RUSLAND LANCEERT OP 7 NOV.
TWEEDE BETERE KUNSTMAAN
Woestijnen in het Midden-Oosten
hebben water, geen wapens, nodig"
Amerika zoekt 't met raketten
hoger op tot 6400 kilometer
WEERBERICHT
r>
Mevr. Meir deed in Algemene
Vergadering dringend beroep op
de grote mogendheden
grote
Vermindering van broodverbruik
bij stijgende weivaart
96ste jaargang DINSDAG 8 OKTOBER 1957 No. 29259
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN wltte StoBe) l- LeldeD Glr0 no 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer t.7.60 per kwartaal: f.2.55 per maand: f.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041: Redactie 21507
Ook raket iverd satelliet
In de loop van vanochtend heeft de Russische kunstmaan haar
vijftigste rondje om de aarde gedraaid, zonder dat de belangstelling
in de wereld voor deze eerste voelhoorn van de mens in het heelal ook
maar iets is afgenomen. Sommigen menen te hebben constateren;
dat de snelheid van de satelliet iets geringer wordt, anderen conclu
deerden dat de radioseinen zwakker werden of een andere karakter
kregen. De enigen die hierop definitief een antwoord zouden kunnen
geven, doen het niet. De Russen hebben tot dusverre gezwegen als
het graf over de betekenis van de signalen en over alles waaruit de
rest van de vtereld conclusies zou kunnen trekken over het verloop
van deze unieke „kunstmaan-ifestatie".
Wel is bekend geworden dat het derde deel van de drietrapsraket
waarmee de maan werd gelanceerd ook als een satelliet om de aarde
wentelt met iets geringere snelheid. Voorts hebben de Russen mede
gedeeld, op 7 november de tweede kunstmaan te zullen lanceren en
in de loop van het Geofysisch Jaar 120 satellieten in de wereldruimte
te zullen brengen.
Ook van Amerikaanse zijde zijn plannen bekend gemaakt voor pro
jectielen en satellieten naar en in de wereldruimte.
Derderaket-lrap
op 1000
kilometer
volgt
Radio Moskou heeft gisteravond be
richt, dat behalve de kunstmaan ook
het derde gedeelte van de lanceerraket
om de aarde wentelt. De hoogte van de
baan van dit raketgedeelte is iets min
der dan die van de kunstmaan zelf.
Geleidelijk aan wordt de afstand tussen
beide satellieten die thans 1000 km. be
draagt, groter. Verwacht wordt dat dit
derde raketgedeelte eerder dan de kunst
maan zelf zoveel lager zal komen dat
het door wrijving in de dampkring ver
brandt.
De kunstmaan zal 7 november ge
zelschap van een zusje krijgen. Dan
zal Rusland, ter gelegenheid van de
herdenking der oktober-revolutie in
1917, een tweede, beter toegeruste
kunstmaan lanceren, zo heeft Radio
Moskou hedenochtend bekend ge
maakt.
Russische geleerden hebben volgens
een Ierse geofysicus onlangs verklaard,
dat Rusland in de loop van het Geo
fysisch Jaar 120 aardsatellieten zal
lanceren vanuit Siberië, het Noord
poolgebied en ook de Russische basis
in het Zuidpoolgebied.
Seinen zwakker of anders?
Technici van de BBC, die gisteren
voortdurend gespeurd hebben naar
radioseinen, verklaarden dat gisteravond
de seinen zeer zwak werden, alsof er een
storing in de zender optrad. Ook van
andere zijde werden berichten in die
geest ontvangen, zelfs over het geheel
wegvallen van de seinen. Later werden
de seinen echter in veranderde vorm
waargenomen. Een ingenieur van een
„Dienstregeling"
van kunstmaan
Radio Moskou heeft een „dienst
regeling" voor de kunstmaan be
kend gemaakt voor vandaag en de
vroege uren van morgen. Uit het
reeds bekende feit, dat de omloop
tijd van de kunstmaan slechts an
derhalf uur bedraagt, blijkt hoe
enorm groot de snelheid van de
satelliet is, doch uit deze tijdtabel
krijgt men daarvan nog eens een
beter voorstelbaar beeld. Zo blijkt er
uit, dat de maan er van Rome tot
Boedapest slechts één minuut over
doet, van Londen naar Archangel
slechts vijf minuten, van Djakarta
naar Hirosjima in Japan 11 minu
ten etc. Hieronder laten wij enkele
plaatsen en tijden uit deze dienst
regeling volgen (Ned. tijd). Neder
landse plaatsen komen hierin niét
voor.
HEDEN: Auckland 09.04; Hono-
loeloe 09.20; Melbourne 10.38; New-
Foundland 11.21; Ottawa 12.57; New
York 12.58; Djakarta 14.01; Hi
roshima 14.12; Panama 14.45; Ran-
eoonl5.44; San Francisco 16.12;
Bombay 17.20; Delhi 17.24; Irkoetsk
17.39; Graham Land 18.24; Cairo
20.35; Rome 22.15; Boedapest 22.16;
Tokio 22.37; Londen 23.54; Archan
gel 23.59; Peking 24.12; Sydney
24.25.
MORGEN: Panama 00.53; Rikja-
vik 01.11; Delhi 01.28; Detroit 02.39;
Oslo 02.51; Kiew 02.57; Venetie 04.35.
Morgen zichtbaar J
De sterrewacht te Utrecht be-
richt, dat de kunstmaan voorlopig r
het dichtst bij Nederland komt op
dinsdag 23.54 uur en woensdag 6.33
uur Nederlandse tijd. Alleen bij
deze laatste passage is er enige
kans het voorwerp waar te nemen
i en wel in de richtingen tussen i
i oost en noord. Op groter afstand,
maar in betere omstandigheden f
van verlichting, komt de kun. t-
maan voorbij op woensdag om-
1 streeks 4 50 uur, laag aan de hori-
1 zon tussen oost en noord.
Weinig verandering
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vannacht weer plaatselijk mist. Morgen
overdag droog en overwegend zonnig
weer. Zwakke tot matige oostelijke
wind. Weinig verandering in tempera
tuur. (Opgemaakt te 11.15 uur).
9 OKTOBER
Zon op: 6.56 uur; onder: 18.02 uur.
Maan op: 18.04 uur; onder: 7.31 uur.
Hoogwater te Katwijk te 3.25 en 15.43 u.
Laagwater te 11.35 en 23.53 uur.
Dit nummer bestaat nit IS pagina's.
radiostation in Idaho (V.S.) verklaarde
uit de signalen cijferreeksen te kunnen
beluisteren in morsetekens.
Amerikaanse plannen
Uit talloze berichten blijkt duidelijk,
dat het éclatante Russische succes van
het lanceren van de eerste kunstmaan
de Amerikanen bepaald niet goed zit.
Een van de duidelijkste tekenen daarvan
zijn de plannen over grootse operaties,
die de Amerikanen in de naaste toe
komst zeggen te zullen uitvoeren.
Een woordvoerder van de Ameri
kaanse luchtmacht heeft medegedeeld,
dat de V.S. op het punt staan een
raket te lanceren tot een hoogte van
6400 kilometer, dat is zeven keer zo
hoog als de baan van de Russische
kunstmaan. De raket zal van Eniwetok
in de Stille Oceaan worden afgescho
ten zodra de weersomstandigheden
gunstig zijn. Het apparaat zal met
een ballon tot dertig kilometer hoogte
worden gebracht en eerst daar star
ten. Men hoopt hier belangrijke we
tenschappelijke gegevens mee te kun
nen verzamelen. De raket, die negen
meter lang is en een snelheid van
27.000 km. per uur zal kunnen berei
ken, bevat instrumenten voor het
registreren van kosmische stralen,
voor waarnemingen van het aard-
magnetisch veld en andere verschijn
selen buiten de dampkring.
Voorts hebben Amerikaanse deskun
digen verklaard dat het economisch en
technisch mogelijk is om binnen acht
Geheimzinnig verschijnsel
boven Nieuw-Zeeland
Boven het zuiden van Nieuw-Zee
land, op een hoogte van ongeveer 100
km, spelen zich dingen af die de geleer
den niet begrijpen. Op de radarscher
men, die in verband met het interna
tionale geofysische jaar bij Invercargill
zijn opgesteld, heeft men voorwerpen
waargenomen die zich met grote snel
heid voortbewegen, heen en 'erug.
jaar een satelliet te bouwen en af te
schieten die twee tot vier personen kan
vervoeren in een baan om de aarde op
800 km. hoogte en met een snelheid van
25.000 km. per uur. Een dergelijke satel
liet zou tien miljoen dollar kosten.
Kroesjtsjef bereid tot
controle
Inmiddels heeft Kroesjtsjef in een
vraaggesprek met James Reston van de
New York Times verklaard, dat Rusland
bereid is de Russische kunstmaan er
alle projectielen die het bezit onder in
ternationale controle te plaatsen als
Amerika zulks ook zou doen. Controle
op de aardsatelliet en de eventuele
vruchten van andere uitvindingen en
ontdekkingen behoeft volgens hem geen
probleem te zijn als de V.S. en Rusland
tot overeenstemming komen over de
kwestie van vreedzaam naast elkaar
bestaan.
Slot op pag. 2
„Een afgrond van misverstand
De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, mevr. Golda Meir, heeft gis
teren in de Algemene Vergadering van de V.N. een beroep gedaan op de grote
mogendheden om hun invloed te gebruiken teneinde de „afgrond van misver
stand", die in het Midden-Oosten bestaat, te overbruggen inplaats van te
verbreden. Zy vroeg de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Andrei
Gromyko, of de „vreedzame coëxistentie", waarover Gromyko gesproken heeft,
niet van toepassing 'is op het Midden-Oosten. „De woestijnen van het Midden-
Oosten hebben water nodig en geen bommenwerpers", aldus mevr. Meir.
Zich tot de vertegenwoordigers van de Arabische landen richtend zei zij: „Wij
zijn een oud en taai volk en men kan ons, zoals de historie bewijst, niet gemak
kelijk ten onder brengen. Evenals de landen, die gij vertegenwoordigt, hebben
wij onze onafhankelijkheid verworven. Niets kan ons er toe brengen deze op te
geven. De historie heeft bepaald, dat het Midden-Oosten bestaat uit een onaf
hankelijk Israël en onafhankelijke Arabische staten en deze uitspraak van de
geschiedenis zal nooit herroepen worden".
en
Jordanië
beschuldigen
Syrië
Israel
Het hoofd van de Jordaanse verte
genwoordiging bij de Verenigde Naties,
dr. Joesoef Haikal, bleek van mening,
dat de toestand in het Midden-Oosten
voortdurend slechter wordt, wat hij
toeschreef aan Israël. Het expansionis
tische streven van Israël is de reden,
waarom Arabische leiders overal hulp
proberen te krijgen.
Voor Palestina stelde hij de Verenig
de Naties voor:
aan te dringen op uitvoering van de
herhaalde besluiten van de Verènigde
Naties, waarin wordt bepaald, dat de
Arabische vluchtelingen naar hun haard
steden moeten terugkeren en hun
schadevergoeding moet worden betaald;
te verzekeren dat door Israël op „on
rechtmatige wijze" bezet gebied in dat
deel van Palestina, dat volgens de Ver
enigde Naties Arabisch zal moeten blij
ven, aan de Arabieren wordt terug
gegeven
de verantwoordelijkheid op zich te
nemen voor het beheer van de eigen
dommen ten bate van de „rechtmatige
eigenaars, namelijk de vluchtelingen;
een einde te maken aan de ongere
gelde immigratie van Joden naar Israël.
De Syrische minister van Buiten
landse Zaken, Salah ed-din Bitar zei,
dat Syrië zich genoodzaakt had gezien
wapens te kopen voor zyn verdediging.
De wapens zijn echter geen gevaar voor
de buurlanden, in het bijzonder Turkije,
aldus de minister. Ook hij schreef de
moeilijkheden in het Midden-Oosten toe
aan Israël. De Verenigde Staten zijn
volgens Bitar het belangrijkste centrum
van Zionistische activiteit in de wereld
en de belangrijkste bron van hulp voor
Israël. Bitar verzekerde nogmaals, dat
Syrië een politiek van positieve neu
traliteit wil voeren en zich niet aan
sluiten bij een blok.
Explosies in de V.S.
en de Sovjet-Unie
Het officiële Russische persbureau
Tass meldde gisteren, dat de Spvjet-
Unie een „krachtig waterstofapparaat
van nieuwe constructie" zondag tot ont
ploffing heeft gebracht, volgens het
plan voor onderzoek naar de ontwikke
ling en vervolmaking van atoom- en
waterstofwapens.
Om de veiligheid van de bevolking en
het personeel, dat de proeven leidde, te
verzekeren, werd de proef die slaagde,
op grote hoogte genomen.
In Las Vegas (Nevada) is gisteren de
laatste kernproef genomen in de huidige
serie van de Amerikaanse Commissie
van Atoomenergie.
Het tot ontploffing gebrachte projec
tiel was bevestigd aan een ballon. Vol
gens waarnemers bleef de vuurbol van
de „Morgan", de codenaam van het pro
jectiel, 12 tot 15 seconden zichtbaar. De
paddestoel steeg tot circa 7.000 meter.
De explosieve kracht van de „Morgan"
was minder dan die van 20.000 TNT. Bij
de proef waren 15 vliegtuigen ingescha
keld. Er namen echter geen troepen
deel aan de proefneming.
Op Schiphol werden gisteren ter
gelegenheid van het 38-jarig be
staan van de KLM vier onderschei
dingen uitgereikt voor bereikte
vlieguren. De president-directeur de
heer 1. A. Aler (links) ondertekent
ae oorkonden der onderscheidingen
voor v.l.n.r.) de heer C. Biesheu
vel. boordwerktuigkundige, de heer
li. C. Overweg, telegrafist, mej
C. Ringsma. stewardess en de
heer A. G. Ekels. gezagvoerder.
Jdotci
Specialist in
luxe damesschoenen
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Dulles heeft in
zijn departement in Washington
zijn Indonesische collega dr. Soe-
bandrio ontvangen voor een infor
matief onderhoud over de situatie
in Indonesië. Een collegiale hand
druk bij het afscheid.
Opening Bakkerijtentoonstelling
Prof. mr. de Vries pleit voor bedrijfschap
Prof. dr. mr. F. de Vries, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, heeft
ter gelegenheid van de opening van de Nederlandse Bakkerijtentoonstelling, van
ochtend in het RAI-gebouw te Amsterdam een rede uitgesproken, waarin hij erop
wees, dat met het stijgen van onze welvaart, het brood steeds meer het voor
naamste volksvoedsel is geworden.
Bij het verder stijgen van de welvaart schijnt echter een ontwikkeling in
tegengestelde richting zich voor te doen. Overschrijdt de welvaart een zeker
niveau, dan wordt het dieet veelzijdiger, wordt van de relatief duurdere voedings
middelen meer geconsumeerd en treedt derhalve een vermindering van het
broodverbruik op.
Een recent onderzoek hier te lande
heeft bijv. aangetoond, dat het gemid
delde broodverbruik het hoogst is in de
laagste welstandsgroepen en het laagst
in de groepen van de gegoede midden
stand en de welgestelden. Deze ver
schillen zijn echter niet van zodanige
omvang dat we zouden moeten vrezen,
dat voortgaande vermeerdering van de
welvaart zou meebrengen, dat de bak
ker niet meer zijn brood zou verdienen.
Maar wel zal het bakkerij bedrijf
aldus prof. De Vries bij het bepalen
van zijn bedrijfspolitiek met deze ont
wikkeling terdege rekening dienen te
houden.
Wil het brood zyn plaats in het
voedselpakket handhaven, dan zal de
bakker zijn volle aandacht moeten
schenken zowel aan de kwaliteit van
zyn produkt als aan de opvoering van
de produktiviteit, opdat het brood een
goed en smakelijk, maar tevens een
goedkoop voedingsmiddel blyft.
Spr. noemde het opmerkelijk, dat het
bakkersbedrijf in belangrijke mate zijn
oorspronkelijk ambachtelijk karakter
heeft weten te bewaren.
Kleine bedrijf overheerst
Het kleine bedrijf overheerst ook nu
nog in sterke mate. Van de omstreeks
13.000 bakkersbedrijven, die ons land telt,
behoren er ongeveer 10.000 of ruim 75
tot de kleine bedrijven. Met een omzet
van maximaal 25 balen per week ofwel
ca. 300 broden van 800 gram per dag.
Het aandeel van deze kleine bedrijven
in de totale broodproduktie is uiteraard
veel geringer, n.l. 37 Tot het grotere
kleinbedrijf met een wekelijkse omzet
van 25 tot 100 balen kunnen ca. 2250
bedrijven worden gerekend, d.w.z. 17
van het totaal aantal bakkersbedrijven
met een aandeel in de totale broodpro
duktie van eveneens ca. 37 Het res
tant van de broodproduktie, t.w. 26
wordt verzorgd door het midden- en
grootbedrijf, in totaal ca. 250 bedrijven,
met een omzet per week van meer dan
100 balen. Werkelijke grootbedrijven met
een wekelijkse omzet van meer dan 500
balen komen maar sporadisch en dan
uiteraard alleen nog in de grote steden
voor. Het gaat daarbij slechts om een
20-tal bedrijven. Hun aandeel in de to
tale broodproduktie is ongeveer 6V2
Samenwerking
Prof. De Vries zeide het noodzakelijk
te achten, dat de verschillende groepen
in het bakkersbedrijf trachten tot een
beter inzicht in wederzijdse, thans
helaas nog sterk uiteenlopende, stand
punten over diverse problemen te ko-
WAAR BLIJFT
UW KRUIBUS?
Kunt U, bekomen van de derde
oktober en van de eerste opwinding
over de kunstmaan, Uw aandacht
even ontrukken aan de radiosigna
len uit het heelal? Dan zouden wij
de vraag willen stellen: WAAR
BLIJFT UW KRUIBUS?
Toegegeven, de sensaties van de
laatste tijd en het zonnige weer
waarop we tevergeefs een zomer
lang hebben zitten wachten vormen
uiteraard geen stimulans voor het
oplossen van rebussen en kruis
woordraadsels. Maar ondanks dat
alles hadden we toch al wel iets
meer oplossingen van onze herfst-
prijsvraag verwacht dan we tot nu
toe ontvangen hebben. En dat ter
wijl er zeer vele prijzen te wachten
liggen die lang niet mals zijn!
U hebt nog tot maandag as. 12
uur de tijd. Maar laat het niet op
het laatste moment aankomen.
Stuurt Uw oplossing in zodra U de
puzzel hebt opgelost.
En zit niet te lang in de knoei
over nummer 26 verticaal: er
stond een fout in deze rebus-
omschryving. In de tweede regel
dient de hoofdletter N te ver
vallen.
Recordproduktie
van woningen
In augustus van dit jaar zijn vol
gens gegevens van het centraal bureau
voor de statistiek 6.438 woningen ge
reed gekomen. Dit aantal ligt ruim
600 boven het tot nu toe in een
augustusmaand bereikte maximum
van 5836 in 1954.
Tot en met augustus kwamen dit
jaar 54.329 woningen gereed. Dit is
aanzienlijk meer dan in de eerste acht
maanden van 1956 (39.696) en ook dan
het hoogste tot nu toe in eenzelfde
periode bereikte aantal van 41.563 in
1954.
Gerekend tot en met augustus 1957
werden sedert de bevrijding 562.490
nieuwe woningen gebouwd.
In augustus 1947 werd een aanvang
gemaakt met de bouw van 8031 wonin
gen. In de eerste acht maanden van dit
jaar werd begonnen met de bouw van
62.721 woningen, tegen 53.595 in dezelfde
periode van het vorig jaar.
Omdat in augustus met meer wonin
gen werd aangevangen dan er gereed
kwamen, steeg het aantal in uitvoering
zijnde woningen en wel tot 102.163 op
31 augustus 1957. Op dezelfde datum
van het vorig jaar waren 89.932 wonin
gen in uitvoering.
In de in augustus 1957 gereed geko
men 6438 woningen zijn 613 systeem
woningen begrepen.
men. Naar zijn mening zou de beste weg
om daartoe te geraken de samenwerking
in een bedrijfschap zyn. Het verheugt
hem, dat dit inzicht door de grote meer
derheid van de bedryfsgenoten wordt
gedeeld. De vreugde daarover wordt
echter getemperd, omdat het menings
verschil over de vraag of een of twee
bedryfschappen moeten worden inge
steld tot dusver nog aan de verwezen
lijking van dit doel in de weg heeft ge
staan.
Ieder, die by de produktle van
brood betrokken is, moet zich nauw
lettend op de hoogte houden van al
hetgeen zich in zijn bedrijfstak aan
nieuwe technieken, aan nieuwe be-
dryfsmethoden, aan nieuwe inzichten
voordoet. In dit verband zette prof. De
Vries het grote nut uiteen van deze
tentoonstelling, welke hij vervolgens
voor geopend verklaarde.