EISENHOWER STELT BEZORGDE
LANDGENOTEN STERK TELEUR
Kunstmaan na 3.500.000 km door de
Leid se Sterrewacht waargenomen
ge
kijk
WEERBERICHT
President zei op persconferentie nietsdat
zelfvertrouwen der Amerikanen kan versterken
Geen nieuw militair gevaar"
Eisenhower: Amerika stuurt in
december satelliet naar heelal
Geen 40.000 woningen per jaar
96ste jaargang
DONDERDAG 10 OKTOBER 1957
No. 29261
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f. 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Kunstmaan en lange-afstandsraketten
n
Indien de Amerikanen verwacht mochten hebben, dat hun regering
er een schepje op zou. gooien bij de ontwikkeling van moderne
wapens, nu de Russen erin geslaagd zijn een kunstmaan te lanceren,
dan is de gisteren gehouden persconferentie van president Eisenhower
een teleurstelling voor hen geweest. Wel kondigde de president aan,
dat de Verenigde Staten in december een begin zullen maken met het
afvuren van aard-satellieten in de ruimte buiten de dampkring. Het
begint met een proef-kunstmaan. De eerste, volledig uitgeruste Ame
rikaanse kunstmaan zal dan in maart 1958 worden gelanceerd. Pre
sident Eisenhower bleek van mening, dat de Russische satelliet op
zichzelf geen nieuw militair gevaar voor zijn land oplevert. Hij wenste
de Russen geluk met hun succes. Hij verwachtte evenwel, dat de
Amerikaanse kunstmaan van het volgend jaar meer wetenschappelijke
inlichtingen zal kunnen verstrekken dan de Russische.
dene militairen en wetenschappelijke
vorsers overtuigd van Amerika's ach
terstand, waardoor huns inziens een
krachtiger inspanning noodzakelijk zou
zijn.
Niets zou Amerika en zijn bondgeno
ten waarschijnlijk meer hebben gerust
gesteld, dan wanneer Eisenhower zich
aan het hoofd had gesteld van diegenen,
die bereid zijn de grootste materiële en
geestelijke offers te brengen, teneinde
het zelfvertrouwen der Amerikanen te
doen terugkeren en het vertrouwen der
wereld in Amerika te herwinnen.
De president heeft helaas de gelegen
heid voorbij laten gaan om de leiding te
nemen van deze Amerikaanse hervor
mingsbeweging. Zij, die het hoog tijd
achten, dat Amerika ernst gaat maken
met de ontwikkeling van de modernste
wapenen, zijn door het optreden van
Eisenhower derhalve teleurgesteld. Wel
iswaar verzekerde de president, dat de
raketontwikkeling de prioriteit zou be
houden, doch hij drong er niet op aan,
dat het Congres meer geld zou fourne
ren of dat de onderzoekers met meer
energie en meer concentratie zouden
doorwerken. Noch wat betreft de kunst
maan noch inzake de raketten kondigde
Eisenhower een verandering aan in de
bestaande plannen. Hij gaf bijna de in
druk, dat Amerika tot nauwelijks meer
in staat is dan hetgeen werd verricht en
zulks moet nadenkende Amerikanen ver
ontrusten, ook al achtte de president op
het huidige ogenblik geen groot gevaar
aanwezig.
Onze luchtmacht is
niet verouderd'
De president legde er de nadruk op,
dat men het programma voor de kunst
maan los moet zien van het eigenlijke
militaire program en dat men dus niet
aan de „operatie Amerikaanse kunst
maan" de gedachte moet verbinden van
vooruitgang op het gebied van de bal
listiek. Men had zich bij de kunstmaan
nimmer laten opjagen door een wedstrijd
tegen het horloge met andere landen.
Eisenhower wees erop, dat het afschie
ten van de Russische kunstmaan niet
bewijst dat de Sovjet-Unie erin geslaagd
is een intercontinentaal projectiel te
vervaardigen, dat in staat is aan het
eind van zijn baan opnieuw de atmosfeer
van de aa"rde te doordringen en met
nauwkeurigheid een bepaald doel te
raken. Desgevraagd bleek Eisenhower
niet van mening, dat de Amerikaanse
strategische luchtmacht verouderd is,
hetgeen kennelijk een reactie was op
een uitlating van Kroesjtsjef, die gezegd
had, dat men de vliegtuigen nu wel in
het vuur kon gooien.
Onze correspondent in Washington
telegrafeerde hedenochtend
Eisenhowers persconferentie was de
eerste gelegenheid, waarbij de Ameri
kaanse regering officieel zou reageren
op de creatie van de Russische kunst
maan en het daarmede verwante onder
werp van de Russische lange-afstands-
raket. Het optreden van Eisenhower
werd met spanning verwacht, want het
Amerikaanse volk was sedert enige
dagen geschokt in zijn overtuiging, dat
zijn militair apparaat het beste ter
wereld is. Voorts was het State Depart
ment (minister van Buitenlandse Zaken)
ernstig bezorgd over het effect der Rus
sische vorderingen op de internationale
politiek en bovendien waren verschei-
Groeiende reserves van het
Werkloosheidsfonds
Premie blijft onveranderd
(Van onze Haagse redactie)
Blijkens de cijfers van het jaarver
slag over 1955 van het Algemeen Werk-
loosheidsfonds namen de reserves van
de uitvoeringsorganen der wet toe van
363 miljoen gulden aan het einde van
1954 tot bijna 522 miljoen gulden aan
het einde van 1955. Bij het opmaken
van het verslag bedroegen de reserves
695 miljoen gulden. Een bedrag van 46
miljoen gulden werd in 1955 uitgekeerd.
Aan onkosten werd 20 miljoen gulden
uitgegeven.
De premie voor het Algemeen Werk
loosheidsfonds werd met ingang van 1
januari 1957 verlaagd van 2.4 tot 1.6
Zoals bekend, bedraagt het aandeel
van het Rijk in de werkloosheidspremie
de helft. De andere helft wordt door
werkgevers en werknemers gelijkelijk
opgebracht. Als gevolg van de toestand
van "s lands financiën wordt het Rijks
aandeel verlaagd tot een derde. Gezien
de omvang der reserves mag worden
verwacht, dat het premie-gedeelte van
werkgevers en werknemers onveranderd
zal blijven.
Terugkeer Hatta gewenst
De Indonesische Nationale Raad van
Advies is voor een terugkeer van de
oud vice-president Mohammed Hatta in
een regeringsfunctie. De vice-voorzitter
van de Raad. Roeslan Abdoelgani, deel
de gisteren mee. dat de raad zal voor
stellen Hatta een functie te geven in het
binnenkort op te richten Nationale
Plan-bureau. Hatta maakt, naar be
kend. op het ogenblik een rondreis door
communistisch China.
DONDERDAG 10 OKTOBER 1957
Zacht overdag
De Bilt verwacht tot morgenavond:
In de nacht en ochtend op vele plaat
sen mist morgen overdag zacht weer met
zonnige perioden. Zwakke tot matige
wind uit zuidelijke richtingen.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
11 OKTOBER
Zon op: 6.59 uur: onder: 17.58 uur.
Maan op: 19.03 uur; onder: 9.41 uur.
Hoogwater te Katwijk te 4.26 en
16.41 uur.
Laa-gwater te 0.26 en 12.35 uur.
Twee lichtpunten
Al heeft de president dan niet de lei
ding genomen der verontruste hervor-
mingsgezinden, toch zullen Congres
leden. diplomaten en militaire geleerden
de komende weken krachtig gaan age
ren, teneinde verandering te brengen in
de huns inziens gevaarlijke gezapigheid.
Voor het grote publiek waren de
eclatante Russische successen een ver
ontrustende verrassing, doch de top
figuren der Amerikaanse regering moe
ten, dankzij de inlichtingendienst, reeds
geruime tijd op de hoogte zjjn geweest
van de Russisohe technische en militaire
vorderingen. Dit maakt het des te on
begrijpelijker, dat Amerika tot dusverre
niet door een groots opgezet geconcen
treerd programma betere resultaten
heeft bereikt op raketgebied. Wanneer
thans in december ook het Amerikaanse
kunstmaantje door de bomen zal schij
nen, betekent dat slechts een schrale
troost en stellig niet, dat het heerlijk
avondje is gekomen!
Toch leverde de ietwat sombere dag,
waarop de president zo weinig inspire
rend optrad, twee lichtpunten op. Voor
Amerika's bondgenoten is het namelijk
goed te weten, dat Amerika niet over
weegt het met de Russen op een akkoord
te gooien, waarin d«»ze bondgenoten niet
zijn gekend, zoals Dulles gisteren aan de
Britse ambassadeur in Washington heeft
medegedeeld, en voorts' heeft Wilsons
opvolger, de nieuwe Amerikaanse minis
ter van Defensie McElroy, dadelijk na
zijn ambtsaanvaarding, een enigszins
nieuw geluid doen horen. McElroy ver
klaarde bespoediging van het raketpro
gramma te overwegen en overwerk mo
gelijk te willen maken, alsmede het
zuiver wetenschappelijk onderzoek te
willen steunen. Dit is stellig een goed
begin, doch zeker nie4 het halve werk,
want McElroy deelde tevens mee, dat
hij niet dacht aan de besteding van
grote extra sommen en dc deskundigen
zijn van mening, dat er zonder aanmer
kelijke kostenverhoging geen ware ver
betering in de toestand zal intreden.
„Spoetnik^ still going strong
De Russische kunstmaan „Spoetnik" draait nog steeds haar rondjes
om de aarde in een vrijwel onveranderd tempo, heeft haar radio-
getsjirp weer hervat en is in verscheidene plaatsen, onder meer door
de Leidse Sterrewacht, visueel waargenomen. In tegenstelling met
gisteren verwacht men thans niet, dat de satelliet een spoedig einde
zou naderen.
President Eisenhower heeft in zijn wekelijkse persconferentie ver
klaard, dat in december a.s. de eerste Amerikaanse kunstmaan zal
worden gelanceerd.
Op het internationale astronautische congres in Barcelona hebben
Amerikaanse deelnemers bekend gemaakt, dat zij opdracht hebben
gekregen niet meer te spreken over Amerikaanse kunstmaan- en raket
projecten. Voorts is besloten het volgende internationale astronau
tische congres in Nederland te houden.
Eni:
minuten met
ers gevolgd
Enige waarnemer» van de Leidse
Sterrewacht hebben vanochtend om 4.51
uur dc kunstmaan waargenomen on
danks de niet erg gunstige weersom
standigheden. Als een lichtende punt
van relatief vrij grote helderheid (ver
gelijkbaar in helderheid van de sterren
van de Grote Beerl, bewoog de maan
zich met een snelheid van ongeveer vier
graden per minuut door de sterrenbeel
den Grote Beer en Jachthonden van
noord naar oost. De nevelige atmosfeer
veroorzaakte, dat men de kunstmaan
eerst na het culminatiepunt, het hoog
ste punt van haar baan in de sterrenhe-
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
Eert groep schoonheden uit vele
landen waaruit binnenkort in Lon
den ..miss Universe'' gekozen zal
worden, heeft een bezoek gebracht
aan de Londense Lord Mayor. De
21-jarige miss Holland Christine
van Zip bood hem in het onvermij
delijke Volendamse kostuum een
geschenk aan uiteraard mi
niatuur windmolentje.
mei, waarnam, en dat zij reeds na enige
minuten weer uit het gezichtsveld ver
dween. De waarnemingen werden niet
verricht met astronomische kijkers
maar met veldkijkers, terwijl de satelliet
ook met het blote oog waarneembaar
was.
een verzoek van Amerikaanse observa
toria die belang stellen in wetenschap
pelijk verantwoorde waarnemingen el
ders in de wereld. Prof. dr. J. H. Oort,
de directeur van de Leidse Sterrewacht.
staat bij pogingen tot waarneming in
nauw contact met de directeur van de
Utrechtse Sterrenwacht prof. dr. M. G.
L. Minnaert. Ook in Utrecht poogt men
zoveel mogelijk waarnemingen te doen.
Details over baan en snelheid
Het laboratorium van de marine te
Washington heeft medegedeeld, dat de
baan en snelheid van de aardsatelliet
tot dusverre vrijwel onveranderd schij
nen te zijn. Radio Moskou maakte be-
kepd. dat de maan. na vanochtend 78
keer om de aarde te zijn gewenteld en
een afstand van 3.500.000 kilometer te
hebben afgelegd, een slechts drie secon
den per 24 uur kortere omlooptijd heeft
gekregen, tengevolge van een geringe
daling en daardoor verkorting van de
baan.
Volgens het observatorium te Bonn
heeft de baan van de kunstmaan thans
een gemiddelde hoogte van 570 kilome-
Advertentle
Amerikaans verzoek
De Leidse Sterrewacht zet haar waar
nemingen voort, mede in verband met
Jdcrtci
Specialist in
luxe damesschoenen
Nederlandse bouwondernemers
Onvoldoende stimulans voor de bouw van
eigen- en huurwoningen
De Nederlandse bouwondernemers, verenigd in de Bond van Bouw
ondernemers, zien geen kans onder de nieuwe subsidieregeling en de
huidige omstandigheden een woningproduktie van 40.000 woningen
per jaar, zoals in de Troonrede werd verwacht, in de particuliere
sector te bereiken.
Indien op korte termijn geen positieve maatregelen worden geno
men om de particuliere woningbouw te verzekeren, verwachten de
particuliere bouwondernemers, dat het woningtekort een continu beeld
in onze samenleving zal worden. Dit is de conclusie van de beraad
slagingen die de laatste dagen door het hoofdbestuur van de Neder
landse Bond van Bouwondernemers zijn gehouden naar aanleiding van
de door de minister voor de Volkshuisvesting en Bouwnijverheid
afgekondigde premiebeschikking woningbouw 1957.
Hierbij kwamen tevens ter sprake
de moeilijkheden welke zijn gerezen
ten aanzien van de kapitaalvoorzie
ning voor de particuliere woning
bouw. Volgens de Bond van Bouw-
ondernemers biedt de nieuwe rege
ling voor de particuliere woning
bouw onvoldoende stimulans voor de
bouw van huurwoningen, omdat de
door de minister vastgestelde huur-
grenzen, waarbinnen de volle pre
mie kan ivorden verkregenvolgens
de bouioondernemers, te laag zijn
vastgesteldwaardoor geen uitzicht
wordt geboden om op enigszins be
tekenende schaal onder de huidige
omstandigheden huurwoningen te
bouwen.
Verhoog subsidies
Als oplossing voor dit vraagstuk ziet
de Bond van Bouwondernemers een
verhoging van de subsidiebedragen dan
wel een hogere vaststelling van de
huurgrenzen. Voor wat de bouw van
„eigen woningen" betreft, meent de
Bond van bouwondernemers, dat ook
hier de nieuwe regeling onvoldoende
stimulans biedt, omdat er, volgens hem,
een te grote onzekerheid bestaat om
trent het te ontvangen subsidiebedrag
en daarnaast het verschil tussen volle
premie (plus toeslag» en de halve
premie te groot is. Hier ziet de Bond
de oplossing in de toekenning van de
volle premie voor alle woningen bene
den de stichtingskosten van f 30.000.
Men verwacht, dat de continuïteit in de
particuliere woningbouwsector door de
nieuwe regeling ernstig verstoord zal
worden. Voorts meent de Bond, dat de
huidige kapitaalschaarste voor de par
ticuliere woningbouw (mede veroorzaakt
door de lopende aanspraken van over
heidswege ten behoeve van de woning-
wetbouw) alsmede de huidige rente
stand in hoge mate de voortgang van
de particuliere woningbouw belemme
ren.
Realisatie door
particulier initiatief
Volgens de Bond is het particulier
initiatief qua produktievermogen vol
komen in staat tot Je door de rege
ring verwachte woningproduktie van
40.000 woningen per jaar. Indien, al
dus de Bond. door ongunstige sub
sidieregelingen daartoe echter de mo
gelijkheden ontbreken, kan het parti
culier initiatief voor het niet voldoen
aan deze verwachting niet verant
woordelijk worden gesteld.
Gistermiddag heeft Prins Bern-
hard in Amsterdam de sportschool
..Ad Astra" op originele wijze ge
opend door. op de judomat zittend,
de Japanse sportgroet te brengen
aan de directeur van de school, de
heer D. H. Vollenhoven (links).
ter en heeft de satelliet een snelheid van
7.58 kilometer per seconde en een om
looptijd van 95.15 minuten. De maxi
mumhoogte schijnt 900 kilometer te
zijn en de minimumhoogte 252 kilome
ter.
Voorlopige conclusies
Het Russische persbureau Tass deelt
mede, dat Russische geleerden op grond
van gegevens van de kunstmaan tot de
conclusie zijn gekomen, dat de boven
ste lagen van de atmosfeer veel minder
dicht zijn dan men aanvankelijk had
aangenomen. De vrij constante onwen-
telingssnelheid van de maan zou dit
bevestigen. De ondervonden weerstand
is vrijwel te verwaarlozen. Tevens is ge
bleken, dat de gemiddelde temperatuur
op deze grote hoogten veel lager is dan
men had aangenomen.
VOORZORG
I Het is bepaald nog niet zover. I
I dat men plaats kan bespreken voor
I een retourtje naar de maan of naar
I Mars, maar het wordt wel lang-
I zamerhand tijd om ons voorzichtig
I voor te bereiden op een menselijke
I samenleving met een royalere huis- i
I vesting dan moeder aarde.
I Het Londense blad „Daily Mir-
I ror" heeft al een typerende voor-
zorg getroffen om in die royalere
wereld zijn stand op te houden.
Dinsdag heette het blad in de J
kop-leuze nog „het blad met de 1
grootste oplage ter wereld". Sinds I
gisteren luidt deze leuze „het blad I
met de grootste oplage in het I
I heelal"I
Tele-foto's
De vice-voorzitter van de academie
van de Oekraine, Sjerpan, die aan de
vervaardiging van de kunstmaan heeft
meegewerkt, heeft verklaard dat de
satelliet apparatuur bevat voor het ne
men van telefoto's die radiografisch
naar de aarde worden overgeseind.
De Russische hoogleraar prof. Stern-
feld heeft voor Radio Moskou medege
deeld. dat de volgende Sovjet-kunst-
maan hoger zal worden gelanceerd dan
de eerste, waarvan de baan hoogstens
900 km boven de aarde ligt. De volgen
de satelliet zal tot 1500 a 2000 km wor
den gebracht. Hier is de wrijving zo mi
nimaal. dat het apparaat jarenlang
rond de aarde zou kunnen blijven cir
kelen. Een kunstmaan op 4000 km hoog
te zou volgens hem een theoretisch on
beperkte levensduur hebben.
Astronautisch congres in
Nederland
Gisteren werd in Barcelona besloten,
dat het volgende, het negende interna
tionale astronautische congres in Neder
land zal worden gehouden. Tot vice-
president van de internationale federa
tie werd de Nederlander Van der Hey-
den Kooy benoemd.
Tijdens het congres te Barcelona
heeft de Amerikaanse kolonel William
Davis van het luchtmachtdepartement
voor wetenschappelijk onderzoek ge
zegd, dat hij er op zal aandringen dat
Amerika onmiddellijk zal pogen om
Rusland te slaan bij de wedloop om een
bemand voertuig in de ruimte buiten de
dampkring te brengen.
Een andere Amerikaan, Norman Pe
tersen. heeft in Barcelona een plan ge
lanceerd dat het mogelijk zou maken
bemande satellieten zonder verbran
dingsgevaar weer op aarde terug te
brengen. Dit zou moeten gebeuren door
een satelliet of raket op zeer grote
hoogte te laten „enteren" door een
vliegtuig met een snelheid van tussen de
7000 en 10.000 kilometer per uur.
