GROENTEN UIT EIGEN TUIN
„D
O
Ik verbrijzelde
mijn
het hoofd van
ader niet een voorhamer
I
ZATERDAG 16 NOVEMBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
Kijkjes in de Natuur
Eeu VOgel die verborgen leeft
Betcogen Leven
Revolutie van liet „Misverstand"
M'
AT is Mn wslfml", i i ik.
«Nee. geen waterrat, maar een
ral. heus. ik houd C niet voor
de gek"
De beaoeker met de dode vogel keek
niet erg overtuigd, hy draaide het dier
nog een» om en om. keek me weer aan
en vroeg: «O, een«at sei U ook
weer?" Toen heb ik hem het onbeken
de woord maar voorgespeld en daarmee
was de saak in orde. Toen kreeg ik
ook te horen wat er met de vogel was
gebeurd: een verhaal met het heiaas
bekende thema: de hoogspanningsdra
den en de gebroken halswervels, het
weiland en de dode vogel. We kennen
dit thema al jarenlang.
Sinds onze steden boven hun daken
een doolhof zyn geworden van schoor
stenen en amennepaien voor radio en
televisie, sinds de hoge gebouwen hun
grote glasoppervlakken hebben en hele
vrachten telegraaf- en hoocspannincs-
draden hot landschap doorkruisen la
het luchtruim voor de vertrekkende
vogels niet minder gevaarlek geworden
dan de begane grond. We weten ook.
dat langs onze kusten de vuurtorens
byna da^elliks slachtoffers eisen onder
de vogels Wel is daar sinds enige Jaren
een verbetering in gekomen, doordat
men aan de gevaarlijke torens me: hun
verblindende lampen beveiligingen
heeft aangebracht, die het dood vliegen
kunnen voorkomen, maar hun aanwe-
«gheid op een hoog duin in stikdon
kere nachten blijft onverminderd een
bedreiging voor onze argeloze lucht
reizigers
Dat Tele dierenvrienden dit probleem
belangrijk genoeg hebben geacht, om
er al hun kracht en tijd aan te wijden,
is verheugend, want deze vorm van
dierenbescherming spaart jaarlijks
duizenden vogels net leven.
Het wordt echter wel tyd, dat men
het vraagstuk van de radio-antennes
en de dodende draden ook eens gaat
bestuderen. Het Is veker niet minder
belangrijk dan het vuurtorenprobleem
en het raakt ome verantwoordelijkheid
ten opxichte van de dieren even seer.
Het is zo Jammer, dat Iets eerst «erg"
moet worden, voord*t ..het gTote pu
bliek" wakker wordt
Het aantal vogels, dat lk in de loop
van Jaren heb ontvangen (met gebro
ken vleugels, gebroken poten en snavel
opengescheurde hoofdhuid is niet meer
te tellen. En dat vind lk toch wel erg
In de trekmaanden oktober en half
november leveren die ongelukken my
echter soms vondsten op van dieren,
die we maar zelden te zien krijgen of
doordat ze schuw zijn en een verbor
gen leefwijze hebben zoals deze ral!)
of doordat het vreemde gasten zijn op
doorreis.
neer bi) het lopen en het zwemmen.
De snavel ls kort. behalve by deee
waterral. want die heeft hem Juist
lang!
De poten »yn by rallen echte stelten
met lange tenen, mooie zeer slanke te
nen. die geknipt zyn voor het snelle
wandelen over plompe bladen, mospol
len en modderbanken. waar wy. zwaar
gelaarsd als we zijn. by de eerste stap
tot de enkels in vastzuigen Ook ln hun
lopen met knikkende kop ïyken de
Ontmoet Ik liefhebbert, die ook eens
buiten Nederland willen zoeken en die
wat meer geld willen bes'eden. dan
raad lk een uit het Engels vertaald
boek aan. genaamd ..VogeUlds" van
Peterson ea. en vertaald door Mr KIM
Ook in handig zakformaat, beknopt,
maar zeer goed. En heel goed ge
ïllustreerd I
En nu ik toch op vragen antwoord
geef. wil lk niet vergeten het nieuwe
boekje van N Tinbergen, dat ..Vogel-
Ie ven" heet. Dit ls geen determlneer-
boek zoals de twee genoemde, waarin
men waargenomen vogels kan pzoe-
ken. maar het bevat korte hoofdstuk
ken over het gedrag van de vogelt,
over nestbouw en broedzorg en nog
veel meer. allemaal beknopte vertellin
gen die getuigen van uitstekende waar
nemingen. die stuk voor etuk belang
wekkend zyn.
VER die naam ..ral" wil lk eerst
iets zeggen. In de wereld van de
ornithologie of de vogelkunde
rekent men tot de groep of beter de
orde der rallen een aantal vogels, die
ln hun uiterlyk en in hun gedrag wel
lets van hoenders hebben. Ieder ken:
toch wel het waterhoentje met de rode
en de meerkoet met de witte bles cp de
kop? Dit zyn rallen, die ook wel bl«-
vogels worden genoemd. Minder be
kend zyn de kwartelkoning en het por-
celeinhoen. ook twee ralvogels En dan
deze waterra 1
Het zyn allemaal enigszins gedron
gen. korte vogels, met korte vleugels
en staart. Dat staartje wipt op en
rallen wel wat op hoenders. Als U zich
de zwartwitte tekening nu wilt voor
stellen als volgt de bovendelen don
kerbruin met zware zwarte vlekken, de
onderayde lelgrys. snavel rood. poten
bruin-rose en de flanken duideiyk en
mooi zwartwit gehand, dan hebt U wel
een duldeiyk beeld van de waterral
Komt U dan eens bij een stille bosvy-
ver of aan een rustige netzoom en
ziet langs de oever kopknikkend en
staartwippend zo'n langsnavellg donker
vogeltje (ter grootte van een slanke
duif>, dat op hoge benen langs het
water sluipt, nou dan hebt V zeer
veel kans. een waterral voor te zien
Een echte vogelliefhebber sal zich
over so'n ontmoeting vast en zeker
verheugen. Hy zal thuis in zyn boeken
gaan soeken want hy wil pra.vg ;cts
meer aan de weet komen over dit on
bekende dier, dat toch een echte Ne
derlandse verschyning is
HIER ligt wel eens een moeiiykheld
Vele natuurliefhebbers bezitten
geen goed. betrouwbaar boek over
vogels. Meermalen wordt ml) om raad
gevraagd en dan adviseer ik gewoon-
ïyk: ..Schaf U aan «Zien is <ennen".
een determineerboek. waarin de w,var
nemer de meest voorkomende Neder
landse vogels kar vinden. Het prettige
van dK boek Ls. dat men het ook kin
deren in handen kan geven, ook wel
Jonge kinderen, die alleen al door het
kyken naar de plaatjes spelenderwijs
veel kunnen leren Er is zo ontstellend
veel minderwaardige rommel op het
gebied van dierafbeeldingen, dat we
me; so'n goed en eenvoudig boek met
biy genoeg kunnen zyn.
U kunt uw eigen waarnemingen er-
san toetsen en U wordt gestimu
leerd zelf waarnemingen te doen En.
wat van zo groat belang ls. uw kin
deren (boven de lagere sc hoolleefttyd)
zullen er ook veel san hebben Ten
minste, als zy zich tot deze dingen
voelen aangetrokken
Ik hoop met deze korte opmerkin
gen de vele vragers die mU hebben
aangeklampt, van dienst te zyn ge-
wee.s! De tyd van cadeautjes komt
gelukkig weer !n zicht'
SJOUKE VAN DER ZEE
VARIA
Een Egyptenaar, die zegt dat hy 110
Jaar oud ls en 00 Jaar geleden het
8uezkanaa1 heeft helpen graven, heeft
zyn regering verzocht hem het loon
voor dit werk uit te betalen. 90 Jaar
geleden, zo vertelde hy een verslag
gever van het Egyptische blad ..Al
Ah ram", heeft hy als vergoeding niets
anders gekregen dan een beetje eten
Hy vindt, dat hy recht heeft op 3550
pond, maar hy wil het wel laten by
560 Egyptische ponden
Er is echter weinig kans, dat deze
man beloond wordt voor sijn inschik-
kelykheld. ..Gebrek aan voldoende
bewijsmateriaal", zet een woordvoer
der van de regering.
Het volk stond naast mij en redde mij
k wilde Hélène te hulp komen, doch mijn vader versperde mij de weg.
„Vader, ze ia onschuldig, ik zweer het bij God!"
„Zwijg, afvallige, spreek de naam van God niet uit".
„Vader, haar moeder zal haar vermoorden!"
„Wie rijn kind liefheeft kastijdt het, dèt staat er geschreven. Ik rou jou ook kas
tijden, als ik je nog lief had!"
„Ze is onschuldig, vader!"
Toen schreeuwde het wijf hysterisch: „Als ze jou niet ontmoet had, ellendeling!"
En ging door met slaan en stompen.
„Ellendeling, jij. de vriend van een godloochenaar, hoe dfcrf je hier te komen, hot
durf je je vergrijpen aan mijn vrouw!"
„Vader, zeg dat niet of ik.
Toen zag lk dat zyn aderen opzwollen Hy was niet
Ti eer voor rede vatbaar Alles uit het verleden stond op.
De grote teleurstelling, dat syn eigen vlees en bloed be
hoorde tot hen dis ln zyn ogen het gezag ondermynden
Ondermynd® lk nu ook syn gezag niet) Ik had hem
edrelgd
Hy nam een yzeren staaf en wilde my daarmee slaan
Hy wa# bulten «chself Hélène gilde dat lk vluchten
•noest. Maar haar moeder vuurde met hysterische kreten
myn rader aan en wierp de poort dicht
Ik kon niet meer vluchten Ik kon myn tante niet meer
van de poort trekken Myn vader sou my het belet heb
ben. Hy was reed» dreigend achter my Toen vluchtte lk
de werkplaats ln en smeet de deur achter my dicht Met
een snelle beweging grendelde lk de deur Aan de andere
kant was een deur die naar de straat leidde Voor dat lk
die ontgrendeld had. had myn vader met een voorhamer
de eerste deur verbrijzeld
Ik hoorde Hélène gillen, myn tante kry«ts en moedigde
myn vader aan. Ik herhaal hy was bulten «chself
Daar ln de smidse hebben wy geworsteld Ik heb ge
tracht zyn armen rast te houden, opdat hy de voorhamer
niet gebruiken kon
Hy was sterk, myn vader Hy was sterker dan lk Het
was my of myn hoofd sou barsten en myn hoofd bonsde
met geweld Nog hoor lk hoe myn vader swaar ademde
Wy telden om en om. En die half-bllnde vrouw
schreeuwde »U een furie. Ik dreigde het te ver lieren
Een van de handen van myn vader lag als een bank
schroef om mijn bovenarm. HIJ alenrde mU om tieh
heen en toen opeen» viel hl). HIJ alenrde mtj mee In zyn
val. doch Ik rokte mU los, bemachtigde daarna de ha
mer en vloog haastig naar de deur. Het gelukte my die
te openen en nadat Ik met kracht de hamer de werk
plaat» had Ingealingerd. In zün richting, om hem *©-
doende het voortgaan te beletten, stormde Ik de
duisternis In. Hoe lang heb Ik gerend? Tot mijn hart
het bijna begaf Toen ben Ik gaan zitten teren een muur
en In een onrustige slaap gevallen.
n.
volgende dag hebben de dienaren ran de Koning
my gegrepen in Sevres en my voor vadermoorde
naar uitgescholden Zy hebben my geboeid naar
Versailles gebracht Overal stonden mensen, die my voor
vadermoordenaar scholden
Men heeft my naar het lyk ran myn vader gebracht.
Toen zag lk. dAt de hamer die ik geworpen had syn
schedel had verbrijzeld En lk had die hamer in de rlch-
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
t
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
Spruitjes als groente o[ als stamppot
GROEN T EN RH A PSODIE
fFobd"S TXgfcetiburtr»
Het wordt wat leeg ln de moestuin
en modderig en er ls elgeniyk niet zo
veel meer te halen Niet-winterharde
groenten zyn wel geborgen of men
dient se zo spoedig mogeiyk op te
ruimen Wortel» en krootjes kunnen
toch ook niet veel vorst verdragen; ook
niet al* fitten ie dan grotendeels ln de
grond Knolrapen. d:r men plaatselijk
ook we! koolrapen pleegt te noemen,
kunnen wel Iets meer kou hebben,
stronk en al op en hangt se zo maar
zo spoedic mogeiyk op te bergen
Vorstschade kunt U toch maar beter
voorkomen Koolsoorten, die niet win
terhard zyn, zal men ook moeten ber
gen; de rode kool ls bijvoorbeeld niet
tegen strenge vorst bestand en hoe
eerder die nu geruimd wordt, dee te
beter Dat doet men op verschillende
manieren de eén neemt de kolen met
stronk ensl op en hangt se so maar
van de tuin onderste boven op een
vorstvrye zolder of ln de schuur en
het gaat nog goed ook. Anderen nemen
de buitenste bladeren weg en graven
ze ln de tuin met de kop naar bene
den ln wit duinsand en dat gaat ook
uitstekend U kunt dus naar omstan
digheden handelen, doch de hoofd
zaak is ze moeten wél vorstvrlj be
waard worden anders komt er niets van
terecht Over spruit knol behoeft u zirh
niet druk te maken, die ls winterhard
en kan dus heel wat hebben Intussen
zou men de eerste spruitjes al kunnen
oogsten Het ls relfs wel nuttig dat nu
maar zo spoedig mogeiyk te doen: de
losse spnlten die onder aan de voet
zitten, kan men dan het eerst oogsten;
de sndere dikke kleine harde spruiten
kunnen nog wel blyven zitten; die zul
len dsn nog aanmerkeiyk kunnen
zwellen
Prei kan ook heel wat hebben Men
behoeft voorlopig voor deze winter
groente nog geen speciale maatregelen
te treffen Het ls al voldoende Indien
ze tegen het Invallen van de winter wat
by elkaar gezet worden: tydens strenge
vorst kan men er dan een beetje ruigte
tussen strooien
Wie liefhebberij heeft ln het kweken
an vruchten ln eigen tuin, zou nu de
Jonge vruchtboompjes kunnen bestel
len. bestel ze by een solide firma en
vraag om goedgekeurde bomen of
struiken Koop geen goudreinetten In
dien U al tegen de zeventig loopt
ik gun U een lang leven doch deze
soort geeft ns twaalf Jaar pas volop
vruchten en dat duurt dus te lang!
Trouwens ln de Uefhebberstuin moet
U toch zoeken naar soorten en vormen,
die snel vruchten geven Zoek het dus
by de soorten, welke de boomkweker rp
zwakke onderstammen veredeld heeft
Die worden niet zo oud als op snel
groeiende onderstammen; doch ze ge
ven veel eerder vruchten en kunnen
toch nog wel veertig Jaar worden.
G. KROMDIJK
ting van syn voeten geworpen! Maar hy lag nog toen lk
wierp en lk meende dat hy al beclg was op te staan!
Ik zweer dat lk hem niet heb willen doden. Maar lk
wilde self wél dood. Ik wild# wel daar zyn waar myn
rader ook was. om te kunnen zeggen hoeeeer me dit alle»
Eigenaardig, scala een leven kan gaan! Voor de reek-
ter heb Ik me niet verdedigd. Myn tante kreeg haar
sin. r snit het misschien vreemd, verkeerd vinden Ast
lk me niet verdedigde. Doch het leven was voor my niet
belangrijk meer m Ik wist, dat, wanneer Ik me eon gaas
verdedigen, de ganse geechiedenis verhaald moeot war
den. De geechiedenis ran een oade en een nieuw*
wereld. Myn vader kon de oude wereld niet meer ver
dedigen. syn daden ten opzichte ran my niet meer
rechtvaardigen. Zon Ik dan myself rechtvaardigen?.
Met gevaar dat Ik hem tekort eou doen? Nee, heter
nlete eeggen dan Iets. Ik sweeg. ofschoon Ik wiet dal
daardoor myn doodvonnis getekend son worden.
Wat sou het) Ik leefde ln een eigenaardige tweetand
Ik sag duideiyk ln dat spreken verkeerd was Myn swy-
gen sou de mensen tot nadenken stemmen Zou se isti
doen begrijpen van de grote tragedie die reeds oren.
werd gespeeld) De tragische stryd tussen Oud en Nieuw'
Ik zeg van verwording en vernieuwing, die culmlneerd»
m het Misverstand? Myn swygen sou misschien andarte
ln en tot elkaar kunnen brengm
De Sle Juli 1799. oen Jaar ongeveer voor het ultbrekse
van de Revolutie van het «Misverstand", werd lk te
dood veroordeeld De armen. dyen. benen en ruggf-
graat zouden my ..by levende lyre" gebroken wordec
Daarna zou het rad de rast doen
Dit vonnis werd gepubliceerd Een retentum werd toe
gevoegd waarin werd gesegd dat men my heimelijk voer
de terechtstelling worgen sou
Op de 1de augustus. "s morgens om 2 uur. trad de br.
ran Pary». Charles HenM Sanson by my binnen De grif
fier. die by heen was, las het vonnis voor. Over twee uur
als allen nog sliepen, sou het gebeuren Over twee uir
sou lk me kunnen rechtvaardigen voor myn vader
Vreemd, dat ln een uur als dat de mens «ch veel dich
ter voelt by syn tegenstanders dan ooit.
Alles vloeit ineen. In dit laatste uur heb Ik voor eet
priester geknield, omdat Ik er behoefte aan had. Elgen
iyk knielde Ik niet voor die man. ook niet voor
kerk. doch voer God sélf. Ik kreeg de absoletle <s
daarna ben Ik In de kar gegaan. De beelskar! Op *n
naar het schavot! Door de deftige straten ran Ver
sailles!
aar nu. op de vroege morgen, raden er geen konlnk-
lyke rijtuigen door de straten, nu waren er duizen
den gewone mensen, boeren en handwerkslieden,
die myn laatste reis wilden «en
Ik heb niet ln de geslchten der mensen gekeken II
heb aan het uur ran myn dood gedacht. De mensen m*
hun vyandigheld. ln wier ogen lk natuurlijk het woon!
«radermoordenaar" las. leidden my maar af
Op de hoek van de Rue Ratorr hoorde lk een door
dringende gil Ik voelde dat Hélène ln myn nabyheM
was. Toen lk opkeek sa* lk haar staan, doodsbleek, tui
sen de mensen Zy wuifde my toe. Voor hAAr moest brt
weerzien vreselijkrr zyn dan voor my Ik ging Immtn
myn bestemming tegemoet)
«Vaarwel Hélène", heb ik haar toegeroepen en daars»
heb Ik myn geboeide handen opgeheven tea groet. Of
dat moment heb ik de grote waarde ran de liefde ge
voeld. Wie weet dat iemand hem lief heeft. Is noon
alleen.
Nadat lk haar vaarwel had toegeroepen, sprong es
Iemand op de beulskar Een smidsknecht was het H;
schreeuwde „Je bedoelt tot weerziens, Jean Louis F»:-
soeniyke kerel*. zoals jy bent. laten we niet radbraken!"
Een soldaat trok hem weg. doch de menigte Juichte.
De menigte was, tot mUn verbazing, by dese gaaf
naar het schavot, op myn hand. Hoe was dat mogelijk?
Wie had daarvoor gezorgd? Eerst had men my uitge
kreten voor vadermoordenaar.
Toen wy by het schavot waren, hield de wagen itH
Ik zag een duisendkopplge menigte en vroeg san de
priester waarom al die mensen gekomen waren!
„Om u te rédden meneer!", sei de priester.
t a. en al waren ze daarom gekomen, toch sou lk moeter
sterven. Myn handen waren niet vry van bloed Ik hsi
J me zo ingeleefd bovendien in de dood. dat lk nies
terug kom! De oplossing van myn leven lag ln dit otter
Maar de duizendkoppige menigte dacht Ander* Z3
stormde, onder aanvoering van de smid. ln de rlchtlnf
ran het schavot. Sommigen namen my op en droegen m,
weg De anderen braken onder luid gejuich het scharo:
af en wierpen de martelwerktuigen ln de vlammen, dl«
myn dode lichaam hadden moeten verteren.
Ik was gered. Ik zou de weg terug moeten vinden
naar het leven!
Het ganse proces tegen mU was in wezen niete anden
dan de Franse Revolutie zélf. En als Ik u nu vertel boe
lang het met my geduurd heeft voor ik eindeiyk defi
nitief de weg teruggevonden had. Jaren en jaren, dsn
kunt gy wel nagaan welk een tyd een volk wel nodlf
moet hebben om eindeiyk los te komen van so'n
tragisch, onrustig verleden.
REIN BROUW0
