EERSTE NEDERLANDSE KERNCENTRALE
VERMOEDELIJK IN 1962 IN BEDRIJF
Sovjet-Unie verwerpt voorstel tot
controle op proeven met H-bommen
WEERBERICHT
Volgens gigantisch project van negen miljard
in 1975 de helft der elektriciteitsprodiiktie
uit de nieuwe energiebron
Geleidelijke omschakeling
Ernstige terugslag van hetgeen
zich in het Kremlin afspeelde
IN PARIJS ZIJN GROENTE
EN FRUIT ONBETAALBAAR
96ste jaargang
DINSDAG 9 JULI 1957
No. 29181
LEiDSCH
Directeur: t J. W. Henny
Hoofdredacteur J. Brouwer
=3!=*"^e*'=3
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f.255 per maand; f.0.59 per week
DAGBLAD
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Nota van Minister Zijlstra
Op korte termijn kan de beslissing van een of
meer elektriciteitsbedrijven worden verwacht tot
de bouw van een kernenergiecentrale, die in 1962
in bedrijf zou kunnen worden gesteld. Het is de
bedoeling deze centrale in Noord Brabant te ves
tigen.
Dit zou het begin zijn van een gigantisch pro
ject tot bouw van kernenergiecentrales, die in
1975 de helft van de Nederlandse elektriciteits-
produktie zouden leveren, na welk jaar alle
uitbreiding en vervanging van de elektrische cen
trales op basis van kernenergie zou dienen te
geschieden. Tot 1975 zal circa 9 miljard gulden
geïnvesteerd moeten worden in het produktie-
Na 1975 volledige omkeer
In de nota wordt een plan ontwik
keld voor de periode 19621975, waarbij
ervan is uitgegaan, dat van de jaar
lijks tot stand te brengen elektriciteits-
produktiemiddelen voor uitbreiding en
vervanging een steeds toenemend aantal
zal bestaan uit kernenergiecentrales, zo
dat de noodzakelijke uitbreidingen en
Prof. dr. J. ZIJLSTRA
vervangingen in 1957 geheel op basis
van kernenergie zouden kunnen plaats
vinden.
Indien dit plan uitvoerbaar blijkt
zou in 1957 reeds de helft van de ge
hele elektriciteitsproduktie verzorgd
kunnen worden door kernenergiecen
trales. Hierdoor zou voor 15 procent
in de totale energiebehoeften kunnen
worden voorzien en zou de behoefte
aan conventionele brandstoffen in dat
jaar met 6,5 miljoen ton worden ver
minderd.
Daar staat tegenover dat in die pe
riode een extra investeringsbedrag nodig
zou zijn van naar schatting 2,6 miljard
gulden boven de ruim 6 miljard gulden,
die in die periode vereist zullen zijn
voor investering in apparatuur ten be
hoeve van de bouw van conventionele
centrales en voor aanvullende investe
ringen in het elektriciteitstransport- en
distributieapparaat.
Particulier initiatief
hoofdzaak
De minister is van mening, dat de
bestaande maatschappelijke verhoudin
gen gehandhaafd dienen te worden, zo
dat ten aanzien van de kernenergie de
overheid slechts een stimulerende taak
heeft en de voorwaarden dient te schep-
£(P^ff^^j^ewoerd 66-68
pen voor een zo ruim mogelijke ont
plooiing van het particulier initiatief
door de energiebedrijven.
De ontwikkeling van de kernenergie
is in hoge mate afhankelijk van het
beschikbaar zijn van voldoende des
kundigen. Ten aanzien van academisch
gevormd personeel zullen bijzondere
overheidsmaatregelen nodig zijn. Het
rapport van een commissie, die het
vraagstuk van bevredigende voorzie
ning in academici op dit terrein heeft
bezien is spoedig te venvachten.
Verontrustende prognose
Uit een prognose van de energiebe
hoefte en -produktie van Nederland
blijkt, dat thans ruim de helft van de
behoefte uit eigen produktie kan worden
voorzien, nl. 53 procent, doch in 1960
zal dit 45 procent en in 1975 slechts
33 procent zijn.
apparaat voor elektriciteit, zowel conventioneel
als op basis van kernenergie.
Slechts op deze wijze kan Nederland op eco
nomisch verantwoorde wijze voldoen aan een
steeds stijgende energiebehoefte; zonder toepas
sing van kernenergie kan Nederland in 1975
slechts een derde van de energiebehoefte uit eigen
produktiebronnen dekken, hetgeen een zorgelijke
situatie zou zijn aangezien de levensstandaard
steunt op de energievoorziening.
Aldus wordt medegedeeld in een nota van de
minister van Economische Zaken prof. dr. J. Zijl
stra aan de Staten-Generaal.
Dit is zorgelijk, aangezien de gehele
levensstandaard steunt op de beschik
baarheid van voldoende energie tegen
redelijke prijs. Er moet uit deze over
wegingen wel tot toepassing van kern
energie worden overgegaan.
Reeds thans zijn er reële mogelijkhe
den om elektriciteit door middel van
kernenergie op te wekken tegen een
economisch verantwoorde prijs en dit
zal in de toekomst veel sterker het ge
val zijn.
Behoefte in 1975 ruim
drie maal zo groot
Wat de ontwikkeling van het elektri
citeitsverbruik in ons land betreft, wordt
er in de nota op gewezen, dat wanneer
rekening wordt gehouden met de in
vloed van de industrialisatie van Ne
derland op de energiebehoefte nog geen
spoedige verzadiging van het elektrici
teitsverbruik is te verwachten. Gedu
rende de laatste vjjf jaar is dit ver
bruik, voor zover het de openbare
elektriciteitsvoorziening betreft .gemid
deld zelfs met nagenoeg 10% per jaar
gestegen.
Voor de periode 19551975 kan deze
verbruiksstijging op gemiddeld 614%
worden gesteld. Dit betekent, dat in
1975 het verbruik zal zjjn gestegen tot
het 3}4-voudige van dat van 1955.
Met het oog op de vergroting van het
produktie-apparaat en rekening gehou
den met de vervanging van verouderd
vermogen, moet in deze decennia daar
door in totaal 7250 megawa t aan nieuw
vermogen worden geïnstalleerd.
Geen binding aan type
Het is nog niet te overzien welke type
kernreactor tenslotte de beste moge
lijkheden zal bieden voor de elektrici
teitsopwekking en het zou dan ook
geenszins wenselijk zijn, dat het ge
hele kernenergiecentraleplan voor een
groot aantal jaren wordt gebonden aan
een bepaald type.
De snelle technische vorderingen
wettigen immers de verwachting, dat
in de loop der "jaren aanzienlijke ver
beteringen en goedkopere methoden
mogelijk zullen worden.
Kosten van een centrale
Indien men de bouwkosten van een
conventionele thermische centrale van
omstreeks 100 megawatt (1 mw 1000
kw» met inbegrip van de nodige voor
zieningen op f600 per kw stelt, kan men
de investering voor zulk een centrale op
60 miljoen gulden stellen, tegen 180
miljoen gulden voor een 100 mw kern
energiecentrale.
In dit laatste bedrag is niet begrepen
de investering, die samenhangt met de
voorraad kernbrandstoffen, waarover de
kernreactor met het oog op zyn goede
werking steeds moet beschikken, de zgn.
initiele lading. Deze investering vereist
evenwel geen afschrijvingen en veroor
zaakt uitsluitend rente-kosten. Voor de
100 mw-centrale wordt een initiële la
ding van circa 160 ton natuurlijk ura
nium in de vorm van splijtstofelemen
ten vereist, waarvan de investering op
35 45 miljoen gulden is te stellen.
Slot op pag. 2
In de Trèveszaal op het Binnen
hof werd gisteravond een regerings
diner gegeven ter ere van de Indiase
premier Pandit Nehroe. Van links
naar rechts minister mr. J. M. A. H.
Luns van Buitenlandse Zaken, mevr
Struyckenpremier Nehroemevr.
Drees en minister-president dr. W.
Drees.
Teleurstellende ontwikkeling in Londen
Eigen ^financiering
Veranderlijke bewolking
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met enkele
verspreid voorkomende buien. Zwakke
tot matige zuidwestelijke wind. Dezelf
de temperaturen als vandaag of iets
hogere. (Opgemaakt te 11.15 uur).
10 JULI
Zon op: 4.34 uur; onder: 21.00 uur.
Maan op: 19.39 uur; onder: 3.22 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.57 en
14.29 uur.
Laagwater te 10.02 en 22.33 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
(Van onze Londense correspondent)
De Sovjet-Unie heeft gisteravond het Engelse voorstel voor een bijeenkomst
van wetenschappelijke deskundigen om een methode te vinden voor de controle
op H-bomproeven verworpen. De verwerping werd op de Londense ontwapenings
conferentie aangekondigd door de Sovjetrussische afgevaardigde Zorin, die een
felle aanval deed op alle Westelijke voorstellen, hoewel sommigen geloven dat
hij door opzettelijk vaag te blijven de deur open hield. Zyn meeste argumenten
waren een herhaling van hetgeen de Russen reeds in de afgelopen twee jaar
hebben verkondigd.
Zorin hield een rede, welke langer dan een uur duurde, en hoewel alle bijzon
derheden hierover niet bekend zijn, geloven sommigen, dat een van Zorins hoofd
punten was, dat alle H-bomproeven dienen te worden stopgezet, zodat het volgens
hem geen zin had een controle- en inspectie-systeem te ontwerpen. Hjj herhaalde
keer op keer, dat de atoommogendheden zouden moeten verklaren nooit H-bom-
men te gebruiken. (Zodat de Sovjet-Unie het voordeel van haar overmacht aan
klassieke wapenen zou hebben; maar dat vergat hij erbij te zeggen. Red. L. D.).
Zorin zou verder opnieuw de Rus- wilde dat het Westen zou verklaren om
sische eis hebben gesteld, dat een verbod
om H-bommen te maken gescheiden
diende te 'worden van de algemene
kwestie van de vermindering van de
klassieke wapens en strijdkrachten. Hij
beschuldigde het Westen van een po
ging tot vertraging door de verbinding
van deze vraagstukken. Zorin onder
streepte, dat een verbod van het ge
bruik van H-bommen zou moeten voor
afgaan aan een produktieverbod. Hij
nooit, in welke omstandigheden ook.
nucleaire wapens te gebruiken, ook niet
uit zelfverdediging! Verder wil de
Sovjet-Unie alle H-bomproeven voor
twee of drie jaar opschorten. Zorin
wenst dat dit en niets anders de eerste
stap zal vormen op de weg naar verdere
wapenbeperking en hij wil er niets an
ders meer over horen. Hij zei, dat een
overeenkomst inzake een produktie -
afhankelijk was van een doelmatig
controlesysteem en vroeg zich af, welk
land in werkelijkheid inspecteurs voor
dit doel in zijn fabrieken zou toelaten.
De vraagstukken waren ingewikkeld en
er was tijd nodig voor een oplossing.
Een van zijn klachten tegen het Westen
was echter de ingewikkeldheid van de
voorstellen. De Russen konden de juiste
mening van enkele daarvan niet begrij
pen, zei hij.
Slot op pag. 2
Twee militairen bij
Hulshorst gedood
Gistermiddag omstreeks vier uur zijn
bij Hulshorst op de Rijksstraatweg
AmersfoortZwolle een touringcar uit
Enschede en een militair autobusje
met elkaar in botsing gekomen.
In dit busje zaten zes militairen.
Van deze zijn om het leven gekomen
de 57-jarige gehuwde sergeant eerste
klas W. A. Mulder uit Den Haag
(vader van twee kinderen), een 36-
jarige gehuwde sergeant eerste klas R.
F. Birkenholz uit Utrecht (vader van
drie kinderen). De slachtoffers be
hoorden tot het garnizoensdetache
ment Utrecht.
Bij de botsing werd zwaar gewond de
46-jarige sergeant A. Ortse uit Amers
foort. Hij is in het Centraal Militair
Hospitaal te Utrecht opgenomen. De
bestuurder van de militaire auto en nog
twee inzittenden van deze wagen werden
licht gewond opgenomen in de Pius-
etichting te Harderwijk.
Leslie Charleris. de bekende Ame
rikaanse schrijver en geestelijke
vader van de detectivefiguur De
Saint, vertoeft thans in Nederland.
De fotograaf ontdekte hem met zijn
echtgenote in Amsterdam en maak
te dit plaatje van hem als achter
grond de Munttoren.
Voedselschaarste in Franse hoofdstad
Publiek overgeleverd aan de onbeschaamde
uitbuiting van de machtige tussenhandel
(Van onze correspondent in Parijs)
De hondsdagen, gevoegd bij een paar andere omstandigheden als de speculatie
van de tussenhandelaars en de duurte van de benzine, zijn er oorzaak van, dat
Parjjs momenteel door gebrek aan verschillende voedingsmiddelen wordt be
dreigd. De bevolking is al opgewekt zo zuinig mogelijk met water om te gaan,
want de bodems Van verscheidene reservoirs rond de hoofdstad beginnen zicht
baar te worden. Bier en limonade zijn in de winkels niet meer te krijgen, maar
voor een verfrissende dronk kan de Parijzenaar gelukkig nog altijd wel in de
ontelbare café's terecht. Ernstiger is echter de situatie in de groente- en fruit-
branche, waar de prijzen sinds kort zulke fabelachtige hoogten hebben bereikt
f4.voor een kilo tomaten en f2.50 voor wat kroppen sla! dat de regering
zich vorige week genoodzaakt zag in te grijpen door de detailprijzen van hoger
hand vast te stellen. Met het gevolg echter dat de tussenhandelaars, die zich
verbergen achter de verhoging van de benzineprijs, de markt vooral in Parijs
nu niet interessant meer zeggen te vinden, zodat het, zelfs met een dikke
portefeuille, voor de huisvrouw gisteren al bijzonder moeilijk begon te worden de
nodige groente in te slaan
Stok niet meer achter de
deur van de minister
De voornaamste moeilijkheid is, dat
ook op dit gebied de regering nu nog
machtelozer staat dan vroeger om zich
tegen de krachtig georganiseerde groot-,
klein- en vooral de tussenhandelaren te
verzetten. Tot voor kort had de minis-
Baby in kinderwagen
verbrand
(Speciale berichtgeving)
Vanmorgen omstreeks 8 uur geraakte,
waarschijnlijk doordat een der andere
kinderen met vuur speelde, een kinder
wagen, waarin een baby van 9 maan
den lag, in brand bij de familie T. v. d.
Zande, aan de Oostersingeldwarsstraat
te Groningen Een ijlings toegeschoten
buurman haalde de baby een meis
je uit de fel brandende wagen en
bracht haar naar het Academisch Zie
kenhuis. De kleine was echter zo deer
lijk verbrand, dat zij bijna onmiddel
lijk na aankomst is overleden.
Hogere belastingopbrengst
en bestedingsbeperking
Er is een wetsontwerp ingediend, dat
erin voorziet, dat de meeropbrengsten
van de belasting, die als dekking voor
het agrarisch programma van de rege
ring zijn bedoeld, integraal aan het Rijk
ten goede komen zonder dat gemeenten
en provinciën daarin meedelen. Voorts
beoogt dit wetsontwerp het deel van de
hogere belastingopbrengst, waarin ge
meente en provincie wel meedelen, pas
uit te keren als de noodzaak van de be
stedingsbeperking zich niet langer doet
voelen.
Van de passagiers in de touringcar
liepen er slechts enkele lichte blessures
op. Met een bus uit Harderwijk zijn de
passagiers van de verongelukte autobus
die tegen een boom is gebotst naar
Enschede gereisd. Het verongelukte
militaire busje werd aan de linkerzijde
geheel opengereten.
ter van Economische Zaken nog de stok
van de buitenlandse concurrentie achter
de deur van zijn kabinet. De regering
heeft deze stok enkele weken geleden
echter eigenhandig verwijderd, toen zij
tengevolge van de deviezenschaarste,
verplicht werd alle import stop te zet
ten. Daardoor is het hek nu van de
dam en het publiek vrywel overgele
verd aan de handelaars, die helemaal
niet verlegen zyn om hun macht pijn
lijk te doen gevoelen
Midden-Europa zucht
nog onder hittegolf
In sommige delen van Europa (Stock
holm. Praag en Parijs) is een einde ge
komen aan de hittegolf, doch het groot
ste deel var. het vasteland zuoht nog
onder de hitte. Vooral in Italië en
Oostenrijk is het warm. In eerstgenoemd
land zijn in het afgelopen weekeinde
meer dan 32 mensen om het leven ge
komen bij het zwemmen of als gevolg
van een zonnesteek. Het totaal aantal
doden als gevolg van de hittegolf is
hiermede gestegen tot boven de
600. In de meeste Italiaanse ste
den steeg het kwik maandag tot 35
graden. In Oostenrijk beliep de
temperatuur zelfs 42 graden. In het
stadspark in Wenen kreeg een vrouw
het plotseling te kwaad in een tempe
ratuur van 42 graden in de schaduw.
Zij rukte zich alle kleren van het lijf
en rende door het groen, tot zij door
politiemannen werd opgepakt en naar
een ziekenhuis gebracht. In Oostenrijk,
zijn in het. weekeinde 36 mensen om het
leven gekomen; 25 van hen verdronken
bij het baden.
De hitte heeft ook in Polen talrijke
slachtoffers geëist: by het baden in ri
vieren en meren kwamen -zondag in to
taal 45 mensen om het leven.
In vrijwel het gehele midden en zui
den van de Verenigde Staten
heerst een hittegolf, waarbij de tempe
raturen tot omstreeks 38 graden oplo
pen. In het noorden stroomt koudere
lucht, het land binnen en meteorologen
vrezen, dat uit het treffen der beide
luchtlagen tornado's kunnen ontstaan.
De staten Illinois. Indiana. Michigan,
Ohio en reeds eerder Iowa, Wisconsin
en Minnesota zijn voor wervelwinden
gewaarschuwd.
