Tegen overlading van het onderwijs
maar wel streven naar verdieping
onzekerheid over bemiddeling
Saoed tussen Turkije en Syrië
Nog
van
WEERBERICHT
Naar keuze examenvak minder
partijen tot elkaar te brengen
Geschil vandaag in Algemene
Vergadering aan de orde
96ste jaargang
DINSDAG 22 OKTOBER 1957
No. 29271
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN witte smgeJ 1 LeldeD Glro no 67055
Hoofdredacteur J Brouwer f. 7.50 per kwartaal; f. 2.55 per maand; f 0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
De begroeting van Koning Feisal vliegveld van Teheran. De vorsten
van Irak door de Sjah van Perzië i voerden besprekingen over de situa-
(links) bij de aankomst op het I fie in het Midden-Oosten.
presidentiële vliegtuig gisteren van Lyon
naar Parijs heeft gebracht) heeft ont
vangen en getracht de deeën van de so
cialisten en die van de onafhankelyken
met elkander te verzoenen op basis van
het rapport Schuman. Beide partijlei
ders zullen vandaag met hun politieke
vrienden besprekingen voeren en in de
loop van de dag president Coty mede
delen of het mogelijk zal zijn tot een
(ongetwijfeld zeer voorlopige) overeen
stemming te komen.
JitltCM. j
Jlctt** SPECIALIST IN'
luxe DAMESSCHOENEN
Voorstellen van minister Cals
Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs
De minister van Onderwijs heeft bij de Tweede Kamer een wetsontwerp inge-
VOORLOPIG VOOR 5 JAAR
Het wetsontwerp heeft een tijdelijk
karakter (voorlopig ongeveer vijf jaar)
omdat het slechts de bedoeling is voor
definitieve regelingen ervaring op te
doen met de experimenten, waartoe de
mogelijkheid wordt geopend.
Scherpe koersdaling
in Wallstreet
Op de effectenbeurs te New York
heeft zich fisteren de scherpste koers
daling van het lopende jaar tot dus
verre voorgedaan. Hoewel de spanning
in het nabije Oosten verminderd leek,
verscheen er een zeer omvangrijk aan
bod, dat in verband werd gebracht met
de ontmoedigende berichten, o.a. over
nieuwe produktiebeperkingen, die uit
het Amerikaanse bedrijfsleven werden
ontvangen. Drie golven van verkopen
brachten de effectenmarkt op het
laagste peil sedert medio december
1954. De markt sloot gemakkelijk met
een breed front van koersverliezen, die
tot ongeveer drie dollar bedroegen.
diend, dat de mogelijkheid opent, indien een school dat wenst, ter keuze van de
leerling, bij het eindexamen Gymnasium-A de wiskunde te laten vervallen. Bü
het Gymnasium-B het Grieks of een moderne taal en bij de HBS-B een
moderne taal.
Dit betekent niet, dat de genoemde vakken in het leerplan vervallen, maar dat
Na somber rapport van Schaman
President Coty tracht nu zelf
de leerling het vak niet meer behoeft te volgen in het laatste leerjaar, nadat
voor het betreffende vak bijzondere eisen zijn gesteld bij de overgang naar de
hoogste klasse. Aan de diploma's zullen dezelfde rechten worden verbonden als
aan een volledig eindexamen.
Het wetsontwerp wil voorts de verbondenheid van de verschillende richtingen
Financiële catastrofe bedreigt Marianne
van het middelbaar onderwijs accentueren en het combineren van groepen van
leerlingen voor sommige lessen bevorderen.
Daartoe is nodig, dat de leerstof voor bepaalde vakken, met name in de hoogste
klassen, ongeveer gelijk is. Het laten vervallen van de mechanica als afzonderlijk
vak en het brengen van deze leerstof onder het vak natuurkunde, zal kunnen
bijdragen tot de coördinatie van de programma's van Gymnasium-B en HBS-B
voor de natuurwetenschappen. Voorts zou de beschrijvende meetkunde als afzon
derlijk vak naast de stereometrie in het leerplan van de HBS-B vervangen kun
nen worden door de analytische meetkunde.
Het wetsontwerp opent tevens de mogelijkheid het middelbaar onderwijs vol
gens een vrijer leerprogramma in te richten door de afwijking toe te staan van
de voorschriften inzake de verplicht aan de school te onderwijzen vakken.
degenen, die niet van plan zijn hoger
(wetenschappelijk) onderwijs te volgen.
Deze HAVO-school staat volgens het
onderwijsplan tussen het zesjarige VWO
(Voorbereidend Wetenschappelijk On
derwijs), dat het Gymnasium, de HBS
en het Lyceum omvat, en het MAVO
(Middelbaar Algemeen Voortgezet On
derwijs), waaronder begrepen zou zijn
het ULO, het Uitgebreid Lager Nijver
heidsonderwijs en de Handelsavond
scholen.
Geen verplichting
Deze voorstellen van minister Cals
passen in het streven naar de algemene
vernieuwing van ons onderwijs. Over de
vorm zijn de meningen echter verdeeld.
Dat remt de vernieuwing. Daarom wil
de minister door zijn wetsontwerp de
mogelijkheid openen tot verantwoorde
onderzoekingen, opdat een beter inzicht
en meer ervaring worden verkregen.
Wettelijke belemmeringen in die rich
ting neemt het wetsontwerp weg, maar
het bevat geen dwingende regelingen.
Het wil slechte afwijkingen van bestaan
de regelingen toelaten indien de scholen
dit vragen en indien blijkt, dat die af
wijkingen verantwoord zijn.
Zo wordt ook de mogelijkheid geopend
afwijking toe te staan van de voor
schriften betreffende de toelating van
leerlingen tot de middelbare scholen.
Daarmede wordt niet beoogd de toela
tingseisen te verzwakken, doch een
wettelijke basis te geven aan andere me
thoden van selectie dan het voor enkele
schooltypen voorgeschreven toelatings
examen.
NIEUW SCHOOLTYPE
In zijn plan voor een nieuwe stelsel
matige opbouw van het onderwijs, heeft
minister Cals gedacht aan een nieuw
schooltype, de HAVO-school (Hoger Al
gemeen Voortgezet Onderwijs) voor
Om ervaring op te doen met het
nieuwe type HAVO-school geeft het
thans ingediende wetsontwerp een voor
lopige grondslag voor de oprichting van
scholen voor hoger algemeen voortgezet
onderwijs. De verwachting is dat aan
het HAVO leerlingen deel zullen nemen,
die in de huidige situatie naar het
VHMO of naar het ULO gaan.
Hoewel het HAVO een meer dan ge
middelde begaafdheid van de leerling
zal vragen, heeft deze vorm van onder
wijs, vrij van de eisen, die het Voorbe
reidend Hoger Onderwijs moet stellen,
volgens de minister het voordeel, dat zij
met name de eenzijdig begaafde grotere
kansen op slagen kan bieden door een
grotere variatie van keuze en kernvak
ken, voorzover deze binnen de school
valt te verwezenlijken. Het aantal leerlin
gen en de eis van een minimum klasse
bezetting zal hierbij echter beperkingen
opleggen.
(Van onze correspondent te Parijs)
Op de Parijse goudbeurs noteerde
de gouden Napoleon gisteren 3.950
franc tegen 3.850 op vrijdag j.l., de
laatste beursdag van de vorige week.
terwijl goud in staven van 1 kilo
omhoog is gelopen van 521.000 tot
544.000 franc. Er is bovendien op die
beurs voor het eerst sedert vele
maanden weer voor meer dan een
miljard franc omgezet', namelijk
voor 1.220 miljoen tegen nog niet de
helft van dit totaal op vrijdag.
Op de zg. parallel-markt, de offi
cieel toegestane vrije valuta-markt,
noteerde de dollar 456 franc tegen
446 franc vorige koers.
Men kan uit die paar cijfers afleiden
hoe ernstig men in Franse financiële
kringen rekening houdt met het rapport,
dat Robert Schuman na de besprekin
gen, welke hij zondag met de belang
rijkste Franse financiële en economische
deskundigen heeft gevoerd, aan presi
dent Coty heeft uitgebracht.
Niet alleen, dat de Staat per 1 no
vember niet aan de Franse bank 50 mil
jard francs kan aflossen van het voor
schot van 350 miljard, waarvoor zij nog
in het krijt staat, doch men zal er ten
minste 200 miljard moeten bijlenen.
Over dollars en andere buitenlandse
deviezen beschikt de schatkist al even
min.
Eén van de gevolgen van deze om
standigheid zal zijn, dat de verhoging
van de koers van buitenlandse deviezen
met 20 pet., welke tot nu toe niet gold
voor de invoer van steenkool, textiel-
produkten en petroleum, ook daar voor
zal worden ingesteld.
„Plan V" gezonken
op de Schelde
Alle opvarenden gered
Gisteravond tegen halftien is op de
Westerschelde nabij de Biezelingen-
plaat het Duitse kustvaartuig „Plan
5", waarschijnlijk door de Duitse tan
ker „Winnitou", aangevaren en ge
zonken. De opvarenden zijn gered en
aan boord van de „Winnitou" geno
men, die naar Antwerpen vaart. Het
wrak van de „Plan 5" ligt -edeeltelijk
buiten de zwarte boeien en levert ge
vaar op voor de scheepvaart, die in
middels hervat is, nadat zij enige uren
gestremd was geweest in verband met
het zoeken naar de drenkelingen.
De eerste assistentie werd verleend
door het Nederlandse motorschip „Aar
denburg". Voorts waren van Terneuzen
twee sleepboten uitgevaren en van
Breskens de reddingboot „President
Wiersma" Doordat aanvankelijk niet
bekend was of alle schipbreukelingen
gered waren, heeft het zoeken vrij lang
geduurd. De „Plan V" is een heel nieuw
schip, dat 300 brt meet en thuishoort in
Hamburg. De „Winnitou" meet "554 brt.
De „Plan V" was om halfzeven de haven
van Antwerpen uitgevaren met een
lading wol voor Hamburg.
Djilas besloot niet in hoger
beroep te gaan
Milovan Djilas, de vroegere Joego
slavische vice-president, die wegens het
schrijven van zijn anti-communistisch
boek „De nieuwe klasse" tot negen jaar
gevangenisstraf is veroordeeld, heeft na
overleg met zijn advocaat maandag zijn
kans om tegen de uitspraak in hoger
beroep te gaan verworpen.
Enkele opklaringen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Opklaringen maar plaatselijk ook en
kele buien, in hoofdzaak in de kustpro
vincies. Koudere nacht met hier en
daar mist. Morgen overdag ongeveer de
zelfde temperatuur als vandaag. Aan
vankelijk matige tot zwakke, later ma
tige tot vrij krachtige naar west of zuid
west draaiende wind. Opgemaakt te 11.15
uur).
23 OKTOBER.
Zon op: 7.20 uur; onder: 7.32 uur.
Maan op: 7.38 uur; onder: 17.36 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.45 en 15.06 u.
Laagwater te 10.56 en 23.21 uurr.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's.
Gistermiddag vertrokken de duik
boten ..Walrus'' en ..Zeeleeuw uit
Rotterdam voor een reis van vier
maanden naar de West. Aan boord
van de Walruszullen tijdens
deze reis zwaartekrachtmetingen
u orden verricht in het kader van
het Internationale Geofysische Jaar.
De Walrus steekt van wal in de
Waalhaven.
Er heerst enige onzekerheid over een bemiddelingsaanbod van Koning Saoed
van Saoedi-Arabië aan Turkije en Syrië. Aanvankelijk werd bericht, dat beide
landen een aanbod van Saoed hadden aanvaard en dat de afvaardigingen van
Turken en Syriërs binnen enkele dagen in Saoedi-Arabië zouden arriveren. Doch
hedenochtend riep Radio-Damascus een verklaring om van het Syrische minis
terie van Buitenlandse Zaken, waarin werd gezegd, dat Syrië geen enkele bemid
deling in de moeilijkheden had aanvaard. Hoewel Syrië de bedoelingen van de
Arabische vorst hogelijk waardeert, is het de mening toegedaan, dat elke bemid
delingspoging dient te worden afgewezen, omdat aanvaarding zou betekenen, dat
er inderdaad een geschil tussen Turkije en Syrië bestaat. Volgens Syrische
politici en dagbladen'bestaat er niet een dergelijk verschil. De huidige spanning
is slechts het gevolg, zo zegt men in Syrië, van Turkse troepenconcentratie en de
dreiging van een Turkse aanval op Syrië, waaraan een einde moet komen.
Bevoegde beoordelaars geloven evenwel, dat Syrië deze tegenspraak gelanceerd
heeft, omdat het de bemiddeling geheim wil houden, terwijl er van Saoedi-
Arabische zijde veel ruchtbaarheid aan gegeven wordt, aangezien Koning Saoed
zichzelf graag in de rol van vredestichter aan de Arabische wereld wil vertonen.
Premier Ben Goerion
doet een beroep op
grote mogendheden
Vandaag zou de Algemene Vergade
ring van de Verenigde Naties in New
York bijeenkomen ter behandeling van
het geschil tussen Syrië en Turkije, a-
dus werd gisteren bekendgemaakt.
De Israëlische premier. David Ben
Goerion. heeft gisteren in het parle
ment een beroep gedaan op de Ver
enigde Staten en de Sovjet-Unie om
overeenstemming te bereiken tot ver
mindering van de spanning in het Mid
den-Oosten.
In Jeruzalem verluidt, dat Groot-
Brittannië heeft besloten slechts één
Britse torpedobootjager binnenkort een
beleefdheidsbezoek aan de Israëlische
haven Haifa te laten brengen. Aanvan
kelijk zouden er vier torpedoboot jagers
en een fregat komen. Een woordvoerder
van het Israëlisch ministerie van Bui
tenlandse Zaken verklaarde desgevraagd
het Britse standpunt onder de huidige
omstandigheden volkomen te begrijpen.
Geruchten en verwijten
Een woordvoerder van het Sovjet-
russische ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft naar aanleiding van vra
gen ever Turkse persberichten, dat de
Russen langs de Turkse grens troepen
hebben geconcentreerd .verklaard, dat
..men aan dergelijk berichten geen ge
loof moet hechten".
De Iraakse regering heeft maandag
avond verklaard, dat een beschuldiging
van Russische zijde, dat Irak betrok
ken is in een komplot tegen Syrië.
slechte bedoeld is om in het Midden-
Oosten moeilijkheden te scheppen en
achterdocht tussen de Arabieren on
derling. hetgeen er toe moet bijdragen
het internationale communisme te ver-
wezelijken". De regering te Bagdad
doet op de Arabieren een beroep „waak
zaam en voorzichtig te zijn voor de be
doelingen van dergelijke dodelijke Sov
jet-intriges".
De Turkse zaakgelastigde in Cairo,
Istiniazi. heeft maandag aan de Egyp
tische staatssecretaris van buitenland
se zaken, Aziz, een nota van zijn rege
ring overhandigd, waarin geprotesteerd
wordt tegen de heftige campagne die
de Egyptische pers en radio tegen Tur
kije voert.
De Syrische zaakgelastigde in de Per
zische "hoofdstad Teheran heeft giste
ren tegengesproken dat de Syrische
minister van Buitenlandse Zaken, Bitar.
gezegd zou hebben dat „de Verenigde
Staten een staatsgreep in Syrië voor
bereiden. gelijk aan die van 1953 in
Perzië
De vorige week had Perzië krachtig
tegen een dergelijke vergelijking gepro
testeerd en gedreigd dat het diploma
tieke betrekkingen met Syrië zou ver
breken indien zij niet werd terugge
trokken.
Zesde Vloot zeer sterk
De Amerikaanse vloot in de Middel
landse Zee is thans van een sinds het
einde van de wereldoorlog ongekende
sterkte. De zesde vloot, die :inds 1 sep
tember aanzienlijk is versterkt, omvat
thans vier vliegdekschepen, drie krui
sers. 25 torpedoboot jagers, zes duikbo
ten. een landingsvloot van ca. veertig
vaartuigen en vijftien bevoorradings
schepen, in totaal 93 vaartuigen met
50 000 man personeel.
De kern van de Zesde Vloot in de
oorspronkelijke proporties wordt ge
vormd door de vliegdekschepen Franklin
Delano Roosevelt en Randolph, de krui
sers Salem en Newport News en twin
tig torpedoboot jagers.
Een versterkt bataljon mariniers. 1800
man. is ondergebracht op tien landings
vaartuigen. De vijftien bevoorradings
schepen .tankers, vracht- en ammuni-
tiescnepen maken de vloot onafhanke
lijk van bases op het vasteland.
Gedurende de laatste twee weken
werd de kruiser Canberra, uitgerust met
geleideprojectielen en een der modern
ste schepen va,n de Amerikaanse vloot,
een duikbootbestrijdings-eenheid met
als vlaggeschip het vliegdekschip Leyte
Gulf en vijf torpedobootjagers aan de
Zesde Vloot toegevoegd. De beslissing
hiertoe was echter reeds in juni geno
men.
Niet-permanent zijn voorts dertig lan
dingsvaartuigen met 6.200 mariniers en
het vliegdekschip Lake Champlain in
de Middellandse zee gestationeerd.
De 6.200 mariniers namen deel aan
N.A.V O.-oefeningen die de vorige
maand in Turkije werden gehouden. Zij
zouden aanvankelijk direct na beëindi
ging van de manoeuvres naar hun ba
sis terugkeren, doch halverwege ont
vingen zij andere orders.
Cyprus krijgt een
nieuwe gouverneur
Sir Hugh Foot volgt
Sir John Harding
binnenkort op
Te Londen is gisteravond bekend
gemaakt ,dat Sir Hugh Foot de op
volger is geworden van Sir John Har
ding als gouverneur van Cyprus. Veld
maarschalk Harding zal eind novem
ber uit Cyprus vertrekken. Sir Hugh
Foot, die thans gouverneur is van
Jamaica en van 1943 tot 1945 als lid
van het Britse kabinet de Cyprische
aangelegenheden heeft behandeld,
zal zijn nieuwe ambt begin december
aanvaarden.
Sir John Harding heeft om persoon
lijke redenen ontslag uit zijn huidige
functie gevraagd. Tijdens zijn verblijf
op Cyprus zijnverscheidene malen
moordaanslagen gepleegd. Hij heeft nu
twee jaar het gouverneurschap op
Cyprus bekleed. Ged arende zijn bestuur
bereikte het anti-Britse verzet op het
eiland een hoogtepunt. Bij het aanvaar
den van zijn benoeming ging hij er
reeds van uit. dat hij niet langer dan
twee jaar in functie zou blijven.
Nu echter dc strijd op Cyprus enigs
zins geluwd is en de Britse regering
maatregelen heeft genomen om in Kenia
een tegenwicht te vinden :egen een
vermindering van het strategische be
lang van Cyprus, deden reeds °nige tijd
geruchten de ronde, dat Harding oor
een politieke gouverneur zou worden
vervangen.
Typische contrasten! Voor beide
partijen op Cyprus was de benoeming
van de nieuwe gouverneur slechts on
der één voorwaarde welkom, voor de
bisschop van Kithium, vervanger van
aartsbisschop Makarios: .wanneer dit
ook een wijziging van de Britse poli
tiek inhoudt" en voor dr. Fazil Kut-
chuk. leider van de Turks-Cyprioti
sche minderheid: „als het maar geen
koerswijziging betekent" Sir Foot
wacht de moeilijke taak om deze
tegenstellingen te overbruggen
Bezuinigen
Robert Schuman heeft becijferd, dat
de Franse Staat tenminste 280 miljard
francs zal moeten bezuinigen. Eerst
daarna zal het misschien mogelijk zijn
een Amerikaanse lening te verkrijgen.
De twee grote politieke problemen blij
ven de kwesties van de belastingen en
die van lonen en prijzen.
Guy Mollet. leider der socialisten, en
zijn partij met hem. is van oordeel dat
tenminste 200 miljard francs uit nieuwe
belastingen dient te worden gevonden.
Pinay heeft zich daar echter tegen ver
klaard. Schuman wenst een compromis.
Evenzo blijken er grote tegenstellingen
tussen de politieke partijen te bestaan
over loonsverhogingen.
Eerst overeenstemming
President Coty heeft gisteren aan
Schuman verzocht een nieuwe regering
te vormen, doch deze heeft aan dit ver
zoek niet willen voldoen, omdat hij van
oordeel is dat er eerst tussen de belang
rijke politieke partijen overeenstemming
moet zijn bereikt over de belangrijkste
financiële problemen.
Vandaar, dat het staatshoofd zowel
Guy Mollet als Pinay (die men met het
