
steun was dus ook dit korps niet in alle
opzichten, al zyn de vrywilligers van
de „Helfer" vrywel allen toegewijde
partijleden.
Daarom kwam ook in dit korps eer
uitgebreid spionageapparaat om tr
voorkomen dat er rare dingen gingen
gebeuren. Verder werd er gereorgani
seerd. De Vopo bleef onder het minis
terie van Binnenlandse Zaken, maar
politieafdelingen, die bewezen hadden
volkomen betrouwbaar te zyn, kwamen
onder het ministerie van Binnenlandse
Veiligheid, terwijl ze vroeger onder de
Vopo en Binnenlandse Zaken ressor
teerden.
Door ieder gevreesd
Het ministerie van Binnenlandse
Veiligheid beschikt nu over 10-000 man
Staatssicherheitsdienst" bijgestaan door
80.000 spionnen. Deze dienst is door
gedrongen in ieder staatsapparaat, in
het leger, in de Vopo en zo is deze
S.S.D. het echte terreurapparaat ge
worden, dat door ieder wordt gevreesd.
Daarnaast staan dan nog 34-000 man
Grenzpolizei en 20.000 man „Bereits-
schaftspolizei", die overal daar het
nodig is direct kunnen worden ge
bruikt.
Het is wel typerend, dat in deze ar
beiders- en boerenrepubliek, waar nu
geen uitbuiting meer is, waar de ar
beiders zelf de vruchten van hun werk
genieten, waar het kapitalisme is ont
troond en de ondernemingen V(olks)
E(igener) B(etrieb) zijn geworden, tocb
150 000 man politie nodig is en de hulp
van meer dan 100.000 spionnen onont
beerlijk wordt geacht, om de mensen
die al deze zegeningen hebben ontvan
gen, in toom te houden
Typische verraders
Zo is dus deze Deutsche Demokra-
tische Republik in plaats van een staat,
waar de macht in handen is van het
volk, een politiestaat geworden, geleid
door een man als Ulbricht. die al in
zyn Russische periode opklom ten
koste van zijn vrienden, die hy opof
ferde om eigen positie veilig te stellen
Daarnaast staat Grotewohl, die zijn
eigen socialistische partij verried om
te kunnen behoren tot de groten van
de nieuwe staat. Al probeert men deze
leiders voor te stellen als mensen, die
zich opofferen voor het volk, al spreekt
men van „vater" Wilhelm Pieck, als
men het. heeft over de president var
de D D Rdoor het volk worden dez^
U^Den gehaat. Het is de grote vraag o'
zelfs de leden van de S E D-, de com
munistische eenheidspartij in Oost
Duitsland, al de mooie slagzinnen ge
loven, die hun dageiyks worden voor
gehouden. Daarvoor is het verschil tus
sen gedane beloften en verkregen wer-
kelykheid toch nog te groot.
Duidelijke cijfers
Als in Leiden de burgemeester
rondreed in 'n gepantserde auto,
de commissaris van politie een
politiekorps van 450 zwaar ge
wapende manschappen met 250
spionnen nodig had, verder over
een eskadron pantserwagens
moest beschikken om de orde in
de stad te handhaven, zou ieder
zich toch afvragen of het wet
tig gezag zich wel erg veilig
voelde en of de bevolking wel zo
buitengewoon tevreden was met
de bestaande orde. Deze getallen
geven toch de verhouding aan
tussen de sterkte van de politie
en het bevolkingsaantal in Oost-
Duitsland-
Maar het werd een fiasco, ook toen
men had uitgevonden dat de jongelui
dan toch eerst maar hun Konfirmation
moesten doen in de Evangelische kerk
of hun communie in de Rooms-Katho-
lieke- Want de Evangelische bisschop
Dibelius richtte zyn ernstige waar
schuwingen tot de Evangelischen, de
Rooms-katholieke bisschop Wilhelm
Weskamm waarschuwde zyn diocesa-
nen. Beiden legden er de nadruk op,
dat hier een keuze moest worden ge
daan tussen twee dingen, die niet
samen konden gaan, dat men niet God
kon dienen en tegelijk gehoor geven
aan deze oproep van de party.
De Oostduitsers zijn druk bezig met het restaureren van de Branden
burgerpoort, die in de oorlogsdagen nagenoeg vernietigd werd. Met dit
werk hoopt men over ongeveer een jaar klaar te zijn. Men is thans druk
bezig met het opnieuw gieten van de beeldengroepen. Daarbij stuitte
nen echter op een onverwachte moeilijkheid, omdat nergens het model
'an een adelaar met de lauwerkrans en het ijzeren kruis te vinden was
De Berlijnse beeldhouwer Otto Schnitzer heeft toen aan de hand van
een foto van de oorspronkelijke poort een nieuw gipsmodel vervaardigd.
Op de foto zien wij deze beeldhouwer aan het werk. Adelaar en ijzeren
kruis zijn bijna gereed.
