iïi
ooggelegen Zwitsers dal is het
ntrum van fijne-kantindustrie
Jit handwerk van dorpsvrouwen
Roeide vermaarde industrie bij
het Meer van Konstanz
In Uw auto heerst een temperatuur van
€SSO EXTRA MOTOR
MET ESSO BENT U BETER UIT!
Imitatie van de figuur Dorus
Boomkwekers te Yenlo bijeen
e Jaargang
Zaterdag 21 september 1957
VJjfde blad no. 29246
631 -
a
lij het Meer van Konstanz (Bodenmeer) treft men in een hooggelegen
tiers dal een streek aan, waar alles draait om het vervaardigen van de
lie kant en broderie, die over de gehele wereld een grote vermaardheid
ieten. Elk seizoen worden deze materialen door de beroemdste couteriers
Jeze tijd in Parijs en andere centra, waar de mode wordt „gemaakt",
op velerlei wijze tot betoverende toiletten verwerkt of als garnering
ikt. St. Gal is van die kantstreek het belangrijkste handelscentrum. Ook
ierbrugg, Lüchingen, Widnau en vooral Rebstein, waar b.v. Jacob
iier Ltd., een der grootste en oudste kantindustrieën ter wereld, gevestigd
leien dag aan dag de borduurmachines, waarop deze romantische sier-
die de eeuwen door in de garderobe van de vrouw zo'n grote rol
ien gespeeld, tot stand komen.
- v
-ii&?
et grootste deel
"fordt uitgevoerd
20j t kan in deze omgeving herhaal-
gebeuren, dat men, temidden
wn betoverend natuurschoon wan-
O] !d, langs een rustig gelegen lande-
woning komt, die helemaal niet
unzien van een fabriek heeft, ter-
tich door de open ramen of deuren
melodieuze geluid van zo'n bor-
machine-in-actie laat horen. In
toning staat dan een ingenieuze
ag iilne voor het maken van borduur-
en kant opgesteld, waarop de be
is in huisarbeid deze beroemde
71 lerse specialiteiten vervaardigen.
Industrie van kant komt in deze
in namelijk nog opmerkelijk veel
Die huisborduurders of borduur-
r staan in contact met grote in-
rieen op dit gebied, die in oostelijk
ïerland gevestigd zijn. Deze kiezen
de thuiswerkers de dessins, be-
in hun de grondstoffen, nemen de
leling en de controle van de pro-
tn op zich pn zorgen er voor dat
met hetgeen in eigen bedrijf wordt
sardigd, een weg vinden naar alle
ovan de wereld
VOr «r alle werelddelen, want
on! negentig procent van hetgeen er in
Herland aan kant en broderie wordt
199 «kt, is vo r export bestemd.
Jo» -erika is, naast vele Europese lan-
een grote afnemer. De Franse en
JER unse couture en mode-industrie
irkt deze produkten op grote
»1 tot bijzondere creaties. Ook in
r. snd worden deze beroemde Zwit-
kanten en broderies veel door de
rota
(slijters ongerust over te
lage winstmarge
Christelijke Melkslijtersbond heeft
"isch bij de minister van Econo-
Zaken aangedrongen op een
«e beslissing in gunstige zin op het
van de commissie voor de kost-
rekening voor zuivel, om de winst
voor melkslijters te verhogen,
ommissie heeft aan de hand van
tpport over de kostprijs de mi-
?eadviseerd tot een margeverho-
"«n 6.5 cent op 8,5 cent voor de
meerde gebieden en van 6 cent op
w de gesaneerde gebieden,
bestuur van de Christelijke Melk.
rbond heeft de minister getelegra-
tat door toenemende liquiditeits-
Ikheden, als gevolg van een te lage
torge, de bedrijfsgenoten zeer ver-
en de leden door de spanning
Ik meer in de hand te houden
MACHINAAL
confectie-industrie en door de huis
vrouw ter opluistering van garderobe
en woning toegepast. Men denke maar
eens aan de blouses van Zwitserse kant,
aan fleurige zomerjurken van broderie
anglaise. geborduurd linnen of pope-
line en broderie van allerlei soort, die
bij de moderne lingerie of als garne
ring voor vitrage gebruikt wordt.
Al deze produkten zyn een Zwitserse
specialiteit, die nergens anders ter
wereld in een fraaiere uitvoering, in
betere kwaliteiten of in een grotere
verscheidenheid van soorten wordt
vervaardigd.
Uit vrouwelijk handwerk en een reeds
in de middeleeuwen zeer geperfectio
neerde weefkunst is die bijzondere in
dustrie in deze streek ontstaan
Reeds in 1300 werd in dit schilder
achtige dal bij 't Bodenmeer fijn linnen
geweven. De nijverheid op dat terrein
breidde zich steeds meer uit. De bij
zonder gunstige omstandigheden waar
over men in St. Gall en omgeving be
schikte voor het bleken van deze weef
sels, dat zo belangrijk voor het aanzien
was. maakte dat lijnwaad tot ver bui
ten de grenzen vermaard.
In het begin van de 18de eeuw werd
het linnen als grondstof door katoen
vervangen. Zo ontstonden de tot op de
dag van heden nog altijd zeer befaam
de Zwitserse weverijen van heel fijne
katoenen stoffen.
Nu geheel automatisch
Na verloop van tijd ging men deze
fijne weefsels borduren, wat eerst ge
heel met de hand gebeurde, door vrou
wen uit deze streken en in huisnijver
heid. De produktie van deze geborduur
de stoffen, die o.a. ook de basis vor
men voor de bekende etskant of gui
pure, nam belangrijk toe toen rond
1830 de eerste handborduurmachines
in gebruik werden genomen. Oost-
Zwitserland werd eerst recht het be
langrijkste kantcentrum ter wereld na
de uitvinding van de automatische
Schiffli-borduurmachines. Op deze en
op ultra-moderne geheel automatische
apparaturen, waarbij duizenden bordu
rende naalden slechts door één per
soon bediend kunnen worden, komen
de exclusieve Zwitserse kanten en bro
deries thans tot stand. Bij de afwer
king wordt echter nog steeds veel
handwerk toegepast. Niet alleen de
mechanisering, maar ook de verede
ling werd in de loop van de tijd telkens
meer vervolmaakt. Na de ontdekking
van het ets-procédé, waaraan de prach
tige etskant zijn ontstaan dankt, over
trof de export van de kantindustrie
tegen de eerste wereldoorlog alle andere
Zwitserse industrieën in belangrijkheid.
De toenemende zakelijke instelling
van de mode deed de belangstelling
voor deze hoogst vrouwelijke en ver
fijnde maatregelen dalen in de periode
tussen de beide wereldoorlogen, wat
zün weerslag deed gevoelen op de in
dustrie in en om St. Gall. Met de „new
look" herleefde echter de interesse voor
kant en broderie plotseling weer en
het werd zelfs meer dan ooit onmis
baar ter opluistering van bovenkleding
en lingerie. Nu spelen deze Zwitserse
produkten elk seizoen weer een zeer
belangrijke rol in de mode.
Steeds nieuwe toepassingen
Verrassend is de actualiteit van deze
Zwitserse specialiteiten waarbij steeds
weer nieuwe toepassingen en uitvoe
ringen de belangstelling levendig weten
te houden. Een leger van begaafde
tekenaars, geheel in dit vak opgegroeid,
legt zich met rijke fantasie, perfect in
zicht in de technische mogelijkheden
en een grote „feeling" voor de mode,
toe op het ontwerpen voor deze gespe
cialiseerde nijverheid. Zo slaagt men er
in steeds weer met bijzondere vond
sten te komen, waardoor over de ge
hele wereld de interesse van de vrouw
voor wat op dit terrein in Zwitserland
tot stand komt voortdurend wordt ge
stimuleerd.
Wat maakt men al niet in deze Zwit
serse kantindustrie! Guipure, kostbaar
maar bijzonder fraai, voor elegante
blouses, cocktailrobes en avondtoilet
ten. Broderie anglaise voor zomerse
kleding en lingerie. Kanten en kantjes
van linnen, katoen, nylon, orlon of da-
cron, om als garnering te gebruiken.
Aparte „allovers", zoals linnen en ka
toenen weefsels in mooie kleuren, waar
op borduursels als een dessin zijn aan
gebracht. Verder geborduurde organza,
batist, taft of satijn, galon met goud
draad bewerkt en uitgeëtst, volants
met broderie, geborduurde of met kant
afgewerkte zakdoekjes, kanten „inleg -
sels" voor blouses, entredeux, kanten
voor garnering van glasgordijnen enz., I
enz. Een strenge controle wordt in deze
1500°C
In de motor treden krachten op, waarvan de
man achter het stuur zich zelden rekenschap
geeft.
Bij een snelheid van 100 km per uur gaan de
zuigers iedere minuut 3000 a 4000 maal op en
neer. In de verbrandingskamers worden daarbij
temperaturen ontwikkeld tot 1500° C, die uiter
aard de metaaldelen ook niet koud laten.
Een miniem oliehuidje, van minder dan 6/100 mm
dikte, moet de zuigers en de zuigervoeringen
beschermen. Dat oliehuidje moet die razend
snelle beweging en een enorme hitte weerstaan,
uren lang.
Deze extra zwaar belaste punten in de motor
hebben extra bescherming nodig. Die extra
bescherming biedt u ESSO EXTRA MOTOR OIL
(in het gouden blik).
VOOR EXTRA BESCHERMING
Een complete set
van twee multi-
grade motoroliën
10 W - 20 W- 30
20W- 30 - 40
Perfecte smering bij alle be
drijf stem peratu ren
want Esso Extra Motor Oil reageert in
de nog koude motor als een dunne olie,
bij hogere motortemperaturen als een
dikkere olie.
Ongekende slijtageweerstand
Reinigend vermogen
Uitgebalanceerde „dopes1
Esso Extra Motor Oil deze bijzondere
„motorsparende" kwaliteiten.
geven afn
Is kort geding bedoeld ols reclamestunt?
Voor de president van de Rechtbank te Amsterdam, mr. U. W. H. Stheeman,
heeft gisteren een kort geding gediend tussen de cabaretier Tom Manders,
alias „Dorus" (eiser) en de heer F. M. Perrin, die als amateur optreedt onder
de naam „Fred Menger" (gedaagde). Manders verwijt gedaagde, dat hy in het
publiek (in het Jordaancabaret) optreedt met een creatie van „Dorus" die
zoveel lijkt op die van hem, dat hij daar door schade lijdt. De heer Manders ver
zocht de president aan zijn concurrent te verbieden in deze creatie op te treden
kanten op een dwangsom van f. 1.000 voor elke overtreding.
De advocaat van Manders. mr. G. H.
kantindustrie op alle produkten toege- I Steyn, stelde, dat de figuur i
past. zodat steeds een hoge kwaliteitzodanig is gecreëerd door M
gewaarborgd is.
Uit de liefde voor het handwerk van
van „Dorus"
Manders, dat
I geen enkele andere artiest deze naam
gebruikt of het type uitbeeldt. „Zegt
«jiv ue ueiue voor net nanawerK van
eenvoudige Zwitserse dorpsvrouwen is, j nmtyoi.p_Pj.»
(loor de reu,ven heen. deze vermaard^ 3 Tl I
industrie rond St. Gall ontstaan, een J?.^ wt nn i if vu"
industrie die nu miljoenen meters edele Dlt,'5 $fnne«ik
produitten voortbreng van het kleine fS ^LeiK ËS&U-S?.
De heer Perrin heeft zelf zijn bandje
gemaakt met behulp van geluiden en
grammofoonplaten, en maakt daarop
mimiek. Er ls geen sprake van oneer
lijke concurrentie en zyn cliënt heeft er
nooit een cent aan verdiend. Hij treedt
I op als amateur en de baten zijn ojn.
voor buurtverenigingen e.d.„ Hoeveel
malen is Chaplin niet geïmiteerd?" zei
pleiter, „dit kan zijn roem slechts ver
groten." De president merkte echter op,
dat het hier gaat om het zich onder
eigen naam meester maken van het
optreden van een ander.
De heer Perrin deelde mede, dat zijn
nummer wordt aangekondigd als „een
lijke concurrentie en overtreding van imitatie van een bekend Nederlands
het auteursrecht was hetgeen gedaagde artiest. Volgens mr. Steyn was dit echter
doet. Deze kan bovendien goedkoper gebeurd, nadat over deze zaak was
werken en vergroot daardoor zijn debiet geschreven. Indien dit voordien niet was
ten koste van dat van Manders. geschied vond de raadsman van Perrin
I het nog geen onrechtmatigheid. „Ik kan
het toch weinig fatsoenlijk vinden",
De advocaat van de „andere Dorus", I merkte de president op.
kantje aan het mutsje van een baby,
of de geborduurde volant aan de pet
ticoat van de bakvis, tot de kostbare
guipures en ryk geborduurde exclusieve
weefsels, waaruit beroemde mode
koningen jaar op jaar betoverende
toiletten creëren.
EN HANDWERK
beroep sigarenwinkelier, komt in dezelf
de kleding als Manders op, gebruikt
dezelfde band, en de duur van zijn op
treden is eveneens precies gelijk. Het
nummer is tot in de finesses gekopieerd.
Het is volmaakt plagiaat, zo betoogde
de advocaat. Het publiek vliegt er in.
Mr. Steyn concludeerde, dat het oneer-
mr. W. W. G. Schutte, achtte de zaak
niet spoedeisend omdat zyn cliënt
anderhalf jaar geleden al met dit
nummer is opgetreden tijdens ama
teurwedstrijden in Amsterdam. De
figuur van „Dorus" is volgens pleiter
geen originele creatie van Manders;
zo'n type komt reeds voor in Ameri
kaanse gooi- en smijtfilms. Bovendien
gebruikt zyn cliënt de naam „Dorus"
niet. Mr. Schutte legde aan de presi
dent vervolgens het boek „Deining om
Dorus" over en zeide dat de schryver
daarvan Manders verwyt dat deze zijn
figuur van „Dorus" geheel uit dit boek
heeft gehaald.
Mr. Schutte verzocht de president zich
in dit geding niet ontvankelijk te ver
klaren. Tijdens de re- en dupliek ver
telde Manders nog, dat de schryver
van het reeds genoemde boek Inder
tijd verzocht had hem een procesje
aan te doen tenville van de publici
teit. „Ik ben bang aldus de presi
dent dat dit proces ook is om de
publiciteit". „U doet er goed aan by
uw nummer te laten aankondigen, dat
het een imitatie is" zo gaf de presi
dent de heer Perrin als raadgeving
mee.
Uitspraak 27 september.
voor het binnenland
Te weinig aandacht
Te Venlo is gisteren het tweedaagse
congres van de Nederlandse Boom
kwekers Federatie begonnen.
De uit het gehele land afkomstige
deelnemers zijn in het stadhuis ont
vangen, waar loco-burgemeester, mr.
E. M. Halffmans, een korte toespraak
hield, die namens de Nederlandse
Boomkwekers Federatie door de voor
zitter, de heer C. Dirken uit Etten
beantwoord werd.
In zaal „Nationaal" werd vervolgens
een algemene vergadering gehouden,
welke o.m. werd bijgewoond door ir.
Dorsman, Rijkstuinbouwconsulent te
Boskoop.
I Voorzitter Dirken zelde, dat de kwe-
I kers te weinig aandacht aan de bin-
I nenlandse markt besteden Met voldoe
ning begroette hij dan ook de propa-
Iganda-film. welke aan kleine amateur-
I tuiniers inzicht geeft in de mogelijk
heden voor de moderne tuinaanleg, die
met behulp van het op de kwekerijen
aanwezige plantenmateriaal te verwe
zenlijken zyn. Deze film, naar een
scénario van de kweker J. Leenders uit
Tegelen vervaardigd, geeft het verhaal
van een jong echtpaar, dat na lang
wachten een huis met tuin krijgt toe
gewezen en dan deze tuin tot eèn waar
lustoord herschept. En passant passeren
alle mogelijke in Nederland groeiende
heesters en planten de revue.
Namens de Limburgse boomkwekers
vereniging sprak hierna de heer F.
Schraven uit Luttum een welkomst
woord.
Vervolgens behandelde dr. A. Verhage,
voorzitter van het Produktschap voor
Siergewassen, het onderwerp:
afzetvraagstukken".
„Actuele
HU zei nadrukkelyk, dat de Euromarkt
voor de kwekers goede mogelijkheden
kan bieden, mits men attent blUft op
het leveren van goede kwaliteit tegen
niet te hoge prijzen. Ook de soort
echtheid is een factor, die 1n de inter
nationale handel gegarandeerd moet
zyn.
Een aantrekkelUke verpakking Is voor
al ook voor het buitenland van zeer
groot belang.
Ir. W. G. van der Kroft gaf hierop een
overzicht van de boomkwekerij in Lim
burg.
Na het diner werd de vertoning van
de film „Uw tuin, uw trots" bijgewoond.
Daarna bracht men bezoeken aan
diverse boomkwekerijen in Swalmen en
Meytel. aan sierteeltbedrijven te Tege
len en rozenkwekerijen te Luttum, nadat
men eerst een boomkwekerij te Neder-
weert bezocht had. waarop proeven wor
den genomen tegen bodemmoeheid, die
thans het verdere gebruik van diverse
gronden voor de boomkwekerijen in ge
vaar brengt.
In maart tweede baby van
Prinses Gracia
Prinses Gracia van Monaco verwacht
in maart haar tweede baby. aldus heeft
een lid van de hofhouding gisteren mee
gedeeld.
