J. W. Henny veertig jaar directeur
van liet Leidscli Dagblad
Levensgevaarlijk radioactief kobalt uit
Kamerlingli Onnes Laboratorium verdwenen
Hartelijke huldiging in intieme kring
Mooiste geschenk: de 20.000
betalende abonnees overschreden!
voortaan....
BREESTRAAT 11
en
BIJNA HONDERD SLUIPMOORDENAARS
Loden pot met 93 onschuldig
lijkende staafjes gestolen
tussen 30 oktober en gisteren
Demmeniz
Ö6ste jaargang
Vrijdag 8 november 1957
Tweede blad no. 29285
In de vrijwel gereed gekomen, thans modern ingerichte zetterij van
ons Blad, waar het normaal gonst van grote activiteit, staakten heden
ochtend om half elf de zetmachines hun ratelend getik. Een stilte viel
in.die de inleiding vormde tot een even hartelijke als welgemeende
huldiging van onze directeur, de heer J. W. Henny, die deze dag het
feit herdenkt, dat hij voor veertig jaar deze veelomvattende functie
aanvaardde. Een functie, welke hem in de loop der jaren de gelegen
heid gaf zich te bewegen op het brede terrein van het dagbladwezen
en die hem gedurende vele jaren het voorzitterschap van de Vereniging
De Nederlandse Dagbladpers, van welke Vereniging hij thans ere
voorzitter is, deed bekleden.
De president-commissarisde heer de heer J. W. Henny met zijn 40-
AD. de Koster rechtsfeliciteert I jarig jubileum.
Tijdens deze huldiging hebben vele
sprekers, die allen diep respect had
den voor de grote iverkkracht van de
heer Henny, de schijnwerper gericht
op de vele goede kwaliteiten van de
jubilaris. Gaven vele geschenken en
de ere-penning van de Ned. Maat
schappij voor Nijverheid en Handel
tastbare vorm aan deze waardering,
voor het mooiste jubileumgeschenk
zorgde deze dag ongetwijfeld de chef
van de abonnementenafdelingde
heer J. Verwer, die kon mededelen,
dat onlangs de 20.000ste betalende
abonnee werd ingeschreven.
Na door commissarissen in de directie
kamer te zijn ontvangen, arriveerden
de jubilaris, diens echtgenote voor
haar was er een prachtige tak orchi
deeën en kinderen om even half elf
in de bedrijf ruim ten van ons blad, fees
telijk begroet door de grote kring van
zijn dagelijkse medewerkers, waarbij
zich ook de gepensioneerden en depu
taties van correspondenten, agenten
en bezorgers hadden aangesloten. Bo
vendien was ook de voorzitter van het
departement Leiden van de Ned. Maat
schappij voor Nijverheid en Handel, de
heer J. G. J. Verhey van Wijk. aan
wezig.
De president-commissaris, de heer A.
D. de Koster, die als eerste spreker na
mens commissarissen en aandeelhouders
het woord voerde, begon met het uit
spreken van een hartelijk woord van
gelukwens en hulde, waaraan tijdens een
intieme plechtigheid reeds eerder ge
stalte was gegeven.
Spreker weidde vervolgens uit over de
grote vlucht, welke het bedrijf onder
leiding van de jubilaris heeft genomen.
Was er aanvankelijk sprake van, dat het
bedrijf gevestigd zou worden in het voor
malige „Logement de Zon" aan de Bree-
straat, met het oog op een mogelijke
expansie werd hiervan afgezien en
ondergebracht in het huidige pand,
waarin het bedrijf sinds de eerste
wereldoorlog gevestigd is. Gelet op de
laatste uitbreiding aan de zijde van de
Rijn- en Schiekade, is dat indertijd een
juiste beslissing geweest.
Voorts wees de heer De Koster op de
uitbreiding van en de technische verbe
tering in het machinepark en het totaal
gewijzigde inzicht van de nieuwsvoor
ziening, waarbij spreker teruggreep op
het eerste exemplaar van het Leidsch
Dagblad (1 maart 1860). In dit verband
wees spreker ook op het aandeel, dat de
heer Henny heeft gehad in de verbete
ring van de nieuwsvoorziening in zijn
kwaliteit van voorzitter van de N.D.P.
en bij de ontwikkeling van het A.N.P.
Spreker was verheugd, dat het oplage
cijfer van het L.D. een verblijdende stij
ging vertoont.
Tenslotte bracht spreker hulde aan de
bijzondere werkkracht van de heer
Henny, die zich, na het vervullen van
een loopbaan bij de Kon. Marine, met
grote liefde gegeven heeft aan de ont
wikkeling van dit bedrijf.
ERE-PENNING AANGEBODEN
De heer J. G. J. Verheij van Wijk, die
namens het departement Leiden van de
Ned. Maatschappij voor Nijverheid en
Handel, van welk bestuur de heer Henny
indertijd deel uitmaakte, gelukwensen
aanbood, wees er o.m. op, dat de jubilaris
krachtig heeft bijgedragen om de doel
stelling van de maatschappij: het ver
meerderen van de volkswelvaart, te rea
liseren. Een doelstelling, welke voor de
jubilaris geen ijdele klank was.
Namens het hoofdbestuur bood de
heer Verheij van Wijk de heer Henny
het vererend getuigschrift en de zilve
ren ere-penning van de maatschappij
aan.
GESCHENK VAN HET PERSONEEL
De hoofdredacteur, de heer J. Brouwer
sprekende namens het gehele perso
neel en de gepensioneerden, zeide zich
met grote vreugde van deze vererende
opdracht te kwijten, omdat het hem de
gelegenheid uiting te geven aan de ge
voelens van grote achting en vriend
schap, welke allen jegens de jubilaris
koesteren.
Spreker stond vervolgens uitvoerig stil
bij diverse karaktereigenschappen van
de heer Henny, waarvan zijn sterk ont
wikkeld gevoel voor rede en redelijkheid,
rechtvaardigheid en zijn grote sporti
viteit de meest kenmerkende zijn.
Na te hebben herinnerd aan de moei
lijke oorlogsjaren, waarin het „Leidsch
Dagblad" door de bezetter werd verboden,
gewaagde spreker van de daarop gevolg
de z.g.n. „zuivaringsprocedure", welke
uiteindelijk leidde tot algeheel en vol
ledig rechtsherstel, waarbij niemand
minder dan de „openbare aanklager" in
zijn requisitoir het Leidsch Dagblad ten
voorbeeld stelde hoe een Nederlandse
courant zich in de bezettingstijd had we
ten te gedragen.
Als tastbaar bewijs van aller grote
waardering en genegenheid bood spr.
tenslotte een projector voor diapositie
ven met een aantal cassettes benevens
een kleinbeeldcamera aan, waarbij hij
de wens uitsprak dat de lichamelijke en
geestelijke conditie van de jubilaris zo
danig moge blijven, dat hij over enkele
jaren in 1960 ook het 100-jarig
bestaan van het L. D. in functie zal
kunnen bijwonen.
Namens onze fotograaf, de heer A.
van Vliet, werd een étui voor de camera
aangeboden.
DANK VAN PERSONEELS
VERENIGING.
De heer J. J. Heeemskerk, voorzitter
van de Personeelsvereniging van het
L. D., belichtte hierna de belangstelling,
welke de jubilaris voor deze vereniging
steeds aan de dag legt. Een belang
stelling. welke veelal een weg vond in
financiële steun. Ook de Heemskerk
stelde nog enkele karaktereigenschap
pen sportiviteit en gemeenschapszin
van de heer Henny in het licht. Een
kristallen asbak was de stoffelijke
dank voor zo veel spontaan gegeven
medewerking.
STEM UIT DE „BUITENGEWESTEN"
Voor een stem uit de „buitengewesten"
zorgde deze ochtend de heer G. J. A
Runsink uit Benthuizen, die sprak na
mens de correspondenten uit het ver-
schijningsgebied van het L.D.
Spreker wees er o.m. op, dat de heer
Henny naast zijn grote belangstelling in
Advertentie
C.H. LENS Co
NIEUWE RIJN 39-40
De 4-jarige Alie Verbiest, een
dochtertje van één der technische
medewerkers van het L.D.. over
handigt mevr. M. E. Henny-van
Schaardenburg een boeket bloemen.
(Foto L.D./Van Vliet)
zijn veelzijdige werkkring, ook bijzon
dere aandacht schenkt aan tal van
vraagtekens, welke zich voordoen op
maatschappelijk, sociaal en cultureel
terrein. In een tijd van wederopbouw
schaarde U zich. aldus spreker, in de
rijen van een volk, dat met krachtig elan
weer bouwde aan zijn toekomst. De
plaatselijke, regionale en landelijke ge
dachte, maakte plaats voor internatio
nale samenwerking en ook dit verschijn
sel is allerminst aan U voorbij gegaan.
Onder het aanbieden van een geschenk,
sprak spreker de wens uit, dat de goede
Advertentie
verstandhouding tussen directie en cor
respondenten nog lang bestendigd mocht
blijven.
In gelijke geest voerden hierna nog
het woord de heer P. Butterman uit
Alphen ad. Rijn namens de agenten
van het LD. en mevr. F. Meijers als
vertegenwoordigster van de bezorgers.
Bloemen, een pijp en een fraai uitge
voerde plaquette van het verschijnings-
gebied van het L.D. vormden de stoffe
lijke blijken van waardering uit deze
kringen.
DANK VOOR ZOVEEL
WAARDERING
De heer Henny, onder de indruk van
zoveel waardering en dank de cadeaus
vond hij fantastisch en wel wat over
dreven wijdde allereerst een woord
van eerbiedige herinnering aan de na
gedachtenis van de overleden pres. com
missaris, de heer A. de Koster en de
commissaris, mevr. G. H. Sythoff-Plemp
om er daarna op te wijzen, dat hij
slechts zijn plicht had gedaan. In mijn
werk. aldus spreker, vond ik mijn groot
ste voldoening en dit maakt, dat dit
werk steeds weer met grote opgewekt
heid kan worden gedaan.
De heer Henny, die de tot nu toe on
dernomen samenwerking van alle groe
pen op bijzondere hoge prijs stelde
een medewerking, welke hij van bijzon
der grote waarde achtte stelde het
personeel op dinsdag 26 november een
feestavond in het vooruitzicht.
Na dit dankwoord werden allen in de
gelegenheid gesteld de heer en mevr.
Henny gelukwensen aan te bieden. Even
later ratelden weer de machines. De
krant moest klaar!
In de middaguren volgde in „De Beu
kenhof" te Oegstgeest een zeer druk be
zochte receptie. Hierop komen wij mor
gen terug.
TELEVISIE
[deskundige voorlichting]
ruime keuze
1e klas service
een zaak van
vertrouwen
A. ZWART
HOOIGRACHT II
TEL. 23951 - LEIDEN
Gezondheid en leven bedreigd van allen
die in nabijheid ervan komen
Bijna honderd metalen staafjes, zo groot als een lucifer en met het
onschuldige uiterlijk van stukjes verzinkt ijzerdraad zwerven thans
ergens in Leiden of elders in ons land rond als even zovele sluip
moordenaars.
Het zijn staafjes radio-actief kobalt die tussen 30 oktober en gisteren
uit het Kamerlingh Onnes Laboratorium te Leiden zijn ontvreemd. Het
staat vast dat het hier een diefstal betreft.
Toen men gisteren de loden pot, waarin zij opgeborgen waren, wilde
plaatsen in de speciaal hiervoor nieuw gebouwde kluis bleek de pot te
zijn verdwenen uit de kelder waarin hij verdekt stond opgesteld bij
een voor deze pot te moeilijk te bereiken kluis.
Het radio-actief kobalt was na de grote vakantie niet meer gebruikt,
maar op 30 oktober heeft men de pot nog gezien.
Intensief wordt thans gezocht naar de dader van de diefstal en de
verblijfplaats van het kobalt, dat een zeer ernstig gevaar oplevert voor
de gezondheid en zelfs het leven van diegenen, die enige tijd aan de
radio-actieve straling van de staafjes bloot staan, zelfs wanneer deze
in de loden pot opgeborgen blijven.
de trap maar met een doorgang met het
bewuste keldercomplex verbonden, wordt
op het ogenblik gewerkt aan interne
verhoudingen. De kelderdeur was in deze
tijd niet afgesloten, zodat allen, die in
het laboratoriumcomplex werkzaam zijn,
tot de afgelegen kelderruimte waar de
loden pot stond toegang hadden.
Dader onder honderden
Dat zyn in totaal enige honderden
personen. In de eerste plaats de nor
male laboratoriumbezetting, voorts de
leerlingen van de instrumentmakers-
school en andere cursussen, de werklie
den die op het ogenblik interne en uit
wendige verbouwingen uitvoeren, de stu
denten die er werken etc-
Het lijkt vrijwel uitgesloten, dat
iemand van buiten af, die niets met het
laboratorium te maken heeft, er naar
binnen is gegaan, de vrij ingewikkelde
weg naar de kelder heeft gevonden, juist
dit ene op zichzelf weinig waardevolle
voorwerp by zich heeft gestoken en
daarna weer is weggewandeld. Het le
vensgevaarlijke voorwerp moet wel door
iemand zijn weggenomen, die regelmatig
in het gebouw komt. De waarde van het
lood en dehandelswaarde van het ra
dioactieve kobalt bedragen samen niet
meerd an f200.—.
(Foto L.D./Van Vliet)
Alarm na ontdekking
De diefstal werd ontdekt toen men de
loden pot wilde plaatsen in de nieuwe
kluis, die mede voor dit doel was ge
bouwd en net voltooid. Men miste eerst
toen de pot, die op 30 oktober voor het
laatst daar was gesignaleerd. Na de grote
vakantie was het radioactieve kobalt
niet meer voor proefnemingen gebruikt,
zodt tot 30 oktober de pot gedurende
enige maanden normaal op zijn gewone
plaats had gestaan.
Onmiddellijk na de ontdekking van de
vermissing werd een onderzoek ingesteld.
Toen al gauw bleek, dat men met dief
stal te doen had, werd de politie gewaar
schuwd, die op alle mogelijke manieren
waarschuwingen de wereld in stuurde
tegen het omgaan met de loden pot en
de levensgevaarlijke inhoud. Met Gei
gertellers werd het gehele laboratorium
afgezocht tot men de zekerheid had, dat
depot zich niet meer in dit complex be
vond.
Men is zeker van diefstal, omdat een
metalen plaatje, dat zich op de pot
heeft bevonden, en waarop een doos-
kop met doodsbeenderen en „radioac
tief kobalt" vermeld stond, door de
dader van de loden pot is afggewrikt.
Dit plaatje werd verwrongen terugge
vonden bij de plaats waar de pot had
behoren te staan.
Hoge prijs voor
kleine „winst"
Het vermoeden ligt voor de hand. dat
de pot is meegenomen omdat deze'zelfs
in de tijd van lage loofprijzen als thans
toe hnog wel iets zou opbrengen by een
opkoper van oude metalen. Het is on
verantwoordelijk, dat men daarbij niet
gedacht heeft aan de verschrikkelijke
gevaren, die deze daad met zich mee
kan brengen. Reeds de dare zelf moet
bij het vervoer (ongetwijfeld zeer dicht
op het lichaam, bv. ornder een jas) een
niet onaanzienlijke dosis radioactieve
straling te verduren hebben gehad.
Wanneer de kobaltstaafjes in de pot
gelat ewzijn blijft deze gevaarlijk voor
iedereen die er enige tijd dicht in de
buurt komt. Veel ernstiger nog wordt
de zaak, wanneer de dader de inhoud
uit de loden pot heeft verwijderd en
zich hiervan op de een of andere wijze
heeft ontdaan. De staafjes ziwerven dan
ergens rond als onschuldig uitziende
dingetjes, terwijl het in wezen sluip
moordenaars van de afschuwelijkste
soort zijn.
De straling van de staafjes is zo groot,
dat door de gesloten loden pot heen een
Geigerteller hierop nog reageert op on
geveer drie meter afstand, terwijl deze
afstand niet minder dan dertig meter
bedraagt wanneer het deksel van de pot
is gelicht en de teller in de stralings
bundel gehouden wordt.
Ondanks de ernst van de gevaren,
die door deze diefstal zijn opgeroe
pen en het bijzonder grote belang
van een zo snel mogelijke opsporing
van het gevaarlijke materiaal wordt
thans door de officier van Justitie
niet overwogen, de dader kwijtschel
ding van strafvervolging aan te bie-
Vernietigende
straling
Het Kamerlingh Onnes Laboratorium
gebruikt reeds geruime tijd radio-actief
kobalt bij natuurkundige proeven op het
gebied van extreem lage temperaturen.
De thans ontvreemde staafjes, die o.m.
bij proeven in een -ing om een kryostaat
werden geplaatst, waren beschikbaar ge
steld door de radiologische afdeling van
het Academisch Ziekenhuis. Deze afde
ling beschikt over zeer veel radio-actief
materiaal, doch slechts over 94 kobalt
staafjes van 3 cm lengte en ongeveer 2
mm diameter, staafjes van het type waar
het thans om gaat. Hiervan werden er
93 aan het Kamerling Onnes Labora
torium uitgeleend. Een staafje van dit
type berust nog bij radiologie.
De staafjes bestaan eigenlijk uit een
klein metalen, op enigszins geoxydeerd
zink lijkende kokertjes van de genoem-
dp afmetingen, waarin zich weer een
dunner draadje van het roodkoper-
kleurige radio-actieve kobalt bevindt.
De staafjes zien er zeer onschuldig uit,
doch zijn daarentegen buitengewoon
gevaarlijk. Hun radio-actieve straling
tast de lichaamsweefsels aan en kan
diverse bloedziekten veroorzaken. Men
neemt daar aanvankelijk geen ver
schijnselen van waar, en wanneer deze
zich eenmaal gaan openbaren is de
qantasting reeds zeer ver voortgeschre
den.
De straling is zo intensief (in totaal
150 millicurie), dat de loden pot (lood
houdt de stralen enigszins tegen) bij
verplaatsing aan lange staven gedra
gen werd, zodat de dragers op geruime
afstand konden blijven. Het slechts
korte tijd durende vervoer zou anders
zelfs in de loden pot gevaren voor de
gezondheid kunnen opleveren.
Moeilijk bereikbaar
in kelder
Mede door deze moeilijkheden bij de
verplaatsing was het niet mogelijk de
loden pot met een diameter van 20 en
een hoogte van 15 cm cp te bergen in de
kleine kluis lie zich in een va-i de kel
ders van hol joratorium bevindt. Der
halve werd de pot in de directe nabij
heid van deze kluis bewaard, in een
moeilijk bereikbaar keldertje, dat weer
achter een andere kelder gelegen was.
Slechts één deur en een trap geven toe- i
gang tot het keldercomplex. In een
andere kelder, aan de andere zijde van
Mevr. M. C. van Oven
van Doorn overleden
SCHRIJFSTER VAN KINDERBOEKEN
In de ouderdom van 72 jaar is over
leden mevr. M. C. van Oven-Van Doorn,
schrijfster van vele kinderboeken en de
echtgenote van prof. mr. J. C. van Oven,
oud-minister van Justitie.
Tot de reeks kinderboeken, die van
haar hand is verschenen, behoren o.a.
„Vrolijk Plankenland", ,De familie Knut
sel" en .Hij ons op de boerderij". Mevr.
Van Oven, die over een gezellige vertel
trant beschikte, wist de jeugd steeds te
boeien, veelal met de eenvoudigst voor
vallen uit haar jonge leven Haar eerste
Jeugdiboek ,Sv>ens Avonturen in het verre
Noorden", werd in 1928 gepubliceerd.
Bovendien heeft mevr. Van Oven twaalf
toneelstukjes geschreven, stelde zij een
rijmboek samen en verzorgde zij een
Nederlandse vertaling van enkele
sprookjes van Hans Andersen en van
Milne en Carroll.
De crematie van het stoffelijk over
schot zal morgenochtend, na aankomst
van trein 10.34 uur, op Westerveld plaats
vinden.
(Advertentie)
SCH00LARTIKELEN
Haarlernmerstraat169
den wanneer hij de gevaarlijke buit
onmiddellijk terug brengt.
Niettemin mag de hoop worden
uitgesproken, dat de dader zelf zo
verstandig zal zijn, desnoods met
het risico van gegrepen te worden,
ogenblikkelijk alle maatregelen le
nemen om de gevolgen van zijn
daad zoveel mogelijk te beperken.
Dat kan alleen door terugbrenging
van zijn buit. Het is onmogelijk zich
van de gevaarlijke radioactieve ma
terialen op een andere ivijze te ont
doen. Zelfs wegwerpen in water
helpt niet als afdoende bescherming.
Niet alleen dat de straling ook dan
blijft doorwerken, ook omdat kobalt
een zeer lange halveringstijd heeft,
d.w.z. dat het vele. vele jaren duurt
alvorens de kracht van de radio
actieve straling tot de helft is terug
gelopen. Zouden de staafjes na ja
ren toevallig uit een veilig gedachte
bergplaats tevoorschijn komen (in
hun zelfde onschuldige gedaante)
dan blijven zij eenzelfde gevaar be-
tekenen voor iedereen die er enige
tijd in de nabijheid komt.
Een beroep op het gezonde ver
stand en de eerbied voor de mede
mens van de dader mag hier dan
ook, hoeveel of hoe weinig jvaarde
men er dan ook aan hecht, niet na-
jelaten worden.
Zoals dit ene
- kleine staafje
zien de 93
..sluipmoorde
naars" er uit die
thans ergens
rondzwerven.
De radiologische
kliniek had
indertijd 94 van
deze staafjes,
waarvetn er 93
naar het
Kamerlingh
Onnes
Laboratorium
gingen..
Gisteravond
fotografeerden
wij het 94ste
staafje, dat nog
in het
Academisch
Ziekenhuis
bewaard wordt.
Ter vergelijking
daarnaast een
normale
paperclip.
