IN KAMER EN TUIN
Keizerin Katliarina's einde
kwam snel door een beroerte....
Hommelvolk en vogelwoning
ZATERDAG 26 OKTOBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
Bewogen Leven
Zij maakte haar Rusland machtig
Kijkjes in de Natuur
De mens wikt, de koolmees beschikt
Peters moordenaars liepen mee in
de stoet tijdens zijn herbegrafenis
Grote vorstin, ik werp mij aan Uw voeten neder; ik strek mijn beide armen naar
U uit; ik zou willen spreken, maar mijn hart is beklemd, mijn hoofd duizelt, ik kan
niet geregeld denken, ik ben aangedaan als een kind; mijn vingers grijpen als vanzelf
naar de lier, ik voel mij gedrongen om te bezingen:
Haar die ons op de troon,
't Getrouwe beeld der godheid toont
Met deze overdreven woorden van Diderot, beginnen wij ons laatste artikel over de
Keizerin, van wie men beweerd heeft dat zij haar gemaal heeft laten vermoorden en
die na haar dood naast hem moest rusten onder het grafschrift: „Gescheiden in het
leven, verenigd in de dood".
Strategisch werd Rusland sterk. Men wilde expansie
naar het warme water. Daarom ging men Turkije te lUf
en Polen. Turkije moest de Krim afstaan en nog vele
andere gebieden. Met bloedig geweld werden de nieuwe
volksgenoten onderdrukt. Na het optreden van de „Valse
Tsaar" was Katharina II nog slechts verlicht op papier.
Polen werd aan stukken gescheurd. Pruisen, Oosten
rijk, Rusland, ieder kreeg een lap. En wie de geschie
denis der Polen heeft bestudeerd zal toe moeten geven
dat ze zelf de hoofdschuldigen waren in dit drama.
Een Keizerin beoordelen in het raam van haar Tijd!
Twee eeuwen zijn voorbijgegaan! In elk geval heeft
heeft ze Rusland geloof in zich zélf gegeven en heeft
ze ervoor gezorgd dat het deel kreeg aan de oplossing van
de toenmalige belangrijkste Europese problemen!
I
Het is de 17e november 1796.
Keizerin Katharina is doodziek.
Het geweld van de wereld dringt niet meer tot
haar door.
De Franse Revolutie, in al haar verschrikking heeft ze
nog meegemaakt: ontbinding, verwoesting en vernieuwing.
Nu wordt haar lichaam verwoest. Het slopingsproces
doet snel zijn werk. Een beroerte, haar bewustzijn ver
dwijnt. Een ijdele, eerzuchtige vrouw is niet meer. Een
intelligente vorstin is gestorven.
By het sterfbed staat een man van ruim veertig jaar.
„ZUn aapachtig gelaat met het achteroverliggende voor
hoofd, met de stompe neus, de brede, krachteloze mond
De Keizer leest de geheime papieren na van zijn moe
der. Hy vindt ook de brief waarin Alexei Orloff de
Tsarina bericht geeft van de dood van haar gemaal.
Onder de gewelven van de kerk der Petras en Paulus-
vesting wordt Katharina bijgezet. En naast haar wordt
de kist geplaatst die het stoffelijk overschot bevat van
Peter van Holstein.
Peter van Holstein is weer opgegraven.
De ganse tragedie herleeft bij de dood der Keizerin.
Keizer Paul zal hem, die hij als zijn vader ziet, weer
in eer herstellen. Twee van de moordenaars leven nog:
Alexei Orloff, die het doodsbericht schreef op pakpapier
en vorst Bariatinskiji. De Keizer zal hen wel krijgen. Het
is niet meer de moeite waard dat ze veroordeeld worden.
De natuur zal ze nog hoogstens een paar jaar schenken.
De Tsaar veroordeelt hen om in de lijkstoet te lopen, vlak
achter de dode Peter. De een moet de Rijksappel dragen,
de ander het Rijkszwaard!
Wat een tocht!
Duizenden hebben hen gezien. Het leek opeens nog
maar zo kort geleden dat de Tsaar was vermoord.
Daar ging zyn kist! Doch de moordenaars, die in de
stoet liepen, die waren zo oud dat het verhaal van de
moord belachelijk scheen.
Maar zij, die daar liepen op hun oude voeten, zagen
de dag der verschrikking weer voor zich en ze wisten
dat de vreselijke dag hen zou vervolgen tot de laatste
mijlpaal. De Tsaar fs dood. Men heeft hem vergiftigde
Bourgogne gegeven en toen hij om melk riep, heeft men
hem geworgd! De ogen puilden uit zijn hoofd.
Niet alleen Diderot, ook Voltaire, ook Buffon, zo vele
anderen uit de rijen der Verlichtere, zagen haar of wil
den haar zien als de redster der wereld.
„Het eerste, wat ik onder de indruk mijner verrassing
en opgetogenheid deed, was, mijn lippen te drukken op
de schone, edele beeltenis der grootste aller stervelin
genop het hemels aangezicht van haar, die waardig
is om over de ganse wereld te heersen!"
Woorden van Buffon.... nadat de Keizerin hem ryke
geschenken had geezonden.
In onze dagen hebben de mensen geen hemelse gezich
ten meer. En het rotsvaste geloof ln de vooruitgang
der wereld, is in velen verstoord.
Zo, in een laatste artikel is de schrijver allicht geneigd
de balans op te maken van het zoveelste „Bewogen
Leven." Werkende aan die balans komt hij echter tot de
ontdekking dat de objectieve maatstaf niet te vinden is.
Katharina heeft vele „liefdes" gehad. Indien schrijver
dezes op zich had genomen die alle te beschrijven in een
zaterdagnummer, zou hij jaren achtereen bezig zijn. Want
naast de mannen die tijdelijk grote invloed hebben ge
had, staan tientallen eendagsvliegen. Toen Potemkin, de
tyran, de man die de Tartaren had neer laten sabelen,
begreep dat zijn persoon de bekoring voor de Keizerin
verloren had, zorgde hij ervoor dat domme, onontwik
kelde, doch „mooie mannen" in aanraking kwamen met
de Keizerin. Zodoende hield hij de macht.
De beoordelaar, die al deze avonturen verwijst naar de
privé-sector, staat fout. Want deze „avonturiers" laten
immers hun sporen in de Russische Geschiedenis na.
Zonder de Orloffs had Katharina niet de macht gekregen,
zonder Potemkin was Rusland niet zo machtig geworden
in politieke zin.
Een oordeel vellen over Katharina en haar liefdes
avonturen blijft subjectief. Men heeft haar onbetrouw
baar genoemd. Zij was het ook in zekere zin; listig, ook
dat is te verdedigen. Men heeft gezegd van haar dat
ze zó de slavin is geweest van de lust, dat ze toeliet dat
Rusland een speelbal werd van haar gunstelingen. Dit
nu is niet waar. ZU heeft ln wezen zélf altijd de leiding
behouden, en de geliefden hun gang laten gaan, zover
zü dat goedvond. De gestelde grens was ruim! Miljoenen
roebels hebben de minnaars het volk gekost!
Maar als de minnaars de staat niet bestolen hadden,
hadden anderen het gedaan, want Rusland was zeer
corrupt!
Op velerlei wijzen kan men de balans opmaken. De
waardemeter kan immers verschillend zijn. Doch
ieder die zich er mee bezig gaat houden zal tot de
conclusie komen dat zij een uitzonderlijke, belangwek
kende vrouw is geweest, die in Rusland Geschiedenis heeft
gemaakt.
Zij heeft de Ideeën der Verlichting ook in Rusland ge
propageerd. Zij heeft afgevaardigden uit het ganse land
bijeen laten roepen die samen wetten moesten maken.
Ofschoon hier vanzelfsprekend niets van terecht kwam,
nog geen 10 van de aanwezigen kon lezen, en bijna
niemand durfde zijn mond open te doen uit angst voor
repressailles, was dit tóch een opzienbarende gebeurtenis,
die haar nawerking zou hebben!
Zij stimuleerde kunsten en wetenschappen. Zelf schreef
ze toneelstukken, die veel succes oogstten. Zij ontnam de
Kerk een deel van het bezit. Dat werd hoog tijd. Zij pro
pageerde de afschaffing der lijfeigenschap, ofschoon ver
bolgen edelen hadden betoogd dat zij degenen die dit in
een wet zouden vastleggen, in koelen bloede zouden ver
moorden.
Zy was de eerste die duideiyk inzag dat Rusland
behoefte had aan een Derde stand, de burgers. Die
Derde stand ontbrak byna geheel.
De Vierde stand wilde ze bevrijden, de Derde stand
scheppen, de Tweede en Eerste een groot gedeelte van
de macht ontnemen.
Politiek moest Rusland mondig worden, economisch
bezien welvarend, strategisch bezien sterk! Jonge
mensen werden naar het Westen gezonden om daar
te leren! Westerlingen, vooral Duitsers, werden als emi
granten naar Rusland gelokt. Daar was ruimte over.
Duizenden hectaren vruchtbare grond waren nog niet eens
in cultuur gebracht. Jammer was het dat de beschikbaar
gestelde gelden de emigranten zo goed als nooit werden
uitbetaald. Die verdwenen in de zakken der corrupte
ambtenaren.
Dus onbewoond was het huis al
vast niet. Dat bleek al bij de eerste
inspectie in het donker ingewand van
dit „Behouden Huis": mijn vriend had
onze levende have aangevuld met een
alleraardigste partij geleedpotige die
ren: genoemde oorwormen, spinnetjes,
vogelluizen en nog wat onbekend grut.
Het zonderlinge kwam echter nog:
het hommelnest. waar de hele prèt
om begonnen was. Ik dacht: „O, dat
halen we er wel even uit. zo op de
manier van een iemker. die met twee
vingers de raten uit zijn bijeenkast
tilt". Maar dat bleek toch iets anders
te gaan. Wat die bruine brommers
mt hun nest uitvoeren, weet ik niet,
maar ze verankeren het in zo'n hout
blok. of het er in zat vastgespijkerd.
Een fabrikant van kl°efstoffen kan
van 'n hommel volk iets leren!
Wat een verschil anders tussen de
bekende bijenbouwsels, waarin alles
orde en regelmaat is. en zo'n stuk
oude werkspons met gaten, dat het
resultaat is van een heel zomersei
zoen hommelarbeid. Ze schijnen ma
ling te hebben aan orde en regelmaat,
hun wascellen drukken ze maar wat
tegen elkaar en dan deponeren ze er
hun vrachtjes in, die ze op hun reizen
door de bloementuinen bij elkaar heb
ben gezameld. In die kamertjes krij
gen ook de eitjes een plaats, waaruit
het jonge hommelbroed ontstaat, voor
welks opvoeding de vrouwelijke hom
mels, de werksters, hebben te zorgen.
NATUURLIJK hoef ik niet te vra
gen, of u een hommel kent. Er is
geloof ik geen insect, dat zo be
kend is bij de mensen, als dit bruin
rode of zwartbruine, vaak fraai ge-
bande en harige diertje, dat zo ge
noeglijk brommend zijn weg gaat van
bloem naar bloem en dat nooit
iemand lastig valt. Hoort ooit iemand
van een hommelsteek? Tochver
gis u niet. hommels kunnen heel wel
steken, alleen ze doen het zelden of
nooit, want agressief zijn ze niet. Van
daar zeker de algemene sympathie, die
wij mensen voor ze hebben. Misschien
ook wel. omdat de hommels gewoonlijk
de allervroegste voorjaarsgasten zijn.
die ons na een lange winter de zeker
heid geven, dat een betere tijd is
aangebroken.
o'n eerste lentehommel is altijd
een z.g. koningin, een fors exemplaar,
groter dan de hommels, die we later,
in de zomer, zien. Deze koningin, be
ter gezegd „hommelmoer", zoekt dan
in maart, april of mei. langs de grond
naar een geschikte plek. waar ze met
de bouw van een nest, kan beginnen,
een woning, die letterlijk van de
grond af moet worden opgebouwd, n.l.
in een oude mollengang of onder bla-
en de zwaar op de groenachtige ogen neerhangende oog
leden, laat niets vermoeden van hetgeen in hem omgaat.
Deze man is haar zoon: Keizer Paul I. Van zün moe
der heeft hy nooit gehouden omdat zu niet van hem
gehouden heeft. Haar dood is hem een bevryding. Zyn
leven was haar de laatste jaren tot een angst.
En nü, nü is de Tsarina óók dood. Ze liggen naast
elkaar!
De Tsarina....
Leve de nieuwe Keizer dan maar!
REIN BROUWER.
w
Rhododendrons pleegt men ook wel
eens Alpenrozen te noemen; zij het
dan ook dat die naam niet altijd juist
genoemd kan worden. De echte groot-
bloemige soorten lijken niet veel op
de echte Alpenrozen, doch ze zijn wel
uitermate geschikt voor tuinbeplanting
en dat alleen is voor ons al zo be
langrijk. Er worden my wel eens vra
gen gesteld: welke groenblijvende
struik zoudt U my aanbevelen? Ik
zou zeggen: Indien U wat groens
wenst in Uw tuin in de wintermaan
den. dan moet het toch een rhodo
dendron zijn. want die is niet alleen
groenblijvend. doch die bloeit ook nog
zeer rijk met heel grote en schone
bloemtrossen en U kunt ze tegenwoor
dig in allerlei kleuren bestellen. Rho
dodendrons zou ik in mijn tuin be-
-list niet willen missen: ze groeien en
bloeien dat het een lieve lust is en
elke voorzomer kan het volop bloemen
zijn.U zult ze echter goed moeten ver
zorgen; ze nemen namelijk geen ge
noegen met elke grondsoort. In kalk-
rijke grondsoorten behoeft men het
met hen heus niet te proberen; er zal
dan niets van terecht komen. In veen
achtige grond zullen ze echter uit
stekend voldoen en U hebt het dus
helemaal zelf in de hand hoe ze zich
houden. Veengrond is overal lang niet
te bemachtigen en duur om te vervoe
ren U kunt echter ook heel goede re
sultaten bereiken, indien in een meng
sel van turfmolm en oude koemest
wordt gepoot.
Rhododendrons zullen in zo'n meng
sel erg veel plezier hebben, vooral in
dien men de watervoorziening in het
oog houdt. Ze hebben een zeer veze
lige grondkluit en die lijkt van boven
dikwijls voldoende vochtig, doch is
dan in feite droog. U moet dus regel
matig water geven en vóór het poten
verdient het ook wel aanbeveling de
kluit eerst even in het water te zet
ten. zodat die goed vochtig de grond in
gaat. De eerste zomer zal er in ieder
geval veel gegoten moeten worden en
dan helpt een gietertje water niet vol
doende; neem maar een emmer vol en
doe dat over een paar dagen nog eens
dat is veel beter.
De Rhododendrons, die tegenwoor
dig aangeplant worden, verlangen vrij
wel allemaal een beschutte stand
plaats. Ze moeten dus tegen de koude
noorden- en oostenwind beschut staan
Misschien kan men het zo wel vinden
door er een laag rietmatje omheen te
plaatsen, doch als ze beschut staan
kunnen ze het zonder bescherming ook
wel redden. Wilt U er vooral om den
ken dat nè de bloei de dorre bloem
resten verwijderd moeten worden''
Die gaan anders zaad vormen en dat
is minder nuttig.
O. KROMDUK
Bloeiende Rhododendron
MISSCHIEN is U er benieuwd
naar, wat er van myn postzen-
ding is geworden, die solide
nestkluis met inhoud. Want mogeiyk
hebt U zelf zo'n vogelwoning met on
derhuurders en wilt U weten, wat U
ermee moet aanvangen. Ik heb de hele
slordige boel, de leegstaande hommel
woning met alle onderkruipers erbij,
eruit gehaald en in een stenen bakje
weggezet. Voor nader onderzoek. De
holle boomstam heb ik met kokend wa
ter schoongespoeld en met een harde
borstel uitgeboend en nu staat het, vry
van parasieten, te wachten op wlnter-
bewoners. Een koolmees heeft voorrang
gekregen. Genomen! Hij heeft het ge
val van alle kanten grondig bekeken.
We laten het natuurlek zo. hoewel dit
model vogelkastje eigenlyk verouderd
en ongeschikt is.
Ongeschikt, omdat het niet helemaal
goed kan worden gereinigd. Verouderd,
omdat er veel betere, moderner be
staan. die dat bezwaar niet hebben.
En nu nog iets wat mijn parasieten-
onderzoek betreft. Dat is al gedaan!
Ik sta er volkomen naast! Onze kool
mees heeft op een onbewaakt ogenblik,
gelokt door een beetje larvengewriemel,
zich er mee bemoeid. Met z'n insec
tensnaveltje heeft hij de hele zaak uit
elkaar getimmerd, alles om zich heen
gestrooid en wat eetbaar was, „tot in
keer" gebracht.
Als dank voor deze bemoeizucht zal
ik hem nu maar de eenkamerwoning
aanbieden, waar het zo schoon is, dat
hy er van de vloer kan eten.
SJOUKE VAN DER ZEE.
Het eierleggen van de koningin
gaat ondertussen gestadig door, voor
een zomeruitstapje heeft deze dame
heus geen tüd meer. Ze is een echte
huishen geworden, die maar één doel
kent: eieren leggen.
In de zomer ontstaat dan een nieuwe
generatie hommels, maar dit zyn zo
wel mannetjes (darren) als wijfjes.
Deze generatie verlaat het nest en
keert er niet weer in terug. Het man
volk leidt een leven van vagebonden
en zwervers door de tuinen, langs
greppels en slootranden, overal waar
maar zoetgeurende bloemen lokken,
maar als de herfst zich aankondigt
gaan ze dood. een lot, dat zy delen
met de oude koningin en haar eerste
werksters. De nieuwe wijfjes echter,
die bevrucht zijn, zoeken in diezelfde
herfst een winterschuilplaats. die zy
pas verlaten wanneer de eerste lente
zonnestralen de aarde verwarmen.
Dit zijn nu de nieuwe koninginnen,
die elk voor zich. een nieuw volk gaan
stichten, waarmee dan de kringloop is
gesloten.
deren, uitgezonderd dan onze bruine
moshommel, die graag in boomholten
en nestkastjes nestelt.
Uit de eerste eieren, die zij legt,
ontwikkelen zich witte larven, poot-
loze maden met kleine lichtbruine
kopjes en deze larven groeien op tot
de eerste hommel wijfjes, de werksters,
die het leven ingaan, op zoek naar
bloemenzoetigheid èn stuifmeel, waar
van de zomervoorraad wordt gemaakt.
MAAR op een zekere dag werd
er door de post een pak bezorgd,
zwaar en massief alsof er een
bonk hout in zat. en verzegeld met
touw en lijmstroken.
De inhoud wekte herinneringen aan
de vijfde december: alweer touw en
een deksel en dan nog een partij
hooi voldoende voor de maaltijd van
een heel bisschopspaard. En wat lag
er in dat hooi gebed, als een sardien
tje in zijn blik? Een levensgroot vo-
gelbroedkastje. Van ouderwetse ma
kelij echter, want 't was eenvoudig
een stuk boomst am, gekerfd en groen-
bekorst. een nestkastje op leeftyd, dat
al menige winterstorm over zich heen
moest hebben gehad.
EEN van mijn vrienden had my
van de zomer beloofd, dat hy me
een hommelnest zou sturen, zodra
de levende inhoud daarvan tot rust
was gekomen. Dat was in augustus,
dus in de tyd. dat het hommelvolk
nog in volle actie was. We hadden
derhalve nog even de tyd. Augustus
liep ten einde, september ging voorby
met de regenvlag in top endoor
diverse omstandigheden raakte het
cadeautje op de achtergrond.
Onder het zware houten deksel was
het vlieggat, rond. en berekend op
een mezentaille. Uit een ouderdoms-
barst staken twee zwarte glimmende
haakjes. Het waren de jaspanden van
een oorworm oftewel oorkraiper die
zich voor het komende seizoen al vast
van een plaatsje had verzekerd.
