Wethouder v.d. Kwaak: initiatief en
zelfbestuur zijn geblokkeerd!
IIWO
1 ilt.
Over financiering woningbouw is
College nog oiel zo genist
Niemeijer
half zware shag"
Handig rollen Heerlijk roken
Financiële positie van Leiden
in middelpunt der discussie
A. van IJijk ziet toestand
geineente-finaneiën somber in
96»te jaargang
Donderdag 14 november 1957
Tweede blad no. 29291
College bracht stukken ia stelling
Wij moeten ons voorlopig instellen op zeer
moeilijk periode
Een eerlijk, doch nu niet direct opwekkend beeld van de huidige
situatie, waarin de gemeenten verkeren, gaf de wethouder van Finan
ciën. de heer D. van der Kwaak, toen hij gisteravond de Leidsc raad
inlichtte hoe de stukken op tafel liggen. Hoewel het College reeds
tijdig de stukken in stelling bracht, gaf hij onomwonden toe, dat wij
ons moeten instellen op een zeer moeilijke periode. Allerlei van hoger
hand afgekomen maatregelen hebben het gemeentelijk initiatief en het
zelfbestuur geblokkeerd. Bovendien is het College nog niet zo gerust
over de financiering van de woningbouw, welke thans door het Rijk
in handen is genomen. Voor 1958 beschikt het Rijk over 586 miljoen,
doch voor de bouw van de in uitzicht gestelde woningen is circa f 720
miljoen nodig. Er moet echter wel meer komen. Het Rijk, zo wordt
gezegd, zal de woningbouw financieren, doch met geen woord wordt
gerept waar het geld vandaan komt om de grondaankoop, de straten
aanleg en het bouwrijp maken van de grond te financiercr
mrntcel slecht» toestemming is ont
vangen tot restauratie van het Archief
en voor de bouw van 134 woningen.
EFFICIENCY - ONDERZOEK
WORDT VOORTGEZET.
Voorts deelde spreker mede. dat het
College van plan ls het efficiency-on
derzoek voort te zetten.
KANS OP SUBJECTIEVE
UITKERING
Nu de gemeenten voor 1958 weer een
verzoek mogen Indienen tot een sub
jectieve uitkering uit het Gemeente
fonds, gelooft spreker, dat er een goe
de kans bestaat, dat een dergelijke
uitkering nog komt over de Jaren 1956
en 1957. Hij schat dit op rond een
half miljoen per Jaar.
Nadat de heer Van der Kwaak nog
enkele conclusies van het rapport-Oud
ter sprake had gebracht - plaatselijke
I behingen zullen straks tegen elkaar wor
den afgewogen, hetgeen voor Leiden als
centrumgemeente voordeel zal opleve
ren - schonk hij aandacht aan de posi
tie van de Llchtbedrljven. welke thans
geen onrust baart. Van de kem-ener-
gle-centrales stelt spreker zich op dit
I moment nog niet veel voor. De directeur
van de SLF ontwerpt een plan voor de
uitvoering van de meest urgente werken 1
aan dit bedrijf.
Over een eventuele verhoging van de
tarieven hebben R. en W. nog geen
standpunt ingenomen.
Lekker-pittige
half zware!
Altijd vers in
moderne plastic
verpakking
\egen raadsleden aan het noord
Iopstand werd niet rooskleurig ingezien
Behalve de vijf fractie-voorzitters zUn tijdens de eerste dag van de Leidse
..vierdaagse" nog negen raadsleden aan het woord geweest. Met het oog op de
hoofdstuksgewUze behandeling van de begroting stond de financiële positie van
Leiden deze dag In het middelpunt der discussie. Bovendien maakte ook de
bestedingsbeperking een onderwerp van behandeling uit. Over het algemeen zag
men de toekomst niet rooskleurig in. Slechts zelden klonk een optimistische toon.
Na deze ontmoeting In eerste Instantie, dienden de voorzitter en de wethouder
van Financiën nog Tan repliek.
Momenteel, aldus merkte de wet
houder op, lopen de gemeentebe
stuurders langs de gracht van het
rentegamma 4 1/4 door de
straat van de bestedingsbeperking
over het plein van de over besteding
om ran verre de oranje-knipperbo'. -
len van de Bank van Nederlandse
Gemeenten te ontwaren.
De huidige toestand heeft het Col lev
echter niet overrompeld. Reeds he* vo
rig ;aar hebben B. en W. bij de be har.
deling van de begroting een somber ge
luid laten horen Er werden maa trawe
len Betroffen om de woningbouw veilig
te stellen. Het College had echter me
•wacht, dat alles z-ch zo snel In or. -
runsuBe zin zou wyzigen. In deze mc-
zing werd het gesterkt door het ultbly-
ten van maatreaelen var. de regering
Op dit moment werden alle stukken van
it gemeentelijke huishouding in stel
ling gebracht. Hoofden van Dienst werd
ie ernst van de situatie voorgehouden
met het verzoek zelf naar efficiency om
te zien. Mede door hun suggesties en do
»teun van de raad heeft het College het
roer thans stevig in handen. Hieraan -
n daarvan ls spreker vast overtuigd -
ul het straks te danken zijn. da* Lel
iën als een der eerste Remeenton uit de
opgelegde impasse zal komen.
Aan de hand van vergelijkend mate
riaa: over de jaren 1954 t.m. 1956 toonde
ie wethouder vervolgens aan. dat de ge
meenten zeker niet schuldig zijn aan de
moeilijkheden van het ogenblik.
WONING BOUWLENING DOOR
KRUIST GEMEENTE
LENINGEN
De kasgcldleningen en het rentegam
ma zijn volgen* spreker de twee boelen,
•sarin de regering de gemeenten gesla-
pn heeft. Voor nieuwe werken moeten
Jf gemeenten een lening aantrekken te-
t een rente van 4 1/4 en dit is in
deze tijd volmaakt onmogelijk. Voor
rich persoonlijk kan spreker niet In een
jubeltoon verkeren over de woningbouw
lening van 6 welke alle andere ge
meente-leningen doorkruist. Onlangs
kon spreker een lening afsluiten van f20
miljoen tegen een rente van 5 doch
dit mocht met het oog op het thans
leidende rentegamma van 4 1/4 niet
doorgaan.
Wanneer, zo vraagt spreker zich af.
komen de gemeenten weer op de kapi
taalmarkt terecht? De gemeenten zijn
In hun eigen leningspolitiek volkomen
lam geslagen. Met prof. De Vries Ls de
wethouder het eens. dat dit de zwaarste
*lag ls. welke aan de gemeentelijke fi
nanciële zelfstandigheid ls toegebracht.
Terwijl het College de verwachting
koesterde, dat de afgelopen vaste le
ning van f. 13 miljoen in 1958 voor
nieuwe objecten kon worden aangewend
moet de helft daarvan worden bestemd
voor consolidatie.
College bracht de stukken in stel
ling. W et houder D. van der Kwaak
denkt een goede zet uit.
TOESTEMMING VOOR BOUW
134 WONINGEN
Mei enigszins getemperde vreugde
deelde de wethouder mede. dat mo-
De heer De Bree iKVP» zag de plicht
tot geheimhouding na een geheime
raadszitting. Indien dit door de omstan
digheden gewettigd is. gaarne spoedig
opgeheven Z.l. moet een herziening ge
bracht worden ln de gedragslijn van ge
heime zittingen en de geheimhouding
van bepaalde zaken door raadsleden
GEMEENTEN HEBBEN GEEN
SCHULD
De heer Knol (Prot Chr.), die de
financiële zijde van de begroting onder
de loep nam, r.elde deze begroting nauw
verbonden te zien met tal van economi
sche vraagstukken. Bi) de conjunctuur-
bewaking heeft men ln de laatste tijd
geen overzicht gehad van de omstandig
heden. welke zich op dat moment voor
deden De regering heeft de politiek van:
ln tijden van opbloei bezuinigen en in
tijden van neergang uitgeven, verwaar
loosd De financiering met kasgeldlenin
gen ls onjuist.
Aan de huidige financiële toestand
zijn volgens de heer Knol niet de ge
meenten schuldig, doch het Rijk. Z.l.
behoeft men niet te Juichen over het
•ucces van de woningbouw lening, wel
ke tot gevolg zal hebben, dat de ge
meenten moeten gaan consolideren.
Over het punt kapitalistische maat
schappij kan men gaan twisten. Is Rus
land ook niet een kapitalistische maat
schappij
Op het rapport van de Commissie-
Oud. waarover in de geleidebrief veel
word: gesproken, is de nodige kritiek te
leveren Er zijn nog geen objectieve nor
men ln het rapport neergelegd. Boven
dien wykt de opzet van het rapport wei
nig af van de thans geldende regelingen.
Te weinig wordt ook rekening gehouden
met de verschillende toestanden in de
diverse gemeenten. Wat voor de ene
gemeente noodzakelijk kan zijn, is voor
de andere overbodig
Heeft een efficlency-onderzoek, dat bij
diverse diensten plaats vond. geleid tot
het treffen van bezuinigingen?
LICHTMUNTEN
Enkele lichtpunten ziet spreker: de
liquiditeit van Lelden Is nog behoor
lijk, terwijl een tekort nog gedekt kan
worden uit de reserves, hoewel men dit
slechts node moet toepassen. Bijzon
dere tijden scheppen echter bijzondere
geneesmiddelen. Misschien is het leed
van de steeds stijgende rente geleden.
Een tendens ln deze richting valt waar
te nemen!
UITKERING UIT
GEMEENTEFONDS?
De financiële specialist van de P. v. d.
A de heer Zunderman, die als laatste
spreker ln de middagzltting het woord
voerde, schonk eveneens uitvoerig aan
dacht aan de financiële verhouding Rijk
en gemeenten en het rapport van de
Commissie-Oud. Inderdaad ls de auto
nomie van de gemeenten in de laatste
jaren steeds minder geworden Gemeen
ten mogen alleen uitkeringen doen dan
na verkregen toestemming van de Rijks-
Instanties Nu zeggen diezelfde Ryks-
Instanties, dat de schuld bij de gemeen-
I na Spoetnik I naar II
Schouwburg, zwembad en veemarkt kannen
ander huidige omstandigheden trachten
Levend in een bij uitstek dynami
sche tijd. waarin een mens van de -
morgen tot dr avond overspoeld wordt ^ÉÏdL'1. 11
door de vele lectuur, die van de rota
tiepersen afrolt, en overgeschakeld
van Spoetnik I naar Spoetnik II. is er
volgens de fractievoorzitter van de
K.V.P.. de heer A. van Dijk. wel enige
moed toe nodig om serieus aandacht
te schenken voor de behandeling van
een gemeentebegroting.
Een overschakeling, welke de heer Van
Dijk echter spoedig had gevonden, want
zonder een lange inleiding, wierp hij
zich direct op de praktische vragen van
de gemeente-politiek.
Geen enkel argument acht hy aan
wezig om tot het vormen van een Com
missie voor de Reiniginsdienst over te
gaan. Ook heeft hij geen behoefte om
tot uitbreiding van de bestaande com
missies van advies over te gaan. Welke
zijn de motieven, die aan een dergelijke
suggestie ten grondslag liggen? Het
vormen van een meerderheid in een be
paalde commissie?
De heer Van Dijk blyft het betreuren,
dat de meerderheid van de raad inder
tijd geen gevolg heeft gegeven aan zijn
verzoek het voorstel van de afbraak van
de panden in de Watersteeg en aan de
Hoogewoerd aan te houden
Wanneer denkt het College een pre
advies uit te brengen op het door hem
en zyn fractiegenoot De Bree nu drie
Jaar geleden ingediende voorstel tot her
ziening van de verordening, regelende de
huurbijslag voor grote gezinnen?
Met een tekort van f. 2.300.000 op de
begroting zal het daarbij blijven?
ziet spreker de toestand van de ge-
meenteflnudUn somber in Z.i. zal de
bestedingsbeperking het verzorgingspeil
van velen aantasten.
A. VAN DIJK
dynamische tijd.
Met het geld is het precies zoals met
'de mensen, die ziek zijn de koorts is'
niet altyd even hoog Wellicht keert het
gety weer spoedig ten gunste. De be-
ieidheid tot zoveel mogelijk samenwer
ken. straks ook in Europees verband.
moet ons het vertrouwen geven om met
optimisme te stappen in de wereld van
morgen en in het heden het goede j
te doen.
Geen behoefte aan
commissie-uitbreiding
De burgemeester, die gisteravond als
eerste van de zijde van het College
j van B. en W. de raad van repliek
j diende, achtte het niet noodzakelijk,
dat er een afzonderlijke commissie
voor de Reinigingsdienst in het leven
j werd geroepen. Hoewel de voorzitter er
waardering voor kan hebben, dat de
heer Meester .zijn schaapjes onder dak
wenst te brengen", is de huidige com- j
missie van Openbare Werken compe- j
tent genoeg om ook de zaken van de
Reinigingsdienst af te doen.
Ook aan een uitbreiding van de
overige commissies hebben B. en W.
geen behoefte.
I Het College zal nog eens bekijken in
hoeverre aan de bezwaren van de aan j
raadsleden opgelegde geheimhouding te-
gemoet kan worden gekomen. Ook spr.
is van oordeel, dat het gewenst is, dat
de raad tijdig op de hoogte wordt ge
steld van in uitvoering zijnde werken.
Met het oog op de bestedingsbeperking
worden vacatures niet zo spoedig aan
gevuld. De Dienst van Gemeentewerken
I maakt daarop een uitzondering, omdat
plannen voor uitvoering gereed moeten
j liggen.
Onder de huidige omstandigheden
zal het zaak zijn om de uitgaven zo
veel mogelijk te beperken. De plannen
voor een nieuwe schouwburg, zwembad
en veemarkt kunnen wel worden uitge
werkt. doch zijn vooralsnog niet te
realiseren.
De heer Van Dyk waarschuwde er ten
slotte voor om geen defaitist te zyn en
de toestand reëel onder ogen te zien.
Met nadruk verklaarde spreker, dat de
cemeente geen uitgave doet indien daar-
voor een dekking maar zeer provisorisch
j aanwezig is.
Uitbreiding van het aantal telefoon
aansluitingen acht ook het College van
groot belang. Ook de directeur van het
i Telefoonkantoor heeft hiervoor begrip.
De bestedingsbeperking werkt echter
ook tot dit bedrijf door.
Het ligt in de bedoeling om in het
I voorjaar te beginnen aan de inrichting
jvan het Pilgrim Fathershuisje.
ten ligt. Het is dan ook volgens spreker
niet juist, dat de bestedingsbeperking zo
zwaar op de gemeenten wordt afgewen
teld. al is hjj het eens met de burge
meester. dat ambtenaren in hun eigen
ressort met de bestedingsbeperking reke
ning houden. Deze ambtenaren zullen
echter niet op de stoel van de raads
leden gaan zitten.
Op welke voorwaarden, zo wilde spre
ker weten, zullen de leningen in 1958
thans f. 13 miljoen worden af
gesloten. Wordt straks de 6^ van de
Woningbouwlening aan de gemeenten
doorberekend? Volgens spreker zou dit
I een funeste invloed hebben op de
huren.
Bestaat er voor 1958 nog een mogelijk
heid tot een extra uitkering uit het
Gemeentefonds?
Een verhoging van de bedryfstarieven
gas en elektriciteit moet zo lang
mogelijk worden uitgesteld. Hierdoor zou
de grote massa van de bevolking worden
getroffen.
Voor het efficiency-onderzoek. en de
daaruit gevolgde resultaten, is sprekers
fractie het college dankbaar.
Grote bezwaren heeft zijn fractie
tegen een eventuele aantasting van de
sociale en culturele voorzieningen, o.a.
subsidie-verlaging. Persoonlijk voelt hü
dan meer voor verhoging van de belas
ting.
Tenslotte brak spreker nog een lans
voor vrijstelling van vermakelijkheids
belasting voor door clubhuizen en
speeltuinverenigingen georganiseerde
activiteiten (b.v. bazaars en filmvoor
stellingen). Middels deze activiteiten
wordt de jeugd van de straat gehou
den. Een speeltuinvereniging kan men
toch moeilijk gelijkschakelen met een
vermakelijkheidsvereniging?
Had de heer Zunderman veel waarde
ring voor de tentoonstelling ..Romantiek
en bloemen", gaarne had hy een kriti
scher oog gezien over de aangebrachte
reclame.
SLACHTOFFER VAN TE HOOG
GESCHATTE WELVAART
De heer De Hosson <KVP), eerste
spreker in de avondzitting, zeide, dat wij
het slachtoffer zyn geworden van een te
hoog geschatte welvaart. Wy kwamen in
een stemming van „waarom ons zorgen
maken, het komt toch wel weer in orde".
In de M. v. A. worden terecht bezorgde
geluiden vernomen. Wy moeten zo snel
mogelyk tot een financiële oplossing zien
te komen, hoewel spreker direct toegeeft,
dat Leiden hier weinig aan kan doen.
Laat ieder by zyn politieke vrienden in
Den Haag aandringen op een spoedige
en gunstige oplossing uit deze moeilyk-
heden.
WELVAARTSROES
De welvaartsroes heeft menige, actieve
verenigingsbestuurder by de gemeente
om een subsidie doen vragen, welke
dan veelal werd verkregen. De weg
terug zal moeilijk zün. doch hier en
daar cn dan niet te drastisch zal
dit noodzakeiyk zgn.
T a v het verzorgingspeil moet men
niet te stevig op de overheid aanleunen.
Sterk drong spreker aan op efficiency
in de gemeentelyke huishouding. In dit
opzicht is reeds, dank zij een onderzoek,
voortreffeiyk werk gedaan. College,
aldus spreker, ga zo voort en tref des
noods rigoureus maatregelen.
Kan de gemeente, zo wilde spreker
weten, ter financiering van haar uitga
ven niet overgaan tot de verkoop van
niet noodzakelyke eigendommen.
VASTHOUDEN VAN RENTE
GAMMA VAN 41/4% IS
FOUT!
De heer Stolp (Prot. Chr.) oordeelde
het bij zijn financiële beschouwingen
niet juist, dat de regering voor de ge
meenten nog steeds vasthoudt aan 'n
rentegamma van 4 1/4 procent, terwyl
het Rijk zelf een woningbouwlening
aangaat van 6%. Op welke wijze, aldus
spreker, wil men dan toch de gemeen
ten de gelegenheid geven hun kasgeld
leningen te consolideren?
Voorts wenste spreker te weten of de
volle f. 13 miljoen als vaste leningen
in 1958 te verwachten mag worden
aangevoerd voor nog uit te voeren wer
ken Spreker meent, dat Leiden hier
recht op heeft. Is het. zo vroeg de heer
Stolp verder, al bekend hoeveel wonin
gen in 1958 gebouwd kunnen worden,
afgezien van de financiering.
Spreker zou het op prUs stellen, dat
by bijzondere vraagstukken, ook wanneer
het er om gaat vast te stellen aan welke
objecten Drioriteit moet worden gegeven,
de betreffende commissies worden inge
schakeld. Speciaal denkt spreker hierbij
aan de commissies financiën en perso
neelszaken.
T a v. een subjectieve uitkering uit het
Gemeentefonds, wenst de heer Stolp te
weten of B en W. hierover nog enige
hono koesteren.
Spreker wacht met belangstelling de
resultaten af van het onderzoek inzake
Koffie voor pubiick
De aanwezigen op de publieke
tribune van de raadzaal het
waren er nog niet veel keken
gisteravond zeer verrast toen zij
door een bode een kopje koffie kre
gen geserveerd. Een vriendelijke
attentie van B. en W.. welke van
zelfsprekend op hoge prüs werd
gesteld. Het is de eerste maal. dat
een College van B. en W. hiertoe
besloot. Zal dit de belangstelling
in de komende dagen stimuleren?
eventuele doublures by de Dienst voor
Sociale Zaken en de Soc. Raad. Een in
lichting zou hy ook gaarne ontvangen
over de arbeid van de taak-analisten.
Kunnen door hen uitgebrachte rappor
ten aan de raad worden overgelegd?
De heer Kortmann <KVP>. die de zor-
gelyke financiële toestand eveneens on
der de loep nam, herinnerde nog eens
aan zijn reeds in 1952 uitgesproken me
ning. dat een goede economische struc
tuur'slechts mogelyk is, wanneer een
gezonde financiële basis aanwezig is.
Een verhoogde efficiency-toepassing
acht spreker zeer gewenst. Een interne
reorganisatie van de diensten moet met
vaart worden voortgezet.
Om steeds maar voor afschryvineen
uit het Nivelleringsfonds van de Licht
fabrieken te putten, komt spreker on
gewenst voor.
Tot verhoging der tarieven van de
nutsbedryven mag pas in laatste instan
tie worden overgegaan.
VOORZICHTIG MET
BELASTNG VERHOGING
De heer Portheine (WD) maakte de
heer Zunderman duidelijk, dat ook de
WD-fractie reeds menigmaal een
voorstandster is geweest van het tref
fen van sociale en culturele voorzie
ningen. Men moet hierbij echter de re-
deiykheid onder ogen zien en de effi
ciency betrachten. Men moet voorzich
tig zyn met te schermen met belas
tingverhoging. Indien het bednjfsleven
te veel belast wordt, komt de werk
gelegenheid, dus in feite ook het men-
selijk geluk, in gevaar.
Sprekers fractie is van mening, dat de
nutsbedryven moeten floreren, doch de
gelden mogen maar niet ongelimiteerd
cebruik worden om tekorten van andere
diensten te dekken.
By het maken van plannen van de
bouw van winkelbedrijven blyft overleg
met de COM. zeer gewenst.
VREEMDELINGENVERKEER
T.a.v. het vreemdelingenverkeer be
treurt spreker het, dat de regering de
subsidies van de A.N.V.V. te zeei be
perkt. Spreker vindt het gelukkig, dat de
gemeente dit werk middels een subsidie
steunt. Het bloemencorso acht spreker
een belangryk evenement voor de stad.
Hulde heeft hij ook voor de organisatie
van de expositie „Romantiek en Bloe-
men".
Het Pilgrim Fathershuisje kan een
belangryke trekkracht vormen voor
Amerikanen. Spreker kan zich aanslui-
I ten by de suggestie van het spuiten van
het fontein op alle dagen met uitzon
dering van de marktdagen op de Vis
markt.
Voor het personeelsbeleid sprak de
heer Portheine tenslotte zyn waardering
uit.
TIJDIG INDUSTRIETERREIN
GEREED!
De heer Huurman (Prot. Chr.) maak
te enkele opmerkingen over de grond-
prys van een woningwetwoning. Een
bedrag van f. 2650 voor de grondkosten
van een arbeiderswoning, ligt beneden
j de kostprijs.
Acht het College het verantwoord om
door te gaan met de thans gevolgde
methode t.a.v. de afschrijvingen bij de
S.L.F., dit met het oog op de dynamische
ontwikkeling van de techniek?
Het is een dringende noodzaak om
tydig Industrieterreinen gereed te heb
ben.
GROTE ACHTERSTAND
TELEFOONAANSLUITINGEN
De heer Drijber (WD) wees op de
grote achterstand ln telefoonaansluitin
gen. Zou een grotere activiteit van B.
en W. in dit opzicht niet enig .nut af
werpen? Z.i. moet de centrale zo spoedig
mogelyk worden uitgebreid. Het aller
minste wat verwacht kan worden is
meerdere telefooncellen in de buiten-
wyken, vooral nu de aansluitingen op
zich laten wachten.
Spoed moet worden betracht met de
industrieschap Zoeterwoude. Waarom
blyft de beslissing van G.S. zo lang uit?
