iritse liberale partij wordt meer n meer de politieke vluchtheuvel Een depressie deed „super-markets" in de Verenigde Staten verrijzen Labour moet kool en geit sparen LEERKRACHTEN IN BELGIE VERDIENEN GOED SALARIS VARIA iaduct in centrum van Brussel cordt voor april a.s. verbeterd Verbreiding van liet merkartikel van doorslaggevende betekenis AMERIKAANS ASTRONOMISCH RUIMTE - OBSERVATORIUM 5ste jaargang Zaterdag 2 november 1957 Vijfde blad no. 29281 Door fouten van grote partijen Van onze Londetise correspondent) 'n de afgelopen maanden is als gevolg van de constante prijsverhogin- i en de daaraan verbonden sombere beschouwingen, de populariteit van Britse conservatieve partij, welke op het ogenblik bovendien het mik- n1 is van de Labour-propaganda, sterk gedaald. Maar de verloren sym- \hie kwam niet zo zeer de socialisten, als wel de liberalen, die met hun idvol zetels in het Lagerhuis tot nu toe de vergeten partij vormden, ten \de. De liberale aanhang verdubbelde van 6 procent in juli van dit jaar 12 procent in de week dat het bankdisconto werd verhoogd. Verschuiving Geen directe winst Js cr op het ogenblik algemene ver ezingen gehouden zouden worden iu dit echter geenszins betekenen, it het liberale zeteltal sterk zou lenemen. it zou wèl het geval zijn als Enge- nd evenredige vertegenwoordiging mde. Dan zouden de Liberalen in 1955 aarschijnlijk reeds veertig zetels heb- »n gekregen-in plaats van hun arm- ilige vijf! ier hiervan danken zij bovendien nog de Conservatieven, die zich uit en- kiesdistricten ten behoeve van de •ralen teruggetrokken, mgekeerd gaven bij deze koehandel Liberalen in sommige andere distric- de Tories een zelfde soort steun, endien zijn de Liberalen niet kapi- krachtig genoeg om in alle 630 rieten met kandidaten uit te komen. Geen reveil echts weinigen verwachten in het •nwoordige tijdsgewricht nog een raai reveil. De tradities van de eens :htige liberale partij zijn namelijk el naar de Conservatieven als Labour •gegaan. 'el zijn de meesten het er echter over 5, dat het uiterst heilzaam zou zijn, het Lagerhuis niet langer zou wor- beheerst door de beide onwrikbare e blokken, en de Liberalen deze ban len verbreken. aar de twee reuzen onder de poli- e partijen voelen weinig voor even- ge vertegenwoordiging, welke de iralen, of andere kleine partijen, tot recht zou laten komen, iplaats daarvan kennen de grote irtijen allerlei schakeringen, die op m beurt de nodige inwendige span- ngen teweeg plegen te brengen, op e manier de politiek voor dorheid thoedend. Zwakke echo e Jonge aanvoerder van de Liberalen Grimond, een schoonzoon van Jith's nog altijd politiek actieve iter, Lady Violet Bonham Carter, aagt echter niet. Hij geeft zijn partij jaar om haar bestaansrecht te be en. Deze heeft meer dan de andere partijen een sterk humanitaire in- en staat op de bres ais individuele ,ten worden geschonden en minder en verdrukt. i de industrie komt zij op voor betere selyke verhoudingen en zij propa- t in dit verband deelgenootschap en onderneming en personeel, welk na slechts een zwakke echo vindt bij iwee concurrerende partijen. aar op het moment zjjn het niet zo er de positieve waarden van de >erale paty, welke het publiek aan- ekken, doch schijnt men meer uit inhoop over de tekortkomingen van andere partijen bjj de Liberalen te ilanden. Zy fungeren min of meer s politieke vluchtheuvel! De politieke aardverschuiving van 1945 (toen de Engelsen in overweldigende meerderheid Labour aan de macht wel maar ten dele naar de Conservatie ven terug en onthielden zich voor de rest van stemming. In Engeland kan dat, omdat hier de opkomstplicht, zoals bij ons, niet bestaat. Omgekeerd zullen thans teleurgestelde conservatieve kiezers niet zo gauw overlopen naar Labour, dat het in de eigen regeerperiode ook niet gelijk gebleven aan die van 1955. (Het jaar van de laatste algemene verkiezin gen), maar de Conservatieve sterkte is I zover gedaald, dat ook het onveranderde j kiezerskorps van Labour nog een aan- I zienlijke voorsprong on de Tories bezit, brachten» was in belangrijke mate het welke echter by de stembus gemakkelyk gevolg van de nog steeds aan de gang verloren kan gaan, als de aarzelenden zynde sociale verschuiving. De in nood onder de kiezers hun besluit nemen, geraakte middengroepen zwaaiden over i al te best afbracht, en dat men nauwe- lijks een nieuwe kans wenst te geven Vandaar dat de liberalen thans de wind in de zeilen krijgen. Zij kunnen daarom bij de volgende verkiezingen een sleutel positie innemen. Neutralen beslissen Indien de strijd slechts zou gaan tus- sen kiezers, die weten wat ze willen, zou Labour thans de verkiezingen glansrijk winnen, maar uit de cijfers blijkt, dat alles afhangt van de neutrale kiezers, die nog niet weten wat ze zullen doen. De Labour-aanhang is, als men met de „zwevende" kiezers rekening houdt, naar Labour, doch lieten dit in 1951 en 1955 weer in de steek toen hun verlan gens onbevredigd bleven. Deze Labourstemmers keerden even- Labour moet zélf kiezen of delen. Volgt het een te gematigde koers om de middengroep over te halen op haar te stemmen, dan stoot het een belang rijk deel van eigen aanhangers af, dat uit protest weigert naar de stembus te j gaan. Proberen de socialisten het met een te radicaal recept, dan jagen ze j de gematigden tegen zich in het har nas. Dit is het dilemma, dat sinds jaar en dag Labours nationalisatiepolitiek beheerst, waarvan het debat in Brighton een weerspiegeling vormde. Het is nu afwachten of de nieuw in geslagen koers naar het beoogde resul taat zal voeren. Grote inspanning voor onderwijs Schoolstrijd thans op kwalitatieve vlak (Van onze Brusselse correspondent) Uit de begroting voor 1958 komt naar voren dat de Belgische rege ring zich een grote Inspanning wil getroosten op het gebied van het onderwijs. Het totaal bedrag van de budgetaire uitgaven zal over 1958 de 11 miljard frank benaderen (840 miljoen gulden), hetgeen ten op zichte van het oorspronkelijk bud get 1957, dat intussen ook reeds werd verhoogd, een verhoging van uitga ven betekent van 1 miljard frank (76 miljoen gulden). Een van de directe oorzaken van de steeds stijgende budgetten voor onder wijs is de aanwening van leraren en onderwijzers. België is waarschijnlijk een van de weinige landen in West-Eu ropa. waar de aanwerving van nieuw pedagogisch personeel zonder al te grote moeilijkheden kan gebeuren. Over 1957 j werden bij de openbare scholen 1568 on- derwijzers en leraren aangesteld. Op het i gebied van de diploma's behoefde de staat geen enkele concessie te doen. De nieuwe leerkrachten zijn dus volledig bevoegd. Vooral middelbaar De inspanning van de regering is ui teraard gericht op de bevordering van het openbaar onderwijs, echter voorna melijk op het middelbaai' onderwijs, waar ten opzichte van het r.-k. onder wijs, een achterstand bestaat, ondanks het feit dat er tussen 1949 en eind 1957 niet minder dan 52 nieuwe middelbare rijksscholen en zgn. athenea zijn opge richt. waardoor het totaal aantal mid delbare rijksscholen, die direct van het departement van Onderwijs, of in som mige gevallen van de stedelijke bestu ren afhangen, op 320 kon worden ge bracht. Ook de kweekscholen voor onderwij zers - in België normaalscholen ge noemd - worden uitgebreid of gemoder niseerd. Wij bezochten onlangs de middelbare rijksschool te Tienen, met haar prach tige moderne gebouwen en een mooie moderne zaal. waar kunsttentoonstellin gen worden georganiseerd. Zowel het openbaar als het r.-k. on derwijs spannen zich in. De ..school strijd" wordt tussen beide vormen van onderwijs uitgevochten op het plan van de kwaliteit van het onderwijs, het com fort van de gebouwen enz. Krachtsverlies Er is helaas weinig samenwerking en door de ..concurrentie" gaan waar schijnlijk veel krachten verloren. Een zware post op het budget van het onderwijs is het feit. dat de salarissen van alle Belgische leraren en onderwij zers gekoppeld zijn aan de glijdende loonschaal. Zij stijgen of dalen in Bel gië met 2.5 procent naar gelang de in dex van de kleinhandelsprijzen met een aantal punten stijgt of daalt, over een periode van twee maanden. Per 1 no vember bijv. worden de salarissen met 2.5 procent verhoogd. In de kringen van de arbeidersvakbonden waren sommigen van oordeel dat de onderwijzers en le raren. die minimum drie maanden va kantie per jaar hebben, deze automati sche loonaanpassing niet nodig hebben. Maar de onderwijzersvakbonden zijn machtige organisaties, en zij hebben voor hun leden al heel wat sociale voor delen in de wacht gesleept, o.m. een verhoging van de kinderbijslagen, en van de basissalarissen van onderwijzers en inspecteurs van het lager onderwijs. Voor de oorlog was de onderwijzer een geacht, maar slecht betaalde amb tenaar van de gemeente. Thans wordt hij direct - en veel beter - door het rijk betaald. Het feit dat zoveel afgestudeerden van de universiteit naar het middelbaar onderwijs gaan. bewijst dat de materiële situatie van het lerarenkorps, en in ge lijke mate die van het onderwijzers- korps, in België bevredigend mag wor den genoemd. Prof. sir. Alexander Todd, een 50-jarig hoogleraar in de organi-1 sche scheikunde aan de Universiteit van Cambridge, die de Nobelprijs scheikunde voor dit jaar heeft ver- Fouten gemaakt, maar ook zijn plannen gewijzigd op verzoek van omwonenden (Van onze Brusselse correspondent) •e Belgische minister van Openbare Werken, Van Aldenhove, heeft besloten, de verkeers- en technische fouten, ïuct te Brussel werden geconstateerd alsnog tegen 15 april 1958 twee dagen r de opening van de Wereldtentoonstelling zullen worden gecorrigeerd. Het n de eerste plaats het viaduct in het centrum van Brussel, dat zal worden lengd. Het viaduct is reeds voor het verkeer gesloten, en arbeiders begonnen iet met de afbraak van de tweede helling. Het bericht is in de kringen van oppositie op heel wat sarcastische commentaren onthaald. Immers, de ope- g van de tunnels en het viaduct was met grote plechtigheden gepaard gegaan. wacht, dat een groot aantal automobi listen de tunnels en het viaduct direct zouden gebruiken. Iedere zondag deden ziöh sedert het openstellen van het via duct verkeersopstoppingen voor. De tegenslagen voor de minister van Openbare Werken vormen op het ogen blik reeds een vette kluif voor alle po litici van de oppositie. Te Antwerpen heeft de minister van Openbare Wer ken op een door de liberale partij ge organiseerde „dag van de vrijheid" zijn beleid verdedigd. Hij verklaarde o.m., dat de regering volgend jaar, wanneer de liberaal-socialistisöhe coalitie op nieuw aan het bewind komt. grote openbare werken zal uitvoeren, zonder een beroep te doen op leningen. De minister van Financiën, de liberale vice-president van de regering-Van Acker, de heer Liebaert-, herhaalde deze belofte gisteravond in een radiotoe spraak. Hij riep alle Belgen op om de nieuwe zes procent lening in te teke nen. Deze lening zal de volledige te werkstelling garanderen, aldus de mi nister die tevens logenstrafte dat er een meningsverschil zou bestaan tus sen de regering en de directie van de Nationale Bank. Het is nooit de bedoe ling van de regering geweest om een deel van de staatsuitgaven door niet ge dekte bankbiljetten te financieren, al dus minister Liebaert. Opkomst zelfbedieningsbedrijf (I) (Van een speciale medewerker) Het zelfbedieningsbedrijf is in Nederland nog niet tot volle wasdom gekomen. Het verkeert eigenlijk nog in de periode van opkomst en alle mogelijkheden, die deze bedrijfsvorm voor de detailhandeldrijvende middenstand in de levensmiddelenbranche biedt, zijn bij lange na nog niet uitgeput, temeer omdat de huidige vestigingswetgeving een brede assortimentsschakering nog verhindert. Vele van de 524 op 1 januari van dit jaar geëxploiteerde zelfbedieningsbedrijven kennen bovendien nog slechts een partiële zelfbediening, terwijl de verkoopruimte nog maar al te vaak duidt op een verbouwing van een „normaal" beheerde levensmiddelenzaak. De ruimte is nog krap en niet aangepast aan een snel en vooral doelmatig doorstromen van het kopende publiek, zoals een ieder uit eigen waarneming kan vaststellen. In ons land nog in de kinderschoenen Kluif voor de oppositie et zijn de perscampagnes, onder druk de openbare opinie ontstaan, aldus de minister, die de regering tot on- enste toegevingen hadden verleid, aantal werken werd uitgesteld, daar 3 gevreesd, dat zij niet tijdig klaar len komen. Elders werden de plan- op verzoek van de bewoners gewij- Van Aldenhove deelde nog mede, de aannemers een deel van de af- ikkosten van het^viaduct voor hun »ning zullen nemen, waardoor de enging van deze nieuwe verkeersweg staat een miljoen frank of 76.000 len zal gaan kosten. Het viaduct zal worden verlengd, omdat de buurt- nmaatschappy de minister wel Dnder laat er van op de hoogte 't gebracht, dat zy gedurende de •eldtentoonstelling 60 trams per uur doen rijden naar het terrein van de zei, waar zij thans met 16 trams ge- jen neemt. Deze trams zullen vol- 3 jaar onder het verlengde viaduct nen rijden. De technici van het artemeiV van Openbare Werken ben zioh klaarblijkelijk in een tal berekeningen vergist. Op het ablik rüden per dag 42.000 wagens r de lanen van de „kleine ring" tc ssel, een veofooging van 31 procent opzichte van 1955. Klaaxblykelyk den de verkeers technici niet ver- Deze „kinderziekten" en „geboortepij- nen" zullen echter ongetwijfeld in de loop der jaren verdwijnen, zeker indien aan de wens van de Vereniging van zelfbedieningsbedrijven": een vestigings- besluit voor een „algemeen georiënteerd" detailhandelsbcdrijf" (met een assorti ment dus, ruimer dan de voedings- en genotmiddelenbranehe), gevolg wordt gegeven. Eerst dan toch zal het tegen woordige type van kruideniersbedrijf uitgebouwd kunnen worden tot een zelf bedieningszaak, welke vooral het winke lende publiek ten volle profijt kan doen die bij de bouw van de tunnels en het trekken van dit snel en efficiënt wer kende verkoopsysteem. Een uitbreiding van het assortiment overigens, welke in de lijn der ontwikkeling ligt. Miljoenen-omzetten De bakermat van het zelfbedienings bedrijf ligt in de Ver. Staten, waar dit type detailhandel een welhaast revolu tionaire ontwikkeling heeft doorgemaakt zowel in aantal als in grootte der be drijfsvorm. De zgn. „super-markets" kan men het best omschrijven als grote detailhandelsbedrijven, welke een assor timent voeren, dat naast kruideniers waren ook vers vlees, verse groenten en fruit, zuivelprodukten en tal van ande re artikelen omvat. Het ontstaan van deze super-markets moet - afgezien van incidentele invoe ringen - gezocht worden in het oosten van Amerika, waar in 1932 enkele be drijven van dit type werden opgericht om in deze periode van depressie door drastische prijsverlaging, mogelijk door neerdrukking der bedrijfskosten (min der verkooppersoneel), de omzetten te vergroten. Werd de inrichting enerzijds zeer sober gehouden, anderzijds lag het merendeel dezer bedrijven aan de rand der grote steden en waren zij voor auto's gemakkelijk bereikbaar. Daarnaast moet echter geattendeerd worden op het feit, dat de Amerikaanse klant toen reeds „rijp" was voor het zelfbedienings-systeem, gevolg van grootscheepse reclame-campagnes voor het merkartikel. Telde men in 1936. volgens Zlmmer- dollar per jaar) - zoals blijkt uit een dezer dagen verschenen studie van het Economisch Instituut voor de Midden stand -. en in 1940 reeds 6175 (omzet 2 miljard dollar), in 1950, volgens .Super market merchandising", 14.217 (omzet tien miljard dollar) en in 1955 20.537 (omzet 20 miljard dollar), in welk jaar het aandeel van dit type bedrijf in de totale kruidenierswarenomzet opgelopen was tot 55 (1941: 25 1950: 40 1953: 48 r-terwijl de gemiddelde om zet van de in 1955 geopende super-mar kets 1.263.000 dollar bedroeg. De gemid delde omzet in 1946 lag nog op 547.000 dollar, in 1953 op 917.000 dollar en in 1955 op 992.000 dollar, zodat de tendens steeds grotere bedrijven op te richten duidelijk is. In 1953 vormde - volgens laatst ge noemde bron - het aantal super-mar kets nog slechts ruim 5 Fr van het to tale aantal kruidenierszaken, doch de .supers" namen reeds 48 Fr van de to tale omzet in deze branche voor hun re ning, een percentage, In 1955 al geste gen tot 55. Assortimentsuitbreiding In de na-oorlogse jaren werd het as sortiment als wapen in de scherpe con currentiestrijd. waardoor de marges de neiging tot dalen vertoonden, nog uitge breid in de richting van de niet-levens- middelen, zoals kosmetica, huishoude lijke artikelen, tijdschriften, pocket- books e.d., waardoor goede steun aan de marge gegeven kon worden. De zgn. ..parallellisatie" is bij deze bedrijven dan ook aanzienlijk voortgeschreden. Van de in 1955 geopende super-mar kets heeft zo bijv. 99 ook kosmetica en drogisterij-artikelen in het assorti ment opgenomen. 88 F? huishoudelijke artikelen, 80 F> schrijfbehoeften, 69 speelgoed, 68 tijdschriften. 58 ijzerwaren. 52 manufacturen en 27 wijnen. Deze parallellisatie, zo bijzonder sterk ontwikkeld dus in de Ver. Staten, vormt in ons land een vraagstuk, waar velen zich reeds mede bezig houden. Zo bracht de SER verleden jaar bijvoorbeeld een advies over deze kwestie uit. waarin werd voorgesteld een afzonderlijk en nieuw begrip „algemeen levensmiddelen- bedrijf" - met een daarmede correspon derend algemeen vestigingsdiploma - te introduceren, een bedrijfsvorm, waarvan de kern voedings- en genotmiddelen dienen te vormen, doch met daaromheen een krans van artikelen, breder gezien dan thans in het kruideniersbedrijf. De belanghebbenden in ons land wensen echter - zoals reeds gememoreerd - ver der te gaan. De super-markels vormen in de Ver. Staten echter niet de enige zelfbedie ningsbedrijven. De zgn. ..superettes" - kleinere zaken - komen zelfs veel meer overeen met het in ons land voorko mende bedrijfstype. Een vooraanstaand Italiaans heren- kleermaker sprak als zijn mening uit dat de Russische partijbaas Ni- kita Kroesjtsjef vermoedelijk „moei lijker te kleden" was dan president Eisenhower. Toch zal Kroesjtsjef volgens Angelo Litrico gelukkig zyn met de twee exclusieve overjassen en het kostuum, die hij voor hem aan het snijden is. HU was dat immers ook met een kameelharen jas die Litrico de Rus sische leider schonk tijdens een be zoek aan de Sovjet-Unie. Het resultaat daarvan was. aldus Litrico. „dat Kroesjtsjel by mij een opdracht plaatste vooj twee over jassen en een kostuum van vorste lijke snit. Ik kreeg de maten via zyn secretaris, maar het is natuurlijk niet zo gemakkeiyk d* Russische partybaas te kleden ontdat deze nu eenmaal wat pafferig is", zei Li trico. Aan Eisenhower zou hy een gemakkelijker oliën't hebben van wege diens slankheid. Litrico heeft order zyn werkstuk ken tezynertyd af te leveren aan de Russische ambassade in Rome, waar men ervoor zal zorgen dat Kroesj tsjef een week later elegant te voor- sdhyn kan komen. „Er is maar één ding waar ik over pieker", zei Litrico. „Al myn vrien den vrezen dat ik nooit een voet in de Ver. Staten zal kunnen zetten, nu ik voor de Russen werk. Dat zou versohrikkelyk jammer zyn, want ik wil ook voor president Eisenhower gaan werken". Litrico koestert de stille hoop tot Kroesjtsjefs persoonlyke kleerma ker te worden benoemd, en, wie weet, tot „hofleverancier" van het Kremlin. Door een vergissing van een ambte naar van de burgeriyke stand te Aix-les-Bains is een vader van vier kinderen vrygezel geworden, terwyi zyn vrouw zyn stiefmoeder weTd en zijn vader aan veelwyvery zou schuldig zijn. De vergissing kwam aan het licht, toen Louis Gloeckner een nieuwe identiteitskaart aanvroeg. Toen de papieren nagekeken werden, bleek niet alleen, dat het huweiyk van Louis niet ingeschreven was, maar ook, dat zyn vader in augustus 1947 met zyn vrouw getrouwd was. De rechter zal er bij te pas moe ten komen om alles recht te zetten. Een jong Deens paar is zijn huweiyk gestart in de gevangeniskerk van Ny- borg, op het eiland Funen. Geen van beide echtelieden was echter met de wet in botsing geweest. Mevrouw Ulla Jean Hansen uit Ny- borg wilde in de gevangeniskerk trou wen en haar verloofde, Ole Most Christensen uit Odense, had daar geen bezwaar tegen. De vader van de bruid is namelijk organist van de gevangeniskerk en dit was de reden van de op het oog merkwaardige voorkeur van de bruid. Plannen voor een Reeds zonnefoto's op 24.300 meter hoogte Geleerden, werkzaam in de onderzoek-laboratoria van de Ame rikaanse marine, hebben toekomstplannen aangekondigd voor het ves tigen van een astronomisch waarnemingsstation in de ruimte, dat is uitgerust met televisie en zijn bevindingen naar de aarde zal uitzenden. Het observatorium zal met een raket omhoog worden gebracht; het zal worden voorzien van zes- of twaalf-inch telescopen en een televisie zender, die hun kracht ontlenen aan batterijen, die door de zem worden opgeladen. Het zou misschien 20 jaar in omloop kunnen blijven; de telescopen zouden vanaf de aarde op de sterren ingesteld en bediend kunnen worden. Ter voorbereiding is de marine voor nemens in de eerstkomende vier jaar onbemande ballonnen op te laten, die een 36-inch telescoop en televisie-appa- ratuur meevoeren. Maar allereerst binnen 18 maanden zal een bemande ballon met een 16-inch telescopische camera en televisie-apparatuur worden mans ..The super-market nog slechts I opgelaten. 1200 super-markets (omzet 500 miljoen I Dr. Martin Schwarzschild, een geleer de verbonden aan de Princetown Univer siteit, die belast is met de uitvoering van het project, verklaarde dat de aller eerste proef met de televisie-apparatuur er over zal beslissen hoe deze in latere proeven zal worden toegepast. Met na druk verklaarde hij dat het programma met betrekking tot het observatorium in de ruimte nog niet definitief is. Momen teel heeft de marine in de eerste plaats belangstelling in het perfectioneren van de bestaande techniek van astronomie op grote hoogte. Schwarzschild wees er op dat de scherpste foto's die ooit van de zon genomen zyn, op 25 september werden verkregen tydens de eerste van een reeks stratoscoop-vluchten, die wer den uitgevoerd te New Brighton, Min nesota. By deze proef werd een 12-inch telescopische camera, bevestigd aan een reusachtige onbemande ballon, tot in de stratosfeer gebracht. De camera bleef daar gedurende drie uur en drie kwartier op een hoogte van ongeveer 24.300 meter, waarby 8000 foto's op 35 mm. film werden genomen. Instru ment en toebehoren werden daarna per parachute naar de aarde terug gebracht. Met behulp van een automatisch richt- apparaat werd de camera voortdurend op de zon gericht gehouden. De verkre gen foto's gaven uitsluitend een beeld van het centrale oppervlak van de zon; by een volgende proefneming, op 17 ok tober, werd de rand van de zon gefoto grafeerd. Door gebruik te maken van een televisie-apparaat zou, volgens de onderzoekers, het richten van de kyker kunnen worden verbeterd, daar dit dan van de grond af kan geschieden. Schwarzschild hoopt dat de met tele visie voorziene ballon gedurende acht uur in de lucht kan blyven; by het tweede experiment op 17 oktober was de ballon 5 uur op de vereiste hoogte.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 7