Indonesië nadert ooi het „moment van d economisch waarheid'' Parallel met politieke crisis nadert dreigend Staatsbankro (6) Ere-promotie mevrouw Bonman aan de Groningse Universiteit Bulletin over lioger onderwijs en research in Nederland Kfete jaargang Indonesië in de kenter, Politici en profiteurs zullen het voelen.., (Van onze reisredacteur) Djakarta. Indonesië, een Staat, die in natuurlijke rijkdommen tot tie meest begunstigde ter wereld behoort, staat voor een economische crisis, die het op zijn grondvesten zal doen schudden. Die crisis is des te nijpender, omdat zij dreigt te worden gekruist door een al even diep en ernstig politiek conflict, dat gelijktijdig zijn climax lijkt te zullen be- feiken. Het is in de eerste plaats in dat licht dat men het sombere economische nieuws van de laatste weken moet zien. De monetaire aspecten van de crisis zijn bekend: de nieuwe minister van Financiën heeft zojuist geopenbaard dat de Indonesische goud- en deviezen voorraad gedaald is tot 1819 miljoen roepiah, dat de geldcirculatie is gestegen tot 12.015 miljoen en dat bijaldien het dekkingspercentage is teruggelopen tot 15.14 het laagste dat ooit werd bereikt (sindsdien alweer lager, Red. R.D.). Niet meer langzaam, maar zeker verbloeden Minister Slamet heeft thans het voornemen het thans geldende dekkings percentage van 15 dat volgens de bankwet slechts drie maanden mocht worden gehanteerd, te legaliseren. Men moet zich nu afvragen wat hy nog meer wég wil legaliseren. Het feit, dat de voorschotten van de Bank Indonesia aan de regering eveneens verre het wettelijk percentage hebben overschreden omdat de regering In de monetaire raad tegenover de Bank Indonesia altijd een stemmenmeerder- heid van twee tegen één heeft? Of het feit, dat de Indonesische economie niet eens meer langzaam maar wel zeker aan het verbloeden is? upe> Maandag 6 mei 1957 Over haif jaar de Collaps? ,Het lykt een sombere voorspelling, naar zij wordt gestaafd door functiona- fcsen van de Bank Indonesia, Indone- lërs die de schrik al eerder om het hart Igeslagen en die zeggen: „Nu beginnen rij de crisis te voelen, over een half jaar I het de collaps". De nieuwe regering leeft thans voor onbepaalde tijd de uit- |fte van alle invoerlicenties gestaakt, p zij daarmee de 400 miljoen roepiah hn de goud- en deviezenreserves, die al n lopende handelsverdragen zyn geco- Btteerd en die men dus eigenlijk van jet dekkingspercentage moet aftrekken, [eheel of gedeeltelijk kan redden, lijkt feer de vraag. Die invoerstop zal wel joodzakelijk zijn, maar kan nooit meer pn een tijdelijke maatregel zijn, die liet de werkelijke wortels van het kwaad fcntast. De oorzaken „Die werkelijke oorzaken wortelen", zei sn Indonesisch econoom mij, „in het olitieke vlak: een enorm, Inefficient en orrupt Staatsapparaat dat in vele ge- illen eerder een toevluchtsoord voor olitieke vriendjes is dan een werkelijk mbtenarenkorps. Mensen die alleen op igen belang en dat van hun lotgenoten it zijn en voor het landsbelang minder an een bijkomende overweging is. Een torbeeld? Een Nederlands hoteleigenaar enste zijn hotel te verkopen voor een liljoen Nederlandse guldens, dat is te en de officiële koers drie miljoen roe- lah. Hij werd benaderd door een Indo- esische groep, die niet drie maar vyf liljoen roepiah wou geven. Althans dat ou de officiële koopprijs worden. Men eeeg voor dat bedrag van vriendjes in e regering een deviezenvergunning. De adonesische kopers hielden daar dus Wee miljoen roepiah in Nederlandse ourant, zijnde f 700.000 op over en ochten daar tegen de zwarte koers van en om acht 5.6 miljoen roepiahs voor erug. Zo kreeg de Nederlander zijn mil ten gulden, de Indonesiërs hadden hun otel voor niets en de verkiezingskas an een bepaalde partij werd met de Sterende tonnen gespekt. Dat de In- onesische Staat bij deze transactie 5 nljoen roepiah aan deviezen verspeelde, *el, déar dacht niemand aan. Geen tering naar de nering pen bitter beklaagden Indonesische wonomen zich over het feit, dat de Deze tarti's verbouwen Indonesië's volksvoedsel: rijst. Momenteel moet Indonesië jaarlijks 700.000 ton. on geveer 10 van de totale oogst, importeren. staat weigert de tering naar de ne ring te zetten. Het theoretisch be grotingstekort over 1957 heet 3 mil jard roepiah te zijn, in werkelijkheid zal het meer bedragen. Dat betekent verdere, zware zwelling van de geld circulatie, dus oplopen van lonen en prijzen, verhoging van kostprijs en verslechtering van concurrentiepo sitie, dus rem op export. En dat in een land dat vorig jaar al een tekort I op zijn betalingsbalans had van 1864 miljoen roepiah. De financiële eisen van de buitengewesten, die men op politieke redenen niet kan negeren, zullen het Indonesische budget verder belasten. Het destructief nationalisme dat In donesië in de afgelopen periode in zijn ban heeft gehad, heeft ook op econo misch terrein zijn vernietigende werking gehad. De uitgesproken tendenz om de buitenlandse bedrijven terug te dringen was het slachten van de kip met de gouden eieren. Men liet buitenlandse importeurs 5 miljoen roepiah vooruit storten en de Staat leefde genoeglijk op die voorschotten voort men zat buitenlandse bedrijven dwars met moei lijkheden inzake personeelsvisa en be perking van winstovermaking. Het stel len van steeds onmogelijker eisen door (communistische) vakbonden, het steeds lager worden van de arbeidsproduktivi- teit knelde de activiteit van industrie en cultures steeds verder af. Ook politieke redenen Men kan trouwens van Sobsi-leiders de cynische verklaring horen, dat dit ook politieke redenen heeft: een economische crisis zou volgens hen het communisme in Indonesië in de kaart spelen. Deze campagne heeft weliswaar het buiten landse bedrijfsleven in Indonesië nog niet kapot gekregen, maar zij heeft er wel voor gezorgd, dat nieuwe buiten landse investeerders hun kapitaal, dat Indonesië onbegrensde rijkdommen had kunnen ontsluiten, elders belegden. Zelfs Een bovenmenselijke taak noemde de promotor de verdediging in het soort politieke processen alsdat waarmee me vrouw Bouman in aanraking was geko men. Processen wegens samenspanning tegen de Staat, waarin de politieke hartstocht van de in beweging gekomen volkeren van Azië tot uiting komt. „Het gaat bij zulk een verdediging niet zo zeer om de juridische kennis, maar om de persoonlijke moed Dan blijkt dat het recht niet in de eerste plaats is gediend en wordt gesteund door het intellect maar door het karakter", aldus prof. Röling. En dit zei mevrouw Bouman aan het slot van haar rede: „!k beschouw myn rol in deze aangelegenheid als afgelopen, maar ik zal niet vefdwynen zonder eerst een beroep tot u allen te richten, o.w. zich zovelen bevinden, wier stem gezag heeft en wier kennis van deze materie groot is. Een beroep om u te bezinnen op mogelijkheden dit bedref en verval van het begrip recht te stuiten of uit te bannen en gebeurtenissen, zoals die waarvan ik getuige ben geweest, voor de toekomst onmogelijk te maken". Nadat de rector-magnificus, prof. dr. J. Ariëns Kappers, een openingswoord had gesproken en de notulen waren voorgelezen van de Senaatsvergadering, waarin het besluit werd genomen, me vrouw Bouman het eredoctoraat van de universiteit aan te bieden, sprak prof. Röling zijn promotierede uit, waarin hij ook de echtgenoot van mevrouw Bou man, mr. H. A. Bouman, eerde voor het werk dat deze gedurende de eerste helft van de processen verricht had. De ver lening van het doctoraat honoris causa noemde de promotor de uitdrukking van de overtuiging van de Senaat, dat in de huidige tijd meer dan ooit het recht niet alleen de diensten van het intellect be hoeft maar ook van de moed. „In dat laatste zijt gij ons alleen geweest ten voorbeeld", aldus prof. Röling. Nadat de promotor de promotie-for mule had uitgesproken omhing de secre taris van de'Senaat prof. dr. P. H. L. van Os de eredoctor de tekenen van waardigheid. Niet berusten! „De mij geschonken eer aanvaard met gebogen hoofd", zei mevrouw dr. M Een Frans reisbureau heeft voor 58 liefhebbers een reis georganiseerd met een onbekend doel. Een vlleg- boot zal de vakantiegangers naar een eiland op 900 km afstand van Engeland vervoeren, waarvan de naam nimmer zal worden bekend gemaakt. Alleen wij weten de naam, maar verklappen het lekker niet. S. Bouman-Van den Berg, „want wel zelden zal zoveel lof gegeven zyn bij zo weinig succes. Het spreekt vanzelf dat ik mij heb afgevraagd of een ander meer succes zou hebben gehad of een andere aanpak van de zaak tot betere resulta ten zou hebben geleid. Het is geen on bescheidenheid of zelfoverschatting die mij er toe brengt om deze vraag met „neen" te beantwoorden. De overtuiging, j dat het onder de gegeven omstandig-: heden zo moest aflopen, put ik uit wat ik van de aard en opzet van deze pro cessen te weten ben gekomen". Mevrouw Bouman noemde de affaire oen schijnproces, een volledig propa- ganda-proces ter oproeping van be paalde massale emoties, een propa- ganda-proces als de Rijksdagbrand of de zaak tegen de joodse doctoren in Sovjet-Rusiand. Z(j bracht uitvoerig verslag uit van de gang van zaken in beide processen, waaruit overduidelijk bleek, in welke ongeloofwaardige boch ten men zich heeft gewrongen om tot de gedane uitspraken te komen. „Het blijkt", aldus mevrouw Bouman. „dat het vaststellen van de schuld der be klaagden geheel ondergeschikt was aan het vaststellen van het bestaan van een Nederlands-Engels-Amerikaans komplot, gericht tegen Indonesië, waarbij voor het woord Indonesië eigenlijk de PNI-regering van Ali Sas- troamidjojo moet worden gelezen". Aan het slot van haar rede zei mevr. Bouman, dat zij persoonlijk niet de me ning deelt, dat men berusten moet In het menselijk onrecht en de schending van de gedragsregeling onder de volke ren der moderne totalitaire landen. Vooral niet met betrekking tot Indone sië, dat zich toch eigenlijk nog niet in de rij der totalitairen heeft geschaard en waar, naar is gebleken, tallozen zijn, die ènders willen. Israël roept hulp in van de V.N.-bestandscommissie Israël heeft zondag de hulp van het V.N.-apparaat voor toezicht op het be stand ingeroepen om een einde te maken aan wat genoemd wordt de herhaalde Syrische aanvallen op Israëlische staatsburgers. De voormalige minister van Buiten- Dr. Drees:,,Ons land kan voorbeeld zijn!" De minister-president, dr. \V. Drees, heeft gisteravond voor de radio een rede uitgesproken ter gelegenheid van de viering van de bevrijding. Dr. Drees herinnerde aan de grote aanval van de Duitse natie op West-Europa, aan het capitulatiebesluit dat de Nederlandse opperbevelhebber op 14 mei 1940 moest nemen, en aan de vyf donkere jaren die daarop volgden. Hjj herinnerde ook aan de vele vormen van verzet in ons land, en aan de Duitse capitulatie en het binnentrekken van de geallieerde troepen, samen met onze Irene-brigade. Koningin Wilhelmina keerde uit Londen terug als de „moeder van het verzet". Het herstel van ons land als zelfstandige natie met sterke Internationale bindingen was en Is een grote en moeilijke zaak, aldus dr. Drees, die grote offervaardigheid vereist. Er groeit intussen al weer een geslacht op dat de ellende van de bezetting niet heeft gekend. Helaas zyn er nog tal van volkeren voor wie de vrijheid na de oor log niet is hersteld, of zelfs is verloren gegaan. Een voorbeeld daarvan heeft nog kort geleden in ons land diepe In druk gemaakt. Zo is het met de vrijheid in de we reld minder gunstig gesteld dan we -hoopten toen de oorlog eindigde. Ons land kan maar weinig gewicht in de schaal werpen, als het gaat om macht, maar het kan trachten een voorbeeld te zjjn van wat in democratie en ver draagzaamheid tot stand kan worden gebracht, aldus minister-president dr. Drees. Eind 1959 modern schip Maatschappij „Zeeland" Op lijn Hoek-Horwich (Speciale berichtgeving) De Stoomvaartmaatschappij „Zee land", welke de dagdienst onderhoudt van Hoek van Holland naar Harwich in Engeland zal eind 1959 de beschik king krijgen over een nieuw en mo dern schip van ongeveer 5200 ton, 1000 ton groter dan de vaartuigen welke zij momenteel in gebruik heeft. Het schip dat 120 meter lang en ruim 16 meter breed wordt, zal plaats bieden aan 1620 passagiers en een snelheid heb ben van 24 zeemijlen per uur. De boven bouw wordt vervaardigd uit licht metaal en de acht reddingboten uit plastic, waardoor een grote besparing van ge wicht en onderhoudskosten wordt ver kregen. Voorts denkt men het schip uit te rusten met twee automatisch wer kende, intrekbare vin-stabilatoren, waar door de slingerbewegingen bij slecht weer tot enkele graden worden beperkt. Momenteel experimenteert de maat schappij, aldus vertelde men ons, met een zitsalon, welke wordt ingericht met zogenaamde treinzitstellen, waardoor men het handbagageprobleem hoopt op te lossen. De passagiers zullen namelijk hun koffers etc. kwijt kunnen in speciale bagagenetten, welke als in een trein bo ven de zitplaatsen worden aangebracht. Dit experiment zal het eerst op het m.s. „Koningin Emma" worden toege past. Vierde blad no. 29128 J. A. v. Herwaarden overleden PRESIDENT-DIRECTEUR KALKZANDSTEENFABRIEK ET HILLEGOM In de ouderdom van 66 jaar is te Aerdenhout overleden de heer J. A. van Herwaarden, president-directeur van Van Herwaardens Kalkzandsteen fabrieken N.V. te Hillegom. De heer Van Herwaarden was In 1911 in dienst getreden bij de Kalkzand steenfabriek in Hillegom. Van 1919 tot 1923 was hij directeur van de Leidse Kalkzandsteenfabriek. In 1925 richtte hij de Katwijksche Kalkzandsteenfa briek op, waarvan hy sindsdien onaf gebroken de leiding heeft gehad. In 1^47 werd hij president-directeur van de fabriek te Hillegom. De heer Van Herwaarden was ook voorzitter van de Vereniging van Neder landse Kalkzandsteenproducenten. Voorts was hij lid van de hoofdcom missie voor de normalisatie in Neder land, bestuurslid van de bedrijfsvereni ging voor de steen-, glas-, cement- en fijnkeramische industrie en sedert ruim 20 jaar lid van de Kamer van Koophan del en Fabrieken voor Rijnland. Gedu rende een aantal jaren was hij ook lid van het dagelijks bestuur van de pro testants-christelijke werkgeversorgani satie. Ook maakte hij deel uit van de industriële missie, die kort geleden on der leiding van minister Zijlstra een be zoek bracht aan Zuid-Afrika. De heer Van Herwaarden was juist dezer dagen uit Zuid-Afrika in ons land terugge keerd. De teraardebestelling zal plaats vin den woensdag 8 mei te 2 uur op de be graafplaats „Westerveld" te Driehuis. Westelijke attache's bij Praag gearresteerd De Amerikaanse en de Britse lucht machtattaché In Tsjecho-Slowakije zijn vrijdag aangehouden in een verboden militaire zone bij Praag in de omge ving van „belangrijke militaire objec ten", aldus deelde het Tsjechische pers bureau Ceteka zaterdagavond mede. Het Tsjechische ministerie van Buitenland se Zaken heeft in afzonderlijke nota's bij de ambassadeurs tegen de activiteit van de attaché's geprotesteerd, waarop van Amerikaanse en Britse zijde een tegenprotest is ingediend. Daarin werd gezegd, dat de Tsjechische autoriteiten zich ten onrechte hebben gemengd in het werk van attaché's. Bovendien zou den misleidende foto's gemaakt zijn: twee tweemotorige straalvliegtuigen van een ouder type en twee tanks zouden vlak bij de Brit en de Amerikaan zijn neergezet, toen dezen drie uur lang door militairen werden vastgehouden. Daar op maakten legerfotografen ..geënsce neerde en misleidende foto's, aldus het tegenprotest. Reuter meldt, dat zich aan de buitenkant van Praag grote hoe veelheden militair materieel, waaronder tanks en artillerie bevinden ter voorbe reiding van een parade op 9 mei voor de viering van de dag van het Tsje chische 'eger. de Duitsers, die nog wel eens menen het altijd beter te kunnen dan anderen, zijn nu volslagen kopschuw geworden. Be grijpelijk, vooral na Soekarno's concept van de ultra-nationaiistische en com munistisch-geïnfiltreerde geleide demo cratie. Nu mogen er in Djakarta nog optimisten rondlopen die menen dat er wel hulp van het communistische blek op zal komen dagen, maar van die hulp kunnen andere Aziatische landen, die er al een lelijke pijp aan hebben gerookt, meepraten. Indonesië zelf trouwens ook, een dure Oostduitse suikerfabriek bleek bij aankomst een bietsuiker- inplaats van een rietsuiker-installatie te zijn! Druppel op gloeiende plaat Nu dreigt dus op korte termyn het „moment van de waarheid" ondanks twee zojuist aangekondigde Ameri kaanse leningen van 15 en 77 miljoen dollar, die slechts een druppel op een byzonder gloeiende plaat zullen blij ken en dat moment van de waarheid nauwelyks op zullen schuiven. Men zou zelfs de wijsheid van dit Ameri kaanse aanbod in twijfel kunnen trek ken, omdat het komt op een moment dat gezonde krachten in lndonesi6 die bereid en beter in staat zyn die onver mijdelijke waarheid onder ogen te zien, zich duidelijk beginnen te mani- Op Djakarta's Merdeka'plein een anti- corru ptie-plakkaat. festeren in de actie van de buiten gewesten. Zy bezitten zelfs in Sumatra de eco nomische koevoet om het regiem dat Indonesië aan de rand van het Staats bankroet heeft gebracht, los te wrikken. Een Sumatraan zei mij: „Een eceno- mische crisis zal niet in de eerste plaats het gewone volk treffen, dat op een altijd wel te handhaven eenvoudig bestaans minimum leeft en dat overigens het zij tot jullie bescheidenheid gezegd het nog steeds niet slechter heeft, in vele gevallen zelfs beter, dan in de voor oorlogse periode hetgeen waar en met cijfers aantoonbaar is). Het beetje „rijst- met-wat-erbij", het beetje kleren kan er in dit land altijd wel af Maar wie het aan de lijve zullen voelen zijn onze eigen profiteurs, onze politici die dan geen grote staat meer zullen kunnen voeren, geen onderdelen meer krijgen voor hun Amerikaanse auto's. En ook het staatsapparaat zelf, dat eindelijk zal worden geconfronteerd met de har de werkelijkheid, die het jarenlang met open mond en dichte ogen uit de weg is gegaan". Een laatste beroep op besinning om het bederf en verval van recht tegen te gaan (Speciale berichtgeving) Een van Neerlands moedigste dochteren is vanmiddag door de Rijksuniversiteit van Groningen met de hoogste academische onderscheiding geëerd. Aan mevrouw M. S. Bouman-Van den Berg, dikwijls gemeenzaam Mieke Bouman genoemd die hoewel zij geen juriste is op een verlaten post zo dapper de verdediging heeft gevoerd in de Indonesische schijnprocessen tegen Jungschlager en Schmidt, ver leende de Academische Senaat het ere-doctoraat in de rechtsgeleerdheid. De ere promotie geschiedde in een luisterrijke plechtigheid in de aula van het academiegebouw en werd o.m. bijgewoond door de minister van Justitie en door de Regeringscommissaris voor Indonesische Aangelegenheden. De promotor, prof. mr. B. V. A. Röling zei, dat de Senaat met het verlenen van deze hoogste waar digheid heeft'willen erkennen en eren de hartverwarmende moed, waarmee mevr. Bouman heeft gestreden voor het recht. Ter voorlichting van buitenland De Stichting voor Internationale Sa menwerking der Nederlandse Universi- tei' :n en Hogescholen gaat een bulletin uitgeven, dat bestemd is voor een ruime kring van lezers in het buitenland en waarin deze nieuws en allerlei wetens waardigheden zullen aantreffen over het hoger onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Het eerste bulletin is in de Engelse taai verschenen. Naast de Engelse editie zal er een Franse. Spaanse en Duitse uitgave verschijnen. Het is de bedoeling om in de eerste plaats gegevens te verstrekken omtrent die Nederlandse activiteiten, die wegens hun algemene opzet duidelijk tot het buitenland zijn gericht, zoals interna tionale opleidingsinstituten, internatio nale cursussen, congressen, symposia seminars. Vervolgens zijn er gegevens omtrent buitenlandse hoogleraren, we tenschappelijke werkers en studenten in Nederland en omgekeerd. Dan zijn er lijsten van in dit land verdedigde disser taties. en van alhier in een van de wereldtalen verschenen recente weten schappelijke boekwerken, terwijl ook de wetenschappelijk bibliotheken en musea nieuws hebben te melden omtrent re cente aanwinsten en tentoonstellingen. Voorts zullen in de toekomst geregeld artikelen worden opgenomen, waarin van de beoefening van een bepaalde tak van wetenschap in ons land. In dit bul letin zullen echter in beginsel geen ge specialiseerde artikelen worden opgeno men die duidelijk het domein zijn der vaktijdschriften. Het artikelgedeelte van dit eerste nummer, dat 40 pagina's en een aantal fotopagina's bevat, gaat over de stich ting voor internationale samenwerking zelf. de bijdragen van de natuurweten schap aan de Nederlandse waterbouw kunde gevolgd door een overdruk van de karakterschets van Lorentz door Einstein en een terugblik op het werk van Snouck Hurgronje. Een groot aantal openbare en parti culiere instellingen heeft medewerking aan dit nieuwe tijdschrift toegezegd; onder deze kunnen worden genoemd het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, de Koninklijke Akade- mie van Wetenschappen, het Bureau voor Internationale Technische Hulp van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, de Nederlandse Organisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek en de Nederlandse Organisatie voor Toege past Natuurwetenschappelijk Onderzoek. landse Zaken van Israël, Mosje Sjaret heeft in Sydney gezegd, dat Israël tot het uiterste zijn rechten op doorvaart door het Suezkanaal zal verdedigen. Mosje Sjaret is op het ogenblik op be zoek in Australië om bij de daar wonen de Joden hulp te zoeken voor de vesti ging van emigranten ..die Israël binnen stromen Hij zei dat de vijandelijkhe den tussen Israël en Egypte ogen blik weer kunnen beginnen. ..Ik hoop" zo drukte hij zich uit. „dat Egypte le ring heeft getrokken uit het lntste treffen met Israël. Of de vrede zal voort duren hangt geheel van Egypte af", aldus Mosje Sjaret. Brutale inbraak Zeister juwelier (Speciale berichtgeving) In de nacht van zondag op maan dag is de etalage van de juweliers- firma H. Nieuwold aan de Slotlaan 28 te Zeist geheel leeggehaald De waarde van het gestolene wordt ge raamd tussen de 20 en 30.000 gulden. De inbraak werd gepleegd door eerst met een glassnyder een vak in de etalageruit af te krassen en dit vervol gens met een baksteen in te slaan. Door het grote gat kon gemakkelijk de waardevolle inhoud van de etalage wor den bijeengegraaid. Hoewel een alarm installatie aanwezig ls, heeft de huis bewaarster van de heer Nieuwold. die zelf aan de rand van Zeist woont, niets bemerkt. Onderzocht wordt of de instal latie wel heeft gewerkt. Een politie agent stelde vanochtend vroeg de heer Nieuwold op de hoogte van de inbraak. Van de dader(s) ontbreekt elk spoor.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 7