NOORSE KONING HAAKON VII HEDENOCHTEND OVERLEDEN WEERBERICHT Zijn 54-jarige zoon volgt liem als Olaf V op Heel Noorwegen vlagt halfstok KOMEND JAAR GEEN SPRAKE VAN ALGEMENE LOONRONDEN Zelfbeheersing is noodzakelijk FAUBUS TREKT DE TROEPEN IN LITTLE ROCK TERUG 96ste jaargang ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1957 No. 29246 LEIDSCH m DAGBLAD Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witts Stogel l' Lelden - Glro D0 57055 Hoofdredacteur J. Brouwer f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.o.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Eedactie 21507 HAAKON VII De Koning is dood OLAF V leve de Koning Hedenochtend om vijf minuten over vijf heeft Koning Haakon van Noor wegen de laatste adem uitgeblazen, 's Konings zoon, Kroonprins Olaf, diens twintigjarige zoon Harald (de nieuwe Kroonprins dus) en de 25-jarige Prinses Astrid vertoefden de gehele nacht tot aan het einde bij het sterfbed van de vorst. Sinds Koning Haakon in juni 1955 zijn dijbeen brak had zijn gezondheid veel te wensen overgelaten. Twee weken geleden kreeg hij een storing in de bloedsomloop van zijn rechterbeen en een aandoening van de luchtwegen. Kroonprins Olaf die de functie van regent vervulde sinds de ziekte van zijn vader is thans automatisch de overleden Koning opgevolgd onder de naam van Olaf de Vijfde. De nieuwe Koning is 54 jaar oud. Tezamen met Prinses Astrid heeft hij in de afgelopen twee jaar alle officiële plichten van het staatshoofd op zich genomen. Onmiddellijk na de dood van Koning Haakon werd de eerste kabinetsvergadering onder leiding van Koning Olaf in het koninklijk paleis in Oslo gehouden. In geheel Noorwegen en op alle Noorse sdhepen werden de vlaggen half stok gehangen, hetgeen zo zal blijven tot na de 'begrafenis van Koning Haa kon. Olof de Vijfde zal in januari, bij de opening van het nieuwe parlement, de eed op de Grondwet afleggen. Er zal geen kroningsplechtigheid zijn: na de kroning van Koning Haalkon in 1906 - is de Grondwet op dit punt gewijzigd n het artikel over de kroning ge schrapt. De huidige regering zal de nieuwe soeverein haar ontslag aanbie den, hetgeen evenwel geen politieke ge volgen zal hdbben. Het sitaat vast, dat de regering van premier Gerhardsen zichzelf zal opvolgen. De nieuwe Koning volgt zijn vader ook op als opperbevel hebber van de Noorse strijdkrachten. Van Koning Haakon kan gezegd wor den, dat hij als buitenlandse Prins die door het spel der omstandigheden vorst werd van een klein, vrijheidslievend land erin geslaagd is zich de eerbied en de liefde van zijn nieuwe volk te ver werven en dat hij, inde tweede wereld oorlog, een nationaal symbool werd voor alle Noren, die streden voor de nationale vrijheid en onafhankelijkheid. Toen hij op 3 augustus 1872 in Char- lottenlund in Denemarken werd gebo ren als tweede zoon van Koning Frederick VIII en Koningin Louise be stond er voor de jonge Prins Christian Frederick Carl Georg Waldemar Axel geen hoop, dat hij ooit koning zou worden. Hij werd opgevoed als Marine officier en, aangezien hij op geen enkele wijze boven anderen werd bevoordeeld, Zacht en vochtig De Bilt verwacht tot morgenavond: Morgen zal ons land zich in zachte en vochtige lucht van subtropische oor sprong bevinden. Daarom zal er ook morgen vrij veel bewolking zijn, waaruit plaatselijk wat regen of motregen kan vallen. (Opgemaakt te 10 uur). 22 SEPTEMBER. Zon op: 6.27 uur; onder: 18.41 uur. Maan op: 4.36 uur; onder: 17.41 uur (23/9 n m.). Hoogwater te Katwijk te 1.37 en 14.04 uur; laagwater te 9.49 en 22.08 uur. (23/9 hoogwater te 2.23 en 14.49 uur; laagwa ter te 10.37 en 22.57 uur). Dit nummer bestaat uit 16 pagina's on een Bijvoegsel. was hij kapitein, toen Noorse staatslieden hem de kroon van Noorwegen aanboden. Noorwegen had namelijk in 1905 zich losgemaakt van Zweden, waarmee het sedert 1814 onder de kroon van de Ber- nadottes verenigd was geweest. Prins Carl was in 1896 gehuwd met Prinses Charlotte Mary Victoria Maud, de jongste dochter van Koning Edward VII en Koningin Alexandra van Enge land, die op 26 november 1869 in Lon den was geboren. In 1903 (op 2 juli) werd hun een zoon geboren, de huidige troonopvolger, Olaf. Koningin Maud stierf op 20 november 1938. Noorwegen werd op 7 juni 1905 een onafhankelijke staat, waarna Prins Carl door Noorse staatslieden werd aange zocht de Noorse troon te beklimmen. Zijn karakter werd duidelijk, toen hij op dat aanbod reageerde door te verklaren, dat hjj de kroon wel wilde aanvaarden, maar niet nadat het Noorse volk zich bjj plebisciet voor hem zou hebben uit gesproken. Dat plebisciet had op 12 en 13 november 1905 plaats: de Noren ko zen hem met een overweldigende meer derheid tot hun Koning. Een paar dagen na het plebisciet koos het Storting (het Noorse parlement) hem met algemene stemmen tot soeverein. Zo werd een Deense Prins Koning van Noorwegen, als hoedanig hij de naam aannam van Haakon VII, waarmee hij het lot van de nieuwe en constitutionele monarchie verbond met het roemrijke middeleeuwse rijk, waarvan de Konin gen heersten over Groenland, IJsland, de Faröer-eilanden. de Shetland-eilan- den, de Orkneys en de Hebriden, het eiland Man en het koninkrijk Dublin. Boven de partijen Gedurende al de jaren van zijn heer schappij streefde Koning Haakon er steeds naar een positie in te nemen bo de binnenlandse politieke strijd. Hij wenste Koning te zijn over alle klassen van de bevolking en geen partij te kiezen tussen belangen, die met elkaar in te genspraak waren. Hij won de eerbied van de ministers en van het volk door zijn wjjze raad en zijn on-conventionele manier van leven. Als constitutioneel monarch van een democratische natie kwam Koning Haakon VII alleen maar éénmaal bij een politieke crisis tussenbeide. Dat was in 1928, toen hij, tegen het advies in van de aftredende premier en dat van de voorzitter van het Storting maar ge heel en al in overeenstemming met de constitutionele praktijken de parle mentaire leider van de grootste party, Minister Sttnrhof spreekt klare taal: Minister Suurhoff stelt het in zijn memorie van Toelichting op de begroting voor Sociale Zaken zeer duidelijk: er zal volgend jaar behoudens onvoor ziene wijzigingen ten gunste in de conjunctuur geen sprake kunnen zijn van algemene loonsverhogingen. Ook bedrijfstaksgewijs zal slechts bij zeer hoge uitzondering verbetering in de lonen of andere arbeidsvoorwaarden kunnen worden toegestaan. Met betrekking tot het loonpeil zal de grootst mogelijke zelfbeheersing moeten worden betracht. De huidige economische situatie ver eist een stabiel loonniveau om niet in een loon- en prijsspiraal terecht te komen. De minister hoopt, dat de stijging van de prijsindex (per half juni) plotseling met 4 punten opgelopen als gevolg van de sterk opgelopen prijzen van aardappelen en fruit) tegen het einde van het jaar weer zal zijn verdwenen. Ernstige situaties Er kan, naar ds mening van de minister iveinig tivijfel bestaan over de ernst van de situatie. Een nieuw evenioicht tussen middelen en beste dingen en daarbinnen tussen bespa ringen en investeringen is nog aller minst in zicht. De minister merkt echter op, dat het geen verwonde- ring behoeft te wekkendat nog A-griep neemt af in het zuiden Naar wij van het ministerie van So ciale Zaken en Volksgezondheid bij na vraag vernemen is de Aziatische griep in het zuiden des lands thans aan het afnemen. In het midden wordt nu het hoogtepunt genaderd, al zijn er plaatse lijk verschillen. In het noorden, met name in Groningen, heeft de ziekte nog geen grote afmetingen aangenomen. In 't ziekenhuis te Maastricht heeft men het aantal opnemingen van niet-drin- gende gevallen moeten beperken, door dat ook verpleegsters door A-griep zijn aangetast. geen verbetering is ingetreden om dat de meeste maatregelen pas in de tweede helft van dit jaar zullen be ginnen enig effect te sorteren. Daarom zullen de in het vorig jaar uitgestippelde beleidslijnen ten aanzien van de sociale politiek, naar de mening van de minister gehandhaafd kunnen blijven, tenzij inderdaad zou blijken, dat de bestedingsbeperking in de naaste toe&oanst niet de verwachte resultaten zou hebben. de Noorse Arbeiderspartij, verzocht de nieuwe regering te vormen. Toen de militaire strijdkrachten van Hitler-Duitsland in april 1940 Noorwe gen binnenvielen was Koning Haakon gedwongen zijn hoofdstad te verlaten, gevolgd door zijn regering en leden van het Storting en bovendien door Duitse vliegtuigen en tank-patrouilles, die hem trachtten op te vangen of te doden. Ongeschokt door inval In die dagen verwierp Koning Haakon, ongeschokt door alles wat om hem heen gebeurde en niet in het minst aangetast door enige neiging tot defaitisme, die ook in Noorwegen niet helemaal afwezig was, zonder aarzelen het voorstel, door de Duitse ambassadeur aan hem over gebracht, om naar Oslo terug te keren en als Duitse marionetten-koning te fungeren met Quisling als premier. Hij zou nog liever aftreden en met zijn hele familie afstand doen van de troon dan ooit zo'n oplossing aanvaarden. Na de ontvangst van dat antwoord zonden de Duitsers een escadrille bom- bai\ements- en jachtvliegtuigen boven Nybergsund in midden-Noorwegen. met het doel Koning Haakon te doden en, mèt hem, zijn zoon, Kroonprins Olaf en de hele Noorse regering. Laaiende geestdrift Gedurende de rest van de Noorse cam pagne trok Koning Haakon van plaats tot plaats in zijn land, steeds met de Duitsers op zijn hielen, die er bijna in slaagden de toen 68-jarige vorst te doden, totdat hij, aan boord van de Britse kruiser „Devonshire", op 7 juni 1940 vanuit Tromsö naar Engeland ont snapte. In Londen trad hij op als chef van de Noorse strijdkrachten overzee en van de ondergrondse strijdkrachten in het be- zette Noorwegen. Zijn 70ste verjaardag „vierde" hij in Londen, in ballingschap, waarbij vijf duizend Noren in Engeland hem hun aanhankelijkheid betuigden. Hij sprak in die tijd meermalen voor de B.B.C. en zijn stem was zijn benarde landgenoten een steun en een troost. Op 7 juni 1945, precies vijf jaren na dat zijn ballingschap begonnen was, keerde de vorst naar zijn land terug. Hij werd toen door honderdduizenden on derdanen met laaiende geestdrift ver welkomd. Ook na de oorlog zette Koning Haakon zijn zegenrijke arbeid als constitutioneel vorst voort. Hij toonde daarbij grote belangstelling voor de wederopbouw. Op zijn koninklijke jacht „Norge" een geschenk van zijn volk na zijn te rugkeer uit ballingschap zeilde hij vaak langs de hele Noorse kust en bracht hij ook een bezoek aan Dene marken en Engeland. Na de dood van Koningin Maud trok de Koning zidh min of meer uit het openbare ileven terug, maar Ihij bleef zich 'kwijten van zijn vele plichten. De Koning was altijd te inden bij belang rijke sportgebeurtenissen. Elke zomer woonde hij in Zuid-Noorwegen de zeil wedstrijden bij, waaraan zijn zoon en kleinkinderen deelnamen. De Koning was een uitzonderlijk veel zijdige persoonlijkheid en zijn kennis van de wereldpolitiek heeft de Noorse regering vele keren geholpen bij het nemen van een beslissing. Zijn wens om alles uiLt de eerste 'hand te weten en nauwkeurig te bestuderen verschafte hem een gedegen kennis van alle zaken die verband houden met het besturen van helt land. In augustus 1954 brach/t Koning Haakon een officieel bezoek aan Neder land. Slot op pag. 2 Nieuwe trending in Arkansas Negerkinderen willen maandag van recht gebruik maken om school te bezoeken (Van onze correspondent in Washington) Gisteravond heeft Faubus, de gouverneur van Arkansas, zijn troepen terugge trokken van de middelbare school in Little Rock. Deze staatstroepen hadden negen negerkinderen verhinderd de school te bezoeken. Faubus gaf eerst toe. na dat het federaal gerechtshof hem had gelast de troepen terug te trekken. Rechter Ronald Davis, die in de gespannen situatie blijk heeft gegeven van grote moed en volharding, concludeerde op grond van getuigenverklaringen, dat er geen gevaar van verstoring van rust en orde bestond, toen Faubus besloot de school met staatstroepen te omringen. Faubus zelf was niet voor het hof verschenen. Zijn advocaten hebben eerst nog getracht rechter Davies niet competent te ver klaren, omdat hij niet onbevoordeeld was, doch deze vlieger ging niet op. Demonstratie in New York Faubus heeft thans dus gehoorzaamd aan het bevel van het federaal ge rechtshof. Hij raadde in een rede voor de televisie de negerkinderen niettemin aan, voorlopig de school niet te bezoe ken, doch te wachten tot de gemoede ren in Little Rock wat zijn bekoeld. Faubus zei, dat de rassenintegratie slechts kan slagen als het op -vreedzame wijze geschiedde, hetgeen betekende, dat een meerderheid van de bevolking zich ermee verenigt. Als de rassenintegratie met geweld zou worden opgelegd zou zulks onnoemelijk veel kwaad berokke nen. Berichten uit Little Rock wijzen er evenwel op. dat de negerkinderen maandag van hun recht gebruik zullen maken om de school te bezoeken. Ver moedelijk zal de burgemeester van Little Rock hen dan door de politie doen beschermen. Een honderdtal negers en Portorica- nen heeft gisteren voor het stadhuis in New York gedemonstreerd omdat vol gens hen hun kinderen onderwijs van mindere kwaliteit krijgen. Zij droegen borden met zich mee waarop de eis „on middellijke integratie" stond. Op de IBREESTP.I75>TEL.235571 Dit betekenr voor de uitbouw van de sociale zekerheid het volgende: 1. de indiening va nde algemene kin derbijslagwet kan binnenkort tege moet worden gezien, 2. aan de wetsontwerpen inzake een weduwen- en wezen voorziening en inzake herziening van de invalidi teitswet wordt met kracht gewerkt. Aan het eerste wetsontwerp wordt prioriteit verleend, 3. verwacht mag worden, dat nog dit jaar een nieuw ontwerp ziekenfonds wet aan de ziekenfondsraad om ad vies kan worden voorgelegd. Uitvoerig gaat de minister voorts in op de problemen, die verband houden met de emigratie. Hij komt echter tot de conclusie, dat er geen nieuwe ver schijnselen van zodanige aard optreden, dat zij een herziening van het emigra- tiebeleid zouden motiveren. Verder merkt de bewindsman op, dat op basis van een SER-advies in samen werking met het ministerie van Verkeer en Waterstaat met spoed een nieuw rij tijdenbesluit wordt, voorbereid en dat het vraagstuk van de nachtarbeid in broodbakkerijen momenteel nog bij de Sociaal Economische Raad in onderzoek is. Ook kan spoedig de totstandkoming van een meer bevredigende regeling van de financiering van de zeemansaorg worden verwacht. Finse componist Jean Sibelius overleden De wereldbekende Finse compo nist Jean Sibelius is gisteravond om kwart over negen in zijn landhuis „Ainola", even buiten Helsinki, ten gevolge van een hersenbloeding in de leeftijd van 91 jaar overleden. De nog immer vitale Sibelius maakte nog iedere dag een wande ling in de hem zo inspirerende bos sen en ging dan urenlang lezen, componeren en luisteren naar bui tenlandse uitzendingen van moder ne muziek. Voorts nam hij nog steeds regelmatig een sauna, een Fins stoombad. Op het tijdstip van Sibelius' over lijden, begon juist de Engelse diri gent Malcolm Sargent in het Con certgebouw te Helsinki met het diri geren van Sibelius' Vijfde Sympfonie Na de nieuwsberichten van gister avond om 11 uur over de zender Hil versum I is de componist herdacht met de uitvoering van een van Sibe lius' meest bekende werken, name lijk zijn beroemd symfonisch ge dicht „Finlandia"gespeeld door het Fïlharmonia Orkest onder leiding van Herbert von Karajan.. 9 Slot op pag. 2 Leeuwarder raad in verzet tegen regering Geen verhoging der topsalarissen De gemeenteraad van Leeuwarden heeft met slechts drie stemmen voor een voorstel ingevolge een rege ringsmaatregel van de meerderheid van het college tot wijziging van de jaarwedderegeling van secretarissen en ontvangers en tot het wijzigen van de bezoldigingsverordening 1948 ver worpen. De voorstanders twee wethouders en een lid van de K.V.P. vreesden bij afwijzing, dat Leeuwarden een leegte- scholen in New York bestaat geen ras senscheiding. Door de opeenhoping van negers en Portoricanen in bepaalde wij ken zijn er wel scholen, die vrijwel uit sluitend door kinderen van deze groe pen bezocht worden. Italiaanse wapens voor Tunesië Frankrijk heeft Italië stilzwijgend goedkeuring gegeven, wapens aan Tu nesië te leveren, aldus werd gisteren in officiële kringen te Parijs onthuld. Tunesië had Italië om wapens gevraagd voor de uitrusting van een bataljon. De Italiaanse regering had nog geen besluit genomen, maar overleg gepleegd met de Franse regering, die stilzwijgend had toegestemd. Frankrijk aarzelt met de leveranties van wapens aan Tunesië omdat het bevreesd is, dat deze in han den komen van de Algerijnen opstan delingen. De Algerijnse Nationale Beweging (MNA), een organisatie van Algerijnse verzetsstrijders, heeft in een te Parijs verspreid vlugschift aangedrongen op algemene verkiezingen in Algerije onder auspiciën van de Ver. Naties. Volgens de MNA moet er een grondwetgevende vergadering in Algerije gekozen wor den, die een regering zal benoemen, die met Frankrijk zal moeten onderhande len en de betrekkingen tusen beide lan den moet vastleggen. Voor gaskraakbetlrijl bijna 15 miljoen Rijke aardgasvoorraden in Zuid-Holland De aardgasvoorraden in de Neder landse bodem blijken aanmerkelijk om vangrijker dan aanvankelijk werd ver ondersteld. Met name in de provincie Zuid-Holland is men bij proefboringen tot de bevinding gekomen, dat de bo dem daar zeer rijke aardgaslagen bevat. Hierdoor is in overleg met de minister van Economische Zaken besloten, dat het gasbedrijf Centraal-Nederland de bouw van het in de Lage Weide te Utrecht te stichten gaskraakbedrijf in eigen hand neemt en afbouwt. Met de afbouw van de installatie, die onder gezamenlijk beheer zal komen van het gasbedrijf Centraal-Nederland en de op te richten N.V. Nationale Gasmaat schappij en waardoor een rationale gas uitwisseling tussen de verschillende gas- voorzieningsgebieden van ons land wordt bereikt, is een bedrag gemoeid van f. 14.720.000,—. De ministers van Economische Zaken en van Financien hebben zich bereid verklaard de bedragen, welke voor de bouw van de kraakgasinstallatie in de Lage Weide op de begroting van het Staatsgasbedrijf voor de jaren 1957 en 1958 zijn uitgetrokken, in de vorm van een lening aan het gasbedrijf Centraal- Nederland ter beschikking te stellen, voor zover die middelen niet reeds zijn gebruikt voor verplichtingen, die het staatsgasbedrijf heeft aangegaan voor de bouw van de installatie. Geslaagde raketproef in de Ver. Staten Van de Amerikaanse raketbasis bfj Cape Canaveral in Florida is gisteren een raket, vermoedelijk een „Thor", die een afstand van 2.400 km kan afleggen, ge lanceerd. De circa 20 meter lange sigaar- vormige raket steeg rechtstandig tot een hoogte van circa 30 km, daarna begon zij, nog steeds stijgend, een grote boog in oostelijke richting te beschrijven, tot zij uit het zicht verdween. De raket steeg eerst geluidloos op, een wit rookspoor achterlatend. Op grotere hoogte maakte zij een geluid als van een groep bommenwerpers. Als de raket inderdaad een „Thor" was, zou dit de vierde proef met dit type zijn, en de eerste die gelukte. De eerste twee keer was het succes twijfelachtig. De derde, eind augustus gelanceerd, raakte kort na het opstijgen uit de koers. De Amerikaanse generaal Thomas White vei-klaarde gisteren in Washing ton dat de Ver. Staten „in de nabije toekomst" zullen beschikken over een radarstelsel, dat een intercontinentale raket op een afstand van 4.800 km kan waarnemen. Hierdoor zullen de Ameri kaanse straaljagers voldoende tijd krij gen om op te stijgen en het naderende projectiel te onderscheppen, zo zei hij. eiland zal worden en dat het daardoor moeilijk zal vallen, goede krachten aan te trekken. De tegenstemmers 26 in getal wezen op de financieel ongunstige posi tie van de Friese hoofdstad en het on sociale element in het voorstel, omdat juist die groepen, die het hardst om salarisverhoging zitten te springen, niet aan bod komen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 1