Prof. Brand pleit in oratie voor le minder ontwikkelde gebieden Uitgesproken schilderstalenten exposeren in de „Lakenhal" Kapitaal nodig maar niet als enige factor in een sociaal gedifferentieerde wereld Aantal aanrijdingen stijgt! Zij bewuste weg gaan een eigen 6ste Jaafpane Zaterdag 5 oktober 1957 Tweede blad no. 29257 Ambtsaanvaarding Leids hoogleraar Werkgelegenheid neemt iets af Het aanbod arbeidsreserve on derging geen wijziging van enige bete kenis en bedroeg op 26 september 350. Analyseert men het aanbod naar vorm van werkloosheid, dan levert dit het volgende beeld op: wrijvingswerkloos heid 230, seizoenwerkloosheid 45 en overige vormen van werkloosheid 75 (w. o. minder validen). Een vergelijking met de stand van het overeenkomstig tijdstip in de jaren 1953, 1954, 1955 en 1956 wijst uit, dat t.a.v. 1953 en 1954 een voordelig verschil van resp. 705 en 115 en t.a.v. 1955 en 1956 een na delig verschil van resp. 125 en 350 be staat. De werkgelegenheid kan. hoewel ln het algemeen een afneming geconsta teerd wordt, nog gunstig genoemd wor den. Het aantal geregistreerde aanvra gen beliep 450. waarvan er 115 betrek king hadden op jeugdigen. In de me taal- en textielindustrie, vooral in laatst genoemde bedrijfstak, bestaat nog een zodanige behoefte aan arbeidskrachten, dat van een tekort gesproken kan wor den. In de overige bedrijfstakken bestaat nog plaatsingsmogelijkheid, zij het met de nodige restricties, zoals leeftijd en bekwaamheidseisen. Jeugdigen 15 t/m 18 jaar kun nen, behoudens in de administratieve sector, in vrijwel alle bedrijfstakken ge plaatst worden. Het aanbod van vrouwelijke arbeids krachten onderging geen wijziging en bedroeg 130. De geregistreerde vraag beliep 295, waarvan ruim 30% betrek king had op jeugdigen. In de confectie-industrie. de textiel industrie en in de huishouding bestaat nog steeds grote behoefte aan vrou welijk personeel. Gistermiddag aanvaardde prof. dr. W. Brand met het uitspreken in een oratie over „De eenheid der wereld" in het Groot Auditorium t ambt van buitengewoon hoogleraar in de staathuishoudkunde der et-westerse beschavingsgebieden aan de Leidse Universiteit als een tn de opvolgers van thans wijlen prof. dr. J. H. Boeke, wiens leer- idracht de oosterse economie omvatte. Prof. Brand stelde in deze inaugurele oratie, dat de eenheid van de ereld uit het oogpunt van zijn wetenschaprichting nog een gebrekkige en dat de tendenties die naar versterking der eenheid gericht zijn, vens vooral op korte termijn leiden tot de bewustwording van tegen- ellingen tussen de volkeren. Het westen dient verder te streven naar :stiging van een eenheid maar mag daarbij de waardigheid van het fividu niet offeren op het altaar van de co-existentie. Twee systemen 'rof. Brand schetste in het kort zijn 'attingen over wat in de wereld be id is geworden als tegenstelling tus- Oost en West ondanks het alge- en bestaande besef dat wij in één reld leven en de delen van de men- jke maatschappij steeds nauwer met aar verbonden worden. Die tegen- lling mag niet geformuleerd worden een conflict tussen kapitalisme en nmunisme. Slechts de wijze van han- ing van het kapitaal is in de syste- n van de beide „werelden" verschil- d, niet de functie van het kapitaal r. n het westen is een zekere zelf vol- inheid ontstaan over de economische ichting van de eigen maatschappij, gens een systeem waarin verschil de machtscentra als overheid, onder- ners, vakverenigingen en boeren een ■te eigen soevereiniteit bezitten en i grote mate van bereidheid tot pas- i en meten. Na gewezen te hebben op gevaren en zwakke plekken van het jetsysteem (agrarische sector boven- meende prof. Brand toch te moeten llen, dat een totalitaire economie een [ere groeigraad heeft dan de wes- se, omdat daarin niet de anticipatie i een hogere persoonlijke consumptie atsnoer is voor expansie, maar de vang van geplande investeringen, te laatste worden slechts begrensd >r de hoeveelheid besparingen, die de «ring meent aan de bevolking te anen opleggen. )e relatieve voor- en nadelen (of de the hunner verdiensten) van wat in wandeling kapitalisme en commu nie zullen blijven heten beheerst voor i belangrijk deel de andere hoofd- itroverse die de eenheid van de we- d in de weg staat, namelijk die tus- de relatief ontwikkelde en minder iwikkelde gebieden. Deze controverse a men echter niet, zoals veelal wordt lacht, opheffen door willekeurige pitaalsinjecties. Ten aanzien van de minder ontwik- de gebieden dient men te bedenken, lus prof. Brand, dat elk van deze iden een eigen problematiek heeft, .danks die verschillen worden echter die landen gekenmerkt door het feit, t zij in versneld tempo die elementen i het westen trachten zich eigen te iken. die hun economieën een hogere leigraad kunnen geven. Nieuwe per- TENTOONSTELLING LEIDS KUNSTCENTRUM Wandkleed voor het stadhuis *Ia een inleidend woord van Chris- an de Moor zal de burgemeester jhr. F. H. van Kinschot, vrijdag in de erhaavezalen een tentoonstelling ope- n van het Leids Kunstcentrum. Op ze expositie zal o.a. het wandkleed Tden getoond, dat in opdracht van t gemeentebestuur werd vervaardigd ór een van de zalen van het Stad- is. LEIDSCHE SPAARBANK tn de maand september werd er bij de idsche Spaarbank f. 1.071.611,98 inge- fd en terugbetaald f. 1.349.380,77. Het aantal nieuwe boekjes bedroeg 3 en het aantal afbetaalde boekjes 179. 6.402 rekeningen van deelnemers aan Afhaaldienst werd f 133 782,bijge- hreven. Er werden 554 spaarbusjes ter lediging ngeboden met een gezamenlijke in- <ud van f. 16.410.08. Het tegoed der 40.049 inleggers bedroeg ffi het einde der maand t. 27.954.739,34. soonlijke drijfveren en organisatievor men dienen hiertoe te worden geïntro duceerd, doch zonder hulp van de ver der ontwikkelde gebieden kan dit niet gebeuren. Maar daarvoor is meer no dig dan kapitaal: ook een heroriënte ring in die landen zelf. Verdere steun noodzaak Prof. Brand verklaarde zich een voorstander van verdere kapitaals- steun door het westen aan de minder ontwikkelde gebieden, ondanks het feit dat de opheffing van die gebie den niet alleen daarop berust en dat zelfs de omvang van de wenselijke steun niet te berekenen valt. Om politieke en humane redenen dient die steun in hoofdzaak op die punten van het economisch mecha nisme te worden ingezet, die een zo groot mogelijk deel van de bevolking de beste kans geeft zich uit haar armoede op te heffen. Zulk een vaststelling van prioritei ten in hulpprogramma's binnen het kader van nationale ontwikkelings plannen is een vraagstuk op zichzelf. Belangrijker nog dan het besef, dat grotere offers van het westen vereist zijn dan thans worden gebracht voor de opheffing van de arme landen, scheen prof. Brand het begrip, dat men hier met een vraagstuk van lange duur te doen heeft, waarbij men niet van vandaag op morgen specta culaire resultaten kan venvachten. De eenheid van de wereld van van daag is nog een gebrekkige. De tenden ties die de economische eenheid ver sterken en tot culturele convergentie leiden, openen ook de weg (vooral op korte termijn) tot bewustwording van vermeende of werkelijke tegenstellingen tussen volken en landen. Eenheid leeg zonder doel Het westen heeft geen alternatief dan voor een groeiende eenwording te ijve- De rector magnificus, profdr. S. E. de Jongh (links), wenst prof. Brand en echtgenote na de oratie geluk. (Fobo L.D./Vam Vliet) ren op grond van enige onzer beste cultuurwaarden, o.a. ons geloof in de vooruitgang en in de gelijkvormigheid van de mensen en hun behoeften en idealen. Advertentie TELEVISIE UITVERKOCHT? Bij diverse grote fabrieken is televisie geheel uitverkocht. De enorme voorraden die als buffer voor de winter moesten dienen, zijn naar wij vernemen geheel uitverkocht. De aanvragen naar dit medium over treffen de totale produktie. Of dit het gevolg is van de verwachte verhoging van de omzetbelasting weten wij niet. Wat ons wel bekend is. is dat de Fa. J. P. VAN BERGE HENEGOUWEN, Aalmarkt 12, deze enorme verkoop voor- zien heeft en nu nog alle gewenste mer ken en typen uit voorraad leveren kan tegen de oude prijzen. Spionage in Italië ontdekt Anderzijds echter moet men beden ken, dat eensgezindheid een leeg con cept is, dat slechts inhoud krijgt door de doeleinden, die men gezamenlijk nastreeft. Ons dierbaarst bezit, de waardigheid van het individu, dient niet te worden opgeofferd op het al taar der eenheid of co-exisitentie. In 9 maanden 127 verkeersongevallen meer dan in overeenkomstige periode van 1956 Het aantal verkeersongevallen, dat zich in Leiden in de week van 27 sep tember tot en met 3 oktober heeft voor gedaan. bedraagt in totaal 40, waarvan drie lichamelijk letsel tengevolge hadden en 37 met slechts materiële schade. Het totaal aantal aanrijdingen is hierdoor in dit jaar gestegen tot 1451. Nu wederom een kwartaal kan wor den afgesloten, blijkt uit de cijfers.dat het totaal aantal aanrijdingen in de eerste negen maanden van dit jaar belangrijk hoger ligt dan in een over eenkomstige periode van 1956. Deden zich het vorig jaar in negen maanden 1315 verkeersongevallen voor, thans zijn dit er reeds 1442, waaronder zes met dodelijke afloop (v. j. in negen maanden zeven). Gespecificeerd over deze periode, geeft de verkeersongevallenstatistiek het vol gend beeld: januari 111 (v. j. 137 w.o. 2 doden), februari 113 <v. j. 98), maayt 159 (v. j. 123 w.o. 2 doden), april 169 (v. j. 141 w.o. 1 dode), mei 170 (v. j. 169), juni 193 w.o. 2 doden (v. j. 150), juli 181 w.o. 2 doden (v. j. 175 w.o. 2 doden), augustus 178 w.o. 1 dode (v. j. 148) en september 168 w.o. 1 dode (v. j. 174). Deden zich in de eerste vijf maanden van dit jaar geen aanrijdingen met do delijke afloop voor, thans zijn dit er in vier maanden reeds zes. Een aantal, dat mede gelet op de hoge thermometer- Stand van de eerste negen maanden, een ieder weggebruiker oproept tot grote voorzichtigheid en het zich houden aan de regels van het verkeer. Agenten van de Amerikaanse geheime dienst in Italië hebben de „voornaamste tipgevers" ontdekt van een spionage- j groep die berichten over de bewegingen i van de Amerikaanse Zesde vloot „aan I een Oosteuropese mogendheid" doorgaf. De spionage zou ontdekt zijn, toen toe- vallig een uitzending van een clandestie- j ne zender bij Napels werd opgevangen. Na de oratie, die met de gebruikelijke I waarmee naar een Oosteuropees koop- j toespraken werd besloten, vond in het vaardyschip in de Middellandse Zee academiegebouw een receptie plaats. I werd geseind. Belangrijke expositie De herfsttentoonstelling in de „Lakenhal" is gewijd aan werken van drie uitgesproken talenten, t.w. Frans Hazeveld, Kees van Roemburg beiden Ha genaar - en zjjn vriend, de Leidenaar Will H. Tweehuysen. Drie „vrije" kunste naars, die ook hun sporen in de „toegepaste" kunst ruimschoots verdiend heb ben. Het is een geluk, dat zij, naast hun maatschappelijke functie, welke de kun stenaar zo veelvuldig gebonden doet zijn, toch de tijd vinden en de energie op brengen, de eigen persoonlijkheid in de „vrije" kunst te doen uitleven. Ieder van hen heeft een eigen stijl, een eigen uitdrukkingswijze, een eigen palet ook, maar toch is er iets, dat hen bindt, een zekere kleurenharmonie, al is deze bij de een licht, soms uit bundig van toon en bij de ander stem miger. Het kan de directeur van de Laken hal. de heer J. N. van Wessem, zeker tot eer strekken Hazeveld tot exposeren bewogen te hebben; tot nu toe was nog niemand daarin geslaagd. En tóch be zitten zijn stukken grote kwaliteiten. Weliswaar heeft hij zich aan impressio nistische invloeden nog niet kunnen ontworstelen, doch van slaofse imitatie is geen sprake. Dominerend is de ge- pronoceerd warm-lyrische instelling en de preferentie van het blauw, dat welhaast in al zjjn stukken een belang rijke plaats inneemt. Een weldoende poëtische voornaam heid en een groot gevoel voor harmo nisch kleurenevenwicht zijn Hazeveld eigen. Kees van Roemburg is in zijn mo derne zeggingswijze raak en gedurfd. Ondanks zijn moderniteit is een zekere binding met het primitieve opvallend. Will H. Tweehuysen heeft in onze stad reeds herhaaldelijk geëxposeerd. Opvallend is zijn productiviteit; er zijn immers talrijke nieuwe schilderijen, gouaches o.a. het voortreffelijke „rode tulpen" en tekeningen van zijn hand aanwezig. Ook een Tweehuysen herkent men onmiddellijk door het „aparte" van zijn kunnen. Een superieure vlakverde ling paart zich aan meestal stemmige kleurenkeuze, waarbij iedere kleur wel bewust haar volle betekenis verkrijgt. Zijn verstilde kunst, merkwaardig ver stild ook. omdat er welhaast nooit men selijke figuren op zijn doeken voorko men, waardoor uitsluitend het natuur beeld zijn volle recht verkrijgt, heeft aan verdieping sterk gewonnen. Tot zijn dient, is door vele belangstellenden, o.w. de Rector-Magnificus der Leidse Uni versiteit, prof. dr. De Jongh, bijgewoond. Na een geestig welkomstwoord van de heer J. N. van Wessem, gafde heer Harry Verburg, directeur van het Ge- meene Museum te Arnhem, een uitvoe rige beschouwing over de loop der eeuwen, waarop wethouder J. C. van Schaik de opening verrichtte en de so ciale zijde van de kunst belichtte, daar bij uiteenzettend, hoe noodzakelijk het zal zijn een beter begrip voor de schil derkunst door middel van onderwijs op de scholen de jeugd bij te brengen, op dat de democratische doelstelling der musea op de duur haar volledige ver wezenlijking zal kunnen vinden. Het thans helaas nog veelvuldig te geringe bezoek zal hierdoor wellicht in de loop van een of twee generaties een algehele wijziging kunnen ondergaan. Doch ook nu reeds zy onzerzijds tot een bezoek van harte opgewekt! Bovendien is in de Lakenhal een unieke kleine tentoonstelling inge richt van werk van de graficus Marius Bauer, omtrent de eeuwwisseling een onzer meest beroemde etsers, wiens oeuvre eeuwigheidswaarde heeft en dus ook nu van een ongemene actua liteit getuigt. Van Roemburgs: stilleven (genoemd: Het einde van de dag). Tweehuysem. Begraafplaats, Zich niet verliezend in het détail, be zitten zijn voorstellingen of figuren o.a. enige clowns, voor wie de voorkeur evident is een directe en gespannen overtuigingskracht. Zijn palet, waarin vooral veel wit is verwerkt, heeft veel vuldig op de beschouwer een stralende uitwerking. De stillevens zijn dat niet zo zeer in de traditionele betekenis, veel eer geven zij stemmingen weer. De ori ginele verbeeldingskracht van Van Roemburg en zijn grote trefzekerheid ook in de tekeningen, de gewogenheid, die er aan ten grondslag ligt doen zyn composities ongetwijfeld een belangrijke plaats in het hedendaagse veelzijdige oeuvre innemen, vooral ook omdat Van Roemburg een uitgesproken eigen weg gevonden heeft. beste werken behoren: „Stilleven met guitaar", „Pesthuislaan" en „Achterge vels", hoewel het volop loont elk schil derij op zichzelf te laten inwerken. Wij zijn benieuwd naar het wand kleed voor het Stadhuis, dat mevrouw Van Oerle naar zijn ontwerp weefde en dat binnenkort in de Boerhaavezaal tentoongesteld zal worden. Tweehuysens groei zal de Leidenaars bijzonder ver heugen Drie kunstenaars, die weten wat zij willen, zich ryet aan het wilde experi- men of de gewilde extremiteit overge ven en wier ontwikkeling wij graag met belangstelling zullen volgen. De opening dezer belangrijke exposi tie. welke wy een groot bezoekerstal toe wensen, omdat zij deze ruimschoots ver- De werken zyn door de heer Bevers uit Delft en het museum Boymans te Rotterdam, waar binnenkort een grote Bauer-tentoonstelling wordt ingericht, afgestaan, waarvoor grote erkentelijk heid past! H. NIEUWE UITGAVEN Bij J. B. Wolters uitgeversmaatschap pij ls in druk verschenen de rede van prof. dr. J. Arlëns Kappers uitgesproken bij de overdracht van het rectoraat van de Rijksuniversiteit te Groningen op 16 sept. Jl„ onder de titel „Over de hersen- vloelstof en de hersenkamers".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 3