GRENSCORRECTIES IN RUNSTREEK 1 JULI 1959 EEN FEIT
ZelfstandigZwammerdam zal gaan verdwijnen
Definitief voorstel van Gedeputeerde Staten
ZWAMMERMMos
Het grootste voordeel voor
Bodegraven, Boskoop en Gouda
Na jarenlang nikken en wegen
96»te jaargang Dinsdag 3 september 1957 Derde blad no. 29230
ALPHEN
wam n er
IDAW
WAI>DiN\-
VEEnY
MOO^-
353ECUT
(Van een onzer
Er zijn belangrijke veranderingen op til in de
Rijnstreek! Reeds jaren lang is men bezig plan
nen te maken met betrekking tot grenswijzigin
gen, en deze plannen zijn nu in een eindstadium
gekomen. Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland
hebben aan de regering een volledig uitgewerkt
plan gezonden met een ontwerp voor een wet.
Zaterdag hebben de gemeentebesturen deze
plannen ontvangen.
Zoals te verwachten was zal Zwammerdam
geheel worden opgeheven als gemeente: het
grondgebied zal worden verdeeld tussen Alphen,
Bodegraven, Reeuwijk en Boskoop. Verder staan
er grenscorrecties op het programma waarbij de
Twintig gemeenten moeten zich voor
31 dec. 1957 beraden over vóór en tégen
De grenswijzigingen tussen Bodegraven en Zwammerdam dateren reeds van
ongeveer 40 jaar geleden, toen een daartoe strekkend verzoek van de gemeente
Bodegraven uitging. Zwammerdam heeft zich steeds verzet tegen het afstaan
van grondgebied, doch de ontwikkeling is niet tegen te houden en zo zal het
gemeentebestuur van Zwammerdam een opheffing van de gemeenten niet tegen
kunnen houden. Men heeft echter in zoverre succes geboekt, dat de kom van
de gemeente niet aan Bodegraven, doch aan Alphen zal komen. De voorgestelde
grenswijzigingen in het gebied tussen Gouda, Oudewater, Woerden en Boskoop
zullen o.m. tot gevolg hebben, dat delen van de gemeenten Waarder, Papekop,
Hekendorp en Lange Ruige Weide zullen worden samengevoegd tot een nieuwe
gemeente: Driebruggen.
omringende gemeenten. 2. De Rijnge
meenten Alphen, Zwammerdam. Bode
graven. benevens Reeuwijk, Boskoop en
Hazerswoude en 3. De streek tussen
Woerden, Oudewater, Reeuwijk en Bode
graven.
redacteuren)
gemeenten Alphen, Hazerswoude, Bodegraven,
Boskoop, Waddinxveen, Reeuwijk, Waarder,
Papekop, Hekendorp, Lange Ruige Weide, Gou
da, Rietveld, Woerden, Oudewater, Haastrecht,
Stolwijk, Gouderak, Moordrecht en Barwouts-
waarder zijn betrokken.
In het ontwerp van wet wordt als datum, waar
op de grenswijzigingen van kracht zullen worden,
1 juli 1959 genoemd. Met ingang van die datum -
de kans dat de plannen weer uitgesteld worden
of geheel van de baan raken moet vrijwel uitge
sloten worden geacht - zal de gemeente Zwam
merdam dus ophouden te bestaan.
Kom Zwammerdam
gaat naar Alphen
Tegelijk met het voorgestelde wets
ontwerp is een uitvoerige memorie van
toelichting gegeven, waarin nader wordt
uiteengezet welke veranderingen er zul
len plaats vinden en welke overwegingen
hebben gegolden bij het vaststellen van
de nieuwe grenzen. Het wetsontwerp
voorziet in de herziening van de ge
meentelijke indeling van het gebied tus
sen Gouda, Oudewater, Woerden en
Boskoop en hierbij zijn 20 gemeenten
betrokken. Men kan het gebied onder
scheiden in drie groepen: 1. Gouda met
NIEUWKOOP 7.i
NOORDEN 12
Wij willen Damme houën
Toen, nu al weer geruime tijd ge
leden. de kwestie van de opheffing
van Zwammerdam ook al aan de
orde was, werd er een volkslied voor
Zwammerdam geschreven, waarvan
wij hier het derde couplet weerge
ven:
't Zou toch een schande wezen
Als Damme ging te loor.
Daar is toch ons klein dorpje
Te mooi en aardig voor.
Wij blijven onafhank'lijk,
Wij blijven bij elkaar;
Want ieder onzer ls toch
Een echte DAMMENAAR.
Zonderling
Met betrekking tot Zwammerdam
merken Ged. Staten op, dat het grens-
verloop van deze gemeente zeer zon
derling is. De kom der gemeente be
hoort deels bestuurlijk tot Alphen,
terwijl naar de andere zijde de bebou
wing van Bodegraven doorloopt op het
grondgebied van Zwammerdam. De
bewoners van de landelijke gebieden
van Zwammerdam hebben vrijwel
geen contact met de kom der gemeen
te, en zijn voor een groot deel ge
oriënteerd op Bodegraven.
Voor officiële aangelegenheden, zoals
de burgerlijke stand moet men natuurlijk
een bezoek brengen aan het gemeente
huis van Zwammerdam, dat in de kom
van het dorp staat. Het gebied van
Oud-Bodegraven met omgeving zal, al
dus het voorstel, naar Bodegraven gaan;
het betreft hier een gebied van ca. 550
ha met 1270 bewoners. Niet alleen Bode
graven zal vergroot worden ten koste
van het gebied van Zwammerdam, ook
Reeuwijk krijgt er een stuk bij, n.l. het
gebied TempelOud-ReeuwijkOude
Weg, ter grootte van ca. 805 ha met 430
inwoners. Boskoopse ingezetenen zouden
hun bedrijven uit kunnen breiden in het
onder Zwammerdam ressorterende deel
De Wijk van de polder Reeuwijk, ter
grootte van 145 ha met 40 inwoners; dit
deel van Zwammerdam zal dan ook
naar Boskoop gaan.
ZWAMMERDAM 0.5" staat er
op de wegwijzer van de A.N.W.B.,
die wijst naar een zelfstandige ge
meente. De naam Zwammerdam zal
wel op de wegwijzers blijven staan,
maar de ware betekenis is dan toch
verdwenen; er zou ook ALPHEN-
Zwammerdam" kunnen staan.
Te kleine rest
Het gebied, dat Zwammerdam na deze j
wijzigingen zou resten 270 ha met
1030 inwoners moet te klein geacht
worden voor een zelfstandig bestaan.
Er valt dan ook niet te ontkomen aan
opheffing der gemeente, aldus merken
Ged. Staten op. Hierbij blijkt dus dat
de pogingen van Zwammerdam nieuw
grondgebied te krijgen ten koste van
enkele andere gemeenten op niets zijn
uitgelopen.
Alphen ef Bodegraven?
Wanneer men stelt, dat Zwammerdam
als zelfstandige gemeente wordt opge
heven, blyft nog de vraag aan welke
gemeente de kom van het dorp zal wor
den toegewezen. Ged. Staten zijn van
oordeel dat er argumenten zijn aan te
voeren dit deel van het dorp bij Alphen
te voegen, evengoed als voor toevoeging
aan Bodegraven. De wens van de inge
zetenen van Zwammerdam gaat echter
zeer sterk uit naar Alphen, hetgeen ge
zien de aard der gemeente en de geaard
heid der bevolking ook te begrijpen is.
Enkele jaren geleden werd onder de be
volking een enquête ingesteld, waaruit
bleek, dat 76% van de inwoners voor
toevoeging aan Alphen waren. Het was
overigens een vraag waarbij het er om
ging van twee kwaden het beste te kie
zen: de overgrote meerderheid van de
inwoners is voor het behoud van de ge
meente.
Wanneer Alphen op deze wijze zal zijn
uitgebreid kan er meteen een grenscor
rectie met Bodegraven plaats vinden.
Een klein gebied ten noorden van
Zwammerdam, en behorend tot Bode
graven zal bij Alphen gevoegd worden.
Het betreft hier een gebied ter grootte
van ongeveer 60 ha met 50 bewoners.
Alphen verliest' grond
Alphen wordt op deze wijze 330 ha
groter, terwijl het inwonertal met 1080
stijgt, maar hiermede zijn de grens
correcties voor deze gemeente nog niet
gereed. Het zal ook grondgebied moe
ten afstaan en wel aan Boskoop, dat
de polders Nesse, Rijneveld en Groe-
neweg, zover in Alphen gelegen, krijgt.
Alphen zal daardoor 465 ha met 570
inwoners verliezen aan Boskoop.
Boskoop wordt er beter van
Boskoop wordt ook op andere wijze
beter van de grenscorrecties. Het onder
Reeuwijk gelegen deel der polder Rijne
veld (Spoelwijk) met het noordelijk ge
deelte van de polder Middelburg zal ter
grootte van 195 ha met 130 inwoners
aan Boskoop komen. De grens zal dan
komen te liggen 35 meter benoorden de
Middenweg, waar zij zal samenvallen
met de grens tussen het sierteelt- en
veeteeltgebied. Een strookje ter grootte
van 8 ha met 70 bewoners, waarin het
bebouwde zuidelijke gedeelte van de
Oostzijderweg, zal van het grondgebied
van Hazerswoude worden genomen en bij
Boskoop worden gevoegd. Hiermede
wordt tevens bereikt, dat het onover
zichtelijke kruispunt van vier wegen,
t.w. Hogeveenseweg, Oostzijderweg, Zij-
deweg en Noordeinde onder één gemeen
te komt te liggen, n.l. Boskoop.
Bezwaren
Ongetwijfeld zullen er gemeenten zijn,
die bezwaren hebben tegen deze voor
stellen van Ged. Staten. De plannen,
die thans ter tafel liggen zijn gedeel
telijk niet nieuw, en reeds eerder be
handeld in de gemeenteraden der ver
schillende gemeenten. Wanneer men
de verslagen van de betreffende
raadsvergaderingen nogmaals leest,
blijkt dat iedere gemeente tegen het
afstaan van grondgebied is, (en uiter
aard niet tegen het ontvangen van
nieuw gebied!). Zwammerdam heeft
zich, zij het node, enigszins verzoend
met het denkbeeld als zelfstandige
gemeente te verdwijnen, doch dat wil
niet zeggen, dat men zich zonder meer
De gemeenten Boskoop en Gouda zijn de enige gemeenten,
die geen grondgebied behoeven af te staan, terwijl Hazers
woude, Waddinxveen, Stolwijk, Gouderak en Moordrecht uit
sluitend gebied moeten prijsgeven, zonder elders grond te
ontvangen.
Alphen krijgt 330 ha met 1080
inwoners en staat 465 ha met 570
inwoners af; verlies aan grondge
bied 135 ha; winst aan inwonertal
510.
Bodegraven krijgt 1298 ha met
2376 inwoners en staat 60 ha met
50 inwoners af; winst aan grond
gebied 1238 ha en aan inwoners
2326.
Hazerswoude verliest 8 ha met
70 inwoners en krijgt niets terug.
Waddinxveen verliest ruim 450
ha met 750 inwoners en krijgt
niets terug.
Boskoop krijgt 813 ha met 810
inwoners en staat niets af.
Reeuwijk krijgt ruim 850 ha met
550 inwoners en moet 626 ha met
1540 inwoners afstaan; winst aan
grondgebied 224 ha; verlies aan in
wonertal 990.
Moordrecht verliest 32 ha met
19 inwoners en krijgt er niets bij.
Gouderak verliest 64 ha met 286
inwoners, zonder compensatie te
krijgen.
Woerden wordt ongeveer 900 ha
groter en het inwonertal stijgt met
1058.
Gouda is met Bodegraven en
Boskoop het beste af, want het
krijgt 644 ha, waarop 2412 perso
nen wonen. Het hoeft niets af te
staan.
Stolwijk verliest 3 ha met 107
inwoners en krijgt er niets voor in
de plaats.
Haastrecht verliest 64 ha met
300 inwoners, doch krijgt ander
zijds 400 ha met 340 inwoners.
Winst aan grond: 336 ha; winst
aan inwoners 40.
Oudewater ontvangt een klein
gebied van de toekomstige ge
meente Driebruggen.
De gemeenten Zwammerdam,
Rietveld, Barwoutswaarder ver
liezen al hun grondgebied en hou
den op te bestaan. De gemeenten
Papekop, Hekendorp, Lange Ruige
Weide en Waarder raken grond
kwijt aan enkele omliggende ge
meenten en vormen samen de
nieuwe gemeente Driebruggen.
I
neer zal leggen bij de voorstellen van
Ged. Staten.
Dat de grens van Bodegraven komt te
liggen bij de Vetfabriek, die nog juist in
I Bodegraven zal komen te liggen, is een
onverteerbaar stuk van de Zwammer-
dammers. Men zal daar ongetwijfeld
vasthouden aan het oude plan, de grens
te laten lopen bij de Halfwegsebrug.
Bovendien zal in Zwammerdam vermoe-
I delijk weer de oude wens, een hulp-
i secretarie in te richten in het oude
raadhuis, ter tafel komen. Of deze pro
testen echter zullen helpen en of men
in Den Haag nu nog rekening zal willen
en kunnen houden met de wensen, staat
nog te bezien.
Voor 31 december zullen wij er wel
meer van horen, aangezien voor die
datum bezwaren en wensen ter kennis
van Ged. Staten moeten zijn gebracht.
Voor die datum zal dit stuk dus spelen
in de gemeenteraden van alle ge
meenten, die bij deze correcties zijn
betrokken.
Zelfstandige kerken
Wat betreft de opheffing van de ge
meente Zwammerdam kan nog opge
merkt worden dat het verenigingsleven
geen verandering zal ondergaan. De
kern van de gemeente zal een samen
leving apart blijven, zoals bijv. Aarlan-
derveen is, dat gemeentelijk deel van
Alphen uitmaakt. Kerkelijk zullen de
hervormde, gereformeerde en remon
strantse gemeenten zelfstandige kerken
blijven, evenals dat in Aarlanderveen het
geval is.
"RUN
NIEUW KOOV»
HAZSHS
Wout>6.
HAASTRECW
Verlies voor Waddinxveen
Gouda heeft in verband met zijn ont
wikkeling dringend behoefte aan uit
breiding van zijn grondgebied. Voor wat
de correctie van grenzen betreft zou
volstaan kunnen worden met kleine
stukjes van Reeuwijk en Moordrecht en
een strook van Waddinxveen onder de
polder Bloemendaal, alsmede de Stol-
wijkse exclave Stolwijkersluis, met enige
aangrenzende gebieden van de gemeen
ten Gouderak en Haastrecht. Men zou
op deze wijze goede grenzen krijgen, die
zoals uit de voorstellen blijkt overal
zoveel mogelijk natuurlijke grenzen vor
men, waarbij gebruik is gemaakt van
wegen of water.
Voor de ontwikkeling van Gouda is dit
echter niet voldoende en daarom stel
len Ged. Staten voor de gehele polder
Bloemendaal uit het Waddinxveense
grondgebied te nemen en bij Gouda
te voegen.
De nieuwe grens loopt dan tot aan
de Gouwe en langs de rijksweg Den
HaagUtrecht; de ontworpen grens
tussen deze twee gemeenten aan de
westzijde van de Gouwe volgt dan de
spoorbaan. Waddinxveen raakt hier
door 450 ha. met 630 inwoners kwijt
aan Gouda, dat bovendien verrijkt
wordt met 3 ha. en 107 bewoners van
de exclave Stolwijkersluis, 64 ha. met
286 personen van Gouderak en 64 ha.
met 300 bewoners van Haastrecht.
Reeuwijk zal de Tiendeweg en Wet
houder Venteweg met een strook grond
van 31 ha. en 1070 inwoners af moeten
staan aan Gouda. Dit gebied sluit, al
dus delen Ged. Staten mede, geheel aan
bij Gouda en vormt daarmede een lo
gisch geheel. Een bijna even groot stuk
grondgebied, t.w. 32 ha., krijgt Gouda
van Moordrecht; hierop wonen echter
slechts 19 personen.
Waddinxveen raakt niet alleen grond
gebied kwijt aan Gouda, doch ook aan
Reeuwijk. Het betreft hier een gebied
langs de Bodegraafse straatweg met 120
i bewoners, die meer op Reeuwijk dan op
I Gouda zijn georiënteerd. Reeuwijk zal
anderzijds een strook grond van 400 ha.
verliezen aan Haastrecht. Het betref
fende gebied, de polder Stein, heeft 340
bewoners.
9 Zie vervolg op pag. 2,
In bijgaande tekening zijn schets
matig de oude en de nieuwe ge
meentegrenzen in het centrale deel
van de Rijnstreek aangegeven. De
nieuwe grenzen zijn getekend als
een doorlopende, dwarsgestreepte
dikke lijn, evenals de thans bestaan
de grenzen die ook in de nieuwe
situatie gehandhaafd blijven.
De bestaande maar bij de wijzi
ging verdwijnende grenzen zijn als
stippellijnen getekend. De van „ge
zag" wijzigende gebieden zijn met
grijs aangeduid. Pijten geven aan.
van welke naar welke gemeente zij
worden overgeheveld. De geheel
nieuwe gemeente Driebruggen
(rechts onder op de tekening) Is
dubbel dik gekarteld aangegeven.
Terwille van de duidelijkheid van
de tekening zijn verkeerswegen,
waterwegen etc. zoveel mogelijk
weggelaten. Slechts zijn aangeduid
Rijn. Gouwe en Aarkanaal in dub
bele strakke lijnen en de Rijksweg
Utrecht-Den Haag in dubbele
streepjeslijnen.
