Amerika neemt jegens de Syrische
crisis afwachtende houding aan
Vakverbonden protesteren tegen de
te royale huurverhoging nieuwbouw
WEERBERICHT
Londen beklaagt zich over de
radeloosheidvan Washington
- Gebrek aan Westerse eenheid
Men kan het huurpeil niet los
zien van loon- en prijspolitiek
Impassestemming, die woningbouw
bedreigde, thans wel overwonnen
WESTEN STELT VOOR: TWEE
JAAR GEEN KERNPROEVEN
Controle-eis blijft gehandhaafd
96ste jaargang
DONDERDAG 22 AUGUSTUS 1957
No. 29219
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: i J. W. Benny
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.750 per kwartaal; f.255 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
(Van onze correspondent in Washington)
De Verenigde Staten zullen een afwachtende houding aannemen
ten aanzien van de crisis in Syrië. Dit is gisteren duidelijk gebleken uit
de opmerkingen van president Eisenhower tijdens een persconferentie.
Hij zei, dat de ontwikkeling in dat land klaarblijkelijk een rookgordijn
is waarachter mensen met linkse sympathieën trachten hun macht op
te bouwen. Het is een goed bedekte poging of samenzwering om voor
de Sovjet-Unie de macht in het land over te nemen. Hij achtte op het
ogenblik overigens geen termen aanwezig, die een actie rechtvaardi
gen. De Verenigde Staten zijn tengevolge van de zeer strenge censuur
niet nauwkeurig op de hoogte hoe sterk de Russische indringing thans
is gevorderd: de ambassade mag niet alle inlichtingen verzenden, die
zij kan bemachtigen.
De indruk is, dat de Verenigde Staten zich voorlopig zullen ont
houden van alle drastische maatregelen, zoals demonstraties van de
Zesde Vloot, waarover in Londen geruchten de ronde deden, welke
echter in Washington werden ontkend.
Een gezamenlijke politiek had de leem
te kunnen vullen die de Eisenhower-
leer gelaten heeft, maar Frankrijk,
Amerika en Engeland zijn het niet eens
over de gedragslijn die gevolgd moet
worden. Gezaghebbende kringen in Lon
den hebben te kennen gegeven, dat de
tijd nu is aangebroken voor een com
promis. dat een eind maakt aan de be
staande misverstanden en ingegeven is
door de noodzaak van het ogenblik.
reid in ruil voor de van Soedan ontvan
gen produkten lndustrie-produkten en
uitrusting voor onderzoek te leveren.
Ook wil de Sovjet-Unie Soedanese des
kundigen opleiden.
(De in Soedan verbouwde katoen gaat
gewoonlijk naar Westeuropese landen,
maar het grootste deel van de oogst van
dit jaar is nog niet verkocht wegens de
hoge prijs).
De Sovjet-Unie zal Afghanistan
militair materieel ter waarde van 230
miljoen gulden leveren, aldus werd gis
teren van welingelichte zijde te Kaboel
vernomen. In ruil voor de wapens zal
Afghanistan grondstoffen leveren, zoals
katoen en wol en misschien ook aard
olie.
Afghanistan heeft in de Sovjet-Unie
vliegtuigen, vechtwagens. stukken ge
schut en voertuigen besteld. Een deel
is reeds geleverd. Hiertoe behoren o.m.
jachtvliegtuigen, die op het vliegveld
Nazare Sjarif zijn gestationeerd.
Dulles probeert het
met subtiele methode
De militaire voorzieningen van de
„Eisenhower-leer" zijn, aldus de
overheersende indruk in Washing
ton, niet van toepassing op de Syri
sche situatie, daar zij slechts be
trekking hebben op openlijke com
munistische agressie, maar niet op
een interne omwenteling. Wat zal de
volgende fase van de Syrische poli
tiek zijn: anti-Westerse neutraliteit
of openlijke collaboratie met de
Sovjet-Unie? Volgens bevoegde
waarnemers in Washington is het
nog te vroeg deze vraag te beant
woorden.
Intussen is de Amerikaanse diplo
matie begonnen met uitwisseling
van standpunten met andere - het
Westen gunstig gezinde - Arabische
landen. Washington hoopt klaarblij
kelijk, dat het door deze, meer sub
tiele methode mogelijk zal zijn Syrië
te isoleren van de andere Arabische
landen, ivaardoor de huidige ongun
stige situatie weer in betere banen
kan worden geleid.
Of deze poging zal slagen, hangt in
grote mate af van Egypte. Volgens
onofficiële berichten uit diplomatie
ke kringen te Washington is presi
dent Nasser verontrust over de laat
ste ontwikkeling in Syrië. „Flirten"
met Moskou kan naar zijn mening
door de beugel, maar een hartelijke
omhelzing zou naar zijn inzicht
blijkbaar te ver gaan
De Londense „Times" klaagde giste
ren in zijn hoofdartikel, dat de Ver.
Staten „opnieuw radeloos schijnen" en
niet weten wat gedaan moet worden om
het hoofd te bieden aan de ontwikkelin
gen in Syrië. Diplomaten in Londen zijn
eveneens teleurgesteld. De officiële
woordvoerders zeggen slechts dat de
kwestie bestudeerd wordt, maar de cri
sis in Syrië is even ernstig als de Suez-
crisis. want Syrië beheerst de olieleidin
gen uit Irak en de oostelijke flank van
de NAVO.
„In voorbije maanden heeft minister
Dulles als zijn mening verkondigd, dat
Syrië geen communistische vazalstaat is.
De heer Lincoln White, officieel woord
voerder van het State Department, ont
week een rechtstreeks antwoord op een
in dit verband gestelde vraag", schrijft
de „Times".
In diplomatieke kring te Londen is
men teleurgesteld over de kennelijke
ontoereikendheid van de Eisenhower-
leer. In Whitehall is men bovendien ge
neigd de ontwikkelingen toe te schrij
ven aan het ontbreken van een geza
menlijke politiek voor het Midden-
Oosten.
Terwijl de Britse ambassadeur Sir
Harold Gaccia in Washington gisteren
opnieuw met Dulles over Syrië confe
reerde, werd een conferentie voorbereid
van landen uit het Verdrag van Bag
dad. Deze organisatie, alsmede de
NAVO. zijn door de geslaagde Russi
sche infiltratie in de flank bloot geko
men aan een Russisch optreden, en er
heerst grote bezorgdheid over de met
één slag verloren gegane strategische
positie.
Zelfs wordt in sommige hoofdsteden
de vrees gekoesterd dat het Bagdad-
pact in levensgevaar is, en de als waar
nemer tot deze organisatie toegetreden
Amerikaanse regering zal zonder twijfel
aanwezig zijn wanneer Engelse. Turkse,
Perzische. Iraakse en Pakistaanse rege
ringsleiders en stafchefs bijeenkomen
voor de spoedbesprekingen die men
thans voorbereidt.
Rustig weer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vannacht en morgenochtend plaatse
lijk mist. overigens wisselende bewol-
kingen op de meeste plaatsen droog
weer. Aanvankelijk zwakke, later matige
naar zuidelijke richtingen draaiende
wind. Iets hogere middagtemperaturen.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
23 augustus
Zon op: 5.38 uur; onder: 19.50 uur.
Maan op: 2.59 uur; onder: 18.15 uur.
Hoogwater te Katwijk aan Ze' te 0.59
en 13.34 uur. Laagwater te 9.08 en
21.34 uur.
Dit nummer bestaat tüIt S pagina's.
Zoals in Praag.
De Ver. Staten hebben gisteren bij
Syrië een protest ingediend tegen de
plaatsing van een afdeling veiligheids
politie rondom de Amerikaanse ambas
sade in Damascus, van welk feit ook
president Eisenhower op zijn wekelijkse
persconferentie had gewaagd. Een rege
ringswoordvoerder zei, dat deze, omsin
geling van de vorige week stamde, toen
drie leden van de ambassadestaf uit het
land waren gezet. Het werk van de am
bassade werd er ernstig door belem
merd. Syrië had op het protest geant
woord met de mededeling dat de maat
regel diende ter bescherming van het
Amerikaanse personeel, maar de Ame
rikaanse zaakgelastigde in Damascus
heeft deze uitleg verworpen. De politie
fouilleerde Syrische ambassade-em-
ployé's voor zij het gebouw betraden en
ook moesten bezoekers van de ambassa
de zich legimiteren. De woordvoerder
vergeleek de situatie met vroegere
soortgelijke gebeurtenissen in Tsjecho-
Slowakije en andere landen.
De Libanon bezorgd
Libanese dagbladen schreven gisteren
naar aanleiding van een verzoek van de
Libanese regering aan het parlement
om speciale volmachten, dat de regering
zeer bezorgd is over de binnenlandse
toestand, in het bijzonder in verband
met de gebeurlenisen in Syrië.
Enkele controleposten aan de Syrische
grens ziin versterkt. Hoge officieren van
het leger en de politie voerden bespre
kingen met ministers.
De Sovjet-Unie heeft gisteren in een
nota aan de regering van Soedan
meegedeeld, dat zij bereid is Soedanese
produkten. zoals katoen, te kopen om het
land „te helpen zich te bevrijden van
imperialistische invloed". De handel
tussen beide landen dient, aldus de
Sovjetrussische nota. te worden gedre
ven ten voordele van de twee landen en
zonder politieke of militaire voorwaar
den. De Sovjet-Unie verklaarde zich be-
Waarschuwende brief aan Ministerraad
De drie Nederlandse vakverbonden, het NVV, de KAB en het
CNV achten de ontstemming, welke volgens hen alom in den lande
is ontstaan over de huurverhogingen van de nieuwe woningen, alles
zins gerechtvaardigd. Dit hebben de drie vakverbonden gisteren mede
gedeeld in een gezamenlijk schrijven aan de ministerraad. De Neder
landse vakbeweging deelt de ministerraad mede, dat de in tal van
gemeenten aan bewoners van nieuwbouw per 1 augustus jl. aangezegde
huurverhoging bij de betrokkenen grote beroering heeft gewekt.
de daarmee verbandhoudende looncom-
pensatie aan hun leden hebben gegeven,
steeds te goeder trouw van zijn uitge
gaan. dat van een betekenende verho
ging van de huren van andere dan in
artikel drie der huurwet genoemde wo
ningen geen sprake zou zijn.
De besturen achtten dit laatste ook
daarom vanzelfsprekend, omdat zij by
de besprekingen, welke in een vroeger
stadium met de regering hebben plaats
gehad over de looncompensatie in het
geheel niet de indruk hebben kunnen
krijgen, dat het voornemen bestond om
ook voor de onderwerpelijke woningen
op ruime schaal tot huurverhoging over
te gaan.
Steeds verkeerde
indruk gewekt!
De drie vakverbonden achten de
ontstemming verklaarbaar, omdat
de hier omtrent te hunner beschik
king staande gegevens de overtui
ging bevestigd hebben, dat de on
derhavige verhoging zowel wat de
percentages als het aantal der daar
bij betrokken woningen betreft, in
derdaad ver uitgaan boven hetgeen
voor de totstandkoming van de
huurwet van de zijde van de rege
ring in uitzicht was gesteld.
Er mocht immers, aldus de vakver
bonden volkomen te goeder trouw wor
den aangenomen, dat voor de andere dan
in artikel 3 der huurwet genoemde cate
gorieën woningen slechts op zeer be
perkte schaal en in geringe mate tot
huurverhoging zou worden overgegaan.
De vakverbonden merken hierbij op, dat
deze opvatting overigens stellig niet al
leen bij de betrokken huurders leefde,
maar uit de feiten is gebleken, dat ook
de gemeentebesturen en de woningbouw
verenigingen steeds dit standpunt heb
ben ingenomen.
Andere indruk
In het schrijven aan de ministerraad
zeggen de besturen van dc drie vakver
bonden, dat ook zij er by de voorlich
ting, die zij in de voorliggende maanden
met betrekking tot de huurverhoging en
Verwarring
De nadien by de mondelinge behan
deling van de huurwet in de Tweede
Kamer der Staten Generaal door de
minister van Sociale Zaken en Volksge
zondheid gemaakte opmerking, dat in
de voorgestelde looncompensatie voor de
huurders van nieuwe woningen een
stukje bestedingsverruiming gelegen
zou zijn, hebben zij voorts ook niet an
ders kunnen verstaan, dan dat de rege
ring er al evenzeer van uitging, dat ten
aanzien van het merendeel der wonin
gen, tot stand gekomen met rijksbijdra
gen, de huurverhoging niet of slechts
tot zeer geringe percentages zou gelden.
Daar komt bovendien nog bij. aldus
de drie vakverbonden, dat de in de cir
culaire van de minister van Volkshuis
vesting en Bouwnijverheid vervatte
richtlijnen blijkbaar door de gemeente
besturen op zeer uiteenlopende wyze
zijn geïnterpreteerd en derhalve een
verschillende toepassing hebben gevon
den.
Ook het feit, dat in een aantal geval
len door gemeentebesturen de indruk is
gewekt, dat deze huurverhogingen reeds
een definitief karakter zouden hebben,
terwyl de minister nadien in antwoord
op schriftelijke vragen van een lid der
Tweede Kamer heeft verklaard, dat deze
richtlijnen niet kunnen worden be
schouwd een wettelijk besluit te zijn,
heeft, aldus de drie vakverbonden, de
verwarring nog doen toenemen en de
reeds bestaande ontstemming en onze
kerheid over de aangezegde huurverho
gingen zo mogelijk nog vergroot.
Strikt noodzakelijk
De drie vakverbonden dringen er bij de
ministerraad met klem op aan te be
vorderen dat de onderhavige huurver
hogingen gelijk ook in de motie-Hel-
lema duidelijk is uitgesproken worden
beperkt tot hetgeen strikt noodzakelijk
is om de in bepaalde gevallen mogelijke
verstoring in de verhouding van de
huren van oude en nieuwe woningen te
voorkomen.
Gisterochtend is de veestapel
van de oude boerderij „De dank
baarheid" op Schiphol overgebracht
naar het op de luchthaven gebouw
de nieuwe modelbedrijf, dat op 29
augustus a.s. officieel in gebruik
cal worden genomen.
Op de foto ziet men de koeien op
weg naar hun nieuwe omgeving.
De vakverbonden hopen, dat het na
dere overleg, dat de minister van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid voorne
mens is te plegen met de desbetreffende
commissie uit de Tweede Kamer, de
mogelijkheid zal bieden om tot een be
vredigende oplossing van deze aange
legenheid te geraken.
In het schryven wordt er tenslotte op
gewezen, dat deze aangelegenheid niet
alleen facetten heeft, welke meer direct
het vraagstuk van de volkshuisvesting
raken. Zonder de betekenis daarvan
ook maar enigermate te willen verklei
nen, wijzen de drie vakverbonden de mi
nisterraad erop, dat het vraagstuk van
het Nederlandse huurpeil in het alge
meen en van de nieuwgebouwde wonin
gen in het bijzonder onmogelijk los kan
worden gezien van de loon- en prijspoli
tiek welke in de na-oorlogse jaren hier
te lande wordt gevoerd.
Honderden van Woerden's uil hel
gehele land zijn gisteren naar
Woerden gekomen om deel Ie
nemen aan de „Van Woerdendag".
De officiële opening vond plaats
door het oplaten van een zwerm
baltonnetjes op de Kaasmarkt,
waartoe de 88-jarige mevrouw van
Woerden uit Den Haag het sein gaf
door de marktklok te luiden.
Huizentekort nog steeds schrikbarend
Enkele provincies naderen het evenwicht
De Centrale Directie van de Volks
huisvesting en de Bouwnijverheid
komt in het thans verschenen jaar
verslag over 1956 tot de conclusie,
dat de impassestemming, die twee
jaar geleden de woningbouw ernstig
bedreigde, geheel is overwonnen, al
thans te zijn teruggedrongen. Het
landelijk ongecorrigeerd tekort van
258.000 woningen heeft, hoeveel zorg
het ook mag geven, niet opnieuw tot
een algemene stemming van moe
deloosheid geleid.
En toch, ondanks alle nieuwe ini
tiatieven op het gebied van de woning
bouw, het blijft voorlopig een gevecht
tegen een overmacht. Een krachtige
verhoging van de produktie zal nodig
zijn, wil het enorme tekort werkelijk
„binnen afzienbare tijd" worden ingelo
pen. Dit wordt wel heel duidelijk geïl
lustreerd door het feit, dat zelfs bij een
jaarproduktie van 68.000 woningen niet
meer dan 10.000 wordt ingelopen op dat
tekort van circa 258.000 woningen.
Uit de reeds bekende, maar in het
verslag nogmaals genoemde cijfers valt
eveneens te constateren, dat het tekort
Belangrijke concessie aan Rusland
(Van onze Londense correspondent)
De Westelijke mogendheden hebben gisteren een ernstige poging
gedaan om de ontwapeningsonderhandelingen in Londen uit de huidige
impasse te halen door Rusland een flinke stap tegemoet te treden. Zij
boden gistermiddag aan de kernproeven voor twee jaar op te schorten.
Tot op heden was het Westen niet genegen die proeven langer dan
tien maanden stop te zetten, terwijl de Sovjet-Unie aandrong op een
periode van twee a drie jaar.
derd zijn als tevoren. Wel is men de
Sovjet-Unie in de duur van de sta
king der kernproeven tegemoet ge
komen, maar niet in de kwestie of
deze voorwaardelijk of onvoorwaar
delijk moet zijn.
Immers. Sovjet-Rusland heeft van
het eerste begin een onvoorwaardelijke
stopzetting van de kernproeven geëist,
terwijl Amerika en de andere westelijke
mogendheden vasthouden aan bepaalde
voorwaarden, die in feite een controle
van het staken der proeven betekenen.
Het Westen wil genoemde concessies
alleen doen als, 1. de produktie van
kernwapens wordt stopgezet en 2. Rus
land akkoord gaat met de vorming van
luchtinspectiezones, zoals deze onlangs
tijdens de ontwapeningsconferentie be
sproken zyn. Deze voorwaarde houdt
een luchtinspectie in of van geheel
Amerika en de Sovjet-Unie of van het
Noordpoolgebied, tezamen met inspec
tie van een zone. die het grootste deel
van Europa en een groot deel van Rus
land omvat.
De Russische afgevaardigde naar de
besprekingen in de subcommissie der
Ver. Naties te Londen. Zorin, draalde
niet met een antwoord. Hij zei. dat zyn
land het aanbod tot stopzetten van
kernproeven alleen kan aanvaarden, in
dien het wordt losgemaakt van ge
noemde twee voorwaarden. Hij zal het
voorstel evenwel ter bestudering aan
zjjn regering voorleggen.
De door het Westen voorgestelde pe
riode van twee jaar zou in twee stadia
moeten verlopen. In het eerste jaar
dient een controlesysteem georganiseerd
te worden en pas ais gebleken is. dat dit
systeem in de praktijk bevredigend
werkt, zou besloten kunnen worden het
verbod tot het doen van kernproeven
met nog een jaar te verlengen.
Maar Zorin eist:
„onvoorwaardelijk"
Hoewel in diplomatieke kringen in
Londen het Westelijk voorstel als
een belangrijke concessie wordt be
schouwd en president Eisenhower in
Washington sprak van „een grote
stap in de richting van overeen
stemming inzake ontwapening"zijn
waarnemers in de Britse hoofdstad
van mening, dat de partijen eigen
lijk nog even ver van elkaar verwij-
in Noord-Holland. Zuid-Holland en
Utrecht nog slechts heel weinig is inge
lopen en nog altijd schrikbarend hoog
is. In Groningen. Friesland. Drente en
Zeeland echter was niet alleen de afne
ming van het tekort relatief belangrijk,
maar wordt zelfs het evenwichtniveau
snel benaderd. Wanneer alle cijfers be
kend zijn en geanalyseerd zal de vraag
in overweging genomen moeten worden
of het voor bepaalde gebieden geen
voorkeur zou verdienen over te gaan
naar normale toestanden als vrije huur-
bepaling en vrije vestiging.
Voorts wordt in het jaarverslag de
vinger gelegd op een ander soort pro
bleem n.l. dat van de stedebouwkundige
vormgeving. Dat dringt zich hoe langer
hoe meer op de voorgrond nu Neder
land in 12 jaar tijds zijn vooroorlogse
woningvoorraad met 25 procent heeft
uitgebreid. En indien dit bouwtempo
blijft gehandhaafd zal in een tijdsver
loop van zeven jaar nogmaals een der
gelijke uitbreiding plaats hebben. Dit
heeft grote consequenties opgeroepen
voor structuur en aanzicht van stad en
land. Zij vragen een architectonische
en een stedebouwkundige visie als nim
mer tevoren van architecten, stede
bouwkundigen en bestuurderen.
Commandant Zeemacht
Ned. Antillen
By K.B. is met ingang van 4 septem
ber 1957 tijdelijk bevorderd tot Comman
deur Hr. Ms. adjudant in buitengewone
dienst de kapitein-ter-zee H. A. W.
Goossens, voor de duur, dat hy zal zyn
belast met de functie van Commandant
der Zeemacht in de Ned. Antillen, als
mede voor de duur van de periode, gele
gen tussen hogergenoemde datum èn het
tijdstip van aanvaarding van bovenom
schreven functie.
