Hindemiths „Harmonie der Welt"
werd een grote teleurstelling
HALF EI
Muziek correspondeert vaak niet
met nat op het toneel gebeurt
Agenda
Met een enkel woord
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1957
RUIM een jaar geleden stelden wij,
naar aanleiding van de opstand in
Posen (Poznan), te dezer plaatse
de vraag of men zich wel zonder restric
tie verheugen kon over deze massale
uiting van verzet. Op het eerste gezicht
was er alleen maar reden voor erkente
lijkheid jegens de moedigen, die de
gevaren durfden trotseren, maar naar-
naast bestond het risico, dat de ortho
doxe Stalinisten de gelegenheid zouden
aangrijpen om te betogen: ziet ge nu
wel, zodra men het volk een vinger
geeft, wenst het de gehele hand. Geluk
kig is de ontwikkeling in Polen niet by
Poznan blijven staan: in oktober voltrok
zich een verandering, die de gematigde
communist en echt-Poolse nationalist
Gomoelka aan het bewind bracht en
sindsdien is er een golf van vernieuwing
over het land gegaan, kenmerkend voor
de gewijzigde koers. Men ademt vryer,
behoeft niet ieder woord op een goud
schaaltje te wegen uit vrees voor de
geheime politie en verheugt zich bovenal
over de grotere zelfstandigheid ten op
zichte van de Sovjet-Unie en haar
dictatoriale methoden.
UIT de recente stakingsactie van het
vervoerspersoneel te Lodz en de
wijze, waarop de overheid daar ter
plaatse is opgetreden, blijkt intussen, dat
anti-communisme nog geen democratie
is. Een groot aantal politie- en militie
mannen stond daar spoedig gereed om
de ontevreden arbeiders naar het werk
te jagen en ook het stellen van een
ultimatum aan de stakers maakte hier
in het Westen een vreemde indruk, waar
men immers gewend is, dat arbeidscon
flicten door onderling overleg uit de
weg worden geruimd en niet onder ge
wapende druk van handhavers der
openbare orde. Deze gang van zaken
heeft aangetoond, dat er nog een grote
kloof gaapt tussen de democratische
gewoonten en het in de persoon van
Gomoelka vertegenwoordigde verzet te
gen de misbruiken van zijn Stalinistische
voorgangers.
DWAAS zou het echter zyn de hui
dige Poolse premier al te zwaar te
vallen over de toegepaste midde
len. Men kan immers zonder overdrijving
zeggen, dat Gomoelka, sinds hij en zyn
geestverwanten erin slaagden in oktober
van het vorig jaar een soort „Titoïsti-
sche" onwenteling tot stand te brengen,
in feite met de rug tegen de muur staat
bij zijn pogingen om zijn land vrij te
houden van overwegende invloeden uit
Moskou. Als gematigd, „progressief"
communist staat hij voortdurend bloot
aan de kuiperijen van zyn Stalinistische
tegenstanders, van wie er nog steeds
een aantal op belangrijke posten ge
handhaafd moest worden. Dit laatste
om het Kremlin niet al te zeer te ont
stemmen en de broodnoodzakelyke
economische betrekkingen met de Sov
jet-Unie niet te vertroebelen. Een lang
durige staking zou Gomoelka's vijanden
een krachtig wapen in de hand hebben
gegeven ^n zijn positie, die niet over
matig soliede is, naar alle waarschijn
lijkheid hebben verzwakt.
IN dit geval gold dus: beter een half ei
dan een lege dop. In Polen liggen de
zaken dus zo, dat een (verre van
echt-democratische, maar toch ook niet
volbloed-communistische) figuur als
Gomoelka zyn land en volk naar een
nieuwe toekomst probeert te leiden,
waarbij hij voor de voeten gelopen wordt
door de uit hun vette banen gewipte
Stalinisten èndoor een deel van de
bevolking, die aanvankelijk in de wol
ken was met grotere vrijheid zonder
meer. maar nu toch langzamerhand óók
wel eens een wat beter belegde boterham
wenst. Deze combinatie van tegenstand,
waarmee de premier rekening dient te
houden, ziet er wèl wonderlijk uit: aan
de ene kant dus de groep, die, door haar
handlangersdiensten aan Moskou, in de
ogen der bevolking de communistische
terreur personifieerde, aan de andere
kant de vroegere slachtoffers van het
ongebreidelde Stalinisme, die in onvol
doende mate begrijpen, dat men de hel
niet van vandaag op morgen in een
hemel kan herscheppen
DAT Gomoelka voor een bijna onmo
gelijke taak staat, blykt wel uit de
grote tegenstellingen, welke er op
allerlei terreinen aangewezen kunnen
worden. Met weergaloze ijver hebben de
Polen zich na de oorlog, waarin hun
hoofdstad vrijwel geheel verwoest werd,
geworpen op de herbouw van Warschau,
symbool van het nationale bewustzijn.
Voor tachtig procent is de door de nazi's
met de grond gelijkgemaakte metropool
thans herrezen, een prestatie, well - die
van Rotterdam vele malen overtreft.
Intussen besteedt de gemiddelde Pool
tien. en in vele streken zelfs twintig
procent van zyn inkomen aan sterke
drank. Om het mateloze drinkgebruik
enigszins tegen te gaan heeft de over
heid bepaald, dat de wodka-winkels op
betaaldag gesloten dienen te zijn
Naast tomeloze vlyt een teugelloze be
hoefte veel ellende in de drank te ver
geten!
Kardinaal wyszynski, de
rooms-katholieke primaat van Po
len, heeft korte tijd geleden lang
durig in Rome vertoefd voor besprekin
gen in het Vaticaan. In de Sejm het
Poolse parlement is het de afgevaar
digden toegestaan vrijelijk kritiek te
oefenen en zelfs hun stem tegen 'n wets
ontwerp uit te brengen. Deze twee fei
ten tonen duidelijk aan hoezeer de ver
houdingen in weinige maanden veran
derd zijn. Maareen volk van 28
miljoen mensen kan nu eenmaal niet
eten van grotere godsdienstvrijheid en
meer kritiek in de Kamer. Het moet de
maag vullen en wil vaker dan eenmaal
in de vijf jaar een nieuw costuum of
een andere japon aanschaffen. Aanvan
kelijk verwachtte men. dat Gomoelka
niet alleen een betere verstandhouding
met de kerk en meer vrijheid voor het
parlement zou bewerkstelligen, maar, als
een soort tovenaar, op zeer korte ter
mijn óók betere economische omstandig
heden zou scheppen. Het volk ziet nu
wel in, dat dit laatste tyd vraagt, maar
lang niet iedereen heeft geduld genoeg
om te wachten
ZOLANG de overgrote meerderheid
zich con amore achter hem blijft
scharen, behoeft Gomoelka niet
veel te vrezen. Even diep als de haat
tegen de Duitsers is de afkeer tegen de
Sovjetrussische communisten geworteld.
Maar de Stalinisten hopen op het par
tijcongres in december a.s. toch weer
hun oude macht te herkrijgen en geen
middel schuwen zij om Gomoelka's aan
zien te ondermijnen. Wat Polen in deze
overgangsperiode hard nodig heeft, is
financiële steun uit het Westen. Geluk
kig is Amerika reeds met enige honder
den miljoenen dollars bijgesprongen,
maar de nood blijft groot. Het zou niet
verstandig zijn als het Westen hier een
goede kans verzuimde
Wereldpremière in Mïmchen
„BALDI 79" - de bette,
feilloze klapcamera voor
De BALDI 29 is het succes
van dit jaarl Het is een
klapcamera in het popu
laire 6x6 formaat. Gauthier
sluiter met B, tijden van 1/25
tot 1/200 sec.
Hoogwaardig BALDANAR
2.9 80 mm. objectief, ook
voor fotograferen bij slech
tere lichtverhoudingen. Dat
kan alleen BALDA: Duits
precisiewerk met volledige
precisi
fabrieksgarantie I
Vraag Uw hondelaar demonstratie en folders. Hij heeft BALDA camera sl
Zelden zal de eerste opvoering van een nieuwe moderne opera met
zóveel vertrouwen tegemoet zijn gezien als die van „Die Harmonie der
Welt" van Hindemith, en zelden zal de teleurstelling zó groot zijn
geweest. Na „Mathis der Maler" 1937 te Zürich ten doop gehou
den, toen Hindemith in Nazi-Duitsland voor „entartet" gold
waarin de historische wereld van Mathias Grünewald, de schilder van
het Isenheimer Altaar, tot dramatisch leven is gewekt, kon men grote
verwachtingen hebben van wat Hindemith ook als tekstdichter zou
weten te maken van de wereld van Johannes Kepler, de beroemde
astronoom (1571 1630), wiens tragische leven verbonden is geweest
met drie Habsburgse keizers, met Wallenstein en de verschrikkingen
van de dertigjarige oorlog, met Reformatie en Contrareformatie, met
Lutheranisme en Calvinisme, kortom met heel het tumultueuze
Centraal-Europa in de overgang van Renaissance naar Barock. En
inderdaad: het tekstboek van „Die Harmonie der Welt" is boeiend
genoeg om een aantrekkelijk muzikaal-dramatisch schouwspel te doen
verwachten, al lijkt het beschouwende element in monologen en samen
spraken zich soms al te ver van muzikale mogelijkheden te verwijderen.
Hindemith heeft een aantal episoden
uit het leven van Kepler, tezamen een
tijdsverloop van niet minder dan 28
jaren omvattende, gedramatiseerd in
vijf bedrijven die uit veertien taferelen
zijn opgebouwd, waarvan er sommige
zich gelijktijdig afspelen. Daarbij zijn
ook de voornaamste figuren uit zijn
omgeving tot leven gekomen: zijn moe
der, die zich met duivelskunsten inlaat
en in een heksenproces wordt verwik
keld, waarbij zij door haar oudste zoon
Christoph wordt beschuldigd, de kleine
Susanne, zyn dochtertje, dat weemoedige
herinnering aan zijn gestorven vrouw
by hem wekt, Wallenstein, die van
Kepler's astrologisch inzicht gebruik wil
maken om zijn eerzuchtige plannen te
volvoeren, keizer Rudolf II, die de ze
kerheid van zijn anthropocentrisch
wereldbeeld ondermijnd ziet door de
nieuwe theorieën van Kepler, en wat
hem chaos toeschijnt niet durft aan
vaarden. Pastor Hitzig, die hem op dog
matische gronden van het Avondmaal
uitsluit, als hij met zijn studenten ter
kerke gaat, Earon Starhemberg, wiens
pupil Susanne als enige het voor
I Kepler opneemt en later zijn tweede j
vrouw wordt, daar naast nog een aantal
vrijgevonden figuren, zoals Tansur, een
soort Mephisto, die als kermisjournalist
vlugschriften aan de man brengt over j
de heilloze gevolgen van de komeet van
1607, en die door Wallenstein als ronse-
laar en ceremoniemeester in dienst
wordt genomen, Ulrich Grüsser, Kepler's
leerling, voor wie alleen roem en wel- i
j stand tellen. En al deze figuren worden 1
i aan het slot van het werk in een grootse
allegorie verenigd als zon, maan. aarde, j
I Jupiter, Mars. Mercurius, Saturnus en i
i Venus, omgeven door de zich elliptisch
j voortbewegende tekens van de dieren- j
riem, waarbij Hindemith de essentie van j
Kepler's hoofdwerk, „Harmonice Mundi"
(1619) parafraseert in klare hoogge- I
I stemde taal.
Leestekst of speeltekst?
DIT alles laat zich, zoals gezegd,
voortreffelijk lezen. Doch reeds bij
de lectuur dringt zich de vraag op.
i in hoeverre de auteur er in geslaagd is,
aan deze bonte stof de vereiste drama- 1
I Scène uit „Die Harmonie der
Welt": Wallenstein (Richard
\Holm) en de ronselaar Tansur
(Marcel Cordes).
tische concentratie te geven.
Het is eigenlijk meer een historisch
platenboek dan een dramatische hande
ling, wat men te zien krijgt. omdat de
bindende kracht, die van Kepler zou
moeten uitgaan, volkomen ontbreekt.
Wy krijgen de geniale astronoom eigen
lijk alleen in negatieve situaties te zien,
door omstandigheden en mensen in zijn
werk en zijn streven belemmerd, zorge
lijk en angstig, niet opgewassen tegen
het leven, waarin hij de harmonie zoekt
die hy in de kosmos heeft ontdekt: ver
van huis eenzaam stervend moet hy tot
het besef komen: „Die grosse Harmonie,
das ist der Tod. Absterben ist, sie zu
bewirken, not. Im Leben hat sie keine
Statte", met als laatste woorden op de
lippen: „Vergeblich das wichtigste
Wort am End, das man als Wahrheit
tiefinnerst erkennt"
Maar bovenal gaat men er onder het
lezen aan twijfelen, of deze bespiege
lingen van politieke, religieuze, filoso
fische en arithmetische aard overrijke
tekst eigenlijk wel componeerbaar is,
of niet de in hoofdzaak intellectuele
en abstracte inhoud de muziek gro
tendeels buitensluit. Zeker, er worden
hier en daar affecten tot uitdrukking
gebracht, die zich door het medium
der muziek tot grotere intensiteit laten
brengen, zoals het kuise bruidslied van
Susanne en haar hulpeloze angst om
Kepler; maar deze elementen zijn
zeldzaam, en bovendien schiet Hinde
mith hier duidelijk aan dichterlijk ver
mogen te kort, waardoor de lezer in-
plaats van lyrische vervoering slechts
droge alledaagsheden krijgt voorgezet.
"Wel zyn er dramatische momenten in
de tekst, die zich tot visuële uitbeel
ding lenen, zoals het heksenproces,
waaraan Kepler op het laatste ogen
blik, als zyn moeder reeds bewusteloos
is, een einde weet te maken, of de
bijeenkomst van de katholieke keur
vorsten te Regensburg, die keizer
Ferdinand II dwingen, Wallenstein af
te zetten, maar ook dit zyn slechts
korte episoden, die men reeds lang
vergeten is alvorens de langdurige,
oratorium-achtige slotscène ten ein
de is.
De muziek
Dat Hindemith zich tot de gedach-
tenwereld van Kepler aangetrok
ken heeft gevoeld behoeft niemand
te verwonderen die zyn muziekthoreti-
sche leerboeken kent, waarin hij de
muzikale intervallen, afgeleid uit het
fenomeen der z.g. natuurtonen, op de
zelfde wiskunstige basis stelt als vlak
en cubus, en daarmee de hoorbare en
zichtbare wereld met elkaar vereenzel
vigt. een gedachtengang, die een dei-
grondslagen van de speculatieve filosofie
der Middeleeuwen is geweest en die ook
in latere eeuwen steeds weer de kunst
theoretici heeft geboeid. Het zou my
niet verwonderen, indien in de partituur
van „Die Harmonie der Welt" eenzelfde
i „getallenmystiek" werd ontdekt als in
1 de muziek van Bach. Dit zou dan de
innerlijke motivering moeten zijn van de
muzikale complicaties, waarin de tekst
letterlijk is verstikt, want van alles wat
in het libretto te lezen staat, is in de
praktijk van Je uitvoering vrijwel niets
te verstaan!
Hindemith blijkt als opera-componist
het elementaire theater-instinct te mis
sen, dat b.v. Mozart en Verdi, Wagner
I en Richard Strauss in de hoogste mate
hebben bezeten: te weten waar de dra-
matische situatie visueel duidelijk genoeg
is, dat de verstaanbaarheid van de tekst
an de muziek mag worden opgeofferd.
I Iedere opera-componist weet uit erva
ring, hoe weinig van een gezongen tekst
tot het publiek doordringt, en daarom
moet hy er steeds op bedacht zijn, dat
de handeling reeds uit haar uiterlijke
verschijningsvorm begrijpelijk dient te
zijn. Dat men van de „Prügelszene" in
Wagner's „Meistersinger" geen woord
kan verstaan, is zonder twyfel een be
zwaar, maar de onvoorbereide toeschou
wer behoeft er geen ogenblik aan te
twijfelen, dat daar een nachtelijke bu
renruzie aan de gang is. Indien echter
in „Die Harmonie der Welt" op een ge
geven ogenblik Kepler een Latijnse
dankhymne aan God zingt, terwijl zijn
dochtertje klaagt, dat haar vader met
zijn voor haar onbegrijpelijke astrono
mische uitlegging haar het mannetje in
de maan heeft ontnomen, en gelijktijdig
bovendien zijn vrouw en zijn moeder
twee tegenstrijdige By beheksten zingen,
dan- is dit ensemble niet alleen ook
onder de gunstigste acoustische omstan
digheden van het eerste tot het laatste
woord onverstaanbaar, maar de situatie
geeft de onvoorbereide toeschouwer ook
geen enkel aanknopingspunt om te kun
nen begrijpen, wat er nu eigenlijk aan
de hand is. Er komen in deze opera en
sembles voor, waar zelfs zes teksten
gelijktijdig worden gezongen, en dan
nog teksten die niet over enkelvoudige
affecten handelen (over liefde of haat,
angst, of hoop. vreugde of smart), maar
uit intellectuele beschouwingen bestaan,
waarvan geen woord kan worden gemist.
Daarbij komt dat Hindemith - in dit
werk nog meer dan elders - toont, bij
uitstek voor instrumenten te schrijven,
niet voor stemmen, wat trouwens reeds
uit zijn notatie blykt. Telkens krijgt
men het gevoel of de componist zijn te
zingen teksten achteraf heeft aangepast
bij reeds eerder gevonden typerend-in-
strumentale melodieën, thema's en mo
tieven. zó onvocaal doet vaak de dictie
aan. Bel canto komt in deze muziek dan
ook vrijwel niet voor; overheersend is
het recitatief (door Hindemith bij de
grote dialoog tussen Kepler en Wallen-
LEIDERDORP
Medische dienst De dienst wordt
it week-einde waargenomen door dok
ter E. J. Hoefman, Hoofdstraat 40, tel.
30070.
BINNENLAND
Gistermiddag is nabij de onbewaakte
overweg te Hulk (gemeente Berghout) een
29-Jarige mevrouw uit Hoorn door een
Ëasserende trein aangereden en gedood.
et slachtoffer had drie kinderen.
Bij K.b. is met Ingang van de dag.
waarop hij zijn ambt zal aanvaarden be
noemd tot gewoon hoogleraar in de fa
culteit der rechtsgeleerdheid aan de
Rijksuniversiteit te Utrecht, om onderwijs
te geven in de Nederlandse rechtsgeschie
denis: mr. J. Ph. de Monté Verloren, thans
belast met het geven van genoemd onder-
onderwijs.
In het Haags gemeentemuseum zal
de tentoonstelling „Scheppende jeugd"
van 21 augustus tot 2G september de
aandacht vragen voor teken- en schilder
werk van de opgroeiende jeugd uit 35
landen.
De 24-jarige ongehuwde schilder H.
Schepers uit Ulft, werkzaam aan een
transformator bij de Koninklijke DRU. is
gisterochtend in aanraking gekomen met
een hoogspanningskabel, waarop een span
ning van 10.000 volt stond. Hij was on-
mlddelijk dood
Gistermiddag is onder grote belang
stelling de nieuwe burgemeester van Til
burg. mr. C. J G. Becht ge'nstalleerdl
Provinciale politie, inspecteurs van
een verzekeringsinstantie en bouwkundi
gen van het aannemingsbedrijf zijn gis
teren een onderzoek begonnen naar het
ongeval te Dresden in Ontario (Canada),
waarbij zes Nederlandse bouwvakarbeiders
om het leven kwamen. Donderdag deelde
een functionaris van het bouwbedrijf mee,
dat enkele dagen voor de fatale instor
ting van de put een voorman had ge
klaagd. dat de stutten niet veilig waren.
De heer T. Elink Schuurman, de
nieuwe ambassadeur van Nederland in
Portugal, heeft gistermiddag zijn geloofs
brieven aangeboden aan de president van
de Portugese Republiek, generaal Cravei-
ro Lopez De heer Schuurman vertegen
woordigde Nederland reeds in Portugal
als buitengewoon gezant en gevolmach
tigd minister voordat het gezantschap,
in mei J.l. tot ambassade verheven werd.
Er is gisteravond brand uitgebroken
op de vijfde verdieping van het pakhuis
„De Vrede", staande aan het Barndegat
op de grens van Zaandam en Amsterdam.
De oorzaak van deze brand is onbekend.
Het vuur vond voedsel in ongeveer 2000
ton oud papier van een oud-papierhandel.
De brandweer was gisteravond laat nog
bezig met het blusslngswerk. Verwacht
mocht worden, dat de schade zich tot de
vijfde verdieping zal beperken. Het dak
van het pand is echter in vlammen op
gegaan. Het pakhuis is eigendom van de
gebrs. Gort uit Nieuw-Vennep.
i Bij K.b zijn voor het studiejaar 1957-
58 benoemd tot rector-magniflcus van de
Rijksuniversiteiten te Utrecht en Gro
ningen resp. prof. dr. L Seekles en prof.
dr. P. H. L. van Os.
BIJ herstelwerkzaamheden aan de
weg te Halerbrug, bij Beilen, sprong of
viel (dit is niet bekend) de 32-jarige ge
huwde H. E. Drent uit Wildervank giste
ren van een grlntstroolmachine. Tegelij
kertijd passeerde een zware trekker met
oplegger. Drent kwam onder de achter
wielen van deze wagen terecht. Het slacht
offer werd met zware verwondingen naar
het ziekenhuis te Assen vervoerd, waar
hij korte tijd na aankomst is overleden.
BUITENLAND
De regering te Washington heeft
gisteren de Russische regering een voor
stel gedaan tot uitwisseling van delega
ties van deskundigen op het gebied van
radio en televisie, bijv. in de loop van
september, ter voorbereiding van onder
handelingen voor een uitwisseling tussen
belde landen van niet-gecensureerde ra
dio- en televisieprogramma's. Dit voor
stel is vervat in een memorandum, dat
aan de Russische zaakgelastigde in Wash
ington. StrJganof. is overhandigd.
Lord Jowltt, die onder het Jongste
Labourbewind voorzitter van het Hoger
huis (Lord Chancellor) was. is in de af
gelopen nacht in zijn woning te Bury St.
Edmunds op 72-Jarlge leeftijd overleden.
India en Pakistan hebben de secre
taris-generaal der Ver. Naties, Ham
markies van Londonderry heeft een ver-
dering te verzoeken het punt ,,de apart
heidspolitiek der Zuidafrikaanse regering"
opnieuw in behandeling te nemen. Beide
landen hebben verklaard dat zij er, niet
in zijn geslaagd de Instemming der Zuid
afrikaanse regering te verkrijgen voor het
voeren van besprekingen over deze aan
gelegenheid.
Ter hoogte van Puerto Piazza aan de
kust van de Dominicaanse republiek is
gisteren een viermotorig toestel van de
Braziliaanse „Varig-Airlines" in zee ge
stort. Het toestel had geen passagiers aan
boord Het aantal bemanningsleden van
het vllegulg. een Super Consellation. be
droeg tien. Eén man wordt vermist.
De 77-Jarige grootmoeder van de
markies van London-deiry heeft een ver
klaring uitgegeven*, waarin zij de brief van
haar kleinzoon in „The New Statesman-
en de kritiek van Lord Altrincham „vul
gair. dwaas en kinderachtig" noemt.
Het wordt thans in kringen der Ver
enigde Naties zeker geacht dat de Alge
mene Vergadering 10 september as. in
buitengewone zitting bijeen zal komen ter
bespreking van het door de V.N.-commis
sie van vijf over Hongarije uitgebrachte
rapport. De twaalfde gewone zitting be
gint dan op 17 september a.s.
i Van ambtelijke zijde in Damascus
j is het bericht van Radio-Cairo tegenge-
j sproken, dat Syrische jagers donderdag
een Amerikaans passagiersvliegtuig boven
j Syrië tot landen hebben gedwongen. (De
camerauitrusting aan boord was in be-
I slag genomen. Het toestel had geen toe-
j stemming gehad voor een vlucht over
i Syrisch gebied). In Damascus is echter*
verklaard, dat donderdag geen Ameri-
kaans vliegtuig boven Syrië heeft gevlo-
l een zonder toestemming.
De Japanse premier. KlsjL. heeft gis-
j teren op een bijeenkomst van een Se-
I naatscommissie verklaard, dat Japan
„onder geen enkele voorwaarde" zal toe-
staan, dat zijn strijdkrachten met kern-
j wapens worden uitgerust Zijn regering
zal ook niet toestaan, dat de V.S. kern
wapens naar Japan overbrengen.
Een nieuw trelntype van de Londen-
se ondergrondse gemaakt van een lichte
aluminium alliage en met volledige rub
ber-ophanging zal volgende maand
proefritten met passagiers gaan maken op
de Plccadilly-lijn. Binnenkort zullen nog
1 wee treinstellen arriveren en de pro-
duktle-aflevering zal m 1959 beginnen,
als standaardvervanging van de oude ver
trouwde rode treinen De nieuwe onder
grondse heeft een zilveren kleur.
Hugh Galtskell, leider der Britse
Labourpartlj. die een bezoek aan Joego
slavië brengt, heeft gisteren op het eiland
Brioni in de Adriatische Zee een onder
houd met president Tito gehad. Tlto heeft
op Brioni zijn zomerverblijf.
Koning Leopold, die voorzitter van
een Belgische nationale commissie voor de
bestudering van de atoomwetenschap en
haar economische en sociale gevolgen is.
zal binnenkort een particulier bezoek aan
de V.S. brengen, aldus meldt het Witte
Huis te Washington Hij zal problemen
bestuderen welke verband houden met
vreedzaam gebruik der kernenergie.
On Cuba zijn achttien personen aan
gehouden op beschuldiging van het ver
vaardigen en plaatsen van bommen Het
zijn merendeels jonge mensen die van hun
ondrachtgever- drie tot vijf pesos ont
vingen voor elke geplaatste bom.
Het weerbureau in Kansas City meldt
dat de Verenigde Staten in de eerste helft
van dit Jaar door het recordaantal van
702 tornado's zijn getroffen, die aan 130
mensen het leven hebben gekost.
De verliezen van de Italiaanse be
volking in de tweede wereldoorlog bedra
gen 310.000 doden en 135 000 vermisten,
zo heeft het centrale instituut voor de
statltstiek in Rome bekendgemaakt. De
verliezen bij de strijdkrachten bedroegen
292.000 man. onder de burgerbevolking
vielen 153.000 doden en vermisten» van
wie 47.000 vrouwen.
ZATERDAG
Oud-Hortuszicht: Jongedierendag LPKV
ZONDAG
Hogewoerd 175: Wachttorenstudie Je
hova's Getuigen. 5.30 uur nam.
j Oud-Hor tuszicht: Jongedierendag LPKV
MAANDAG.
I Pieterskerk: Avondmuziek 8.30 u. nam.
Oegstgeest: Willem de Zwijgerkerk.
Baptisten Gemeente. Spr. de heer H.
Schouten jr. Onderwerp: „Alleen door het
Bloed". 8 uur nam.
Medusastraat 24: Opening Bedrijfstech-
nische School. 3 uur nam.
TENTOONSTELLINGEN
Rijksmuseum Geologie en Mineralogie
V. d. Werfpark 1) Tentoonstelling geolo
gie van Nederland Op werkdagen van 10
12 en 24 uur. Zon- en feestdagen 24
uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde: Ten
toonstelling „De mens In miniatuur; de
wereld van het poppenspel" (Tot 1 okt.)
Rijksmuseum voor Volkenkunde. Ten
toonstelling Japanse prenten. Op werk
dagen 105 uur. op zondag 15 uur.
(Tot 1 oktober)
De Lakenhal- „Tijdgenoten van Ver
ster". Werkd. 105 uur zondags 15 u..
donderdag bovendien 7.309.30 uur (20
Juli 23 september)
BIOSCOPEN
Luxor „Kitty in de grote wereld", a.l.
Werkdagen 2.30, 7 en 9.15 uur. Zondag:
2.30, 4.45. 7 en 9.15 uur.
Lido „Daar is de dokter", a.l. Werk
dagen: 2.30, 7 en 9.15 uur. Zondag: 2.30,
4.45, 7 en 9.15 uur.
Casino „Je komt er wel uit", 14 Jr.
Dagelijks 7 en 9.15 uur. „Trouwe kame
raden", a.l. Dagelijks 2.30 uur.
Rex „De onschuldige verrader". 14 Jr.
Werkdagen; 7.15 en 9.15 uur. Zondag:
4.45. 7.15 en 9 15 uur.
„A en C als waaghalzen", a.l. Dagelijks:
2.30 uur.
Donderdagcyclus „De twee wezen".
Trianon „Schwarzwaldmelodie", a.l.
Werkdagen 2.30. 7 en 9.15 uur. Zondag:
2.15. 4.30. 7 en 9.15 uur.
Zaterdag 17 augustus zijn geopend des
middags, 's avonds en 's nachts voor het
klaarmaken van spoedreceptenApotheek
Douza, Douzastraat 31. tel. 21313; Apo
theek Nieuwe Rijn, Nieuwe Rijn 18, tel.
20523: Apotheek Oegstgeest, Wilhelmlna-
park 8. Oegstgeest, tel. 26274.
Zondag 18 augustus is van 's morgens
8 uur tot 's avonds 12 uur alleen geopend:
Apotheek Nieuwe Rijn.
De zondagsdienst der huisartsen te Lel
den wordt van hedenmiddag 2 uur tot
maandagochtend 8 uur waargenomen door
de doktoren de Bruyne, Pieterse. Postel.
Teeuwen en Langezaal.
Te Oegstgeest door de doktoren F. W. N.
Hugenholtz (tel. 20390) en J. B. Hugen-
holtz (tel. 32277).
BI) geen gehoor OIJ Uw huisarts ol
specialist, bel op dokters telefoon 22222.
stein in het vierde bedrijf nadrukkelijk
als „Gesprach" aangeduid), wanneer
tenminste niet het orkest de melodische
leiding heeft, en zelfs dan kunnen de
zangstemmen zich zelden vrij ont
plooien, omdat ze overal door orkest
klanken worden achtervolgd. Dit geeft
aan het gehele werk een vermoeiende
onrust, deze orchestrale overladenheid.
die de vocalisten dwingt tot, voortdurend
forceren ten koste van de fijnere nuan
ces, die het volgen van de tekst boven
dien hadden kunnen vergemakkelijken.
Het ergste is echter, dat Hindemith's
muziek vaak in het geheel niet schijnt
te corresponderen met wat er op hét
toneel gebeurt. Zij is ook hier weer zó
vitaal en robuust, zó levendig en
agressief, dat zy met verbijsterende
naieviteit alle tragiek en melancholie
van de tekst wegspeelt. De aromanti-
sche muzikale instelling van Hinde
mith is wel heel moeilyk in overeen
stemming te brengen met de gevoels
sfeer die aan de handeling eigen is,
wanneer het om het menselijk lot en
niet om kosmische abstracties te doen
is. Deze muziek is weer op haar best
in de strenge vormen (thema met va
riaties, passacaglia, mars, polonaise),
in bewerkingen van authentieke ze
ven tiend'eeuwse melodieën (Kepler's
treurlied op zijn gestorven vrouw, het
krijgslied van de opstandige keurvors
ten); maar daartegenover staan tal
loze plaatsen, waar houtblazers opge
wekte unisono-motiefjes laten rond
huppelen en zich niet van hun stuk
laten brengen door barse snauwen van
het koper. - zonder enig begrijpelijk
verband met de dramatische situatie.
Het is een beklemmend gevoel, dat
hier een meester der muziek aan het
woord is, zoals er in onze tijd wellicht
geen tweede leeft (of het moest Stra-
winsky zijn), die zóveel onovertrefbare
vakmanschap, zóveel toegewijde ernst
heeft besteed aan een kunstwerk, dat
met volstrekte innnerljjke zekerheid
schijnt te zijn opgebouwd, dat de
mens bevrijding uit de angst voor het
aardse leven wil brengen, doch hem
in werkelijkheid slechts met dodelijke
verveling vervult!.
De opvoering
Aan de opvoering kan dit negatieve
resultaat slechts ten dele hebben gele
gen. Zeker, de vocale bezetting was
niet ideaal, en de vertolker van de
hoofdrol, de anders zo voortreffelijke
Josef Metternich, heeft (op de avond
van de première althans) zijn partij in
een volkomen ongenuanceerd forte ge
zongen. een fout waarin de meeste zan
gers vervielen, - wellicht gedwongen
door het alles overheersende orkest, dat
in de open orkestbak van het Prinz Re
genten Theater toch al luidruchtig
klinkt en dat zich onder de dirigerende
componist uiterst geanimeerd gedroeg.
Maar als geheel maakte het ensemble
van de Bayerische Staatsoper toch zeker
een voortreffelijke indruk, met, de alt,
Hertha Topper (Kepler's moeder) dit
maal als uitblinkster.
Buitengewoon g'eslaagd was de ensce
nering van Rudolf Hartman, die aan de
handeling zoveel mogelijk de spanning
gaf. welke de componist was schuldig
gebleven, en daarbij droegen de sugges
tieve decors van Helmut Jürgens zeer
veel bij. Zo is het in visueel opzicht
zeer zeker een modelvoorstelling gewor
den van een problematisch werk, waar
aan innerlijke grootheid niet. ontzegd
kan worden, doch dat mij alleen in de
herinnering zal blijven óm de visuële
indrukken, die het heeft verschaft, al
heeft de lectuur van de tekst mij Kep
ler's wereld nader gebracht dan mijn
schoolkennis reikte.
Het publiek, dat voor de aanvang
Hindemith met een stormachtige ova
tie had begroet, toonde zich na de
verschillende bedryyen steeds sterker
gedeprimeerd, en het slotapplaus had
dan ook iets kunstmatigs, alsof men
het zich met nadruk bewust wilde
maken, getuige te zijn geweest van
een „wereldpremière" waaraan de
naam van de grootst thans levende
Duitse componist verbonden was.
Prof. dr. EDUARD REESER
„Groene Draeck" op de
Zeeuwse wateren
„De Groene Draeck" het Jacht ran
Prinses Beatm, maakte sisteren een
tocht over de Zeeuwse wateren. Ook Ko
ningin Juliana heeft gedeeltelijk deze
tocht meegemaakt.
Te ongeveer kwart over acht meerde
men in de vluchthaven te Zijpe, waar
de Koningin van boord ging. In een ge
reedstaande auto werd daarna naar de
veerpont Krammer gereden en werd de
auto naar Anna Jacoba polder overge
zet. Prinses Beatrix bleef aan boord.
Het jacht is te ongeveer half negen weer
vertrokken.
WEERRAPPORTEN
(Van hedenmorgen 7 uur)
Stockholm
Dslo
Kopenhagen
Aberdeen
Londen
Amsterdam
Luxemburg
Parijs
Bordeaux
Grenoble
Nice
3erlljn
Frankfort
München
Zürich
Genève
Locarno
Wenen
Innsbruck
Rome
AJaccio
Mallorca
S B
jü 4,
ït
wind
m/s.
x 2
c -
C tc
1\
è3
c«
onbewolkt
n 2
23
0
zwaar bew.
windstil
20
0
mist
windstil
19
0
regen
windstil
16
1
geh. bew.
wzw 4
17
1
zwaar bew.
w 6
16
17
geh. bew.
w 5
13
13
zwaar bew.
wzw 2
14
0.6
half bew.
windstil
21
0
onbewolkt
windstil
20
0
half bew.
nnw 5
31
0
zwaar bew.
zzw 2
21
0
zwaar bew.
zw 5
15
0.5
zv/aar bew.
zw 5
17
1
zwaar bew.
zzo 1
17
1
onbewolkt
windstil
19
0
onbewolkt
o 4
25
0
licht bew.
w 8
20
1
zwaar bew.
windstil
15
6
onbewolkt
z 2
28
0
licht bew.
zw 1
20
0
geh. bew.
windstil
30
0
