nu
LEVEN NA DE DOOD
I
IHBi
0> er Europese cultuurstad Praag
staart een norse Joseph Stalin....
II ie de ogen nat toeknijptwaant ziek in het
II esten; wie oren openhoudthoort wol anders
Restant persoonsverheerlijking
J
Steeds minder „parels'* in het
Oostenrijkse huishouden
5e Jaargang No. 47
Zaterdag 23 november 1957
MOSKOUS VERSTE VOORPOST.
(Van onze reisredacteur)
I.
Praag. In het nevelig herfstlicht van de zon
nige morgen is de oude stad van Praag een van
Europa's heerlijkste schoonheden. Het zachte licht
verheldert de donkere steen van zware poorten,
grandioze kerken cn dierbare oude huizen. In wijde
bogen stroomt de brede Moldau door deze sym
fonie van Gothiek en Barok, van licht en donkere
grijzen, waarboven de gouden kleuren jubelen
van de herfstige bossen op de heuvels, die de stad
beschutten. Als in een droom daalt men van het
Hradschin, de magnifieke regcringsburcht. die de
stad beheerst, door de kleine straatjes naar bene
den en de verrukking stijgt met elke pas. want een
barokke overvloed van liefdevolle details vult het
verrassend lijnenspel van de grote bouwmeesters.
Zo komt men tenslotte op de lange smalle Kareis-
brug, die zich hoog over de Moldau welft, aan
weerszijden gesierd met twee reeksen, veertiende-
ceuwse beelden, en daar blijft men staan, haast
overmeesterd door de architectonische perfectie,
die het uitbundig evenwicht van Bach of Mozart
voor de geest roept. Dan knalt er plotseling een
verscheurende dissonant door de stcdebouwkun-
digc symfonie. Want op gindse groene heuvel,
welke het beeld moet afsluiten, staat een kolos
van witte steen, een beeldengroep van gigantische
lompheid, het monument voor de Sovjetrussische
bevrijders van Tsjecho-Slowakije. Voorop de
grote |oseph Stalin, de hand op napoleontische
wijze in de maarschalkjas gestoken, achter hem de
geabstraheerde figuranten van het bolsjewisme:
de moedige vrouw, de heroïsche soldaat, de flinke
kolchoznik. de edele Stachanof-arbcider.
Men raakt wn moment vervuld ran sprakeloze woede om deze schending van
een ran Europa's grootste cultuurschatten. Dan haalt men de schouders op.
Tenslotte la Stalin In Moskou al door Nlklta Kroesjtajef ran xUn voetstuk ge
trokken. Misschien cal op een goede dag boren de Moldau een waardiger
monument Terrljien voor de doodgewone Wastlli's en Pjotrs. die honger, kou
en pijn geleden hebben om Praag te bevrijden. De Tsjechlache communisten
altten trouwens thans een beetje in hun maag met dit kolossale restant per
soon* verheerlijking. Maar omverhalen durven ie de grote norse Georgiër nog
niet. Want het land. dat hU het laatst van alle onder «Un macht kreeg, hi
Moskou'* eerste en trouwste satelliet geworden
De poort aan het einde van de Karelsbrug
Hatulig geëtaleerde,
schijnbare overvloed
Wel beschouwd voldoet Praag niet
aan het beeld, dat een Westerling
zich van een communistische hoofd
stad zou maken. Wie de ogen een
beetje toeknijpt zou zich zelfs in een
Westelijke stad wanen! Redelijk druk
autoverkeer, smakelijke etalages, licht
reclames. moderne bioscopen aantrek
kelijke snackbars, gezellige ouderwetse
bierkroegen, nachtclubs, snelle en
vriendelijke bediening door gerokte
obers m restaurants en hotels van in
ternationale allure Behoorlijk. zU het
niet elegant geklede mensen. Er zyn
somberder steden in West-Europa op
te noemen. En wie uit het grauwe ge
teisterde Warschau komt. waant zich
reeds omringd door het comfort van de
vrUe wereld. Vooral de eerste paar da
gen. Dan begint men wat beter te kij
ken en dan valt het tegen.
Dat er achter de handig geëtaleerde
schijnbare overvloed van de delicates-
senwinkels een nogal bescheiden sor
tering verborgen gaat. is tot daaraan
toe. de Tsjechen eten er bepaald niet
6lecht van. Beziet men kleding en
schoeisel op de keper, dan is de kwa
liteit beter dan in Rusland of Polen,
maar het Westelijk niveau haalt zij
geenszins en de prijzen zijn ontstel
lend. De Tsjechen wenden hun niet
geringe ijver, kunde en soliditeit aan
om in ieder opzicht met bescheiden
middelen te woekeren. ook om hun land
en zichzelf een verzorgde indruk te la
ten maken, een van de veie karakter
trekken. eizij met de Nederlanders
gemeen hebben En ao de materiële le
vensomstandigheden bescheidener zijn
dan by ons. onvoldoende zUn zij. naar
centraaleuropese maatstaven gemeten
zeker niet
Sombere eenvormigheid
Er hangen echter andere dingen in
de lucht, die beklemmend werken Ook
in het uiterlykc. Er is een sombere
mate van eenvormigheid: byna alle
mannen dragen hetzelfde soort regen-
Jas: of een van doorschynend plastic
óf een van katoen met een flap op de
rech'er schouder. Als men werkelUk op
die flappen gaat letten, wordt men al
na een paar dagen lichtelijk zenuwach
tig. En zo is het ook met de kinderwa
gens. Er zijn twee soorten: een soort
open sportwagentje en een gesloten
model. Duizenden uniforme kinderwa
gens. men krUgt de onbestemde vrees,
da: de baby's, die erin liggen, op de
zelfde tyd zullen gaan huilen, lopen,
tanden krUgen. lid van de „pioniers",
de communistische jeugdbeweging en
tenslotte van de party zullen worden!
Die zachte stem
Men merkt nog een dozyn van zul
ke uniformlteiten en gaat dan Orwel
liaanse spoken zien. Vandaar, dat men
van schrik een halve meter de lucht
in springt als boven de verkeers
drukte van het grote Wenzlplein In
eens ergens uit het niet een zachte
vrouwenstem weerklinkt. Het geteft
geen pas om in een communistisch
Naar de
„gouden stad"
Ter afsluiting van zyn repor
tage over Polen en ter onder
streping van de wezenlyke ver
andering, die zich onder het
regime-Gom oei ka hebben voor
gedaan. schroef once reisre
dacteur een tweetal artikelen
over Tsjecho-Slowakye. het
land. dat schynbaar onberoerd
la gebleven door de Poolse en
Hongaarse gebeurtenissen en
tot nu toe getrotiweiyk de lyn
van Moskou heeft gevolgd On
ze reisredacteur neemt U
vandaag mee naar de Tsjecho-
slowaakae hoofdstad. ..de gou
den stad" Praag.
land aan engelenstemmen te geloven,
dus speurt men naar luidsprekers. En
jawei. aaar hangen ze. akoestiscn per-
lect opgesteld om het centrale plein
van Praag te bestryken. zachte
vrouwenstem, die zonder zich ui te
spannen zo boven het ge<iruis van dui
zenden mensen uit kan kómen, wordt
afgewisseld door muziek v%n plechtige
blyheiü. Dan spreekt zy weer verder.
WlUOl 11
Misschien beveelt zy slechts de staais-
schoensmecr aan oi annonceert zy een
nieuw operaprogramma. Mogelyk
artngt zy aan op vervulling van het
v yfjarenplan. Misschien ueeit zy mede
dat er iedere ochtend van tien tot
twaalf voor klassevyanden gelegea-
hcid bestaal zich vrywillig by de ge
heime politie te melden voor een proef-
behandeling met een geheel nieuw
soort hersenshampoo, best mogelyz
adviseert zy slechts hei tweemaal
daags reinigen der tanden. Men weet
het niet, maar vlucht wei van het grote
plein om die stem kwyt te raken.
Dan merkt men tol zyn ontzetting,
dal die stem overal K niet te ontvluch
ten valt. Het is de openbare stadsradio.
l.n dan herinnert men lich een Oost -
duitse grammofoonplaat met een tekst
van Brecht: ..Het communisme is niet
m<»eiiyk het is daarentegen gemak
kelijk Jy bent toch geen uitbui
ter'.'". Net «o'n lachte vrouwenstem,
het/elfde hallucinerend effect van de
overredende onvermUdelfjkheid, omdat
men achter die lieve vrouwenstem
harde mannengeilchten weet. bereid
DE Kerk krygt altyd het ver-
wyt te horen, dat ze ach
ter de feiten aan loopt,
maar op één punt moet haar de
eer worden gegeven, dat zy ten
minste vier weken de „wereld"
vóór is. nameiyk met haar Jaar
wisseling. Het kerkeiyk jaar be
gint immers op de eerste Ad
ventszondag. Daarom is het
morgen de laatste zondag van
het kerkeiyk Jaar, een soort
oudejaarsavond dus.
Op oudejaarsavond, zyn onze
gedachten vaak vervuld van de
genen, die van ons zyn heenge
gaan en bovendien houden die
gedachten zich bezig met wat
ons in het nieuwe Jaar te wach
ten zal staan. Om die reden be
hoeft het ons niet te verwonde-
WOORD
VAN
BEZINNING
alle lagen van onze bevolking Is
de vraag voorgelegd: Gelooft U
in het leven na de dood of niet?
Ruim tweederde deel (67%) ant
woordde met Ja, 9was er on
zeker over en de overigen, dus
24' r zal wel neen gezegd hebben.
Deze cyfers werden vergele
ken met de uitkomsten ln an
dere landen. In Engeland bhjkt
54% van de bevolking in een le
ven na de dood te geloven en
hoop, een diepgeworteld verlan
gen van het mensenhart? Of
sluit men zich aan by de meer
derheid? Als anderen het gelo
ven. dan is het waarschynlyk
wel zo. Of is dit geloof „de ze
kerheid der dingen die men
hoopt en het bewys der dingen,
die men niet ziet".
Voor de kerk staat het geloof
in het leven na de dood in on-
losmakeiyk verband met haar
geloof in God. De kerk gelooft
niet in vele „waarheden", maar
zij gelooft in één Waarheid: in
God.
Als 's zondags de Apostolische
geloofsbeiydenis, de z.g. „twaalf
artikelen", wordt voorgelezen,
moeten wij by elk artikel ons de
aanhef herinneren: „Ik geloof in
ren. dat in de kerk sinds on-
heugiyke tyden op de laatste
zondag van het Jaar de gestor
venen worden herdacht en, dat
er tevens gesproken wordt over
het leven na de dood.
Zouden er nog vele mensen
zyn. die aan een leven na de
dood geloven? Wy vrezen, dat
bij de toenemende verwereld
lijking van het leven, hun getal
al maar kleiner wordt. Velen
hebben hun aards bestaan zo
comfortabel ingericht dat de
gedachte aan het hiernamaals
volkomen op de achtergrond ls
gekomen. Maar volgens een be
richt in het „Algemeen Handels
blad." van onlangs valt het
nogal mee. Het Nederlands In
stituut voor de publieke opinie
heeft er nameiyk kortgeleden
een onderzoek naar ingesteld.
Waar zulke instituten al niet
goed voor zyn! Aan een groot
aantal mannen en vrouwen uit
om die overredingskracht zonodig
kracht b|j te zetten.
Voonichtig, voonichtig!
Naar die mannen gaat men ook uit
lopen kyken Wie is dat stille kereltje
dat altyd by de balie van het hotel
Alcron staat? En die vier breedge
schouderde potlgerds in leren Jassen,
die daar in die zwarte achtcilinder
Tatra wegrazen? Die vloeiend Duits
sprekende Jongedames dan. die ter
verstrooiing van buitenlandse bezoe
kers bevallig in de lobby van het hotel
zitten te wachten waarom zitten er
altyd prostituees ln de beste „volks-
democratische" hotels? misschien
zijn zy provocatrices van de STB. de
geheime politie? Men weet het niet,
men weet het nooit, die onzekerheid is
een van een dodeiyke doeltreffend
heid.
Zo gevalt het dat de Tsjechen, wan
neer men met hen over iets anders
spreekt dan over het weer, de kwali
teit van het Pilsenerbier. het concert
van gisteravond, zich doorgaans als
oesters sluiten. Éen klein gebaar, een
veel betekenend schouderophalen, een
ironische oogopslag en het gesprek
valt stil. Men vraagt niet verder en
wandelt naar huis door de lichte
herfstregen, die de straten triest doet
glimmer, in de vallende schemering.
Dan kykt men in de gryze stad, die
zich nu ln zichzelf gesloten heeft, nog
één keer naar boven, waar het witte
standbeeld torent van wyien Joseph
Djoegaswili Stalin
29% is er onzeker over. Maar in
Amerika, „het land van de on
begrensde mogelykheden," ge
loot t driekwart «74%) dat het
met de dood niet uit is. terwyi
slechts 13 d; een vraagteken
plaatst. Eeriyk gezegd, verbaast
ons dit van Amerika. We lezen
immers de laatste tyd nog wel
eens van de opkomende mode in
Californië om de gestorvenen te
balsemen, opdat hun lichamen
langer bewaard zulen biyven. E.i
dat getuigt niet bepaald van een
vertrouwen op een leven aan de
andere zyde van het graf.
Het is jammer dat het Ned.
Instituut voor de publieke opinie
het by deze ene vraag heeft la
ten blijven. We zouden zo graag
gezien hebben, dat het ook ge
ïnformeerd had naar de gron
den naar de motieven, waarop
het geloof in het voortbestaan na
de dood berust. Komt het enkel
voort uit een wens, een vage
God. Ook als wy horen over de
opstanding der doden en over
het eeuwig leven, klinkt het re
frein: Ik geloof in God.
Toen de Sadduceeën de op
standing der doden belachelijk
wilden maken (Lukas 20 27-
40). zeide Jezus tot hen: God
is de God van Abraham. Izaak
en Jacob (de God der aartsva
ders niet der filosofen, zeide
Pascal). Als Abraham, Izaak en
Jacob er niet meer zouden zyn,
zou God een God der doden en
niet der levenden zijn. Maar
deze aartsvaders hebben al hun
verwachtingen op de levende
God gesteld. Zy zijn bij hun
sterven de grens van de tijd
gepasseerd, zy zijn aan deze we
reld voorbygegaan, maar aan de
eeuwige God, die alle tyden
overspant, zyn ze nooit voorby.
.Voor Hem leven zy allen".
D. J. VOSSERS.
herv. pred. te Leiden.
Is <lat nu werkelijk al 25 jaar geleden?
Inderdaad, dat is het
Het Residentie-Orkest kampt met
financiële moeilijkheden. Tijdens
een concert in de Stadsgehoorzaal
bieden de bewonderaars van dit
orkest uit Leiden en omgeving een
bijdrage aan, waarvoor de dirigent
dr. Peter van Anrooy een kort,
doch bewogen dankwoord spreekt.
Op dit concert treedt als solist op
Wladimir Horowitz met het 2e
pianoconcert van Brahms, terwijl
het overige programma in hoofd
zaak aan Wagenaar is gewijd.
De Stedelijke Electriciteitsfabriek
te Leiden herdenkt het feit, dat 25
jaren geleden de stroomlevering in
de stad begon. Aan het Gemeente
bestuur wordt door het personeel
een gevelsteen aangeboden, welke
boven de nieuwe hoofdingang van
de Centrale zal uorden aange
bracht. Burgemeester van de San-
de Bakhuyzen aanvaardt dit ge
schenk namens de gemeente tij
dens een feestavond in de Gehoor
zaal. Een officiële viering blijft in
verband met de tijdsomstandighe
den achterwege.
Plotseling overlijden op 56-jarige
leeftijd van de bekende en zeer ge
liefde Leidse hoogleraar in de
heelkunde, prof. dr. J. H. Zaayer.
Plannen tot opheffing van het
Rijksherbarium te Leiden houden
vele gemoederen bezig.
Het paardenmateriaal bij de Ge-
meentelijke Reinigingsdienst wordt
niet meer aangevuld in verband
met de op handen zijnde auto-
tractie.
Wij stellen ons voor gedurende
enige tyd onder dit rubriekje
gebeurtenissen te memoreren,
welke zo ongeveer een kwart
eeuw geleden plaats grepen.
Vele lezers hebben deze tijd
meegemaakt en zullen het wel
licht niet onaardig vinden. In
dien hierop nog eens de schyn-
werper wordt gericht.
Uit de aard der zaak kunnen
we slechts een vrij willekeurige
greep doen. waarbij we ons tot
eigen land zullen beperken, met
het accent op Leiden en om
geving.
Redactie L.D.
De dissonant in de Praagse symphonie: lomp en nors staart Joseph
Stalin over de prachtige stad aan de Moldau.
KATWIJK AAN ZEE betreurt het
overlijden van een vooral in visse-
rijkringen bekend ingezetene, de
reder en haringhandelaar P. Meer
burg
Te ALKEMADE herdenkt burge
meester Vosters onder grote be
langstelling zijn 12y2-jarig ambts
jubileum.
Plotseling overlijden te LEIDER
DORP van Gerrit Adriaan de
Bruyne. zeer geliefd huisarts al
daar. Op diens graf wordt een mo
nument onthuld, geschenk van
vele vrienden en patiënten aan de
kinderen van deze populaire ge
neesheer.
Tijdens een congres in de Haag-
sche Dierentuin protesteert het
Spoorwegpersoneel tegen de voor
gestelde loonsverlaging.
In sportkringen staat de ,fZes-
daagsche" te Amsterdam in het
centrum der belangstelling.
Dirk Witte, bekend dichter en
voordrager van levensliedjes, rijdt
met zijn auto in de Weespertrek-
vaart en komt om het leven.
Eén dienstbode op vijftig gezinnenI
nen in Wenen slechts
12 000 dienstmeisjes ter
beschikking staan. Bo
vendien willen er van de
zes en een half miljoen
Oostenrijkers sledhts
40.000 als huispersoneel
in dienst gaan tegenover
nog 100.000 in 1938.
(Van onze Weense
correspondent)
Een goede dienstbode
of werkster noemt men
in Oostenryk al jaren
lang een „parel", maar
deze kostbaarheid wordt
steeds zeldzamer. De
oudere dienstboden na
meiyk. die nog met hart
en ziel aan een bepaalde
familie hingen en daar
soms twee of drie gene
raties lang hebben ge
diend. sterven uit. De
jongere dienstmeisjes zyn
terecht niet tevreden met
de vroegere arbeidscondi-
ties. bestaande uit een
harteiyk woord, maar ook
uit een besoheiden loon.
één enkele vrye middag
in de week en een vrye
zondag in de twee weken
Voor deze groep van
arbeidneemsters heeft 't
Ministerie v. Sociale Za
ken reeds vroeger aan
zienlijke hervormingen
ingevoerd en het wil deze
in de naaste toekomst
nog verbeteren door te
eisen, dat het meisje een
eigen kamer krygt. die
het kan afsluiten, dat een
werkweek van vyf dagen
verzekerd is alsmede een
nachtrust van 9 uur
's avonds tot 6 uur 's mor
gens. De overuren zouden
dan extra moeten worden
vergoed. Desondanks ge
bruiken de meeste meis
jes van het platteland
haar eerste dienst in de
stad alleen als spring
plank om zo spoedig mo
gelyk in een fabriek werk
;e vinden, waar zy meer
verdienen, na het slui
tingsuur geheel vry zyn
en werkelyk een onaan-
astbaar weekeinde heb
ben.
Het gevolg van de so
ciale ontwikkeling en
omschakeling in de laat
ste jaren is dan ook. dat
er voor de 600.000 gezin-
Het is daarom ook de
Oostenrijkse huisvrouw
duidelijk gewor. en. dat
zy zich aan de veran
derde omstandigheden
moet aanpassen en dat
zy haar dienstmeisje
met haar verloofde op de
koop toe als een per
soon dient te aanvaarden,
die zij niet meer kan
commanderen, maar met
wie ze zelf moet meewer
ken. Deze „parel" is in
ieder opzicht een kost
baar iets. maar als zy
het geld en he- geduld er
niet voor over heeft, dan
is de huisvrouw zelf het
kind van de rekening.
