Onderhandelingen van Nederland
met West-Duitsland vastgelopen
De regering gelast onderzoek naar
uitlatingen tijdens tv-nitzending
f PRO-programma, dat door NTS
als nationaal
WEERBERICHT
Ned er-Saksen wil niets weten van wijziging
der grenzen in het ivater van de Dollart
Pas in oktober weer overleg?
Zjoekof zal Kroesjtsjef op zij
schuiven, voorspelt Morros
werd gebracht
96ste jaargang
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1957
No. 29ea«
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Benny
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f. 0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
Er is nog altijd niet veel schot gekomen in de onderhandelingen, die ons land
nu al sedert enige maanden met West-Duitsland voert en die afwisselend nu
eens op Nederlands en dan weer op Duits grondgebied worden gehouden. Ze
zijn zelfs in een impasse geraakt en het lijkt uitermate moeilijk ze voorlopig
met enige kans op een gunstig resultaat weer op gang te brengen.
De Nederlandse delegatie, waarvan mr. J. W. Beyen (met de titel van
„regeringscommissaris voor Duitse aangelegenheden") de leider is, heeft de
kwestie van de Nederlands-Duitse grens in het water van de Dollart als punt
één op het af te werken programma gezet en de heer Beyen verklaarde ons
een paar maanden geleden, dat dit punt eerst geheel dient te worden afgehan
deld, voordat men aan de overige kan beginnen.
Onder die overige punten neemt ook de aangelegenheid van de grenscorrec
ties van 1949 een vooral voor de Duitsers zeer belangrijke plaats in.
Dusseldorf blijft hameren op
het Eltense aambeeld
Nu doen zich de volgende merkwaar
dige verschijnselen voor:
dat de in Hannover zetelende regering
van het in het noorden gelegen West-
duitse bondsland Neder-Saksen absoluut
niet wenst dat de Nederlands-Duitse
grens dwars door het water van de Dol
lart ook maar iets meer naar het oosten
wordt verlegd (waardoor dit land een
klein stukje territorium zou verliezen);
dat de bewindhebbers van de ten zui
den van Neder-Saksen liggende deel
staat Noordrijnland-Westfalen, die in
Dusseldorf resideren, er voortdurend
opnieuw op hameren, dat de „gecorri
geerde" stukjes grond van Elten en van
Tudderen (die tezamen een oppervlakte
van maar ca. 70 vierkante kilometer met
een bevolking van ongeveer 10.000 zielen
omvatten) door de Nederlanders moeten
worden teruggegeven. De heren in Dus
seldorf eisen dat al sedert jaren, maar
sedert de Nederlands-Duitse besprekin
gen aan de gang zijn, leggen zij er nog
wat meer nadruk op.
Wy hebben gegronde redenen aan te
nemen, dat de Westduitse minister van
Buitenl. Zaken Von Brentano er veel
voor voelt de kwestie van de Dollart op
een voor Nederland gunstige en aan
vaardbare wijze op te lossen. Dat bleek
trouwens ook wel in het gesprek, dat hij
enkele dagen geleden heeft gevoerd met
de heer Beyen, die hoofdzakelijk naar
Bonn was overgekomen om persoonlijk
met Von Brentano van gedachten te
wisselen. Het is echter de Nedersaksi-
sche regering, die voortdurend roet in
het eten gooit.
Deze vreest namelyk nog altijd, dat
de Duitse (en Nedersaksische) haven
stad Emden eronder zou lyden, als de
Nederlanders hun Dollart-inpolderings-
plannen zouden verwezenlijken, hoewel
men van Nederlandse zyde de verzeke
ring heeft gegeven, dat de haven en de
vaargeul voor de schepen minstens even
bruikbaar zullen blijven als dat tot dus
ver het geval is geweest.
Gebonden handen
De minister-president van Neder-
Saksen Hellwege heeft dezer dagen
weer om te laten zien hoe belangrijk
men de kwestie in Hannover vindt
een brief aan Von Brentano gestuurd,
waarin hij het standpunt van zyn deel
staat-kabinet nog eens uiteenzet. Het
vraagstuk van de Dollart-grens moet
volgens de Hannoverse heren volkomen
onafhankelijk van de andere tussen
Nederland en de Bondsrepubliek han
gende vraagstukken worden behandeld.
De handen van de leden van de
Bondsregering in Bonn zijn op het ogen
blik gebonden. In verband met de voor
de deur staande algemene verkiezingen
van 15 september kan en wil men zich
niet al te zeer tegen de opvattingen en
de uitlatingen van de vooraanstaande
politieke figuren in de deelstaten ver
zetten.
Maar ook in de Bondsregering zelf
heerst verdeeldheid. De minister van
Verkeer, Seebohm (die zich wel meer
met aangelegenheden bemoeit, die niet
tot zijn ressort behoren) heeft kort ge
leden nog openlijk op een verkiezings
bijeenkomst in Gif horn (ten noorden
van Brunswijk, in Neder-Saksen) gezegd,
dat Nederland niet het recht heeft
aanspraken op een wijziging van de
grenslijn in de Dollart te maken. Hier
bij bedenke men, dat Seebohm, exponent
van de conservatieve Duitse partij
(evenals de Nedersaksische minister
president Hellwege), bij de komende
verkiezingen vooral op de stemmen van
kiezers in Neder-Saksen is aangewezen.
In juli heeft hij ook al van zich doen
spreken, toen men het erover had, dat
de nieuw aan te leggen autobahn tus
sen Oberhausen en de Nederlandse
grens bij Elten niet gereed zou komen,
voordat Nederland het lapje grond van
Elten aan Duitsland heeft teruggegeven.
De Nederlanas-Duitse onderhandelin
gen zijn nu dus vastgelopen. Ze zullen
pas na de verkiezingen van 15 septem
ber worden voortgezet. Wy menen te
kunnen aannemen, dat het, zoals de
zaken er thans voorstaan, nog wel
oktober zal worden, voordat de Neder
landse en de Westduitse delegaties
elkaar weer zullen ontmoeten.
In Haarlem hebben duizenden be
woners zaterdagavond een storm
achtig afscheid genomen van de
blauwe tram" tussen Amsterdam
en Zandvoort. Een beeld van de
menigte, die de laatste tram uitge
leide deed.
N.T.S. betreurt „volstrekt
onaanvaardbaar nationaal
programma"
Het dagelijks bestuur van de Ne
derlandse Televisiestichting betreurt
ten zeerste, dat onder zyn verant
woordelijkheid op 31 augustus 1957
een volstrekt onaanvaardbaar natio
naal programma is uitgezonden
Maatregelen zullen worden getrof
fen teneinde herhaling van dergelijke
fouten te voorkomen, zo deelt het
hoofd van de programmadienst N.T.S.
mede.
Verontwaardiging van kijkers
F 100.000 op
no. 15601
In de 536e Staatslotery, vierde klasse,
negende lyst is de prijs van f. 100.000.—
gevallen op no. 15601.
In Den Haag is van het nummer een
kwart lot verkocht aan een loterijclubje
van broodbezorgers van een Haagse
broodbakkerij. Verder werden een half
lot en vijf twintigjes verkocht aan onbe
kenden.
Het lot werd als volgt verkocht:
Serie A. collectrice mevr. A. de Lyer,
Kerkstraat 26, 's-HertogenboschSerie
B. mevr. G Deen, Merwedeplein 49 hs,
Amsterdam; Serie C. mevr. P. Prins
Snoek, Van Diesstraat 29 b, Rotterdam;
Serie D. mevr. M. VintgesVan Tilburg,
Frankenstraat 69, Den Haag; Serie E.
mevr. M. de Bordes—Compaan, Beuk-
weg 9, Hengelo; Serie F. de heer P. de
Nooy, Hilvertsweg 7, Hilversum.
Tijdelijk regen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk opklaringen, later weer
zwaar bewolkt met tijdelijk regen. Van
nacht iets kouder, overigens weinig ver
andering in temperatuur. Matige, tijde
lijk zwakke wind krimpend naar zuide
lijke richtingen. Later veranderlijke
wind. (Opgemaakt te 11.15 uur).
3 SEPTEMBER.
Zon op: 5.56 uur; onder: 19.25 uur.
Maan op: 16.17 uur; onder: 0.10 uur.
Dit nummer bestaat nit 12 pagina's.
Militaire dictatuur in de Sovjet-Unie
zou groot gevaar voor het Westen zijn
De huidige Russische minister van Defensie, maarschalk Zjoekof, zal binnen
acht maanden partyleider Kroesjtsjef opzy schuiven en een militaire dictatuur
onder zijn leiding vestigen, aldus heeft Boris Morros, filmproduktieleider en agent
van de Amerikaanse contra-spionage, voor een commissie van het Amerikaanse
Congres voorspeld.
Volgens Morros zyn de verschillende spionage-organisaties in de Sovjet-Unie
thans verenigd tot »en organisatie, waarvan alleen Zjoekof het hoofd is.
De mededelingen van Morros zyn zaterdag door de voorzitter van de Congres
commissie, Francis Walter, bekendgemaakt.
In een aparte verklaring zegt deze commissie, dat de ontevredenheid van het
Russische leger over het beleid van de voormalige premier Malenkof leidde tot
diens vervanging door Kroesjtsjef. Volgens de inlichtingen van de commissie zou
alleen maarschalk Konjef, de plaatsvervangende minister van Defensie, in staat
zyn zich tegenover maarschalk Zjoekof te stellen.
Walter zei, dat het aan de macht komen van de militairen in de Sovjet-Unie
een groot gevaar voor het Westen inhoudt. Hij ziet hierin een verklaring voor de
impasse waarin de ontwapeningsconferentie te Londen is geraakt.
De staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, mr. R. S.
A. Höppener heeft een onderzoek gelast naar bepaalde uilatingen, die zater
dagavond zijn gedaan in het nationale televisieprogramma, dat ter gelegen
heid van de verjaardag van H.K.H. Prinses Wilhelmina door de Nederlandse
Televisie Stichting werd uitgezonden. Er zijn in die uitzending dingen gezegd
en termen gebruikt, zo deelde de staatssecretaris mede, waartegen bij televisie
kijkers zo ernstige bezwaren gerezen, dat velen hunner zich met klachten tot het
ministerie hebben gewend. Het thans gelaste onderzoek zal moeten uitmaken,
welke uitlatingen precies zijn gebezigd en zodra dat is vastgesteld kan worden
uitgemaakt of de klachten gegrond zijn.
Dag, Koninginnedag
Het -programma, dat getiteld was
,£)ag Koninginnedag" was samenge
steld door Jan Vrijman en Joes
Odufré in opdracht van de televisie
sectie van de VPRO die ditmaal aan
de beurt was om het nationale pro
gramma voor te bereiden.
Aanvankelijk zou dit programma
door de VPRO onder eigen naam
worden uitgebracht, maar voor de
verjaardag van de Prinses wilde de
NTS een nationaal programma uit
zenden en daarom werd het bewuste
programma 't predicaat „Nationaal"
verleend.
Lifters beroofden 's nachts
automobilist
(Van onze Haagse redactie)
Een automobilist, die 's nachts in
Den Haag aan twee onbekende man
nen een lift gaf, heeft zyn behulp
zaamheid duur moeten bekopen. Hij
werd door twee lifters in zyn eigen
auto op de Valkenboslaan aangevallen
en beroofd. Ondanks een onmiddellijk
ingezette speuractie van de Haagse
politie bevinden de onverlaten zich
nog op vrije voeten. Het slachtoffer, dat
niet in Den Haag woont, was 's nachts
uitgegaan in de Haagse binnenstad.
Om één uur vroegen twee onbekende
mannen hem op Het Plein, te Den
Haag, te mogen meerijden in de rich
ting Fahrenheitstraat. De automobilist
moest namelijk naar de Valkenbos
laan, waar hij logeert.
Toen de automobilist zijn lifters op de
Valkenboslaan wilde laten uitstappen,
greep een van de twee mannen hem
plotseling van achteren bij de keel, in
een zogenaamde wurggreer De andere
onverlaat ontlastte het slachtoffer van
diens portefeuille, inhoudende een be
drag van f500.
Toen liepen de mannen weg, roepende:
,Hou je mond, anders krijg je een mes
tussen je ribben". De beroofde auto
mobilist reed onmiddellijk naar het
politiebureau aan de Archimedesstraat.
vanwaaruit direct een grote speuractie
op straat werd georganiseerd, echter
zonder enig succes.
Zaterdagmiddag was de trap
auto-renbaan in N oordwij k het to
neel van een felle internationale
strijd: jongens en meisjes tussen 5
en 16 jaar streden om de TV-wis-
selbeker. Na afloop werden de jon
ge coureurs die de lauweren oogst
ten op een echt winnaarspodium
gehuldigd. De Franse renner in
zakformaat Alain Jac. Berger mocht
op de hoogste trap plaats nemen,
tussen zijn Nederlandse collega's
Peter ühlenschlager en Wim Plug
die tweede en derde werden.
Er was gezegd, dat het een herden
kingsprogramma van een tijdperk be
trof. maar er werd niet verteld, dat stof
werd gebruikt, die moeilijkheden zou
kunnen veroorzaken. In kringen van
omroepsecties in men nu zeer teleur
gesteld en men acht dit een misbruik
van vertrouwen. Niettemin moet de NTS
de verantwoordelijkheid dragen, omdat
het als een eigen programma werd ge
lanceerd. Daar de NTS geen eigen pro-
duktie-staf heeft, wordt het verzorgen
van een nationaal programma bij toer
beurt door een aangesloten sectie ge
daan. Nog nimmer heeft dat aanleiding
gegeven tot moeilijkheden.
Men vermoedt in de kringen van in
siders, dat men in de regeringskringen
voornamelyk is gevallen over de strek
king van dit programma.
Gewraakt
Men noemde als gewraakte uitlatin
gen het volgende: in een interview ver
telde de heer K. ter Laan .oud-burge
meester van Zaandam, over de dagen
waarin zijn woning door oranje-klanten
geheel oranje werd geschilderd, omdat
hij als SDAP'er „rood" was.
De commentator zei daarover: „Tien
jaar later werd deze man door dezelfde
Koningin Wilhelmina benoemd tot
burgemeester van Zaandam: de eerste
„rode" burgemeester van ons land".
Verder kwam in een interview een
oud-koloniaal vertellen over ce strijd op
Lombok, waarin hij verklaarde: ,,dat
Holland immers de ping-ping van Indië
nodig had".
De grootste ergernis, aldus deze insi
ders, werd gewekt door het feit dat men
voor een officieel interview voor de te
levisie-camera een man uitnodigde die
destijds na de muiterij op „De Zeven
Provinciën" door de Nederlandse Justi
tie werd veroordeeld tot negen jaar ge
vangenisstraf. Deze man deed thans
verklaringen die officiële handelingen
van toen in een vreemd daglicht stel
den. onder andere, dat men op het ei
land „Onrust" gevangen was gezet, daar
door de behandeling sterk was verma
gerd. en kort voor de rechtzitting met
kip en ander lekker eten wat was bij -
gevoed om ..er niet zo erg uit te zien".
Namen noemen
Tevens werden in dit interview een
aantal personen volledig by de naam
genoemd, waarbij kwalificaties werden
gegeven als: „Die is in de oorlog fout
geweest", terwijl ook het werpen van de
bom op „De Zeven Provinciën" uitvoe
rig werd besproken.
"Dit interview werd afgenomen door de
de journalist Tom Pauka en zou niet in
het draaiboek van het programma zijn
opgenomen. De heer Pauka bevestigde
de opmerking van de man. dat de piloot
van het vliegtuig die de bom indertijd
heeft afgeworpen, later in een zenuwin
richting moest worden opgenomen. Vol
gens de hoge legerleiding zou de vlieger
opdracht hebben gehad de bom naast
het schip te gooien „maar de vlieger
heeft dit later ontkend, en gezegd, dat
hij wel degelijk opdracht had het schip
te raken. Hij heeft zich deze verdraai
ing van zijn opdracht zo aangetrokken
dat hy in een zenuwinrichting moest
worden opgenomen".
Dat dit alles behandeld werd in een
nationaal programma ter gelegenheid
van de verjaardag van Prinses Wilhel
mina worden deze programma-onderde
len en ook nog enige andere, als „Het
releveren van de rode revolutie van '18",
bijzonder pijnlijk en weinig smaakvol
geacht.
„Wy hebben een tydsbeeld willen ge
ven van de regering van Koningin Wil
helmina", deelde een VPRO-functiona
ris ons mede. „Daarin zijn nu niet al
leen maar mooie dingen gebeurd". Van
daag zal het bestuur van de NTS in ver
gadering by een komen in welke verga
dering deze uitzending onderwerp van
behandeling zal zyn.
Slot op pag. 2
Stuitend!
WAT zich in het televisieprogram
ma van zaterdagavond tijdens de
nationale uitzending heeft afge
speeld, kan men niet anders dan als on
begrijpelijk en meer dan ergerlijk be
stempelen. Het heeft terecht de diepe
verontwaardiging gewekt van talloze
kijkers.
Men heeft in verband met de verjaar
dag van Prinses Wilhelmina tijdens
interviews de wansmaak betoond oude
politieke en sociale tegenstellingen op wel
zeer eenzijdige wijze te belichten en als
klap op de vuurpijl het gebeurde met De
Zeven Provinciën in herinnering ge
bracht, waarbij een destijds tot negen
jaar veroordeelde muiter aan het woord
kwam en als een flinke kerel ten tonele
werd gevoerd.
Kortom: het was een programma
waarin het gebrek aan goede smaak veel
vuldig aan de orde kwam en waarin de
nationale gevoelens van ons volk op
ergerlijke wijze werden aangetast.
Hoe dit mogelijk is geweest en hoe men
mannen aan het woord heeft laten ko
men, die nu wel getoond hebben voor
een dergelijke programma-samenstelling
en reportage niet de minste geschiktheid
te bezitten, zal het onderzoek, dat de
Staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, mr. R. G. A. Höp
pener gelukkig onmiddellijk heeft gelast,
ongetwijfeld uitmaken.
Het zij voor het ogenblik voldoende,
deze uitzending als stuitend en pijnlijk
te signaleren en er onze afkeuring over
uit te spreken.
Dat dergelijke fouten in het vervolg nim
mer meer gemaakt zullen worden en de
televisieleiding beter haar taak moge
verstaan, namelijk aan wie zij de samen
stelling van nationale programma's dient
op te dragen, menen wij als eis te mogen
stellen.
OVERIGENS hebben de organisato
ren van deze uitzending ook op
ander terrein de plank niet weinig
misgeslagen! Zo werd een deel van de
eerste pagina van het Leidsch Dagblad
van 7 september 1880 getoond, waarop
onder de kop ,,'t Is maar een meisje",
een hoofdartikel werd gewyd aan de ge
boorte van Prinses Wilhelmina. In het
TV-commentaar werd aan dit beeld de
teleurstelling verbonden die in sommige
kringen blijkbaar gevoeld werd, dat geen
mannelijke afstammeling van het Oran
jehuis geboren was. Men heeft zich blijk
baar niet de moeite getroost de inhoud
van dit artikel te lezen en daardoor de
suggestie gewekt als zou ook het Leidsch
Dagblad tot de kring der teleurgestelden
behoren. In werkelijkheid nam dit hoofd
artikel juist stelling tegen een ongerecht
vaardigde teleurstelling, o.m. door een
opsomming van de vele vorstinnen, die
in de loop van slechts korte tijd vele
Europese landen en de Europese wereld
als geheel tijdens hun bewind grote
diensten hadden bewezen. Het enige be
zwaar dat in het hoofdartikel geopperd
werd was de kwestie van de Troonopvol
ging, doch enige tyd na de geboorte van
Prinses Wilhelmina werden wetswijzigin
gen aangebracht, waardoor Troonsopvol
ging ook in vrouwelijke lijn mogelyk
werd.
