Schrik en jammer in rode Oostzone
door onverwachte „geldzuivering^
Eenheden van het Egyptische leger
gisteren in Syrië aan land gegaan
Auto met zes
'"J Ternaaien
personen
te water
WEERBERICHT'
De kleine man de dupe van diep
geheim gehouden biljetlenruil
Ook vlooteenheden „op bezoek
96ste jaargang
MAANDAG 14 OKTOBER 1957
No. 29*04
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte smgel 1 Lelden Glro D0 57055
Hoofdredacteur J. Brouwerf 7 50 per |;WartaaI. t 2.55 per maand; f.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
De dag van gisteren is er een van schrik en ellende voor het overgrote gedeelte
van de bevolking van de communistische oostzone van Duitsland geweest. Een
zwarte zondag, die honderdduizenden mensen van hun hoop op een betere en
mooiere toekomst met wat meer welstand heeft beroofd. Om acht uur 's morgens
hoorde de bevolking door de radio bij monde van minister Grotewohl, dat ieder
een verplicht was nog voor acht uur 's avonds al zijn bankbiljetten van een mark
en hoger tegen nieuwe in te leveren. Men zou voorlopig alleen nog maar voor
300 markt nieuwe biljetten kunnen krijgen en mei} zou pas later binnen een week
horen, wat met het overige geld zou gebeuren. Grotewohl zei, dat die maatregel
nodig was omdat °de „monopolisten en de militaristen van het Westen zekere
hoeveelheden oostmarken in hun bezit hadden gekregen en dat ze daarmee spe
culeerden, het economische leven in de oostzone in de war wilden schoppen en
hun spionage-centrales financierden".
zuivering is geworden. Vooral de kleine
neringdoenden hadden wat geld opzjj
gelegd om er nieuwe waren voor te ko
pen, voorts ook de boeren en sommigen,
die ondanks de duurte van het leven
toch nog wat geld hadden kunnen over
houden. Echter ook de wisselkantoren
in West-Berlijn, die elke dag oostmar
ken opkochten en er westmarken voor
betaalden. Men schat, dat zich ongeveer
20 miljoen oostmark in West-Berlijn
bevindt.
Communistische diefstal
De totale omloop van oostmarken be
droeg op 31 december 1956 volgens offi
ciële gegevens 4.659 miljard mark. Men
schat, dat zich bijna twee miljard oost
mark in handen van mensen heeft be
vonden, die volgens de voorschriften
van het communistische regiem hier
over niet hadden mogen beschikken, of
schoon zij er eerlijk waren aangekomen.
Men kan hier gerust van communistische
diefstal ten nadele van de bevolking
spreken.
De grens naar het Westen was de ge
hele dag gesloten. Alleen de internatio
nale D-treinen mochten het ijzeren
gordijn passeren. Bij de doorlaatposten
op de wegen vormden zich kilometers
lange rijen personenauto's en vracht
wagens. Oorspronkelijk wilde men ook de
wagens met melk, die uit de Bonds
republiek naar West-Berlijn onderweg
waren, niet doorlaten, maar dit verbod
heeft men later toch wel weer opge
heven.
Tal van leden van de Westduitse
Bondsdag, die in auto's onderweg waren
om in West-Berljjn aan de eerste zitting
van de nieuwe Bondsdag op dinsdag a.s.
deel te nemen, moesten eveneens bjj het
ijzeren gordijn wachten. De minister van
Arbeid van Noordrynland-Westfalen
Hensath heeft tot twee keer toe ge
tracht de Vopo's te overreden hem toch
door te laten, maar hij had geen succes.
Ettelijke Bondsdagleden keerden om en
wilden proberen in Hannover een plaats
in een vliegtuig te krijgen om toch nog
op tijd de vroegere Rijkshoofdstad te
kunnen bereiken.
„Imperialistische en
fascistische leugens"
De communistische bewindhebbers zjjn
er uitstekend in geslaagd hun voor
nemen tot het laatste ogenblik geheim
te houden, hoewel het nieuwe geld na>
tuurlijk van tevoren was gedrukt en
men op enorme schaal voorbereidingen
voor de grote wisseldag van gisteren had
moeten treffen. De nieuwe bankbiljetten
werden al in 1955 gedrukt. Op het eer
ste gezicht lijken zij bijzonder veel op
de oude. Het is echter hoofdzakelijk de
kleur, die anders is geworden. Zij zijn
niet van de handtekening van de pre
sident van de emissie-bank voorzien,
doch zij dragen het opschrift „uitge
geven door een Duitse bank, Berlijn
1955". Een paar jaar geleden hadden al
geruchten de ronde gedaan, dat het
oude geld tegen nieuw zou worden in
gewisseld, maar de minister van Finan
ciën had de bevolking gerustgesteld met
de bewering, dat dat alles „leugens van
de facisten en de imperialisten van het
Westen" waren!! De actie is toen stop
gezet en de nieuwe bankbiljetten zijn in
de safes van de emissie-bank blijven
liggen. Men had opzettelijk een zondag
uitgekozen om de nieuwe maatregel be
kend te maken en het geld te kunnen
laten wisselen, omdat de meeste men
sen dan in de ochtend toch thuis zijn
en omdat zij later niet zouden kunnen
beweren, dat zij op die dag geen tijd
hadden gehad.
Lange rijen wachtenden
In Oost-Berlijn en in de andere ste
den van de oostzone is het de hele dag
bijzonder druk op straat geweest. De
mensen waren opgewonden. Voor de
wisselkantoren, hoofdzakelijk scholen,
postkantoren, communistische partij
lokalen en eetgelegenheden, stonden ein
deloos lange rijen mensen; op tal van
plaatsen moest het wisselen tot in de
late avonduren na de vastgesteld slui
tingstijd van acht uur worden voort
gezet. Men kan er zeker van zijn, dat
honderdduizenden het meeste geld, dat
zij bezaten, hebben verloren. Niemand
in de „Duitse democratische republiek"
heeft ooit meer dan driehonderd mark
in huis mogen hebben. Winkeliers moch
ten niet meer dan 50 markt in voorraad
hebben. Zij waren altijd verplicht ge
weest, wat zij meer in kas hadden ge
kregen, tot twee keer per dag bij de
banken af te leveren.
Wie dus gisteren met meer dan 300
mark is komen aanzetten en niet kan
bewijzen op rechtmatige wijze aan die
bankbiljetten te zijn gekomen, is dat
geld kwijt! Het is hoofdzakelijk de kleine
man, die de dupe van de nieuwe geld-
Meisje le Arnhem
beroofd van f 11.000
(Speciale berichtgeving)
Bij het postkantoor in de Hertog
straat te Arnhem heeft zich zaterdag
morgen een sensationeel berovingsge-
val afgespeeld. Een vrouwelijke kan
toorbediende van de Coöperatie moest
een bedrag van f 11.000, storten op
genoemd PTT-bijkantoor. Toen zij
omstreeks 11 uur het kantoor wilde
binnengaan, werd haar de tas, waarin
het grote bedrag zich bevond, ont
roofd.
De dader volgens beschrijvingen
van omstanders een jongeman
vluchtte direct in de richting van de
Driekoningendwarsstraat. Hij moet zijn
gevlucht via de talud van de spoorbaan
die daar in de buurt ligt. Men heeft
van verschillende zijde nog geprobeerd de
man te achtervolgen, doch is zijn spoor
kwijt geraakt. Tussen het moment van
de beroving en dat waarop voorbijgan
gers, gewaarschuwd door de hevig ge
schrokken juffrouw, de achtervolging
inzetten, moet zoveel tijd hebben ge
legen, dat de dader kans heeft gezien
te ontvluchten. De spoedig gealarmeerde
recherche toog op onderzoek uit. Ook is
een speurhond ingeschakeld.
kanipongbrawl
in Djakarta
20.000 daklozen en 1500
woningen verwoest
De politie schat, dat er 20.000 lndone-
siërs dakloos zijn geworden door een
brand, die vrijdag het dichtbevolkte
kampong-district van het noordweste
lijke gedeelte van Djakarta heeft geteis
terd.
Een vuurhaard, die drie uren lang
woedde, verwoestte ongeveer 1500 wo
ningen en veroorzaakte een schade van
naar schatting tien miljoen roepiah's,
bijna vier miljoen gulden.
De vluchtelingen ziin opgepropt in
scholen en in andere voorlopige behui-
zings-gelegenheden, terwijl de regering
verder de distributie van voedsel en an
dere steunmaatregelen in werking heeft
gesteld.
Er zijn geen doden te betreuren, maar
een aantal mensen moest in ziekenhui
zen worden opgenomen. De brand wordt
beschreven als een van de grootste, die
nog ooit in de hoofdstad van Indonesië
uitbrak.
Meisie door gas vergiffiad
In IJsselstein is het 13-jarige meisje
R. Aelbers zaterdag door gasvergifti
ging om het leven gekomen. Zij hield
een ziek familielid gezelschap, van wie
dc echtgenoot even afwezig was.
Waarschijnlijk heeft zij de gaskraan
open gestoten of per ongeluk open
laten staan, waardoor zij, door gas
bedwelmd, bewusteloos geraakte. In
deze toestand werd het meisje in de
keuken gevonden. Geneeskundige hulp
mocht helaas niet meer baten.
Het slachtoffertje was het enige doch
tertje uit een gezin van zeven kinde
ren.
Op grond van militair bondgenootschap
Socialisten verloren
zetels in Luxemburg
De einduitslag van de gisteren in
Luxemburg gehouden gemeenteraadsver
kiezingen is als volgt:
Socialistische partij 78 zetels (—6)
christelijk-sociale partij 70 1); libe
rale partij 20 (+4); communisten 13
1).
Dit is de uitslag van de 14 grootste
gemeenten. In de kleinere gemeenten
spelen persoonlijke factoren de hoofdrol
en is de politieke kleur van de kandi
daten moeilijk te onderkennen.
In de hoofdstad en het industriegebied
in het zuiden hebben de socialisten de
meeste stemmen verloren, voornamelijk
aan de communisten. Op het platteland
in het noorden boekten de socialisten
enige winst.
De kiezers schijnen kritiek te hebben
willen leveren op de economische poli
tiek van de regering. De portefeuilles
van Economische Zaken en Arbeid zijn
in handen van socialisten.
De liberalen hebben kennelijk de
vruchten geplukt van het feit, dat zij in
de oppositie waren. Zij hebben geijverd
voor verkorting van de dienstplicht.
Garnalenvissers vlogen met
auto uit de bocht
Vier naar ziekenhuis
(Speciale berichtgeving)
Vanmorgen omstreeks half zes is op
de Rijksstraatweg bij Buitenpost
(Friesland) een personenauto met vfjf
inzittenden, allen garnalenvissers. met
grote snelheid uit een bocht gevlogen.
Het voertuig kwam tegen een boom tot
stilstand. Van de vijf inzittenden wer
den er vier vrij ernstig gewond.
De beide bazen, de gebroeders Lont,
liepen ieder een beenbreuk en enkele
snij wonden op. terwijl hun knechts, de
gebroeders Steigstra, over hevige pijnen
in de borstkas klaagden. Alle vier wer
den naar een ziekenhuis te Leeuwarden
overgebracht.
De 22-jarige chauffeur E. D. Hermans
werd slechts lichtgewond.
Het vijftal was afkomstig uit Wierin-
germeer en op weg naar Delfzijl, waar
hun twee schepen gemeerd liggen.
.5?
Eenheden van de Egyptische strijdkrachten zijn gistermiddag in de
Syrische haven Latakieh ontscheept, in overeenstemming met het
militaire bondgenootschap tussen Syrië en Egypte.
Verscheidene eenheden van de Egyptische vloot bevinden zich in
Latakieh en zullen er voor onbepaalde tijd blijven. Sinds midden-sep-
tember zijn Egyptische versterkingen onafgebroken binnengestroomd
teneinde het defensieve vermogen van Syrië te vergroten, aldus meldde
radio-Cairo.
president Nasser van Egypte. Er werd
toen bekendgemaakt, dat zij gesproken
hadden over coördinatie van militaire
plannen op grond van de overeenkomst.
Kort geleden heeft ook een Russisch
vlooteskader een vriendschapsbezoek ge
bracht aan Latakiek.
Volgens recente berichten uit Damas
cus zijn de werkzaamheden tot vergro
ting van de capaciteit van Latakieh van
200.000 tot 1.000.000 ton grotendeels vol
tooid.
Het Arabische nieuwsbureau heeft za
terdag gemeld, van gezaghebbende zijde
in Damascus vernomen te hebben, dat
Syrië zijn patrouilles bij de Turkse
grens heeft versterkt. Er waren nieuwe
observatieposten ingericht. Dr. Salah el
Terazi, secretaris-generaal van het Sy
rische ministerie van Buitenlandse Za
ken, zei zaterdagavond in Damascus,
dat Turkse troepen van de Turks-Rus
sische grens naar de Syrische grens wa
ren overgebracht.
Onder één commando
Volgens een officieel communiqué
van het opperbevel der Syrisch-
Egyptische strijdkrachten zijn om
half drie gistermiddag Egyptische
troepeneenheden in Latakieh aan
gekomen, begeleid door vlooteenhe
den en luchtstrijdkrachten van Sy
rië en Egypte, verscheidene eenhe
den van de Egyptische vloot zullen
voor onbepaalde tijd in Latakieh
blijven. Zij worden geacht een offi
cieel bezoek te brengen aldus het
communiqué.
De afstand overzee tussen Latakieh,
de grootste haven van Syrië en Port
Said bedraagt ongeveer 560 km.
Egypte en Syrië besloten twee jaar
geleden tot de instelling van een ge
meenschappelijk militair commando. De
overeenkomst werd een jaar geleden
uitgebreid tot Jordanië, waarbij de
strijdkrachten van Syrië, Egypten en
Jordanië onder generaal-majoor Abdel
Hakim Amer, de Egyptische minister
van Oorlog en opperbevelhebber, wer
den gesteld.
Coördinatie
Een maand geleden brachten Syrische
militaire bevelhebbers een bezoek aan
Nu sterk genoeg
De zender „De stem der Arabieren"
te Cairo heeft gisteravond gezegd, dat
het lot van Syrië en Egypte onverbre
kelijk verbonden zijn. „Als de impe
rialistische machten zich verlaten heb
ben op het Turkse leger en het Joodse
leger om de Syrische zenuwen met be
dreigingen te bereken, zal door toedoen
van het Egyptische leger en het Syri
sche leger het Syrische front zowel in
het noorden als in het zuiden sterk ge
noeg gemaakt worden om iedere agres
sie te weerstaan en elke poging tot on
dermijning van het Syrische moreel te
verijdelen".
Voor diplomatieke kringen in Caïro
was het zenden van Egyptische troepen
naar Syrië een verrassing.
In New York heeft de Israëlische mi
nister van Buitenlandse Zaken, mevr.
Meir, verklaard dat Israël in groot ge
vaar verkeert.
Koning Hoessein van Jordanië en Ko
ning Feisal van Irak hebben gisteren
aan de Jordaans-Iraakse grens een be-
Koningin Juliana ontving zaterdag
in Paleis Soestdijk de Kon. Zang
vereniging Venlonauit Venlo,
die haar een enorme mand met
agrarische produkten uit die streek
aanbood. De Koningin bij het ge
schenk in gezelschap van de Com
missaris der Koningin in Limburg
dr. F. J. M. A. H. Houben (links).
spreking van vijf uur gehad over Ara
bische aangelegenheden, in het licht
van het bezoek van Koning Saoed van
Saoedi-Arabië aan Libanon.
Volgens een onbevestigd bericht in
Amman wordt verwacht, dat Koning
Hoessein waarschijnlijk ook met Koning
Saoed een bespreking zal arrangeren,
nadat laatstgenoemde zijn huidige
staatsiebezoek aan Beiroet zal hebben
volbracht.
Van betrouwbare zijde te Bagdad
wordt gemeld, dat de vorsten volledige
overeenstemming hebben bereikt over
Arabische kwesties in het algemeen en
in het bijzonder over politieke, militaire
en economische vraagstukken van we
derzijds belang.
Hotel
Specialist in
dames-modeschoenen
De Pionier Automobiel Club
heeft gisteren weer de traditionele
prestatierit Utrecht-Zandvoort ge
houden. Een der deelnmers, de be
kende rijder Gatsonides, met de
oudste deelnemende auto. een Pan-
hard Levasseur uit 1899.
Alle inzittenden jammerlijk verdronken
Gistermorgen omstreeks negen uur is een grote personenauto met zes personen
uit Maastricht in het Albertkanaal gereden nabjj de sluis van Ternaaien ter hoogte
van de Stop van Ternaaien. Onmiddellijk ingestelde reddingspogingen van om
liggen de schippers faalden omdat de auto te diep onder water lag. Later heeft
een duiker van de dienst van de scheepvaart een kabel om de auto weten te
bevestigen doch pogingen om de auto door middel van vrachtwagens uit het
water te trekken mislukten doordat de kabel brak. Tenslotte heeft men. zes uur
na het ongeval, met twee nieuwe kabels en met mankracht de auto op het droge
gebracht. Alle zes inzittenden bleken jammerlijk verdronken.
Het waren de heer Fr. S. Le jeune, 63 jaar, van beroep leidekker, zjjn 61-jarige
echtgenote M. H. Lejeune-Krans, de 63-jarige mevrouw E. M. Kerbusch-Kraft,
haar 17-jarige dochter M. Th. G. Kerbusch en het jonge echtpaar Linders-
Rondaghs. De jonge vrouw was een nichtje van mevrouw Lejeune. Het gezel
schap was op weg naar Luik.
De auto was uit de richting Maas
tricht gekomen en reeds'langs de oude
vaart. Op zowat 200 meter van de sluis
van Teriaaien begon de wagen plotse
ling te slingeren. Hij kwam in het wa
ter terecht en verdween.
De zes slachtoffers woonden te Maas
tricht. Zij wilden een bezoek brengen
aan de zondagsmarkt aan de Quai de la
Batte te Luik
Het is vermoedelijk gebeurd in ver
band met de mist.
De stoffelijke overschotten der slacht
offers werden naar het gemeentehuis
van Lanaken overgebracht alvorens naar
Maastricht te worden vervoerd.
Torpedoboof'jagers worden
fregatfen
Eindelijk protest tegen
Sovjet-wetsontwerp
Zwarte zondag vernietigde dromen
Enorme
Rustig weer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vannacht en morgenochtend plaatselijk
mist. Morgen overdag opklaringen en
droog weer. Weinig wind en weinig ver
andering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
15 OKTOBER
Zon op: 7.06 uur; onder: 17.49 uur.
Maan op: 22.26 uur; onder: 13.25 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.53 en
19.12 uur.
Laagwater te 2.33 en 14.51 uur.
Dit nummer bestaat uit 14 pagina's
Aangezien thans bijna alle 12 nieuwe
onderzeebootjagers door de Kon. Ma
rine zjjn overgenomen, zijn de oor
logsbodems Hr. Ms. Evertsen, Hr. Ms.
Piet Hein en Hr. Ms. Kortenaer, welke
tot nog toe dienst deden als „torpedo-
bootjagers" als zodanig uit de sterkte
afgevoerd.
Deze schepen werden, omdat ze bij de
vloot nog goed te gebruiken zijn. op
1 oktober echter naar de klasse „Fre
gatten" overgebracht.
Zij ondez-gaan een kleine verbouwing
en zullen zo spoedig mogelijk als fregat
weer in de sterkte van de Kon. Marine
worden opgenomen.
Hr. Ms. Evertsen die een dergelijke
vei'bouwing en ondeiizoud reeds heeft
ondergaan, wordt op 15 oktober in Den
Helder als fregat in dienst gesteld.
Hr. Ms. fregat Piet Hein en Hr. Ms.
fregat Kortenaer zullen later volgen.
De vice-president van het Hoogge
rechtshof van de Sovjet-republiek Rus
land, Anasjkine, heeft in de „Sovjetskaja
Rossija" felle kritiek geleverd op het
wetsontwerp, dat aan de bewoners van
een straat of een plaats het recht zou
geven om personen, die zjj beschouwen
als „een a-sociaal op parasietachtig
element", te veroordelen tot twee a v(jf
jaar verbanning.
Anasjkine stelt, dat alleen de officiële
justitiële instanties het recht hebben,
dergelijke straffen te geven. Z(jns in
ziens kunnen de voorgestelde „algemene
vergaderingen van burgers,' alleen de
overtreders van de beginselen van de
Sovjet-moraal „waarschuwen" en hun
oordeel ter kennis brengen van de be
voegde organen.
