Onzekerheid omtrent Amerikaanse
conjunctuur beïnvloedt de beurs
WMmjt
¥r\
i
Zó boeiend is nu PANORAMA
Woningbouwlening veroo rzaakt
grote kaïntaalverschuivingen
Gomoelka kondigt zuivering aan
in Poolse communistische partij
96ste jaargang
Zaterdag 26 oktober 1957
Derde blad no. 29275
Bestedingsbeperking moet nog lang duren
(Van onze financiële medewerker)
Stemming en koersen van de Amsterdamse Effectenbeurs hebben ons deze week
wel weer duidelijk doen zien dat zij niet enkel door verschijnselen en factoren
in het binnenland worden beheerst, maar de invloeden van buiten af daarbij een
grote rol spelen. Want hoewel de betekenis van het verrassend resultaat van de
Woningbouwlening niet mag worden overschat, zo moet zij toch als een onmis
kenbare steun voor het staatskrediet in binnen- en buitenland worden aange
merkt. De positie van de Nederlandse gulden, welke nog slechts kort geleden
aanleiding gaf tot de vrees voor een devaluatie, maar die door de maatregelen
van de regering en de gunstige wending in de ontwikkeling van handels- en
betalingsbalans sindsdien weer is versterkt, heeft, althans in psychologisch
opzicht, een nieuw steunpunt gekregen. Om in het buitenland vertrouwen te win
nen is zelfvertrouwen een eerste voorwaarde en het welslagen van de Woningbouw
lening waarop voor f 394 miljoen is ingeschreven, mag als een bewijs gelden dat de
Nederlandse belegger zijn vertrouwen in het eigen staatskrediet nog niet heeft
verloren. Dat de koers van de obligaties na de toewijzing tot 100 Vz a 101 is
opgelopen, is daarvan een bewijs temeer.
Dit resultaat zou dan ook ongetwij
feld de betere stemming op de Amster
damse beurs, welke begin de vorige
week intrad, hebben gestimuleerd, als
niet de Newyorkse beurs deze week met
een hernieuwde en vrij scherpe koers
daling was begonnen en ook ten onzent
nieuwe onrust had gewekt. En wie had
kunnen denken, dat hierop woensdag in
New York een koersstijging zou „uitbre
ken", zoals in tientallen jaren niet is
voorgekomen, waarbij het indexcijfer
voor Industrials met niet minder dan
17 punten steeg, dat van spoorwegaan
delen ruim 6 punten en de beurshandel
een abnormaal grote omvang aannam.
Het kinderlijk sentiment van de Ameri
kanen is hier wel weer eens zichtbaar
geworden. Himmelhoch jauchzend, oder
zum Tode betrübt! Alleen omdat presi
dent Eisenhower het land zal doorgaan
om de bevolking moed in te spreken,
leeft heel de beurs, als door een tover
staf aangeraakt, opeens op en weet dan
van geen grenzen meer.
Uit deze scherpe koersfluctuaties blijkt
intussen wel, dat er een grote mate
van onzekerheid bestaat ten aanzien
van de vraag, waarom New York de
laatste tjjd in zulk een mineurstem
ming verkeerde. Is het, gelijk in de
beursberichten vaak werd gezegd, de
politieke spanning rondom Syrië,
waardoor men in de V.S. wordt be-
invloed, of zijn het de conjunctuur-
verschijnselen, waardoor het vertrou
wen In de toekomst telkens weer
wordt geshokt?
Het valt niet te ontkennen, dat er in
de V.S. tekenen zijn van een verminder
de economische spankracht. De scherpe
prijsdaling van verschillende grondstof
fen, met name van koper (in enkele
maanden van 46 tot 24 dollarcent per
pond teruggelopen) kan als zodanig
worden genoemd. De afzet van staal ligt
voorts beneden de capaciteit van de
fabrieken, welke de laatste tijd trouwens
belangrijk is vergroot, terwijl ook in de
olie-industrie de voorraden toenemen.
Tenslotte zijn de ontvangsten van de
meeste spoorwegen lager dan het vorig
jaar en worden hier en daar de dividen
den verlaagd.
Het opmerkelijke is echter, dat de
kapitaalsuitgaven in de V.S. nog nau
welijks worden beperkt en dat, zoals be
kend is, de grote olieconcerns niet
schromen grote kapitalen aan te trek
ken, teneinde hun activiteit ten aanzien
van de olie-winning te kunnen voortzet
ten. Met name in de Sahara, waar ook
de Koninklijke Shell grote belangen
heeft, worden talrijke boringen verricht,
zodat daar van 'n oliejacht kan worden
gesproken. Blijkbaar is men dus in olie
kringen met betrekking tot een meer
verwijderde toekomst niet zo pessimis
tisch, ondanks de plannen voor de toe
passing van de kern-energie, welke een
belangrijke brandstofbesparing zal be
tekenen. Het zal echter, zo meent men,
nog vele jaren duren alvorens deze kern
energie in de praktijk kan worden aan
gewend en intussen wordt een zodanige
toeneming van de vraag naar energie
verwacht, dat ook de produktie van olie
en kolen nog zal moeten worden ver
groot.
Opmerkelijk is ook, dat niet alleen de
industriële produktie in de V.S. zich
tot dusver handhaaft en in augustus
ditmaal zelfs nog iets groter was dan
een jaar geleden (indexcijfer 144
tegen 143 in augustus 1956 en 100 voor
1947/49), maar dat ook de Amerikaan
se export, die toch naar men geneigd
is te denken, moet worden beïnvloed
door de bestedingsbeperking in ver
schillende landen, tot dusver nog is
gestegen en in augustus 1534 miljoen
heeft bedragen tegen 1504 miljoen
in dezelfde maand van het worig jaar.
Het feit, dat de omvang van het
afbetalingskrediet thans nog 3 mil
jard groter is dan een jaar geleden
(S 43 miljard tegen 40 miljard)
schijnt erop te wijzen, dat van een
bestedingsbeperking bij de Ameri
kaanse bevolking nog geen sprake is,
al staat hier tegenover, dat de vraag
naar auto's is verminderd en de kleine
wagen (Duitse Volkswagen) thans in
de V.S. opgeld doet.
Met dat al is het maar te betreuren,
dat we hier in Amsterdam al de won
derlijke capriolen van Wallstreet moe
ten volgen, zodat ook de fondsenhouder
in ons land in zijn oordeel over de toe- i
komst telkens wordt heen en weer ge- j
slingerd. Dinsdag j.l. werd ook in Am- i
sterdam een laagterecord behaald, zowel
voor de Internationale als voor de lokale j
fondsen, maar reeds woensdagavond j
klaarde de stemming op en donderdag
kon over de gehele linie een krachtig
koersherstel intreden, dat, ook afgezien I
van wat New York verder zal doen, wel
gemotiveerd is, omdat de Amsterdamse j
beurs, wat de Nederlandse aandelen
betreft, naar veler mening op de resul
taten van de bestedingsbeperking met
een al te scherpe koersdaling is vooruit
gelopen. De onzekerheid in hoeverre de
bestedingsbeperking op verschillende
bedrijven zal terugslaan is oorzaak, dat
velen zich slechts schoorvoetend op de
aandelenmarkt wagen. Het tekort aan
kapitaal, dat zich sinds de laatste tijd
in ons land laat gelden, speelt hierbij
uiteraard een belangrijke rol. Temeer
nu de gestegen rentestand het rende
ment van obligaties en pandbrieven tot
7 8 pet. heeft doen stijgen en hiervan
op de belegger een toenemende aantrek
kingskracht uitgaat.
Het resultaat van de 6 pet. Woning
bouwlening wijst ook in die richting.
Het zou onjuist zijn hieruit te con
cluderen, dat er in ons land toch nog
meer kapitaal gevormd wordt en aan
wezig is dan men meende, want behalve
dat f. 78 miljoen van de inschrijvingen
met vroeger gesloten kasgeldleningen
wordt betaald is een groot deel van het
ingeschreven bedrag aan spaar- en an
dere banken onttrokken. Als de stor
tingsdatum van 15 november achter de
rug is zal blijken, dat met name de
spaarbanken een gevoelige aderlating
hebben ondergaan, nadat de eerste acht
maanden van dit jaar reeds teleurstel
lende cijfers hebben opgeleverd. Maar
ook bij de handelsbanken is het totaal
van creditgelden en deposito's in augus
tus van f. 5389 miljoen tot f. 5241 mil
joen teruggegaan, terwijl aan de andere
kant de debiteurensaldi van f. 3159 mil
joen tot f. 3282 miljoen zijn gestegen. De
Woningbouwlening zal derhalve tot gro
te verschuivingen op de kapitaalmarkt
leiden en de Ned. Bank is de particu
liere banken dan ook reeds tegemoet
gekomen door het percentage dat zij als
renteloos tegoed bij de Centrale Bank
moeten onderhouden van 6 op 4 terug te
brengen, wat wil zeggen, dat het in het
tijdvak van 22 oktober tot 21 november
niet meer dan f. 200 miljoen zal behoe
ven te bedragen, dat is f. 100 miljoen
minder dan tot dusver.
Het blijft dus de vraag of en wanneer
de bestedingsbeperking een zodanig
effect zal hebben, dat het noodzakelijk
evenwicht tussen bestedingen en be
sparingen is hersteld. Zelfs dr. Holtrop
de President van de Ned. Bank durft
ten opzichte hiervan geen voorspellin
gen te doen. Wel heeft hij erop ge
wezen, dat de noodzakelijke beste
dingsbeperking 4% zal moeten bedra
gen van het totaal voor 1957, gelijk
staande met een bedrag van rond I
f. 1350 miljoen en dat zowel de over- l
heid, als het bedrijfsleven en de par- i
ticulieren hierin zullen moeten bij- i
dragen. Ook het bedrijfsleven heeft de i
toelaatbare grenzen overschreden, 1
maar zouden zij een beleid hebben gc- i
voerd als dat van de gemeenten sedert
medio 1956, dan zouden wij thans voor
een financiële crisis staan, die de in
leiding zou kunnen vormen voor een j
werkelijke depressie.
Thans behoeft die volgens de Presi-
dent niet te worden gevreesd, maar
wel is duidelijk, dat bij handhaving j
van het woningbouwprogramma, de
overige bestedingen nog geruime tijd
zullen moeten worden teruggedron
gen. I
Tegen verstatelijking
Voor zover het om de typische poli
tieke „beginselen" gaat noemde de voor
zitter als eerste de geheel eigen plaats,
die de met het zwaard uitgeruste over
heid van Godswege, bij zijn gratie en
ons ten goede in de samenleving heeft.
Als tweede vaste uitgangspunt stelde
Teveel leden ,.om den brode
Pleidooi voor kleine en strijdbare partij
Partijconvent A.R.-partij
Dr. Berghuis stelt richtlijnen voor
het huidige beleid vast
Eén protestants-christelijke volkspartij
In Utrecht vergadert vandaag het partyconvent van de Anti-Revolutionaire
Partjj. De voorzitter, dr. W. P. Berguis, opende de vergadering met een rede,
waarin hjj de inhoud van de hoofdlijnen van een A.-R.-beleid in de huidige
politieke en maatschappelijke omstandigheden aangaf en besprak.
Het streven moet er op gericht zijn te komen tot een zo goed mogelijk samen
spel tussen de christelijke organisaties op de verschillende levensterreinen, ten
einde de protestants-christelijke invloed in ons volksleven te versterken, aldus spr.
In de tweede plaats moet ter versterking van de protestants-christelijke
politieke invloed in ons volksleven, gestreefd worden naar een zo nauw mogelijke
samenwerking met en eenheid van beleid van de christelijke politieke partijen,
een streven dat tenslotte gericht moet zijn op het verwezenlijken van de begeerte
naar één protestants-christelijke volkspartij.
Voorts kan nog worden genoemd de bevordering van internationale samen
werking, met name in Europees verband, tussen allen, die christelijke politiek
als hun roeping zien.
hij de principiële beperktheid van de
taak der overheid met betrekking tot
het reguleren der samenleving.
Als derde noemde dr. Berghuis de
handhaving van recht en vrijheid als
centrale opdracht voor staten en over
heden.
Als vierde fundamenteel uitgangspunt
vermeldde hij de eigen zelfstandige en
verantwoordelijke plaats en taak van
de „maatschappij" in haar onderschei
dene geledingen en organen. Hij meen
de, dat in deze vier punten in algemene
zin de grondslagen van een staatkunde
naar anti-revolutionair inzicht zijn sa
mengevat.
Een geleidelijke en geruisloze versta
telijking van de opbouw der samenleving
dreigt, indien niet met grote kracht
wordt gestreefd naar het zuiver houden
van de uitzonderlijke plaats van de
overheid in de hoogheid van haar zeer
speciaal Goddelijke ambt.
Een ander modern verschijnsel is dat
van de ontzaglijk uitgedijde en in het
algemeen gesproken nog steeds uit
dijende staatsbemoeiing, aldus dr. Berg
huis.
Vijf hoofdpunten
Samenvattend stelde de voorzitter als
-vijf politieke hoofdpunten van anti
revolutionair beleid in deze tijd:
1. zuiver houden positie overheid;
strijd tegen versmelting; 2. overheids-
bemoeiin aan strakke teugel; ver
sterken positie particulier initiatief;
3. Europese integratie ter verdediging
van recht en vrjjheid; 4. nieuwe maat-
schappijvormen naar ieders recht en
verantwoordelijkheid; 5. nationale j
krachtsinspanning ten behoeve van
het volk van Nieuw-Guinea.
In deze vijf punten ligt, naar zijn me
ning, de kern van een op de grote vra
gen van onze tijd betrekking hebbende
principiële politiek in anti-revolutionaire
zin. Daarin concentreert zich de A.-R.
roeping in de politieke wereld van van
daag.
„In de vorige eeuw was het de school
strijd, die onze politieke marsroute be
heerste. Nu zijn het andere zaken, die
in de eerste plaats onze politieke weg
bepalen. En zij zijn zeker niet minder
belangrijk voor een partij, die het woord
christelijk in haar vaandel druft te voe
ren, en dat tegen schade en schande
wil, neen, meent te mogen volhouden",
aldus dr. Berghuis.
Dr. W. P. BERGHUIS
Dit jaar zijn een honderdduizend le
den van de Poolse communistische par
tij uit de partij gestoten of hebben
vrijwillig hun lidmaatschap opgezegd.
Hierdoor is het aantal leden en kandi
daat-leden gekomen op 1.283.761. Deze
cijfers zijn gisteren gepubliceerd door
het Poolse blad „Zycie Warszawy". Ge
ruchten doen de ronde, dat besloten zal
Van de Eniwetok-atol in de Stille
Oceaan heeft de Amerikaanse ma
rine een raket van het type Farside
gelanceerd die een recordhoogte
van 6400 kilometer schijnt te heb
ben bereikt na op 30 km hoogte van
een ballon af te zijn gestart. Op da
vechter foto de raket voor de vlucht
naar de stratosfeer, links de enorme
ballon met de daaronder nietig
schijnende raket op weg naar de
grote hogte waarop de raket start
te.
worden het ledental van de partij dras
tisch te beperken. In sommige onbeves
tigde berichten wordt zelfs voorspeld,
dat het ledental gehalveerd zal worden.
Al deze vage berichten kregen toch
wel een stevige basis door de rede, die
de communistische leider Gomoelka
donderdag te Warschau in de tiende
voltallige zitting van het centrale par
tijcomité heeft gehouden. Hij moest
constateren, dat de partij als geheel veel
van zijn karakter als voorhoede van de
arbeidende klasse heeft verloren.
Zij is deels opgegaan in de niet bij de
conynunistische partij aangesloten mas
sa. ,,Als de partij slechts over de helft
van haar huidige aantal leden beschikte,
maar dan toegewijde, strijdbare leden,
zou de partij een grote macht in het
land zijn". Hij achtte een kwalitatieve
analyse van de partijleden noodzakelijk,
omdat cr een te grote groep passieve le
den zou zijn, die louter uit eigen belang
was aangesloten. Een zuivering van om
koopbare en dogmatische functionaris
sen en revisionisten leek hem derhalve
in het belang van de eenheid der partij
gewenst. Gomoelka betoogde, dat men
de werkende intellectuelen moet toe
staan uit de partij te treden en in het
bijzonder hun. die voor het behoud van
hun positie toetraden. De Poolse leider
verklaarde verder van mening te zijn,
dat de pers het recht heeft kritiek uit
te oefenen. Democratische vrijheden
worden niet beknot, maar zij mogen de
vijanden niet in de kaart spelen. Hij
wees er voorts op, dat de Poolse rege
ring getoond heeft zeer naar een nor
malisering van de betrekkingen met de
rooms-katholieke kerk te verlangen.
De communistische leider gaf ook nog
een overzicht van de buitenlandse poli
tiële, die Polen volgt en die nog geheel
is afgestemd op de richting, die door
het Kremlin wordt aangegeven. Zijn
kritiek op het Westen in het algemeen
en op West-Duitsland in het bijzonder,
had door een Rus geuit kunnen worden,
evenals zijn sympathiebetuigingen ten
opzichte van Syrië en de andere Arabi
sche staten.
„De Gouden Ganzeveer"
voor prof. dr. A. J. Barnouw
In de gistermiddag in Hotel Witte-
brug te Den Haag gehouden algemene
vergadering van de Kon. Ned. Uitge
versbond, is voor de tweede maal de
door de Bond ter gelegenheid van zjjn
jubileum in 1955 ingestelde culturele
prijs, „De Gouden Ganzeveer", uitge
reikt aan dr. A. J. Barnouw, hoog
leraar aan de Columbia Universiteit
te New-York.
De uitreiking geschiedde door de voor
zitter van de Kon. Ned. Uitgeversbond,
de heer M. D. Frank, aan prof. dr. A. J.
Barnouw, die naar ons land was geko
men om de prijs persoonlijk in entvangst
te nemen.
Zoals bekend werd deze prijs de eerste
maal uitgereikt aan de Kon. Ned. Aka-
demie van Wetenschappen.
Dr. Barnouw heeft ons cultuurbezit
De V.N. en Zuidwest-Afrika
De Algemene Vergadering van de Ver
enigde Naties heeft gisteren besloten
een commissie van goede diensten in het
leven te roepen, die zal moeten trachten
de onderhandelingen met Zuid-Afrika
over Zuidwest-Afrika te doen hervatten.
Drie landen zullen zitting hebben in
deze commissie namelijk Groot-Brittan-
nië, de Verenigde Staten en een nog aan
te wijzen land.
De Algemene Vergadering nam dit
besluit met vijftig stemmen vóór, tien 1
tegen en twintig onthoudingen.
De commissie zal met de Zuidafri-
kaanse regering moeten spreken over de
grondslag van een akkoord over „een
internationale status van het .gebied
Zuidwest-Afrika", dat, zoals men weet.
nog een erfenis van de Volkenbond is.
Picasso (76 jaar) heeft nog
zeer grote opdrachten
Pablo Picasso heeft gisteren te Val-
lauris aan de Franse Rivièra, zijn 76ste
verjaardag gevierd. Van de pottenbak
kers van deze plaats kreeg hij een Ja
panse draaischijf en een enorme taart.
Over enige dagen begint de veelzijdige
kunstenaar aan een schildering van
negen bij acht-en-een-halve meter, die
bestemd is voor de hal van het paleis
van de Unesco te Parijs. Tevens heeft
hij 'n opdracht aanvaard om tekeningen
te maken voor 62 gebrandschilderde ra
men, die moeten komen in de basiliek
van Mezières (Ardennen) ter vervanging
van de ramen, die in de tweede wereld
oorlog verloren zijn gegaan.
Voorts moet hij voor de hal van het
gebouw „Seagram" te New York vier
beeldhouwwerken van zes meter hoog
maken. Tenslotte zal hij de tekening
maken voor een in ceramiek uit te voe
ren gevelversiering van veertig bij drie
meter voor een tentoonstellingsgebouw,
dat nabij Vallauris zal worden gebouwd, j
Geen Russische hulp voor
Joego-Slavië
Een woordvoerder van het Joego
slavische ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft het bericht, volgens het
welk Rusland compenserende hulp aan j
Joego-Slavië zou hebben aangeboden in
het geval, dat Amerika zijn hulp zou
intrekken, „van elke grond ontbloot"
genoemd.
Hij voegde er aan toe, dat Joego-
Slavië verwacht, dat de besprekingen j
over economische samenwerking met de
V.S. en de levering van Amerikaanse
landbouwoverschotten normaal zullen
worden voortgezet.
verrijkt met vertalingen van in het En
gels geschreven literaire kunstwerken. In
1916 vertaalde hij vertellingen van Kip
ling. Van 1930 tot 1933 verscheen zijn
monumentale vertaling van Chaucer's
Canterbury Tales.
Van dezelfde auteur vertaalde hij
nog onlangs (in 1955 verschenen) Troilus
and Creseyde.
Meer dan eens heeft dr. Barnouw Ne
derlandse geleerden en mede de weten
schap, aan zich verplicht door voor
treffelijke Engelse vertalingen te leveren
van wetenschappelijke geschriften van
landgenoten.
fuwl
taacL <ül>A spoed-
tfsgjqde.
cjertooft.
3-AftL
IEI0HH
NeoLCoöp vrouwen
bond. had- «m Pkovjuv
doist. utoavucmla^
luudseTulautss êyi%loa
ftUSWuV toASÜüjjOP)
Vto^adaecLe. o
BlsIdsa9ostz«^ls wkü.-
wAacxts ViaAdüVL [ndmv
was dflza waak <wi
cjcsda week omfco.»,.
v «uafjAsuüiA.
50MÖ0LA
kuise schooljeugd zoo,
psjm Qowiootd' boot
extatische. yotmun^
