JVIartha-stichting", Alpheus grootste gezin,
viert op 12 oktober a.s. 75ste verjaardag
ZATERDAG 15 JUNI WEKELIJKS BIJVOEGSEL PAGINA 4
„Zij zijn niet meer alleen
Eenvoudige daad van Amsterdamse evangelist
C. Geelgroeide uit tot een grootse arbeid
Methode van werken veranderde,
maar de grondslag bleef gelijk
Hoogtij dagen
in de
Martha-stich ting
Zoals in elk gezin, zijn er ook in
Alphens grootste gezin hoogtij
dagen. Zij breken de sleur van
het dagelijkse leven en telkens
ziet men weer uit naar een der
gelijke dag. Enkele van die
feestdagen willen wy noemen.
Het bi) uitstek Nederlandse feest
van de verjaardag van St.-Nico-
laas wordt in de Martha-Stich-
ting beslist niet overgeslagen,
evenmin als het kerstfeest, dat
natuurlijk een geheel ander ka
rakter draagt, doch eveneens by
uitstek een feest is van huise-
ïyke gezelligheid.
Er zijn vier verjaardagen, die
door allen worden gevierd: de
verjaardag van HM. Koningin
Juliana, die van ds. en mevrouw
Meyer, en die van de Martha-
Stichting zelf.
Andere hoogtepunten zün byv.
de voetbalwedstryd tussen het
personeel en een elftal van de
Martha-stichting Sport Veren.
MSVen dan niet te vergeten de
Oud-huisgenoten-dag, die telken-
Jare op Hemelvaartsdag wordt
gehouden. Uit alle delen van het
land komen dan de oud-huisge
noten naar Alphen om oude be
kenden weer te zien en oude
herinneringen op te halen. Op de
laatst gehouden oud-huisgeno
ten-dag is reeds aandacht be
steed aan het naderend Jubileum
van de Stichting.
Nadat het schoolwerk is gedaankunnen de kinderen naar harte
lust spelen. Zeer geliefd zijn de speelwerktuigen. die aan de
Stichting zijn geschonken door het personeel van H.C.W. en
de N.E.M. te Leiden.
had aanvankelijk het plan een perso-
neelshuis te bouwen doch men vond
een betere oplossing, waarmede zowel
het personeel als de kinderen gediend
zouden zün. De helft van het meisjes
huis wordt omgebouwd tot personeels-
huis en voor de meisjes, die uit het
meisjeshuis komen gaat men kleine
huisjes bouwen, in de trant van de
reeds bestaande vier woningen.
vroeger dagen, met open armen ont
vangen en men probeert zün vertrou
wen te winnen. Nu is het maar de
vraag of het kind zich gewonnen durft
en kèn geven; heeft het voldoende
vertrouwen in het personeel en durft
het inderdaad vertrouwen te geven?
Dat kan alles lang duren, en het is
moeilijk te zeggen of men werkelyk
resultaat bereikt.
Een aardige opname uit het jaar 1912. toen HM. Koningin Emma een bezoek bracht aan de Martha-
Stichting. De Koningin verlaat hier het Prinses Juliana Kinderhuis. Haar kleindochter. Koningin
Juliana bracht in 1954 een bezoek aan de Stichting.
(Van een onzer redacteuren)
De 20ste eeuw wordt wel „de eeuw van het
kind" genoemd, waarmee men wil aanduiden dat
het kind in het middelpunt van de belangstelling
staat. De positie van het kind is grondig gewijzigd
ten opzichte van enkele tientallen jaren terug, niet
alleen in de maatschappij, doch ook in het gezin.
Het kind heeft meer de aandacht, is vrijer, staat
in een kameraadschappelijker verhouding tot zijn
ouders dan vroeger. Helaas is dit niet in alle ge
zinnen het geval. Het komt ook tegenwoordig nog
regelmatig voor dat een kind niet die zorg krijgt,
die men als normaal beschouwt. Dan grijpen
voogdijraden in of de kinderrechter. Wat wordt
er gedaan voor deze kinderen, die niet de normale
leiding krijgen, die geestelijk in de kou staan, die
hun eigen weg moeten zoeken?
Er is in de loop van 75 jaar heel wat veranderd in de manier, waarop men
deze kinderen benadert en wil helpen. Vroeger werkte men met grote groepen,
tegenwoordig juist met zo klein mogelijke; vroeger was het werk niet zo weten
schappelijk gefundeerd, thans maakt men een dankbaar gebruik van de rap
porten en adviezen, die worden verstrekt door het medisch-pedagogisch bureau,
een nieuw onderdeel van de „Martha-Stichting". Maar één ding is er gelijk
gebleven en dat is de grondslag, waarop al dit werk wordt verricht. In de
statuten is deze aldus vastgelegd: „Het doel van de Martha-Stichting is de
kinderen, die haar zyn toevertrouwd een christelijke opvoeding te geven op de
grondslag van Gods heilig en onfeilbaar Woord". Op deze wijze is de afstand
tussen 1882 en 1957 niet zo groot, ondanks de grote verschillen die er in de
wijze van uitvoering zyn.
Plan tot houw van
vijf groepshuizen
Het begin, nu 75 jaar geleden, is
heel eenvoudig geweest, en men zou
kunnen zeggen min of meer toevallig.
In „donker Amsterdam" werkte in de
jaren na 1860 een eenvoudig evangelist,
de heer C. Geel. Hij zocht de armste
mensen in een van de beruchtste ach
terbuurten van de hoofdstad, de zgn.
Duivelshoek. op en hielp hen op alle
mogelijke manieren, zowel geestelyk
als materieel. Hy was een van die
straatpredikers van de daad. die niet
al te lang nadenken over de uitvoer
baarheid van een taak, doch die er
aan beginnen, in het vaste vertrouwen
dat hun werk zal gelukken. In een
vast geloof verrichtte hij zyn haast
onmogelyke taak onder de verschop
pelingen dezer wereld. Zo kocht hy
eens een van de vele logementen in
dat deel van de stad, om er een „voor
uitgeschoven post voor het Evangelie
van de maken", zoals hij zelf zei: de
koopsom kreeg hy pas by elkaar toen
de koop allang gesloten was.
De prachtige pastorie op het terrein van de Martha-Stichting. de
woning van d&z J. Th, Meyer en dlene echtgenote.
Er wordt veel gedaan voor deze kinderen,
overal in het land, maar nu willen wij het speciaal
hebben over het werk, dat voor hen gedaan wordt
in de „Martha-Stichting" te Alphen aan den Rijn,
die op 12 oktober a.s. haar 75-jarig bestaan gaat
herdenken. Naar aanleiding van dit jubileum heb
ben wij een onderhoud gehad met de predikant
directeur van de Stichting, ds. J. Th. Meyer, die
ons uitvoerig inlichtte over alles wat er gedaan
wordt in „Alphens grootste gezin", zoals de
Martha-Stichting wel wordt genoemd, en waar de
kinderen een nieuw tehuis vinden, waar zij niet
meer hun eigen weg behoeven te zoeken en waar
zij niet geestelijk meer in de kou behoeven te
staan, kortom waar zij niet meer alleen zijn.
Hef begin
Geel dacht niet lang na: hy han
delde. Zo was het ook in dat geval, dat
het begin is geweest van de „Martha-
Stichting". Er was 'n gezin in de buurt,
dat zelfs onder de bewoners daar slecht
bekend stond. De buurtbewoners kwa.
men aan de heer Geel vragen of daar
nu niets aan te doen was; de kinderen
moesten in elk geval uit dat gezin ver
wijderd worden. Geel ging er heen en
het slot was dat hy de drie kinderen
uit dit gezin meenam. Hij wist in het
geheel niet, wat hij met hen moest be
ginnen, of waar hy ze moest onder
brengen, doch dat was pas een kwestie
van de tweede orde. De heer Geel
handelde als het nodig was en zocht
dan later wegen en middelen om de
zaak af te maken. Het was 12 oktober
1882 toen Geel de drie Amsterdam
mertjes opnam!
Naar Nieuwveen
Na veel zoeken vond de heer Geel
een adres, waar hy zyn kinderen kon
onderbrengen. Het was in Nieuwveen
bij een zekere Smit, die reeds enkele
kinderen in zijn woning had opgeno
men, doch er zonder aarzelen nog en
kele bijnam. De heer Geel bracht hen
zelf naar Nieuwveen en tot de heer
Smit zei hy dat hy hem veel kinderen
zou zenden, maar dat hy niet kon be
loven ook veel geld te zullen zenden.
Doch dat kwam er voor de heer Smit
niet zo erg op aan, hoewel hij het zelf
ook niet breed had, en bovendien nog
een wankele gezondheid had, zodat hy
niet hard kon werken voor zijn kin
deren. Doch Smit was een type als
Geel: eerst handelen en dan wegen en
middelen zoeken om het eenmaal be
gonnen werk te kunnen voortzetten en
voltooien.
Steeds meer kinderen
De heer Geel hield woord en hy
stuurde steeds meer kinderen naar
Nieuwveen, waar ze met open armen
werden ontvangen door de heer Smit.
Ook van andere zijde werden kinderen
naar Nieuwveen gezonden. Het aantal
werd te groot, om dit een zuiver par
ticulier karakter te laten dragen en zo
kwamen enige bewoners op 31 januari
1883 in Nieuwveen bij elkaar om de zaak
beter te funderen. Zo werd op diezelfde
dag de „Martha-Stichting" opgericht,
waarvoor de basis was gelegd op 12
oktober in het jaar daarvoor. De heer
Smit werd de eerste directeur en de
heer Geel werd president van het be
stuur.
Het bestuur bepaalde dat er 25 kin
deren opgenomen konden worden,
doch een man als Smit kon niet wei
geren en zo had hy spoedig bijna 50
pupillen. De behuizing in Nieuwveen
was te klein en toen men een geschik
tere en grotere ruimte in Alphen aan
den Ryn kon krygen, greep men dit
aanbod met beide handen aan. Men
kon in het huis te Alphen 80 kinderen
opnemen, doch ook dit aantal was
spoedig overschreden.
C. Geel directeur
De heer Smit heeft niet lang kun
nen genieten van de grotere behuizing
to Aiphan. Spoedig wend bij ernstig
ziek en overleed op nog jeugdige leef
tijd. Er werd even gesukkeld met de
opvolging. De heer Geel wilde zich
toen niet langer onttrekken aan dit
werk en verbond zich als directeur
aan de stichting. Zyn werk in Am
sterdam moest hy daarvoor opgeven,
maar hij kreeg er een minstens even
mooie en minstens even zware taak
voor in de plaats. Zwaar was deze taak
ook vooral in financieel opzicht, aan
gezien men geen enkele subsidie van
het Rijk ontving en dus geheel was
aangewezen op giften. Desondanks
ging het werk door en spoedig na de
vestiging in Alphen kon men de bui
tenplaats .Rynstroom" kopen, op welk
terrein weldra de eerste gebouwen ver
rezen.
Tijdens het directoraat van ds A. W.
Voors, die de heer Geel opvolgde, kwam
er een grote verandering, niet zozeer
in het werk zelf, als wel in de basis
waarop het werk geschiedde. In 1905
kwamen de kinderwetten tot stand en
ds. Voors wist het bestuur ervan te
overtuigen dat het nuttig was van het
Ryk goedkeuring te vragen voogdy-
kinderen te mogen opnemen. Aanvan-
waartoe in de grote groep nog al
eens kans bestond. Toch is het werk
vruchtbaarder, hetgeen echter niet
wil zeggen, dat er vroeger minder
vruchtbaar gewerkt werd.
Men staat er verbaasd over wat lei
ders en leidsters vroeger hebben ge
daan met de grote groepen: de resul
taten van hun arbeid kan men nog
dagelijks zien en met hoeveel waarde
ring spreken de oud-huisgenoten vaak
over hun leiders en leidsters uit vroe
ger dagen! De tijd gaat echter verder
en iedere tyd vraagt een nieuwe aan
pak van het werk.
Driekwart eeuw heeft men zegenrijk
werk gedaan en al dat werk, zowel in
de Martha-Stichting, als in de Caroli-
na-stichting in Den Haag, het tehuis
voor werkende jongens, een onderdeel
van de Martha-Stichting, wordt ge
daan uit liefde tot Christus en in Zyn
opdracht.
Feestdag
Wanneer men straks het jubileum
gaat vieren een programma is nog
niet vastgesteld zal dat een grote
feestdag zijn in het leven van de Mar
tha-Stichting, zoals er al meer grote
feestdagen zyn geweest o.a. het bezoek
van H.M. Koningin Emma en enige
jaren geleden het bezoek van H.M.
Koningin Juliana. Het zal een groot
feest worden, doch ongetwijfeld zal er
ook een plaats worden ingeruimd voor
het dankbaar gedenken van het werk,
dat vroeger is verricht door bekenden
en naamlozen. En de grondtoon v:n al
deze feestvreugde en dit gedenken zal
ongetwijfeld de dankbaarheid zijn je
gens de Heer der Kerk, in Wiens naam
alles wordt verricht.
Pleeggezinnen
Vroeger bleven de kinderen vela
jaren in de Stichting, maar tegenwoor
dig is die tyd gemiddeld ongeveer drie
Jaar. Zodra het verantwoord is en de
mogelijkheid bestaat wordt een kind
naar een pleeggezin gebracht, waar het
onder toezicht van de Stichting wordt
opgevoed. Er gaat niets boven de op
voeding in een normaal gezin met een
vader, moeder en andere kinderen.
Hierby doet zich dan weer de moeilijk
heid voor of het werk, dat in de Stich
ting werd gedaan, niet doorkruist
wordt in de maatschappij. Wy leven in
een tyd van ongeborgenheid en wy
kunnen slechts hopen, dat onze oud
huisgenoten de morele en geestelijke
normen, die wy hen hier hebben pro
beren by te brengen, om kunnen zetten
in levensvormen. Dat is niet eenvoudig
in een maatschappy, waar de moraal
en de normen zyn uitgehold.
Vruchtbaarder werk
Het werk is er niet gemakkelijker <tp
geworden: de kleine groepen vragen
oneindig veel meer van de leiding.
Ieder probleem komt op zichzelf te
staan en er blyft weinig verborgen,
Twee mannen, die nauw bij het werk van de
Martha-Stichting zijn betrokken. Op de ene foto
ziet men wijlen de heer C. Geel. de Amsterdamse
evangelist, die de stoot gaf tot de oprichting van
de Stichting. Op de andere foto ds. J. Th. Meyer,
de huidige directeur.
kelyk dacht men dat het daaraan ver
bonden rykstoezicht belemmerend zou
werken, doch de vryheid van opvoe
ding werd gewaarborgd en men kon
rekenen op subsidie. Vooral dit laatste
was zeer welkom, aangezien men nu
kon voortgaan met de uitbouw van het
werk. Zo verrezen in de tyd dat ds. en
mevrouw Voors aan de stichting ver
bonden waren het Centraal gebouw, de
Koningin-Wilhelminaschool. het Ju-
liana-kinderhuis. het Koningin Emma-
meisjeshuis. de nieuwe pastorie en het
werkplaatsengebouw.
Bouwactiviteiten
Sinds 1935, toen ds. J. Th. Meyer, de
leiding overnam van ds. Voors is er al
weer heel wat by gebouwd, te beginnen
met de paviljoens voor schooljongens
en voorts de herinrichting van de oude
gemeenteschool met woning tot af
delingen voor de oudere meisjes. In de
oorlog heeft men natuurlyk niets kun
nen bouwen men moest de Stichting
zelfs verlaten en elders onderdak zoe
ken, doch na vele jaren van scheiding
kwamen eind 1945 weer allen by een in
de Martha-Stichting te Alphen doch
daarna werd het bouwprogramma
voortgezet met de groepshuizen. Vier
groepshuizen zyn verrezen, die bewoond
worden door de oudste meisjes, die
hier zelf hun huishouden hebben, zelf
koken, zelf schoonmaken, kortom al dat
werk doen wat een gewone huismoeder
ook doet.
Wie zou denken dat men nu wel
alles gereed heeft en dat er niets meer
gebouwd behoeft te worden, heeft het
mis. Er ligt thans een plan voor de
bouw van vyf nieuwe groepshuizen ge
reed, ett beetemd voor 13 metajea. Men
er zyn in de Stichting kinderen van
Vz tot 19 jaar zyn natuurlijk ge
makkelijker te leiden dan grotere kin
deren, bij wie de moeilykheden veel
dieper zitten. Wanneer een baby in de
Martha-Stichting komt, is dat vaak
een gevolg van een tekort aan hygiëni
sche zorg en ook wel aan „affectieve"
zorg. waarmee bedoeld wordt, dat het
kind niet de liefde en tederheid heeft
ontvangen na zyn geboorte, waar ieder
kind toch recht op heeft.
De conflicten tussen de ouders zijn in
vele gevallen de oorzaak van dit laat
ste tekort. Hoe ouder het kind wordt,
hoe meer het zyn eigen weg gaat zoe
ken, wanneer het in het gezin niet de
normale leiding krygt. Het kind doet
waar het zelf zin in heeft, neemt zijn
eigen beslissingen en is op grond
van zijn ervaring in het gezin ach
terdochtig tegenover alle oudere men
sen.
Natuurlyk is de verantwoordelijkheid,
die daardoor op een kind in de leeftyd
tot ongeveer 15 jaar komt te rusten, te
zwaar, met het gevolg, dat het kind in
zichzelf verstrikt en verward raakt.
Het hygiënische tekort is gemakke
lijker aan te vullen, doch wanneer het
kind geestelijk „in de kou" staat is het
een oneindig veel moeilyker proces.
Het is daarby van groot belang te
weten welke achtergrond de sympto
men hebben, die men bij het kind
waarneemt. Hier kan het medisch-
pedagogisch bureau belangryke steun
verlenen aan de leidsters en leiders en
aan het onderwyzend personeel in de
scholen allen medewerkers, die
samen een hecht team moeten vormen
en dat in de praktyk ook doen!
Het kind, dat in de Martha-Stich
ting binnenkomt wordt, evenals in
Dit nieuwe complex komt achter op
het terrein, naast de school en gedeel-
telyk op de moestuin en de boerdery.
Langs deze groep woningen komt een
grote weg naar het voetbalveld. Voorts
hoopt men binnen afzienbare tijd te
beginnen met de bouw van een nijver
heidsschool voor meisjes, die dan in
de eigen omgeving school kunnen gaan
en niet naar de scholen in Alphen zelf
behoeven te gaan. waar bepaalde be
zwaren aan verbonden zyn.
Kleine groepen
De vorming van kleine groepen is
iets van de laatste tyd. Vroeger had
men grote slaapzalen, grote klassen,
grote groepen, doch men is op grond
van de ervaring en op grond van we
tenschappelijk onderzoek tot de con
clusie gekomen dat de kleine groepen
vele voordelen bieden.
Het leidinggevend personeel of
dat nu een onderwyzer is in de klas of
een leider of leidster van een groep in
het tehuis heeft meer gelegenheid
het kind te observeren. Daardoor ko
men de problemen, welke ieder kind
heeft beter naar voren en de kwaal
kennen, betekent haar beter te kun
nen genezen. Dit geldt natuurlyk met
name voor de oudere kinderen. Babies
