In Padang is een ander Indonesië: daar met beide benen op de grond! Gemeenten door kapitaalnood in een benarde positie gekomen Simbolon en Hoessein: wij weten ons sterkwij wijken niet! Aandelen vriendelijker gestemd Zilveren T.N.O. begroette zes ministers in Scheveniiigen 66ste jaargang Zaterdag 4 mei 1957 Derde blad no. 29127 Indonesië in de kentering (5) Slechts Hatta kan hun eisen vervullen (Van onz« reisredacteur) Padang. De schildwacht springt stram in de houding» een jonge luitenant komt ons tegemoet, salueert, schudt handen en zegt: „De heren zijn journalisten? Dan komt u dus voor de Banteng-raad. Wilt u mij volgen?" Hij gaat ons voor door een kantoor waar, hoewel het zondag is, wordt gewerkt. Waar niet zoals in Djakarta op de tafels stapels dossiers liggen waar niemand meer raad mee weet, maar waar keurige „in" en „uit" bakjes staan en het „uit" bakje voller is dan het „in". Dat maakt indruk! En als men dan inplaats van het Djakartaanse uur wachten, terstond bij de secretaris-generaal van de „Dewan Ban- teng" wordt binnengebracht, die binnen tien minuten een serie inter views arrangeert, voor logies en transport zorgt en uit zichzelf voor de bezoekers passage reserveert bij de Garoeda Indonesian Airways, dan is men pas recht geïmponeerd. „Hier is geen plaats voor communisten" Als het op effiency aankomt, slaat de Banteng-raad de Centrale rege ring met vele lengten. En ook op het gebied van de publiciteit weet men er van wanten: de jonge luitenant monstert het korte haar van mijn metgezel, correspondent van een grote Amerikaanse krant, en zegt: „U is zeker Amerikaan. Welnu, er is hier geen plaats voor communisten. Behalve dan in de gevangenis, daar zitten er twintig, die ons op politieke stakingen wilden trakteren". Hij knikt goedkeurend, wanneer de Amerikaan dat haastig noteert. En later, wanneer wij door Padang lopen, een soort Apeldoorn in de tropen, de huizen keurig in de verf, veel bloemen in de tuinen waar het gras netjes is geschoren, zelfbewuste, forse Sumatranen in de straten, een kleine stad waar een duidelijke mate van welvaart, energie en orde even verfrissend aandoet als het zeewindje dat hier de hitte van de dag tempert, dan zegt die Amerikaan met glinsterende ogen: „Is dit nog Indonesië?. Het is niet te geloven". SeSsS' Land der beste leiders Welzeker is dit Indonesië, alleen niet het Indonesië-met-de-koortsogen van Djakarta, maar het potige van Mid- den-Sumatra, van de Minangkabau, het gebied dat Indonesiës beste leiders voortbracht: Mohammed Hatta. Soe- tan Sjahrir, Hadji Agoes Salim, 'en nu sinds 20 december het Indonesië van de Banteng-raad. Op die datum kwa men oud-strijders van de voormalige Banteng-divisie bijeen en brachten er de ontevredenheid onder woorden, die leidde tot de autonomistische procla maties in Sumatra, Borneo en Celebes. Genoeg van Djakarta's centralisme, genoeg van stagnatie, corruptie en bu- reacratie, van communistische in vloed. Van al die veteranen, die nu school meester, advocaat, handelaar, ambte naar, arts of officier waren geworden, gingen die van Midden-Sumatra het verst. Zij schiepen onder leiding van de jonge overste Ahmed Hoessein hun Banteng-raad en verzochten de Javaan se gouverneur schielijk zijn biezen te pakken. Zü vormden een „team assis- tensi", een raad van militaire en civiele experts, haalden oude plannen uit de kast en begonnen ze te verwezenlijken. Rondreizende inspecteurs zien er nu op toe, dat er wordt gewerkt. Er is aan herstel van wegen en bruggen begon nen, de produktie van een kolenmijn is op slag verviervoudigd, er zijn nieuwe plannen opgesteld voor bouw van scholen en bevloeiingswerken, de genie helpt mee, het leger legde de geweren neer en nam de schop ter hand. Corruptie werd volledig uitgeschakeld, politieke activi teit van de vakbonden evenzo. De finan ciering van dat alles? Een aantal ruil- transacties met Singapore, naar men -zegt ook enige contributie van buiten landse maatschappijen en tenslotte zo waar de achterstallige bedragen uit Dja karta dat wakker schrok, omdat het afscheiding vreesde. In luttele maanden is aanzienlijk orde op zaken gesteld, de veteranen van Midden-Sumatra (want zoals ook elders in Indonesië zijn de autonomische raden niet louter mili taire maar oudstrij dersorganisaties) hebben reden, om aan te nemen dat zij op de goede weg zijn en erop te willen blijven. Simbolon: uitgesproken leider Zijn zij daartoe vastbesloten? Een gesprek met kolonel Simbolon geeft daarop een bevestigend antwoord. Simbolon, een Christen uit Tapanoeli, is een forse veertiger, met een open gezicht, dat makkelijk lacht- Een uitge sproken leidersfiguur met een na tuurlijk gezag, intelligent, openhartig, maar tegelijkertijd redelijk en voor zichtig. HU had in plaats van Nasoe- tion chef-staf van het Indonesische leger kunnen worden, als hu zich be reid zou hebben verklaard Soekarno blindelings te volgen. Dat was hü be paald niet van plan. Als commandant van het eerste militair territorium in Medan werd hij voorman van de Banteng-beweging Overste Ahmed Hoessein spreekt op een mohammedaanse feestdag de ambtenaren van zijn territorium toe. Thema van zijn rede: ..aan pakken doen geen cor ruptie meer Gebruik makend van het feit dat de autonomisten aan Sumatra's oostkust in een niet zo gunstige reuk stonden wegens beweerde collaboratie met de Ne derlanders en van de aanwezigheid van communistische, Javaanse onderne mingsarbeiders. die men schielijk bewa pende. kon Djakarta Simbolon ten val brengen en vervangen door Djamin Gintings. Nu zit Simbolon tijdelijk in Padang, waar hij nochtans Tapanoeli en zonodig Atjeh achter zich weet en ver vult er de functie van oudere raadgever en officieus voorman van Sumatra's streven. Zijn symbolische naam zal de komende maanden vaak in het nieuws zijn. Djoeanda komt „praten" Simbolon zegt in onberispelijk Engels: „De Sumatraanse actie begint zich te coördineren. Djakarta's mislukte coup in Palembang heeft de rijen gesloten. Zelfs Gintings begint interesse te to nen. Mocht Djakarta in Palembang of in Makassar (tegen Soemoeal) nog eens zo'n grapje uit willen halen, dan zullen wij niet afzijdig blijven. Onze verbin dingen zijn moeilijk en van een geza menlijk georganiseerde actie kan "men eigenlijk nog niet spreken. Maar in ons gelijk gericht streven zijn wij solidair. Wij hebben onze posities en het zijn sterke ingenomen en wachten nu af wat de centrale regering gaat doen. Haar militaire tegenactie is mislukt en nu komt de regering-Djoeanda praten. Ik geloof niet dat zij ons bieden kan, wat wij vragen. Het is dus lang niet uitge sloten. dat na het diplomatiek offensief weer een militair zal volgen. Ik verwacht de krachtmeting over twee a drie maan den". Hoessein wijkt niet Ahmed Hoessein, veel jonger, jongens achtiger haast, minder gearticuleerd maar even energiek als Simbolon en ge- secundeerd door zijn ervaren politiek ad viseur. de jurist en oud-minister Naza- roeddin. bevestigt dat de volsende dag Hii krijgt tijdens ons gesprek net een telegram dat zegt dat premier Djoeanda met een regeringsdelegatie hem. de jon ge overste, die een vorige keer kalmpjes weigerde naar Djakarta te komen, zal komen bezoeken. Een korte glimlach van triomf kan hij niet verbergen. Hij zegt geen duimbreed van zijn eisen te zullen wijken, hij voelt zich sterk .kan dat ook. want heel Midden- Sumatra draagt hem op de handen. I Voelt hij zirh zo «terk. dat hii Indo- nesië door een militaire junta" gere geerd zou willen zien? „Zeker niet", zegt Hoessein, wij willen de terug keer van Hatta aan het hoofd van een fatsoenlijke, kundige regering. Wanneer die regering in de moeilijke I beginperiode de daadwerkelijke steun van het leger nodig zou hebben, kan zjj op ons rekenen". Niet zonder Hatta Niet alle „kolonels" staan even sterk als Hoessein. Noord-Sumatra is nog ver deeld. Barlian moet in Zuid-Sumatra rekening houden met Javaanse troepen en transmigranten, Basri in Borneo is net begonnen, Soemoeal en zijn even be langrijke tweede man Saleh Lahade moeten in het door de Daroel Islam- troepen van Kahar Moezakkar geiso- leerde Makassar, waar men nog steeds een zwaar gewapend escorte nodig heeft om van de stad naar het vliegveld te komen, zeer voorzichtig manoeuvreren om niet over lokale controverses te strui kelen. De kolonels hebben hun terug slagen gehad, er zijn acties mislukt, de directe ruiltransacties met het buiten land zijn niet zo voordelig geweest, om dat de Chinese handelaren in Singapore een dwangpositie roken. Nochtans heeft Simbolon gelijk: hun posities zijn sterk, zü kunnen het contra-offensief van de regering met gerust hart afwachten. Zij kunnen vasthouden aan hun tactiek, het stel len van eisen, die door geen regering zonder Hatta vervuld kunnen worden! De architectuur van de Minang kabau. naam die ..overwinning van de karbouw" betekent en Sumatra's rustige kracht symboliseert. EEN JAN STEEN VOOR HET MAURITSHUIS Mej. M. C. van den Honert te Blari cum heeft aan de Staat der Nederlan den. ter plaatsing in het Mauritshuis te 's-Gravenhage. ten geschenke aangebo den een schilderij van Jan Steen, voor stellende de ..Kandeelmakers". Dit werk vormt een aanwinst voor het Maurits- huis te meer omdat het een facet van Jan Steen toont, dat tn dit museum ontbrak. JUWELEN GEROOFD TE ALKMAAR Een brutale diefstal ls gisternacht ge pleegd in de goud- en zilverzaak „De Gulden Keten" aan de Geesterweg te Alkmaar, die de dader(s) voor circa f. 10.000 aan gouden armbanden, bril janten en andere sieraden heeft opge- 1leverd. Met een glassnijder is in de rechter etalageruit in het portiek een cirkel ge sneden Deze is vervolgens met een steen stukgegooid. De eigenaar van de zaak. opgeschrikt door de alarminstal latie, hoorde een auto met grote snel heid wegrijden. Van de dader(s) ont breekt tot nu toe ieder spoor. Verzeke ring dekt de schade DURE GLAS AARDBEIEN Er komen al heel wat aardbeien uit de koude bak en kas op de markt. De belangrijkste centra van glasaardbeien zijn Zaltbommel en Roelofarendsveen. Hier komen elke dag opnieuw reeds enkele duizenden doosjes met aardbeien op de veilingen en deze worden vlot verkocht tegen hoge prijzen. De export kwaliteit noteert regelmatig tussen f. 1 en f. 1.50 per doosje van 2 ons. al naar gelang de kwaliteit. Een groot deel van de aanvoer op deze veiling wordt ver kocht voor export. Engeland is een be langrijke afnemer en op de tweede plaats komt België. Verder gaan er ook elke dag enkele kleinere partijtjes naar 1 West-Dutisland en Zweden. Versnelde aanslagen door nood schatkist (Van onze financiële medewerker) Gelük te verwachten was hebben de feestdagen van deze en de vorige week op de beurshandel in zoverre hun stempel gedrukt dat de toch reeds bescheiden omvang nog wat is ingekrompen en in de koersen geen grote veranderingen zün gekomen. De introductie van de aandelen K.L.M. is echter voor de beurs een grote en prettige sensatie geweest, ook al zullen vele inschrüvers zün teleurge steld doordat de vraag veel groter was dan het beschikbare bedrag. De oorspron- kelijke koers van ca. 110 is dan ook dezelfde dag reeds tot 120 opgelopen, waarop een verdere styging is gevolgd. Sinds het begin van dit jaar, maar vooral de laatste weken is trouwens het algemeen koerspeil op de aandelenmarkt gestegen. Het indexcüfer, dat begin januari even beneden 200 lag en op 22 maart j.l. nog ca. 202 bedroeg, is deze week tot 215 gestegen, waartoe weliswaar de internationale fondsen voornamelijk hebben bygedragen, maar dat toch mede een gevolg is van de koersstüging van Nederlandse industriële aandelen van ca. 148 tot 155, terwül ook scheepvaartaandelen enkele punten zün opgelopen. De grondtoon van de aandelenmarkt is ongetwijfeld verbeterd, zoals ook blükt uit het feit dat de vele stockdividenden tot dusver door de markt goed worden opgenomen. De jaarverslagen, welke zijn gepubli ceerd en de dividenden, welke zijn be taald of gedeclareerd, hebben in het algemeen geen slechte indruk gemaakt, want in vele gevallen was de -winst over het jaar 1956 nog wat groter dan in 1955 en konden de dividenden worden verhoogd. Men is geneigd uit de verho ging van de dividenden de conclusie te trekken dat de bedrijfsleiders de toe komst minder somber inzien dan de laatste tijd werd aangenomen, een conclusie waarmee men echter voor zichtig moet zijn. Want uit vele jaar verslagen blijkt dat de ondernemingen in de naaste toekomst nog voor grote investeringsuitgaven staan, welke van zodanige omvang zün dat hierin niet door de zg. zelffinanciering (uit de winst) kan worden voorzien. Men zal dus t.z.t, een beroep op de kapitaal markt moeten doen en vooral wanneer het de bedoeling is hiervoor de vorm van een aandelenemissie te kiezen, is het uiteraard van belang dat er op de aandelenmarkt een betere tendentie ontstaat, welke door hogere dividenden kan worden bevorderd. Onder de vele vraagstukken, welke zich thans ten aanzien van het finan cieel en economisch beleid voordoen is dat van de financiering wel een van de belangrijkste, omdat de spanningen op de kapitaalmarkt, welke sinds het mid den van 1956 zün ontstaan, nog niet zijn verdwenen, maar theoretici en critici nog altüd bezighouden. Op dit punt ziet de naaste toekomst er helaas niet bepaald gunstig uit. De behoefte aan kapitaal doet zich als bekend niet alleen bü het bedrijfs leven. maar in nog sterkere mate voor bü de centrale en lagere overheid, waar- bü het bedrüfsleven tot dusver een voorsprong heeft, omdat het niet aan het rentegamma is gebonden, dat voor de overheidslichamen geldt. Zoals be kend hebben vele ondernemingen de laatste tijd hun toevlucht genomen tot de converteerbare obligaties, maar ten slotte wordt het slagen van dergelijke leningen ook beheerst door het opne mingsvermogen van de kapitaalmarkt. Het ziet er naar uit dat de spannin gen op de kapitaalmarkt vooreerst nog zullen aanhouden en dat met name de overheidslichamen hierbü voor gro te moeilykheden zullen komen te staan, zolang de regering het rente- gamma handhaaft. Minister Struyeken is weliswaar van mening dat ophef fing van dit rentegamma weinig baat zal brengen, het zal toch moeilük kunnen worden ontkend dat de moge- Iijkheid om de beleggers gunstiger voorwaarden aan te bieden de plaat sing van Staats- en gemeenteobliga ties zou vergemakkelijken. ca. 68 tot 33 pet. teruggegaan. Het ziet er echter naar uit dat aan deze sanering vooreerst een eind is gekomen, want als de regering geen hogere rente wil beta len dan het maximum van het rente gamma. heeft een nieuwe staatslening geen kans. Uit de periodieke opgaat van de toestand van s Rijks schatkist blükt wel dat de lopende inkomsten van het Rijk nauwelijks of niet voldoende zijn om de lopende uitgaven te dekken. Het Rijk beschikt bij de Ned- Bank nog over een bedrag als tegenwaarde van de des tijds ontvangen Marshallhulp en dat hiervan deze week weer een deel is op genomen in een inflatoire financiering, Bank in zün jaarverslag met grote ernst waartegen de President van de Ned. heeft gewaarschuwd. Vandaar dat op 26 april j.l. tot de uitgifte van nieuw schatkistpapier is overgegaan, waaruit echter niet meer dan f. 62 miljoen werd verkregen en thans weer een inschrü- ving op schatkistpapier is geopend met een looptijd van drie maanden. De financiële nood van de schatkist blü'kt ook wel uit het versnelde tem po waarin de voorlopige aanslagen voor de Inkomstenbelasting 1957 wor den verzonden, nadat, zoals bekend is, t.a.v. de Vennootschapsbelasting reeds een vervroegde inning heeft plaats gehad. - Blijkbaar hoopt de regering dat als gevolg van de opgelegde bestedingsbe perking aan overheidslichamen en be drüfsleven de thans bestaande spanning op de kapitaalmarkt allengs zal ver dwijnen. Deze mogelükheid mag niet geheel uitgesloten worden geacht, om dat. als eenmaal aan een bestedings beperking wordt begonnen, het effect daarvan veelal groter is dan werd ver wacht. Terwül het totale bedrag van de bestedingsbeperking door de regering op f. 800 miljoen is gesteld, zün er reeds berekeningen gemaakt, welke tot een bedrag van f- 1% miljard komen, in welk geval echter te vrezen staat dat een zodanige beperking niet mogelük zal zijn zonder een gewenste ontwikke ling van het bedrüfsleven te schaden. Maar hoe dit zü, vast staat dat de gemeenten, ondanks de htm door de institutionele beleggers toegezegde hulp. voor grote moeilükheden staan en dat met name de woningbouw daarvan de nadelige gevolgen kan ondervinden. Dit is dan ook de overweging, welke voorzit bü de deze week bekend gewor den transactie tussen de Bank voor Ned. Gemeenten enerzijds en de Eur. Kolen- en Staalgemeenschap en het Algemeen Münwerkersfonds anderzüds, waarbü een bedrag van f. 20 miljoen voor de bouw van 1200 1300 woning wetwoningen zal worden beschikbaar gesteld. Dit is geen vriendelijkheid jegens de gemeenten, maar een uitvloei sel van de taak. welke de E.K.G. zich heeft gesteld, n l. de Üzer- en staalpro- duktie in de O.E.E.C. landen te bevor deren, welke thans door het gebrek aan woningen wordt geremd. Vandaar ook dat de woningen voor- namelijk in de omgeving van de münstreek en de Hoogovens zullen moeten worden gebouwd. Voor de financiering van de kapitaalbehoeften van de gemeenten in het algemeen is het hier genoemde bedrag van geen betekenis, maar het wüst er op in welke benarde omstandigheden de ge meenten thans ook t.a.v. de woning bouw verkeren tengevolge van het dirigisme, dat de regering op de kapi taalmarkt meent te moeten hand haven. Steeds groeiende wisselwerking De centrale overheid is in het verle den met haar fjnancieringspolitiek niet ongelukkig geweest in zoverre niet slechts de Nederlandse Staatsschuld gedurende de laatste jaren aanmerke lijk kon worden verminderd, maar ook de verhouding tussen vaste, geconsoli- I deerde schuld en de vlottende schuld is verbeterd. Uit de recente cijfers blijkt dat de totale Staatsschuld van f. 27 miljard eind 1949 tot f. 18!/2 miljard eind 1956 is gedaald. Bestond de bin nenlandse schuld ad f. 23.9 miljard eind 1949 voor slechts f. 7.7 miljard uit ge consolideerde schuld en voor f. miljard uit vlottende schuld, op het einde van 1956 was de eerste f. 11.1 miljard en de laatste f 5.4 miljard groot. De vlottende schuld is dus van (Speciale berichtgeving) De wisselwerking tussen wetenschap en maatschappü is vooral de laatste tien jaren zodanig toegenomen, dat hun onderling contact tegenwoordig niet meer weg te denken valt. Ener- züds hebben de universitaire institu ten de vensters van hun ivoren toren opengezet voor de realiteit van het maatschappelük leven en de actuali teit van de toegepaste wetenschap, anderzyds steunt het wetenschappelük onderzoek in dienst van de maat schappij op de centra der wetenschap: de universiteiten en hogescholen, welke instellingen hun monopolie po sitie echter hebben moeten prijsgeven. Daar staat tegenover dat de steeds voortschrüdende techniek zich lang zamerhand bewust is geworden, dat zü zonder haar inspiratie-bron en baker mat de universitaire wetenschap ten dode is opgeschreven. Dit was de strekking van de rede. die de minister van Onderwüs. Kunsten en Weten schappen, mr. Cals gistermiddag heeft uitgesproken ter gelegenheid van de jubileumbijeenkomst van de Neder- indsche Centrale Organisatie voor Toegcpast-Natuurwetenschappelijk On derzoek (T.N.O.) in het Kurhaus te Scheveningen. De oprichting van deze instelling, welke ontwikkeling vooral na de laatste wereldoorlog een onge kende vlucht nam. vond namelük 25 jaar geleden plaats. De regering, die haar medewerking aan dit feestelük gebeuren had verleend gaf van haar bijzondere belangstelling blijk door de aanwezigheid van zes liarer leden, te weten de ministers 16 2 Hofstra, Witte. Suurhoff. Helders, r-als en Zijlstra. Zij allen werden har ijk verwelkomd door de voorzitter van de jubilerende T.A.O.. ir. Z. Fetter. op deze büeenkomst verzorgde, schetste de ontwikkeling van het wetenschappe lijk onderzoekingswerk in dienst van het bedrüfsleven en zün verhouding tot de universitaire wereld. Namens de universitaire wereld sprak daarna prof. dr. ir. C. B. Biezeno. hoog leraar aan de technische hogeschool te Delft en namens de Nederlandse Orga nisatie voor Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek (ZWO prof. dr. J N. Bak huizen van den Brink. Ir A. J. Engel, president-directeur van de Algemene Kunstzijde Unie N V. belichtte het standpunt van het bedrüfsleven en voor het werk van T.N.O. op het gebied van de wetenschappelüke research ten behoeve van de maatschappij. TELEFONEREN MET INDONESIË NIET DUURDER. De P.T.T heeft onlangs meegedeeld, dat het tarief voor radiotelefoongesprek ken met Indonesië, op 3 mei zou wor den verhoogd. Thans wordt door de P.T.T. medegedeeld, dat er voor de In donesische P.T.T.-administratie redenen zün om deze tariefsverhoging nog niet te doen ingaan. De P.T.T -dienst heeft zich hiermede akkoord verklaard, zodat het huidige tarief tot nader bericht gehandhaafd blüft. MASSALE INENTING TEGEN POLIO TE LEEUWARDEN Door het initiatief van een aantal1 Leeuwarder artsen is de Friese hoofd stad waarschünlük de eerste gemeente in ons land, waar op grote schaal kin deren zullen worden ingeënt, tegen de gevreesde polio. Het is mogelük gebleker een hoeveelheid vaccin tegen deze ziekt uit België te laten komen, waarmee glo baal 8000 kinderen kunnen worden be handeld. Omdat slechts een deel van d' Leeuwarder jeugd kan worden ingeënt heeft men zich moeten'beperken tot dt leeftijdsgroep van twee tot en met zes omdat het deze groep is, die het jaar, meest kwetsbaar voor de kiidérverla'm- Minister Cals, die de eerste inleiding ming blükt te zün. hld&l korwru^uwuzcJ-üjj was wwc Vest, vaocal Otank wartdiltock&u^ OeUiase kondweec Zcujan we zelfs meteen kotyxwlaq kifiutetódiool M Tbnruz- bk>em"(vuaac Ututan tcots 051 tarn zijn) qtrujopan. Watmovia Vuxd. qtoïz vooe Qenkindazcotso B f W vaw Laijtlan stellen wot toeaairuj LakAnkal van!Oop25clte.btttJrK>en

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 9