Achter de Franse wandel en handel:
per jaar 10 miljard flessen wijn!
In economie en politiekvan cle wieg tot 't graf,
steeds fluistert de wijnrank zijn woordje mee
Van „ordinaire" tot champagne
Park Middellieim dankt bestaan
aan het bal van de burgemeestér
De grote liefde van Marianne (I)
(Van onze reisredacteur)
Savennières. In de koele ouderwetse kamer
van het wat vervallen kasteeltje Chamboureau
er stond nog een spinnewiel en een spinet en twee
vrouwen zaten er stil te handwerken zette
Michel Soulez voorzichtig de stoffige fles op de
notehouten tafel.
In zijn wijngaard, die langzaam naar de Loire
glooide, de mooiste en meest nutteloze rivier van
Europa, die met luie gratie langs zandbanken,
kastelen, kleine steden en zonnige dorpjes naar de
Atlantische Oceaan glijdt, had ik in hem mijn
eerste Franse „vigneron" welk een sierlijk
woord voor wijnboer ontmoet. Een blonde,
magere man, tegen de veertig, met seigneuraal
gemak zijn stoffige werkkleren. en zijn hoffelijk
heid dragend, een droge zwijgzaamheid met een
snelle glimlach bij onverwachte invallen. Maar
ook de lichte spanning van een man, die iedere
ochtend éérst naar het weer moet kijken: zon,
regen, wind, hagel, mist, vorst? Voor de man en
zijn wijn is ieder weer verkeerd, behalve het zon
nige. Men kan er echter niets aan veranderen. Zo
streken de handen van Soulez met berusting over
zijn wijnraken, de norse, zwarte, die de vorst van
1956 had gedood, de groene, onder wier bladeren
geen vruchten scholen, omdat de lentevorst er dit
jaar in gebeten had. „Vorig jaar een ramp", zei
Soulez. „Dit jaar een kleine oogst".
Hij haalde zijn schouders op: „In een goed jaar
kunnen we er wel van leven. De Euromarkt is
onze hoop". Hij zei het alsof het eigenlijk een
laatste hoop gold. Maar toen hij later die fles ont
kurkte, trokken zijn vermoeide schouders zich
weer recht. Want hier ging het immers om. Al het
werk, alle benauwde zorgen, de vele tegenslagen,
de weinige meevallers komen uit in één ding, voor
de wijnboer een schepping: zijn wijn.
In de stille kelder, ver van licht, vibratie, hitte en kou, rust de wijn uit van zijn onstui
mige geboorte en vormt zich tot rijpe meerderjarigheid.
Franse arbeider tot champagne by hei
grootst en feestelijkst moment of ge
degradeerd tot bedenkelijk animeuse,
de wijn begeleidt de Fransman van
wieg tot graf, bij geluk en verdriet, bij
arbeid en oorlog.
In cijfers
Overdreven? Dan voor U. nuchtere
Nederlander, de wyn in cijfers. Frank-
Als bleek goud vloeide de droge witte Anjou in het glas en toen ik proefde,
keek Soulez alsof mijn lekenoordeel een vonnis moest vellen. De wijn was ver
rukkelijk, maar was méér dan dat. Hij was het sprekend evenbeeld van de man,
die hem mee-geschapen had. Even blond, even licht: nerveus. Uit de fles, net
zo stoffig als de kleren van zijn „vigneron", kwam hij tevoorschijn zo recht als
een degen, zijn geur vol van dezelfde onverwachte glimlach en spitse invallen,
een boeiende enkeling, een karakter,een seigneur zonder overbodigheden als
Soulez zelf.
De verbazing over die erkenning is later op mijn reis bij de honderden wijnen,
die ik in de stilte van schemerige kelders of onder de geweldige zomerzon van
Frankrijk proefde, weggevallen. Want altijd lag in de wijn het karakter van de
streek en zijn wijnboeren.
Verrukkelijk, neen,
veel meer dan dat
De cognac is een goudzoeker, rijk
dommen pottend gelijk de knoestige,
zuinige Charentais. de Bordeaux heeft
de kalme lichtheid van het landschap
en het geduld van de perfectionisten
die er wonen, in de oceanen „vin or
dinaire" van de Midi breekt de enige
overvloed van een zonnige armoe los,
in de Beaujolais ligt het lachen, niet
diep maar zorgeloos, dat in die streek
bij zonsopgang begint en pas laat na
zonsondergang ophoudt. In de breed
geschouderde Bourgogne, die wat naar
de aarde még smaken, komt de gulle
potige Bourgondische boer naar voren,
voor wie kleinheid en kinderachtigheid
de grootste zonden zijn.
Aantrekkelijke
eigenschappen
Evenzeer vindt men in de flessen,
waarvan het etiket fraaier is dan de
wijn. de minder aantrekkelijke eigen
schappen van hun makers. Daar is de
vakbekwaam, „mondgerecht" gemaakte
Standaard-kwaliteit. confectiesmaak
voor confectiemens. uit op confectie-
geluk. Zijn „bestseller"-trekjes treden
ook aan de dag in echtgenote, secre
taresse, auto en kantoor-interieur van
de rijke handelaar, die hem fabriceert.
En soms is daar ook de zure minder
waardigheid van de geldjager, die er
gens in zijn donkere kelder zit te
knoeien met een produkt, dat toch al
tijd door de zon en de aarde en het
zweet van veel werk is gemaakt. Achter
dat fraai etiket schuilt een sujet, dat
tegelijk vervalser, oplichter en dief is.
Schenk mij uw wijn en ik zal zeggen
wie gij zijt: maker, kenner, domoor,
leider, slachtoffer, knoeier of eerlijk
man. Men zou in de verleiding komen
het Franse karakter te gaan lezen uit
Frankrijks miljarden flessen. Welk een
dag voor de aspirine-fabrikanten en
levensspecialisten. Gargantua zou het
kunnen.
Nochtans heeft men hem niet nodig
om vast te stellen, dat de wyn van
mede-beslissende betekenis is in het
karakter van Fransman en Frankrijk
en niet zomaar een aardigheidje of een
dagelijkse kleine luxe is. Want van
„Coup de Rouge" voor de dorst van de
rijk produceert jaarlijks zestig miljoen
hectoliter en Algerije schenkt daar nog
eens 18 miljoen hectoliter bij. Dat zijn
tien miljard flessen of 3500 flinke
zwembaden vol. Zestig miljoen hecto
liter lopen er door de Franse keelga
ten. de gemiddelde Fransman spen
deert 14 procent van zijn budget aan
wijn en gedistilleerd, en is daarmee
onbetwistbaar wereldkampioen alcohol
gebruiker. Per jaar drinkt iedere
Fransman, man of vrouw, van nul tot
honderd Jaar oud. 150 liter wijn. zo
zeggen de statistieken waarheidsge
trouw. Er zijn anderhalf miljoen wijn
boeren in Frankrijk, zij het dan dat
10 procent van hen 90 procent van de
produktie levert, de rest verbouwt voor
eigen gebruik en komt slechts in over
vloedige jaren de markt voor de ande
ren bederven. Maar er wordt in 63
Franse departementen wijn verbouwd
en de Franse politicus, die dat even
vergeet, kan terstond datgene gaan
doen. waar hy de meeste hekel aan
heeft: praten voor een lege zaal.
De wyn in de nationale economie?
HU is Frankrijks affaire nummer één!
Eén op iedere zeven Fransen betrekt
zijn inkomen direct of indirect, geheel
of gedeelteiyk, uit de wijn en haar ne
ven-industrie. Op handelsniveau gaat
er jaarlijks vijf miljard gulden om, de
staat vangt er één miljard van, 3,5
ER ZULLEN ongetwijfeld weinig
mensen te vinden zyn, die
niet overtuigd zijn van de be
langrijke rol, die kleine, zo op 't
oog min of meer toevallig lijkende
gebeurtenissen kunnen spelen in het
leven der mensen.
Zo kennen we kleine voorvallen
uit de geschiedenis, die hoe onbe
duidend zij op zichzelf beschouwd
ook waren, een lawine van gebeur
tenissen met zich mee brachten.
Denken we in dit verband maar
aan het oude gezegde: „Als de neus
van Cleopatra korter geweest zou
zijn, zou het aangezicht van de we
reld anders geworden zijn."
Ja dat kan, dat iets, wat bijkom
stig lijkt, onder zekere omstandig
heden, van zó groot belang bijkt te
WOORD
VAN
BEZINNING
niet in een opzienbarende gebeurte
nis, de wending lag van hun leven
naar de weg van een of andere
beroemdheid, maar dat zij het keer
punt van hun leven zagen in een
voorval of besluit, waarvan de reik
wijdte hen op dat ogenblik nog
niet bekend was. Later zagen zij
hierin de sleutel tot het verstaan
van hun gehele levensloop.
Hoe weet ook niet ieder mens, die
zijn, dat het aan de geschiedenis
van gehele volkeren een wending
weet te geven.
In de 17de eeuw werd de wereld
geschokt door het optreden van
Cromwell. Het luidde een revolutie
in: Het Engelse Koningshuis was
verloren. Het geslacht van Cromwell
leek voor altijd machtig te zijn.
Maar een kleine afwijking in de
ingewanden maakte hem ziek en
veroorzaakte zijn dood. En ziedaar:
zyn familie vernederd en de dy
nastie hersteld in haar waardigheid.
Ook uit de levensbeschrijving van
andere grote mannen blykt die
macht van het kleine. Gevraagd
wat de oorzaak was dat hun leven
in een bepaalde richting werd ge
stuwd antwoordden zij dikwijls, dat
Wijnreis
Meestentüds zyn het span
nende politieke verwikkelingen,
revoluties of gewapende con
flicten in het buitenland, die de
reportages van onze reisredac
teur gelden. Vandaag snijdt hy
(lees: ontkurkt hij) een goed
moediger onderwerp aan: Frank
rijk en zyn wyn. Goedmoediger,
maar daarom ook minder be
langwekkend? Wij geloven het
niet. Als een rode (en soms een
witte) draad loopt de wijn door
de geschiedenis van de Europese
civilisatie, wier kraamkamer im
mers in de zonnige gebieden om
de Middellandse Zee te vinden
was, toen en nu wijnstreken bij
uitstek. Het is nu bovendien
vakantietyd. En ook daarom
nodigt onze reisredacteur u uit
voor een tocht door Frankryks
wijngaarden: de Vallei van de
Loire, de door de zon geschroei
de Charente, het arme paradijs
van de Midi, de verweerde mo
numenten van het verleden in
het Rhónedal, de royale Bour
gogne, het land van de schui
mende champagne. Hy vertelt
u in zijn serie artikelen niet al
leen over de wijn zelf, van de
„ordinaire" uit het zuiden tot
de „hoge fles" van de Medoc of
de Cote de Nuits, maar even
zeer over dekwestie van het
alcoholisme en de enorme poli
tieke en economische proble
men, die met de wynbouw ver
knoopt zijn.
De lach van de Beaujolais: zo de wijn is, zijn x'n boeren
procent van de Franse export bestaat
uit wyn en gedistilleerd, van de 560
miljoen gulden aan deviezen komt 2/3
uit de dollar- en sterling-zones. Wyn
en gedistilleerd staan bovenaan de
ranglijst van Frankryks exportproduk-
ten.
Politieke hoofdpijn
In een land, waar groepsbelangen
zich gaarne in de landspolitiek men
gen, schept de wijn ook politieke hoofd
pijn. In 1907, toen er grote wijnover
schotten waren, stonden de boeren in
de Midi op, die geen voldoende mini
mumprijzen meer kregen, en er vielen
vele doden. Enkele jaren geleden, toen
hetzelfde verschijnsel zich voordeed
bleef de Franse regering verlegen dra
len voor de barricades van de razende
boeren in het zuiden. Mendès-France
werd mede beentje gelicht door de
machtige kongsi's van de fabrikanten
van aperitief en gedistilleerd. Inmid
dels zijn vorst en ziektes, plus premies
voor „arrachages", het ontwortelen van
slechte wijngaarden en de verbouw van
andere produkten, het overschotpro
bleem op komen lossen. Dit jaar zal
slechts 2 miljoen hectoliter de pijnlyke
weg van zondoorstoofde druif via wyn.
alcohol en benzine tot uitlaatgas af
moeten leggen.
De wijn speelde mee in de Franse
overwegingen om tot de Euromarkt toe
te treden; de klassewijn-gebieden wil
den wel, die van de „ordinaire" vrezen
de concurrentie van de goedkope Ita
liaanse wynen. En de boeren in de
Midi hopen in stilte, dat Algerije teloor
mag gaan. Die mededinger met zyn
18 miljoen hectoliter kunnen zy missen
als kiespyn
A propos, de Euromarkt zou de wyn-
prijs in Nederland met een zeventig
cent per fles kunnen verlagen. Reden
voor U, waarde metgezel, om op onze
„Tour vinicole de France" met meer
dan louter academische belangstelling
rond te kyken.
op zijn leven terugziet van die
ogenblikken, die in al hun gewoon
heid toch bepalend waren voor zijn
verdere weg. Dat kan zijn een ont
moeting met een ander mens, een
punt in ons leven, dat wy beleefden
als duizenden anderen, maar waar
het begin lag van een ontwikkeling
in ons verdere bestaan, en dat
daarom zich niet meer weg laat
denken. Zo zien we achteraf de
macht van het kleine. Uit het ver
leden zullen wij echter leren voor
het heden:
Als gewone dingen later blijken
van grote invloed en gewicht voor
ons geweest te zyn, hoe zorgzaam
hebben wij dan niet om te gaan
met het heden en de kleine dingen
waar elke dag vol van is!
Of wy dat altyd doen? Wij ont
vluchten vaak het heden. Wy mis
kennen de waarde ervan, gaan voor
bij aan de mogelijkheden, die het
In zich heeft. Onze aandacht gaat
meer naar het ongewone, het
grootse. Wy jagen naar avontuur,
een leven met verrassende wendin
gen, terwijl het eigenlijke avontuur
van ons bestaan, door ons niet er
kend en niet opgemerkt, zich onder
onze ogen voltrekt!
Evenwel is dat onze roeping: Te
leven het leven, dat God ons heeft
toevertrouwd en te geloven, dat Hij
dit kleine leven wil gebruiken om
de macht van Zyn Rijk te open
baren.
Is er bij ons de bereidheid Hem
zo te dienen, niet in het grote en
heroïsche, wat wij zouden willen,
maar zoals Hij het wil, in ons be
staan van elke dag?
Dan wordt de vraag: Wat heeft
een ander mens aan ons gehad?
Zoals een ontmoeting met iemand
in het verleden van ons leven, voor
ons misschien beslissend werd, zal
ook onze ontmoeting met anderen,
beslissend voor hen kunnen zijn, ten
goede of ten kwade. Die wetenschap
zal ons behoedzaam maken. Welk
een macht hebben wij misschien
uitgeoefend met ons woord! Een
enkel woord kan immers een wereld
ontsluiten, verwachtingen wekken.
Maar evengoed kan één woord by
een ander een wereld in duigen
doen vallen. Onze verantwoordelijk
heid is daarom getrouw te zyn in
het beheren van het kleine, dat ons
gegeven.
E. G. BOESENKOOL,
Herv. Predikant Aarlanderveen.
Fraai kunstcentrum bij Antwerpen
Iedere twee jaar ivordt daar belangrijke
expositie van beeldhouwwerken gehouden
(Van onze Brusselse correspondent)
Niet ver van de grote autosnelweg BrusselBoomAntwerpen ligt het byzon-
der mooie park Middelheim, dat aan de stad Antwerpen toebehoort. Daar wordt
thans iedere twee jaar een grote tentoonstelling van beeldhouwwerken georga
niseerd. De vierde biennale, welke er momenteel wordt gehouden, is geheel
gewijd aan de beeldhouwkunst van Centraal-Europa. Duitsland is er vertegen
woordigd met 156 beeldhouwwerken, Zwitserland met 37 en Oostenrijk met 31.
Deze openluchttentoonstelling met de fraaie, hoge bomen als ideale achtergrond,
geeft een algemeen beeld van de voornaamste Duitssprekende beeldhouwers
van de vorige eeuw tot op heden. De burgemeester van Antwerpen, dr. Lode
Craeybeckx, spant zich byzonder in voor de ontwikkeling van dit kunstcentrum.
Hij zorgt er namelyk voor, dat de opbrengst van het grote „bal van de burge
meester", een evenement in het mondaine winterseizoen van de Antwerpse
society, wordt besteed voor de aankoop van beeldhouwwerken, die op de
biënnales worden geëxposeerd. Die beelden blijven dan eigendom van Park Mid
delheim, wat op den duur zal leiden tot een permanent overzicht van de
Europese beeldhouwkunst.
Naast het werk van de Duitse
expressionisten Wilhelm Lehmbruck
en Ernst Barlach, zyn er talryke wer
ken van jongere Duitse „vernieuwers",
byv. Priska von Martin, Jakel, Wim-
mer en Szekessy. Een van de mooie
werken in witte kalksteen is de figu-
rengroep van Dieter Kerchner. Van de
Duitser Ewald Matare, die in 1887 is
geboren en een grote invloed uitoefen
de op de jonge generatie, is er een
Christusbeeld: dit beeldhouwwerk is
opgevat in de geest van de oude Rijn
landse beeldhouwkunst, maar modern
gestileerd. Men ziet het metalen
lichaam van de Christus, vry recht
lijnig gehouden, aan een gewone bak
stenen muur hangen. Het kruis ont
breekt dus.
De jonge Zwitsers staan kennelyk
onder invloed van Parijs, en sommigen
zoals Giacometti, zijn zelfs in de
Franse hoofdstad gevestigd. Nagenoeg
allen behoren tot de school der ab-
stracten. Ofschoon Wenen zeer tal
ryke opdrachten geeft aan beeldhou
wers, die wegens deze vooruitstrevende
houding van het stadsbestuur in groten
getale in de Donaustad zyn komen
wonen, heeft men toch niet de indruk,
dat Oostenrijk bijzondere verdiensten
op het gebied van de beeldhouwkunst
mag worden aangerekend.
Teveel van het goede
Een gevaar van retrospectieve ten
toonstellingen is vanzelfsprekend de
tendenz om teveel werken te tonen en
aldus teveel te willen bewyzen. De be
zoeker heeft echter niets aan dat soort
volledigheid. Van die perfectionistische
bekommernis om „historisch" volledig
verantwoord te zyn, is ook het comité
van de biënnales van Park Middelheim
het „slachtoffer". Men toont te Mid-
Dieter Kerchner (Duitsland),
Figurengrcep (1956), kalksteen,
55 cm hoog
delheim namelijk 224 beelden, wat
veel te veel is. Met minder dan de
helft ervan zou de tentoonstelling be
ter zijn geslaagd. Dit belet overigens
niet, dat de Antwerpse bevorderaars
van dit kunstcentrum aan him stad
en aan kunstminnend Europa een
grote dienst bewyzen.
A. G. SAMOY.
5e Jaargang No. 33
Zaterdag 17 augustus 1957
