Charlie Cliaplins nieuwste film
wekt helaas gemengde gevoelens
Spaanse staat stampt bij Avilès
enorm staalbedrijf uit de grond
Ondanks kostelijk vermaak is
er teveel toegegeven aan op
amusement belust publiek
VARIA
Project van zeshonderd miljoen dollar zal mei
Westerse technische hulp gaan verrijzen
Aantal inwoners in zes jaar tijd
verviervoudigd
ZATERDAo 21 SEPTEMBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Onze stadgenoot,
de heer F. van
Ommen, ornitho
loog, zond ons
bovenstaande in
derdaad bijzon
der fraaie opna
me van een grote
bonte specht voor
zijn nestholte. De
foto werd ge
maakt in de om
geving van Lei
den, waar deze
vogels broeden.
Een Koning in Ne tv York
(Van onze Londense correspondent, Am. D. Lissauer)
Chaplins nieuwste film „Een koning in New York", wekt helaas gemengde
gevoelens op. Er is natuurlijk weer de briljante clownerie, weliswaar vaak een
herhaling van vroegere grapjes, maar toch met een aantal kostelijke vondsten,
voortvloeiende uit nieuwe situaties. Maar Chaplin slaat de plank mis in zijn
galgenhumor over het McCarthy-isme in de Verenigde Staten, welke het slot
vormt van de film, die daardoor in een drukkende anti-climax eindigt. Het is
jammer, dat Chaplins nieuwste werk eigenlijk jaren te laat komt, want de
uitwassen van de Amerikaanse vervolgingshysterie behoren thans nagenoeg
tot het verleden. Het is ook te betreuren, dat een groot kunstenaar als
Chaplin niet alleen herhaaldelijk met goedkope middelen werkt om de mensen
te laten lachen, maar niet blijkt te kunnen uitstijgen boven zijn persoonlijke
rancune over hetgeen hij in de Verenigde Staten heeft ondervonden.
gespeeld door Dawn Addams, wordt hij
naar een diner gelokt, waar zijn gast
vrouw haar conversatie met de koning
tot diens verbijstering telkens door
advertentieslagzinnen onderbreekt. De
koning verneemt pas later tot zijn ont
zetting. dat de televisie-camera's op
een geheime plaats waren opgesteld,
zodat zijn voordracht uit Hamlet in
en uitgeleid wordt door tandpasta
reclame en over heel Amerika werd-
uitgezonden! Hij is verbolgen maar
bezwijkt voor Ann's charme. Als zijn
eerste minister er tenslotte met het
geld vandoor gaat. leent hij zich er
voor om voor 50.000 dollar een whis-
key-merk voor de televisie aan te prij
zen. Hij verheerlijkt het produkt, maar
als hij het voor het eerst proeft, trekt
hij een gezicht alsof hij vergiftigd is.
Dit resultaat is zo lachwekkend, dat
de firma besluit de uitzending van de
naar zijn keel grijpende en proestende
koning te laten doorgaan. Heel Ame
rika lacht. Koning Shadov is de groot
ste sensatie!
van de Commissie voor on-Amerikaan
se activiteit wordt er als het ware bij
de haren bijgesleept. De grappigheid,
waarmee dit gebeurt lijkt gewild, om
dat duidelijk voelbaar wordt, hoe
groot Chaplins bitterheid over de om
standigheden, waaronder hij Amerika
heeft verlaten, nog altijd is. Zo wei
gerde hij dinsdag bij aankomst in Lon
den Amerikaanse Journalisten te woord
te staan!
De scène in de lift, waar hij ver
ward raakt in een brandslang duurt
te lang en het met water wegspuiten
van het oomitè door de van commu
nisme betichte koning is een te flauwe
grap. Dan is het maar het beste voor
hemzelf en voor het bioscooppubliek,
dat Chaplin in zijn vliegtuig stapt om
de wijk te nemen naar Europa
Chaplins nieuwste werk, dat zwak
ker Is dan zijn vroegere persiflages, ls
naar onze mening een teleurstelling,
hoewel de film nog kostelijk vermaak
genoeg oplevert.
Wij vernamen nog dat de film niet
in Amerika zal worden vertoond. „Met
Amerika heb ik afgedaan", verklaar
de Chaplin.
Milton Weiss, directeur van de Ani(.
rikaanse „Animal Insurance Coi&
pany" heeft verklaard dat zijn maat.
schappij bereid is honden, en spe.,/
ciaal rashonden, te verzekeren, mil
er een „neusafdruk" van de diere:
wordt genomen.
Volgens Weiss is het nemen van egr
neusafdruk even noodzakelijk voq I
het identificeren van honden, ij
het nemen van vingerafdrukken voo
het bepalen van de identiteit vai
mensen.
Spreken niet zijn kracht
Chaplin kijkt teveel terug, zoals
ook in „Limelight", maar daar vond
het probleem van de tragedie van het
ouder worden van de grootste clown
van het filmdoek een in hoge mate
artistieke en logische oplossing, hoewel
het verhaal vaak stokte. De geschie
denis van „Een koning in New York"
vormt een beter aaneengesloten ge
heel. doch bevat veel minder werke
lijke filmkunst en teveel concessies aan
een op amusement belust publiek.
Vooral het slot is onbevredigend en de
daarin verwerkte kolder te grof. De
eindindruk is daarom, dat dit een
halfslachtige film is geworden. Men
verlaat de zaal bedrukt, ondanks het
uitbundige plezier over talrijke gro
teske scènes, omdat Chaplin in zijn
probleem bleef steken en er zich op
een hem onwaardige manier vanaf
maakt. Waren de commerciële invloe
den, die hij in de film zo dapper laakt,
hem zelf tenslotte te machtig? Berus
tend en met een glimlach zegt hij
tegen het jongetje Rupert Macabee
uitstekend vertolkt door zijin 12-jarig
zoontje Michael dat bij het ver
hoor heeft „doorgeslagen" en daar
door zijn ziel heeft verloren: „Laten
wij het beste hopen
Vernederende berusting
Chaplin blijft een genie, maar een
genie, dat tekort schoot door datgene,
wat op een verheven aanklacht leek.
te laten vastlopen in een vernederende
berusting.
Over het daverende, vaak holle
maar ook vitale Amerikaanse bestaan
heeft ook Chaplin nauwelijks iets
nieuws meer te zeggen. Revoluties zijn
van die kleine onaangenaamheden in
het leven van onze tijd, merkt Chap
lin in zijn openingszin op. De omwen
teling in Estrovia. welke de pacifisti
sche koning Shadov (Chaplin) zijn
troon doet verliezen, wordt ditmaal
teweeg gebracht door een menigte
goedgeklede burgers. De monarch ont
snapt met zijn geld en zijn premier
naar Amerika. Daar maakt Chaplin
met een Astrakan muts op het hoofd
en in colbert, leunende op zijn thans
niet meer doorbuigende wandelstokje
grimassen voor de fotografen. Hij ver
telt. dat hij is afgezet, omdat hij
atoomenergie voor vredelievende doel
einden had willen gebruiken en niet
voor bommen, zoals zijn ministers. Hij
is naar Amerika gekomen om met de
hulp van zijn atoomplannen een Uto
pia te verwezenlijken. Zijn lofrede
op de Amerikaanse democratie wordt
wrang doordat tegelijkertijd de amb
tenaren van de veiligheidsdienst zijn
vingerafdrukken afnemen. Zijn bewon
dering voor New York slaat om in af
keer door de herrie van het „rock and
roll" en de schietfilms. Zelfs in een
deftig restaurant kan hij geen rust
vinden.
Commerciële televisie
bespottelijk gemaakt
Dan komt de grote stunt: zijn per
siflage op de commerciële televisie.
Door een luchtige televisiedame Ann
Kay. gechargeerd doch voortreffelijk
Parodie op plastische
chirurgie
Een hoogtepunt van kolder is ook
Chaplins parodie op de plastische
chirurgie, als hij zich een ander ge
zicht laat aanmeten en in een situa
tie wordt gebracht, waarbij heel het
gezelschap, waarin hij verkeert tot
tranen toe lacht, doch hij strak V>or
zich moet blijven uitstaren om de
chirurgische ingreep niet in gevaar te
brengen! Dan maakt de vrolijkheid
plotseling plaats voor al te kunstma
tige ernst, doordat Chaplin zijn in
zichten over de politiek door het
vroegrijpe jongetje Rupert op kinder
lijke toon laat reciteren. De kwestie
Vulcanus aan de golf van Biscaje
(Van onze Brusselse correspondent in Spanje)
Avilès, september Generaal Franco heeft gisteren te Avilès
(aan de Golf van Biscaje) een enorm nieuw bedrijf, dat als een pad
destoel uit de grond is gerezen, in gebruik gesteld. De Spaanse staat
het Instituto Nacional de Industria (Nationaal Instituut voor de
Industrie) bouwde daar met Engelse, Amerikaanse, Duitse en
Zwitserse technische medewerking een groot staalbedrijf, een elek
trische centrale, cokesovens, een chemisch bedrijf, een kolenwasserij,
een eigen binnenhaven voor schepen tot tienduizend ton, plaatwalse-
rijen, een metaalverwerkend bedrijf enz. Als de eerste Engelse hoog
oven binnenkort dagelijks 1500 ton gietijzer gaat afleveren aan de
nog in opbouw zijnde staalfabriek, is de eerste stap gezet naar een
staalproduktie welke tegen 1965 de 2.5 miljoen ton ruw staal zal
bereiken. Dit is zoveel als de grootste staalfabrieken van de „Kolen-
en Staalgemeenschap" (K.S.G.).
Speciale training
voor topmensen
Het bedrijf strekt zich langs de baai
van Avilès uit over een lengte van
zeven kilometer en het beslaat 4,5 vier
kante kilometer. Momenteel zijn er
5000 arbeiders en technici tewerkge
steld. De totale personeelsbezetting zal
tot 6500 stijgen. Het Instituto Nacional
berekent de kosten van het bedrijf,
wanneer het op volle capaciteit werkt,
op 600 miljoen dollar, wat een enorm
bedrag is. Ofschoon veel onderdelen
van het bedrijf in Spanje konden
worden vervaardigd, zijn de meeste
machines en apparaten uit het buiten
land geïmporteerd. De grote elektrische
centrale van 100.000 kW is door de
Zwitsers gebouwd, de 60 cokesovens
werden door Duitsland geleverd. De
eerste hoogoven is van Engelse con
structie en de tweede wordt door een
groot Amerikaans bedrijf opgetrokken.
Frankrijk leverde transportbanden en
metaalconstructies. België 10.000 ton
betonstaal, terwijl de honderd inge
nieurs en specialisten voor de hoog
ovens een speciale training in de Ver
enigde Staten krijgen.
Avilès, waar talrijke steengroeven en
kleinere bedrijven zijn gevestigd. ,is
sedert 1951, toen het bedrijf (de „Em-
presa Nacional de Siderurgica" werd
opgericht) van 20.000 tot 80.000 inwo
ners uitgegroeid en een groot indus
triecentrum geworden.
Als een paddestoel
Het bedrijf van de „Empresa" geeft
de indruk van een enorme paddestoel,
opgegroeid midden in het overigens zo
rustige berglandschap van de provin
cie Asturia. De bedrijfsleider, senor
Salis en zyn technisch leider Hontoria.
Duitse en twee Belgische groepen ie
dustrieën vechten om de opdracht t<
de bouw van deze nieuwe fabriek. D
voorziening van het bedrijf met ijzer
ertsen is geen probleem. Op een 2ö
kilometer van Avilès liggen de gro:
Wagnermijnen, die momenteel cin
3 miljoen ton ertsen exporteren, te
wijl ook elders in Spanje grote voor
raden ijzererts aanwezig zyn. De b
len komen uit Asturië zelf. Zij bevjj
ten echter 35 procent as. Zy wordi
hier in een groot bedrijf gewassen
op de gewenste afmetingen gebroke
De cokes wordt geëxporteerd, maan
binnenkort natuurlijk in de eigen hooj
ovens terecht moeten komen. Du
Amerikaanse kolen moeten worden gt
importeerd. Deze kunnen uit de sch«
pen direct in de eigen binnenhave
van het bedrijf worden gelost.
Wat het bedrijf doe
Men krjjgt hier overal de wel z«
positieve indruk, dat de Spaanse ai
beider een hogere levensstandaai
wenst. Om het relatief lage loon
compenseren moeten de bedrijvi
allerlei sociale voordelen verstrekkt
Is het gemiddeld loon by Cmprei
slechts 78 peseta's of circa 5,2 guldi
per dag, de loonkosten voor het bt
dryf zijn bijkans het dubbele. Zo moe
ten alle werk- en feestdagen word)
betaald. De arbeiders worden dus w
voor de zondagen betaald en ontvai
J-JK
ma
Gezicht op de Spaanse staalstad Avilès
toonden ons het enorme complex, dat
nog zal worden aangevuld met een fa
briek voor ammoniaksulfaat. welke
aan de Spaanse landbouw 300.000 ton
meststoffen per Jaar gaat leveren. Een
gen met Kerstmis twee weken ext
loon. De verzorging in de klinieken
sanatoria is kosteloos en de fabrii1
bouwt een drieduizend huizen, wai
van de huur slechts 40 peseta's p
maand of iets meer dan drie guide
bedraagt. Het geeft allemaal de indn
van „Vadertje-staat-beschermt-ons".
Wellicht echter zal het groeiprocs s
der industrialisatie dit systeem spoe j
dig doorkruisen. In de tuinwijk
coöperatieve winkels, een eigen lage;1
school en een sportterrein. Zelfs
kerk werd door de fabriek gebouwd!
Geen goedkoopte-eilan
De Spanjaard schijnt overigens voor
lopig weinig tijd te hebben om zi(
voor speciale en ethische problemen!
interesseren. Hij moet hard werkenoi
er te komen, want de kosten van li
vensonderhoud liggen niet zoveel laf
dan in Nederland en onze indruk
dat de pryzen sedert vorig jaar n'
tenminste 20 procent zyn gestegen.!
de pensions en hotels bijvoorbeeld n
kent men. boven de 15 procent bed*
ning. thans een toeslag van 25 procet
terwijl in de septembermaand het toe
risme vrijwel is beëindigd. Een vó
ledig pension kost er nu 150 peseta
per dag of circa 11 gulden, waaruit i
direct blijkt, dat Spanje geen goei
koopte-eiland meer is. Vandaar ooi
dat er te Bilbao en elders wilde sta
kingen zijn gemeld staken is bij d
wet verboden terwijl het assorting
in de winkels, veel meer dan een jas
geleden, op luxe produkten is gerict
en de Spaanse steden door het getoe
ter van de scooters op Italiaanse st(
den gaan gelijken. Op het plattelan
is het beeld echter onveranderd, n*
het goede ezeltje en de ossen voord
ouderwetse karren.
Men heeft de indruk, dat Spanje eei
grote achterstand wil inhalen. De bur
geroorlog kostte één miljoen doden f'
van de tweede wereldoorlog hef'
Spanje niet kunnen profiteren. H'
volk is vriendelijk en ijverig, zó be
kommerd om zijn dagelijkse zorgen, dn
het vrjj hopeloos is een gesprek o«
de politiek te beginnen. Maar m
grote industriecomplexen als de En*
presa in Avilès voelt men duidelijk, d»
liet land een nieuwe koers volgt. W
hebben het gevoel, dat Spanje niet voor
Europa, en in de toekomst wellicht ooi
niet voor een geleidelijke terugkeer
naar meer vrijheid, is verloren.
