VERLATEN NEDERLANDERS ONDERNEMINGEN
WEERBERICHT
GRATIS KOOPUUR
Indonesiërs nemen maatschappijen over
GOEMAAT
PRIJSVERHOGING VAN VELE
ARTIKELEN IN FRANKRIJK
Soebandrio gisteren uit V.S.
vertrokken naar Indonesië
Verwen uw vrouw
96ste jaargang
WOENSDAG 4 DECEMBER 1957
No. 29308
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: o J. W. Henny
Hoofdredacteur J Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.750 per kwartaal: f. 2.55 per maand; t. 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Steeds grote dreiging voor Nederlanders
Landgenoten van levensmiddelen beroofd
De toestand in Indonesië wordt voor de Nederlanders steeds meer
gespannen, dreigend en benauwend. Hiervan spreekt de volgende
reeks feiten:
1. Het Algemeen Landbouw Syndicaat, waarbij alle cultures op
Java zijn aangesloten, overweegt ernstig de leden van het syn
dicaat aan te raden, dat de Nederlanders de ondernemingen op
Oost-Java zullen verlaten, indien de situatie daar op korte ter
mijn niet zou veranderen. De toestand was een van algemene
terreur tegen Nederlanders op Oost-Java.
2. Indonesisch personeel van de Nederlandse Handel-Maatschappij
in Djakarta heeft vandaag verklaard, dat het de Nederlandse
Handel-Maatschappij, de oudste en grootste Nederlandse bank
instelling in Indonesië heeft overgenomen.
Personeel van de Nederlandse handelsonderneming Lindeteves
maakte vandaag bekend dat zij het bedrijf zou „overnemen".
Eenzelfde mededeling deed het personeel van de onderneming
Geo Wehry te Djakarta, waarvan een commissie uit het Indone
sische personeel, aangesloten bij de nationalistische vakvereni
ging KBKI, de Nederlandse directeur vertelde dat zij het beheer
overnam. Toen waren zij reeds in het bezit van alle kantoor
sleutels en contactsleuteltjes uit alle auto's van het Nederlandse
personeel. Hun vakvereniging had hun opgedragen tot actie over
te gaan. De Nederlanders mochten in het middaguur geen gebruik
van hun auto's maken. Directeur F. F. van 't Hoff zeide nog niet
te weten of zij 's avonds na afloop van de werktijd weer over
hun auto's zouden mogen beschikken. De Nederlandse diploma
tieke missie is van een en ander op de hoogte gesteld.
Wie weet hoeveel ondernemingen nog zullen volgen.
Boycotacties grijpen om zich heen
0 3. De boycotactie heeft zich thans ook uitgestrekt tot Bandoeng, de meest
westerse stad van Java, waar winkels, arbeiders, hotels, taxi's en regerings
instellingen bevel hebben gekregen, elk dienstbetoon aan de Nederlandse
samenleving te weigeren. Aan de Indonesische bevolking is een verbod
opgelegd om in Nederlandse winkels inkopen te doen.
4. In Bandoeng werd Nederlanders ook verboden met vliegtuigen van de
Garoeda Indonesian Airways naar andere plaatsen in de Archipel te reizen.
5. Het Indonesisch personeel van de K.P.M., dat gisteren het hoofdkantoor
van de scheepvaartonderneming in bezit nam, houdt het gebouw nog
steeds bezet.
Een comité van actie van het K.P.M.-personeel zou hebben gevraagd het
gebouw onder regeringstoezicht te plaatsen. Radio Djakarta meldde echter,
dat het comité er bfj de regering op heeft aangedrongen om het gebouw
niet aan de maatschappij terug te geven.
De radio-telefoonverbinding tus
sen Indonesië en Nederland is
gelijk in een gedeelte onzer vorige
oplage gemeld sedert gisteren
verbroken. Functionarissen van
het telefoonkantoor te Djakarta
konden niet meedelen of de ver
binding afgebroken werd voor
een bepaalde periode of voor on
bepaalde tijd. Zij zeiden, dat de
verbinding werd verbroken op in
structie van het hoofdkantoor te
Bandoeng.
6.
7.
8
9.
De militaire commandant van
Djakarta, luitenant-kolonel En-
dag Dachjar, heeft via de radio
bekend gemaakt, dat acties tot
overneming van Nederlandse on
dernemingen moeten worden ge
leid door een beslissing van de
regering of van het „Bevrijdings
comité voor West-Irian". Deze
bekendmaking volgde op het be
zetten van het hoofdkantoor van
de K.P.M. en gelijksoortige acties
van vakbondsleden met betrek
king tot twee handelsfirma's in
Djakarta. Dachjar zei, dat alle
acties, die bevrijding van West-
Irian beogen, zullen worden ge
coördineerd door het „Bevrij
dingscomité voor West-Irian",
dat geleid wordt door de minister
van Voorlichting Soedibjo. Hij zei
dit in een toespraak tot de jeugd,
arbeiders, boeren en de gehele
samenleving van de Indonesische
hoofdstad.
Het kantoor van de Garoeda In
donesian Airways in Singapore
heeft gisteren opdracht gekregen
transport aan alle Nederlands
vervoer te weigeren.
De jeugdraad voor militaire sa
menwerking te Soerabaja heeft
aangekondigd, dat met ingang van
morgen de economische blokkade
van Nederlanders in deze stad en
Malang zal worden verscherpt.
Er werd echter niet meegedeeld
welke maatregelen zullen worden
genomen.
Westelijke wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vannacht voornamelijk in het zuiden
van het land lichte vorst. Morgen in het
noorden toenemende bewolking met hier
en daar wat motregen. Ongeveer de
zelfde temperaturen als vandaag. Zwak
ke tot matige westelijke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
5 DECEMBER.
Zon op: 8.33 uur; onder: 16.32 uur.
Maan op: 15.37 uur; onder: 6.22 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.49 en 14.04 u.
Laagwater te 9.55 en 22.05 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
„Wil van het volk"
Inzake het advies van het Algemeen
Landbouw Syndicaat, verklaarde de
voorzitter van dit syndicaat, dr. J.
Meyer, dat hij berichten had ontvangen
uit Dj ember, Bondowoso, Sitoebondo en
Kediri in Oost-Java volgens welke Ne
derlanders van levensmiddelen werden
beroofd; deze waren weggehaald uit de
huizen van Nederlandse employé's van
ondernemingen in deze provincie. Vol
gens-deze berichten werd aan bedienden
niet toegestaan de huizen van Neder
landers binnen te gaan.
Bewaking te Dén Haag
Voor het gebouw van de Indone-
nische diplomatieke vertegenwoor
diging aan de Prinsessegracht te
Den Haag is een bewaking van
Rijkspolitie ingesteld.
Aan de voorzijde van het gebouw
zijn twee agenten van de Rijkspo
litie geposteerd, aan de achterzijde
in de Jan Evertstraat eveneens
twee en twee man surveilleren om
het gebouw en in de nabijheid.
Allen zijn bewapend met een
sten-gun en voorzien van een helm.
Dr. Meyer verklaarde, dat de autori
teiten in de provincie, die door Neder
landers benaderd waren, hadden gezegd
dat hetgeen gebeurde, de wil van het
volk was.
Dr. Meyer zei dat hij de Nederlandse
diplomatieke vertegenwoordiging in
Djakarta op de hoogte had gesteFd van
de berichten, die hij had ontvangen.
18 arrestaties na aanslag
In Djakarta is gisteren gemeld, dat
de militaire autoriteiten minstens 18
personen hebben aangehouden, terwijl
een aantal explosieven en documenten
in beslag werd genomen in verband met
de moordaanslag op president Soekarno.
Een woordvoerder van het leger deel
de mede, dat enkele der gearresteerde
personen hebben bekend bij het komplot
betrokken te zijn geweest.
De plaatselijke militair commandant
van Djakarta, overste Dachjar, wilde
niet zeggen of een der gearresteerden
betrekkingen onderhield met andere
landen. Hij zeide, dat de troepen bij
uitgebreide razzia's in de stad een hoe
veelheid explosieven, waaronder hand
granaten in beslag hadden genomen.
Advertentie
DINSDAG
VAN 1010.30 UUR
(stempel 3)
en
VAN 7—7.30 UUR
(stempel F).
ELKE DAG 1 UUR GRATIS
KOPEN.
KOOP U RIJK.
Leiden
Noordwijk
Katwijk - Rijnsburg
„Operatie Waarheidvan Gaillard
Nieuwe loonronde lijkt in het komende
jaar nu welhaast onvermijdelijk
(Van onze Parijse correspondent)
Geheel onverwacht heeft Frankrijks jeugdige minister-president Felix Gaillard
gistermiddag ten vierden male sedert de geboorte van zjjn kabinet de vertrou
wenskwestie moeten stellen, waarover morgen de uitslag zal vallen. De aanleiding
tot deze nieuwe krachtmeting tussen Nationale Vergadering en regering, welke
vermoedelijk in het voordeel van de laatste zal worden beslecht, vormde een
nieuwe partij touwtrekken over de belastingen- en prijzenpolitiek, waarover het
parlement zich in eerste instantie al had uitgesproken en welke kwestie nu door
de Senaat opnieuw aan de orde was gesteld. Toen de afgevaardigden van de
gelegenheid gebruik poogden te maken om de regeringsvoorstellen met een serie
amendementen te neutraliseren* en te ondermijnen, besloot premier Gaillard met
een vertrouwenskwestie een stok tussen de wielen van die parlementiërs te steken.
Inmiddels is de economische politiek
van de regering-Gaillard gisteren ook
buiten het Palais Bourbon weer in het
brandpunt der bevreesde belangstelling
geplaatst, vanwege een nieuwe reeks van
prijsverhogingen, die voor de eerst
komende dagen en weken werden afge
kondigd. Die maatregelen, welke onder
het vertrouwenwekkende motto van
„Operatie Waarheid" werden gelanceerd,
betreffen drie categorieën van prijshef
fingen met de bedoeling de economie
des lands op een gezonder basis te
plaatsen om aldus ongetwijfeld tevens
tegemoet te kunnen komen aan de eisen
van de buitenlandse hoofdsteden, waar
Frankrijk om leningen heeft gevraagd.
Een deel der prijsverhogingen vloeit
voort uit de twintig procent devaluatie,
met een andere groep lost het kabinet
de beloften in, die vorige regeringen in
dustriëlen en groothandelaars al hadden
gedaan en de laatste en derde categorie
betreft die artikelen, die in prijs zullen
moeten stijgen omdat de regering de
overheidssubsidies op de betrokken arti
kelen wil afschaffen. Een afschaffing,
waarmee de schatkist met een bedrag
van 90 miljard frank verlicht zal wor
den.
In de praktjjk komen de verschillende
maatregelen neer op prijsverhogingen
van brood, suiker, varkensvlees, gas,
elektriciteit, trein- en metrotarieven,
meubels, auto's, textiel, elektrische ap
paraten, papier en daardoor de kran
ten entreegelden van bioscoop en
theater etc. Die prijsverhogingen schom
melen tussen de tien en de twintig pro
cent, doch volgens de officiële rekenin
gen zou het gemiddelde levenspeil met
niet meer dan 2.7 procent moeten stijgen.
Het kardinale punt, waarop deze
„Operatie Waarheid" het antwoord nog
zal moeten leveren betreft de vrees in
welke mate de algemene levenskosten
inderdaad door deze nieuwe prijsstijgin
gen zullen worden verhoogd en welke
sociale en eventueel politieke verwikke
lingen daaruit voort zullen mogen
vloeien. In elk geval zal voor het einde
van dit jaar de rode streep in het wan
kele evenwicht tussen salarissen en
prijzen weer worden overschreden, zodat
het al wel zeker is, dat het signaal voor
een nieuwe loonronde spoedig zal moe
ten worden gegeven.
Gemeend wordt, dal de eerste arres
taties 24 uur na het gooien van de
handgranaten naar president Soekarno
werden verricht. Sindsdien doen de vei
ligheidstroepen voortdurend invallen in
winkels, bioscopen en woonhuizen, ter
wijl straten afgesloten worden en alle
motorvoertuigen en voetgangers worden
onderzocht op wapens en munitie.
Geflankeerd door zijn lijfwacht begaf
president Soekarno zich gisteren naar
het ziekenhuis om een bezoek te brengen
aan de slachtoffers van de aanslag op
hem. De politie, met de bajonet op het
geweer en bovendien met machinegewe
ren bewapend, zette de straten rondom
het ziekenhuis af, terwijl de president
een praatje maakte met enige van de
150 gewonde slachtoffers.
Majoor Soedarto, adjudant en rech
terhand van de president, gaf als oogge
tuige een verslag van de manier, waar
op de president aan de dood door gra
naatscherven ontkwam. De scherven
zochten hun weg door honderden gil
lende kinderen -en volwassenen, die op
Geen commentaar i
Het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft gisteren
geweigerd commentaar te leveren
over de gebeurtenissen in Indone
sië, Men verklaarde slechts dat ,,de
situatie zorgvuldig wordt bestu
deerd".
slechts korte afstand van hem stonden.
Majoor Soedarto, die zelf ook verwon
dingen opliep, vertelde aan journalisten,
dat hij opdracht had gegeven om ieder
een, die dicht bij de president kwam,
onmiddellijk neer te schieten.
Diverse parlementsleden van ver
schillende partijen hebben een resolutie
ingediend waarin president Soekarno
wordt verzocht zijn reis naar Zuid-
Amerika, die op kerstdag zou beginnen,
uit te stellen wegens de vele problemen
waarvoor het land zich thans geplaatst
ziet, de strijd om West-Irian, de afwe
zigheid van politieke stabiliteit en het
gevaar voor de persoonlijke veiligheid
van de president.
Bezorgdheid in Londen
De toestand in Indonesië en de actie
tegen de Nederlanders hebben ongerust
heid veroorzaakt in verantwoordelijke
kringen in Londen.
Het ministerie van Buitenlandse Za
ken onthoudt zich van elk officieel
commentaar, maar het pessimisme in
de grote Londense bladen wordt gedeeld
door kringen nit de omgeving van
Whitehall.
De woordvoerder van het ministerie
van Buitenlandse Zaken zei desgevraagd
dat er geen enkele reden was om aan te
nemen dat Indonesië discriminerende
maatregelen ten opzichte van Britse
onderdanen overweegt (Engeland heeft
in de V.N. tegen de resolutie inzake
Nieuw-Guinea gestemd). Waarnemers
menen echter dat men te Londen vreest
dat de maatregelen die tegen de Neder
landers genomen zijn ontaarden in een
haatcampagne en dat de situatie in In
donesië de ZOAVO en de Britse belan
gen in Indonesië en in Zuid-Oost-Azië
in gevaar brengt.
Men meent, echter in Whitehall dat
een officiële interventie te Djakarta een
ongunstig resultaat, zou kunnen hebben,
maar men duidt aan dat de Britse re
gering haar invloed zal aanwenden om
tot matiging te adviseren.
Men hoopt dat men de anti-Neder
landse campagne tot staan kan brengen,
voordat Indonesische belangen zelf wor
den geschaad.
Ook in New York
In Amerikaanse financiële kringen
heeft men zich eveneens bezorgd ge
toond over de 24-uurs staking die door
de Indonesische regering tegen Neder
landse ondernemingen in Indonesië is
bevolen.
Men verklaarde, dat het druppelsge
wijs vloeien van Amerikaans kapitaal
naar Indonesië volledig tot stilstand zal
komen in afwachting van nieuwe verze
keringen, die een gunstiger investerings
klimaat waarborgen.
De anti-Nederlandse maatregelen heb
ben nog meer bijgedragen tot de alge
mene onrust onder Amerikaanse inves
teerders. In deze kringen is men scep
tisch gezind ten aanzien van nieuwe in
vesteringen in Indonesië. Men acht het
onwaarschijnlijk dat er Amerikaanse
investeerders zullen zijn die het risico
willen nemen om grote sommen gelds in
Indonesië te beleggen.
(Men zie ook elders)
Nederlandse gemeenschap
luistert naar Hilversum
Geen paniekstemming
De Nederlandse gemeen
schap heeft gisteravond met de
grootste belangstelling geluis
terd naar de Nederlandse
nieuwsuitzending uit Hilver
sum nu de Nederlandse kran
ten sedert maandag verboden
zijn. De Nederlanders zijn van
ernstige zorg vervuld over
de ontwikkelingen, maar men
heeft geen paniekstemming on
der hen opgemerkt.
„Wij denken niet in termen van geweld'
De Indonesische minister van Bui
tenlandse Zaken, dr. Soebandrio, is
gisteravond per vliegtuig uit New York
naar Parys vertrokken, op weg naar
Djakarta, waar hij zondag hoopt aan
te komen- Met het oog op de jongste
ontwikkelingen in de verhouding tus
sen Indonesië en Nederland verliet de
minister New York, waar hü aan het
debat over de kwestie Nieuw-Guinea
heeft deelgenomen, eerder dan hij
aanvankelijk van plan was. Ook een
conferentie van Indonesische ambas
sadeurs, de hij te Wenen voor zou zit
ten, is afgezegd.
De minister verklaarde, dat hij de toe
stand „ernstig" inzag. De demonstraties
tegen de Nederlanders in Indonesië
noemde hij „de spontane weerspiegeling
van de teleurstelling van het volk".
Op de vraag, of de aanslag op presi
dent Soekarno wellicht het signaal voor
uitgebreide wanordelijkheden zal zyn,
antwoordde dr. Soebandrio ontkennend,
„aangezien de schuldigen zijn gepakt en
de beweging alleen in de hoofdstad
werkte". Toen hem gevraagd werd, of
het tot een verbreking van de diploma
tieke betrekkingen met Nederland zal
komen, verklaarde de minister, dat dit
afhangt van „de verdere stappen en de
verdere houding van Nederland".
Op de vraag om dit toe te lichten, zei
dr. Soebandrio: „Ik zal de deur niet
sluiten voor de Nederlanders, als zij een
nieuwe wijze van toenadering tot Indo
nesië overwegen". Bovendien was hij
van oordeel, dat Nederland „nog niet
zijn definitieve standpunt heeft be
paald".
De Indonesische minister verklaarde
teleurgesteld te zijn over de uitspraak
van de V N. over de kwestie van wes
telijk Nieuw-Guinea. Door zijn komst
naar New York had hü evenwel kun
nen pogen, de betrokken landen dui-
delijk te maken, dat zü zich bezorgd
moeten maken over deze negatieve
resultaten", daar er zoveel dingen op
het spel staan".
In dit verband noemde hij Nederland,
de V.S. en Australië. Op een vraag over
de toekomst van de Nederlandse inves
teringen in zijn land, antwoordde dr.
Soebandrio: „Ik zou in de sfeer van In
donesië moeten zijn, om daar een me
ning te geven". Hij verklaarde verder,
dat Indonesië „geen bezwaren heeft
tegen een redelijke overeenkomst met
Nederland". „Deze toestand is wat moei
lijk, maar als er enige aanwijzing van de
Nederlandse kant is, zullen wij die niet
afwezen". De verhouding met Nederland
zou „ernstig kunnen worden als er niets
wordt gedaan".
Toen hem werd gevraagd, of Indo
nesië zal overwegen het conflict over
westelyk Nieuw-Guinea op het mili
taire vlak over te brengen, verklaarde
Soebandrio: „Voor het ogenblik den
ken wü niet in termen van geweld".
Twee technici monteren in de kop
van de 24 meter lange raket Van
guard het kleine bolletje met anten
nes, dat waarschijnlijk vandaag om
6 uur Nederlandse tijd het heelal in
zal worden geschoten als eerste
Amerikaanse proef kunstmaan tele-
foto).
met de enige veilige
elektrische koffiemolenI
de enige elektrische koffiemolen van
Nederlands fobrikoat voor deze prijs
pbsoluut veilig, plastic romp. motor ge
heel geïsoleerd
verhoogde schenkrand voorkomt mor
sen en beveiligt tegen de sneldroaiende
propeller.
Onze
knipselprijsvraag
Elders in dit Blad publiceren wü
de namen van de winnaars in onze
Advertentieknipselprüsvraag zomede
een volledige lüst van de adverteer
ders bü wie de waardebonnen kun
nen worden ingewisseld.
20 miljoen minder deviezen
Volgens de weekstaat van de Neder
landse Bank is de netto deviezenreserve
gedaald met ruim f. 20 miljoen tot
f 1040 miljoen, hetgeen mede in verband
staat met de consolidatieovereenkomst
tussen Argentinië en Nederland. De con-
vertibele valuta echter is met f. 14 mil
joen vermeerderd tot f. 360,5 miljoen
Geldkringen in Amsterdam beschouwen
de daling van de netto deviezenreserve
meer als een „schijndaling".
Vooral voor raketten
Twee miljard dollar
meer voor defensie
Leiders van het Amerikaanse Congres,
die gisteren in het Witte Huis met pre
sident Eisenhower hebben beraadslaagd,
deelden na afloop mede, dat de Ver.
Staten in 1958 veertig miljard dollar
voor militaire doeleinden zullen uittrek
ken, tegen 38 miljard in 1957.
De meer uitgetrokken twee miljard
dollar zullen in de eerste plaats worden
besteed voor de rakettenvervaardiging.
De Congresleiders noemden nog een
drietal hoofdpunten uit het Amerikaan
se programma voor 1958, namelijk:
1. Het wüzigen van de wet op de kern
energie in die zin, dat de bondgenoten
der V.S. in het vervolg toegang zullen
krijgen tot de Amerikaanse geheimen
op het gebied der kernenergie; 2. de
bondgenoten zullen ook worden ingelicht
omtrek Amerikaanse vorderingen op
het gebied der rakettenvervaardiging: 3.
de Amerikaanse hulpverleixing aan het
buitenland zal worden gehandhaafd.