4 mr Mensheid wordt ernstig bedreigd door gevolgen van kernreacties Veel nog onbekende factoren zijn misschien fataal voor de gezondheid en het nageslacht Bouw 2 scholen in Sassenheim Katwijk had gunstig badseizoen doch men moet „wakker" blij ven Vooruitzichten voor 1957 nog gunstiger Aantrekkelijke samenzang in de Herv. Kerk te Katwijk Rijn 96ste jaargang Donderdag 28 maart 1957 Derde blad no. 29098 Deskundigen waarschuwen Zoals dezer dagen is gemeld, hebben deskundigen van de Wereldgezond heidsorganisatie er in een thans gepubliceerd rapport op gewezen, dat het welzijn van de komende geslachten ernstig bedreigd wordt door de ontwikke ling van het gebruik van kernenergie. Bedoeld rapport geeft de mening weer van twintig geleerden uit negen landen, die in augustus vorig jaar te Kopenhagen hebben geconfereerd over de gevolgen van atoomstraling voor de erfelijkheid. Naar aanleiding van deze publikatie hebben wij ons te bevoegder plaatse laten voorlichten hoe het thans met het gevaar der atoomstraling is gesteld, waarbij de volgende oordelen werden uitgesproken. Uitroeiing mensheid mogelijk Bij een atoomoorlog, waarbij kernsplij- tingsbommen, waterstofbommen (ther- monucleaire bommen) en waterstofura niumbommen (ook wel superbommen genoemd), zouden worden gebruikt zo ving de zegsman aan bestaat, be halve het gevaar dat direct een aan zienlijk percentage van de wereldbevol king wordt gedood, een grote kans, dat over de gehele wereld een schadelijke of fatale dosis radio-actieve stof wordt verspreid. In hoeverre de mensheid dan in de een of andere vorm zou kunnen blijven voortbestaan, is moeilijk te zeg gen. Technisch gesproken is het waar schijnlijk mogelijk om met zulke su perbommen de mensheid over de gehele aarde uit te roeien. Ook zijn zulke su perbommen stellig reeds in grote aan tallen aangemaakt. Plaatselijke gevaren van proeven Op de vraag naar het gevaar van de atoombomproeven, werd vernomen dat de door deze experimenten in de atmosfeer veroorzaakte radio-activiteit nog betrek kelijk gering is en dat de stralingsdosis wegens „uitwendige straling" nog een eind beneden de aanvaardbare ..toleran tiedosis" ligt, zodat in dit opzicht nog geen acuut-gevaar bestaat over het ge hele aardoppervlak. Dit sluit nog niet uit dat bijvoor beeld in de Stille Oceaan of in Japan wel gevaar zou kunnen optreden. Onbekende invloeden De vraag of het experimenteren met atoombommen schadelijk voor het men selijk organisme is, is om verschillende redenen moeilijk te beantwoorden. In de eerste plaats weet men niet hoe lang de bij een ontploffing van een atoombom vrijgekomen radio-actieve deeltjes in de stratosfeer blijven, alvorens op aarde neer te slaan. Verder maakt het een groot verschil of deze deeltjes zich snel in de atmosfeer verspreiden, dan wel als een compacte wolk naar de een of andere plaats drijven. Onlangs werd in de Verenigde Staten een rapport gepubliceerd, waarin te le zen stond dat de in de Stille Oceaan gedane atoomproeven in de Verenigde Staten nog geen bijzonder gevaar ople verden. Gebleken is echter, dat deze experi menten, evenals die van Sovjet-Rusland wel een vrij aanzienlijke radioactiviteit onder andere in de buurt van Japan hadden teweeg gebracht. Zo heeft een proefneming met een superbom in maart 1954 bij Bikini tot gevolg gehad dat de bewoners van Rongelap een hoge stra lingsdosis hebben gekregen: huidkwet suren. haaruitval en een te laag aantal witte bloedlichaampjes deden zich voor. Weliswaar herstelden deze symptomen en deden zich geen directe sterfgevallen voor. Men moet echter vrezen dat zich in de toekomst bij deze bevolking voor tijdige sterfgevallen zullen voordoen en dat ook ernstige gevaren voor het na geslacht bestaan, aldus onze zegsman. Men weet nog te weinig Het grote gevaar bij de proeven met atoombommen ligt in de omstandig heid, zo vervolgde hij, dat men slechts bij benadering weet welke stralings dosis gevaarlijk is. Behalve het gevaar voor uitwendige straling, bestaat er een wellicht aanzienlijker gevaar we gens radioactieve splijtingsprodukten, die in het lichaam opgenomen kun nen worden. Hier Is hoofdzakelijk het splijtings- produkt strontium-90 gevaarlijk, dat te zamen met calcium in het beenderen- gestel opgenomen wordt en daar bot ziekten en kwaadaardige gezwellen kan veroorzaken. Waarschijnlijk is het hui dige strontium-90 gehalte nog onge vaarlijk: indien echter gedurende 10 ja ren in het huidige tempo met atoom bomproeven voortgegaan zou worden, dan zou misschien een gevaarlijk niveau bereikt worden. Gevaar voor nageslacht Bedenkelijk is echter, zo werd ver volgens meegedeeld, dat elke stralings dosis kans heeft mutaties in de voort plantingsorganen te veroorzaken. In zekere zin is hier elke stralingsdosis schadelijk. Evenwel zijn atoomproeven niet de enige bron van ioniserende straling. Bij het onderzoek naar.de schadelijke gevolgen van atoomproeven heeft men ook aandacht geschonken aan de na delige gevolgen van ioniserende straling in het algemeen. Daarbij bleek, dat een te overvloedig gebruik van röntgenstra len (bijvoorbeeld voor medisch-diagno- tische doeleinden) allerminst onschuldig is voor het menselijk organisme, in het bijzonder voor de beenderen en weefsels van opgroeiende kinderen en van de nog ongeboren vrucht. Zo werd geconsta teerd dat bepaalde botziekten bij kinde ren, wier moeders tijdens de zwanger schap met röntgenstralen werden door gelicht, tweemaal zo vaak optraden als bij kinderen, wier moeders in die tijd niet werden doorgelicht. Zeer voorzichtig zal men ook dienen te zijn met de gevaarlijke radio-ac tieve afvalprodukten van kernreacto ren. Deze stoffen zouden bijvoorbeeld in het grondwater terecht kunnen ko men en zich verder kunnen versprei den. Natuurlijk besteedt men er bij de toepassing van kernreactoren wel de grootste zorg aan om verspreiding van splijtingsprodukten te vermijden (an ders dan bij atoombom-explosies, waar zij juist een deel van de trefkracht van het oorlogswapen uitmaken. Vanzelfsprekend zullen ook de radio logen die krachtens hun werkzaam heden meer dan anderen met ioniserende straling in aanraking komen grote voorzichtigheid moeten betrachten. Men moet echter voor een bevolking als ge heel een veel lagere tolerantiedosis voor straling aanhouden dan voor een be perkt aantal personen, zoals radiologen, die beroepshalve met straling om moeten gaan. Dit geldt vooral met het oog op de gevaren voor het nageslacht. Kernfusie ongevaarlijk Voorts vestigde men er de aandacht op, dat de atoomstraling veroorzaakt door kernfusie, dat is de samensmel ting van lichte atoomkernen tot zwaardere, veel minder gevaarlijk is dan die door kernsplijting. By kern fusie ontstaan namelijk geen gevaar lijke, langlevende radioactieve afvals- produkten, zoals bij de kernsplijting. De kernfusie is een proces, dat ook op de zon de energieproduktie veroor zaakt. Zou men er in slagen om door kernfusie atoomenergie op voordelige wijze voor vreedzame doeleinden te pro duceren, zoals dit nu door kernsplijting geschiedt, dan zou het wereldenergie probleem voor altijd zijn opgelost, daar de grondstoffen voor dit proces over vloediger zijn dan voor atoomsplitsing. Op het ogenblik gaat de Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) in navolging van het buiten land dit probleem in studie nemen. Voorstel tot instelling van weekmarkt Waarschijnlijk zullen a.s. donderdagavond te 8 uur, bij wijze van uitzonde ring, weer eens enkele belangstellenden plaats nemen op de publieke tribune, want een aantal belangrijke punten staan op de agenda. Allereerst is er de aan vraag van het bestuur van de Chr. Kleuterschool voor een nieuwe school. De tweede aanvraag betreft het verzoek van het bestuur van de ds. de Visserschool afd. ULO tot uitbreiding van de bestaande nieuwe school met twee klassen, doch als het voorstel van B. en W. wordt aangenomen, krijgt dit bestuur een geheel nieuwe school met acht lokalen. Tenslotte is er dan nog het voorstel van het college over te gaan tot instelling van een weekmarkt» De raadsleden beginnen echter met een voorstel henzelf betreffende, n.l. de verhoging van de presentiegelden. B. en W. stellen voor deze vergoeding welke nu is vastgesteld op f. 8— per raads vergadering en f. 4,per commissie vergadering op te voeren tot resp. f. 10 en f. 5. dit met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 1957. De nieuwe chr. kleuterschool maakt een goede kans, want volgens de toelichting is de bouw van twee lokalen geplaatst op de urgen- tielijst kleuterscholen 1957. B. en W. stellen voor de nieuwe school te bouwen op het terrein Klijn-Marbus aan de Charbonlaan. NIEUWE SCHOOL Met de nieuwe de Visserschool is het een gecompliceerd geval. Zowel deze school als de openbare school zijn te klein. B. en W. stellen daarom voor de openbare school in de de Visserschool onder te brengen en een nieuwe acht- klassige school te bouwen op de hoek ParklaanMennenweg. WEEKMARKT Om de komen tot de instelling van een weekmarkt deelt het college van B. en W. mede, dat na een oproep een 50- tal aanmeldingen van handelaren ont vangen werden. Een marktcommissie werd hierna ingesteld, waarin zitting hadden vertegenwoordigers van de Kath. Arbeidersvrouwenvereniging en de Chr. Vrouwenbond en van de beide plaatselijke middenstandsverenigingen en enige leden van de Gemeenteraad. Behalve de afgevaardigden van de mid- denstandsverenigingen hebben alle le den van deze commissie zich voorstander van een markt verklaard. Het stand punt van de middenstanders houdt in, dat men winstvermindering vreest, wel ke bezwaren door het college niet ge deeld worden. Mochten er evenwel toch enkele gegronde bezwaren overblijven, dan zijn deze volgens B. en W. niet van zodanig gewicht, dat ze zouden opwegen tegen de andere grote algemene belan gen, die door de markt worden gediend. B. en W. stellen voor zo mogelijk nog dit voorjaar over te gaan tot de instel- Jaarcongres van de Peruka-f ederati e Er wordt te eenzijdig naar grote hotels gekeken De Nederlandse vakbond voor pen sion-, rusthuis-, kamerverhuur en aanverwante bedrijven, kortweg ge naamd Peruka-federatie, heeft in het gebouw Bellevue te Amsterdam zjjn tweede jaarcongres gehouden. Deze bond, twee jaar geleden ontstaan door een fusie van de organisaties „Peruka" en „De Federatie", telt thans 3000 leden, die ongeveer 60% vertegen woordigen van de bedrijfstak. Ongeveer 700 leden uit alle delen van het land woonden vandaag het congres bij. Tot de genodigden behoorden o.m. prof. mr. P. J. Oud, het Tweede Kamerlid de heer J. G. H. Comelissen, de heer Jan Boon, secretaris-generaal van de Bel gische Horeca en voorts vele voorzitters en vertegenwoordigers van instellingen en bedrijven, waarmee de bond in con tact staat. De Iandelijk-voorzitter van de orga nisatie, dc heer H. Smit uit Utrecht, wees er in zijn jaarrede op, dat bij de vraag of uitbreiding van de hotel accommodatie nodig is, veel te een zijdig naar een groot-hotellerie wordt gekeken en men vergeet, wat het kleine hotel te bieden heeft. „Weten de buitenlandse reisbureaus van het bestaan van het grote aantal kleinere hotels in Nederland, die tegen zeer attractieve prijzen maar zonder over dadige luxe voor de buitenlanders open staan?". „Wij moeten, door collectieve reclame en aan het op nemen van contacten met de reis bureau ervoor zorgen, dat men in het buitenland deze adressen wel gaat kennen," zo meende de heer Smit. Verhoging prijs couponboekjes voor Ziekenfondspremie Met ingang van 1 april 1957 zullen de prijzen der couponboekjes voor Ziekenfondspremie behalve van die, welke bestemd zijn voor de werk gevers van huispersoneel worden verhoogd. Dit betekent geen verho ging der premie. Voor de maand- couponboekjes bedraagt de verhoging circa 33% en voor de overige boekjes 40%. (Hierdoor worden de prijzen der dagcouponboekjes onderscheidenlijk f 7.en f 35.die der weekcoupon- boekjes f 17.50, f 70, f 175.— en f 700.— en die der maandcouponboekjes f 80, f400 en f800). De verhoging heeft tot gevolg, dat het voorschot op de premie, die de werkgevers aan de bedrijfsvereniging ling van een weekmarkt op donderdag. I waarbij zij zijn aangesloten verschul I digd zijn. groter wordt, waardoor de AGENDA I gelden- benodigd voor de verplichte ziekenfondsverzekering vlotter ter be- Op de agenda staan verder nog de schikking komen. volgende punten: verhoging kindertoe lage over de periode 1 oktober 1956 tot 1 januari 1957; voorschotten op gem, vergoeding ingevolge de Kleuteronder wijswet voor de jaren 1956 en 1957, me dewerking artikel 50 der Kleuteronder wijswet, medewerking artikel 72 der La ger Onderwijswet 1920, tijdelijke inge bruikneming van een schoollokaal, deelneming, waarborginstituut voor de tuinbouw, vaststelling nieuwe belasting verordening op vermakelijkheden, waar borg geldlening N.V. Bouwkas Ned. Gemeenten, wijziging beheersverorde- ning bedrijven 1956, verkoop gedeelte sloot achter Kunstaardewerkfabriek Velsen. voorlopige goedkeuring onteige- ningsplan voor een gedeelte van de I gronden in plan Bijdorp. In 1952 bij de laatste prijsverho ging der couponboekjes bedroeg dat voorschot ca. 60% van de totale pre mie-opbrengst. In verband met de sinds dien opgetreden loonstijging en de verhoging van het premiepercentage zou, indien de prijs der couponboekjes niet werd verhoogd, het voorschot in 1957 naar schatting nog maar 40% van de totale premie-opbrengst bedragen. Door de thans ingevoerde prijsver hoging stijgt het premievoorschot vol gens raming tot 56% der totale op brengst. TWEE NEDERLANDERS VEROORDEELD De districts-rechtbank te Ngaji (bij Soerabaja) heeft de Nederlanders H. van j Swieten en E. Martens veroordeeld tot een gevangenisstraf van 9 maanden, na hen schuldig bevonden te hebben aan diefstal van spoorrails ten nadele van de suikerfabriek Redjoagung, voor verkoop aan een Chinese koopman. (Ingez. Med.-Adv.) Belangrijk bericht $f; Zie paq. 4, 4e blad *«3 - i yymm (Ingez. Med.-Adv.) Jaarvergadering V.V.V. O O O In café-restaurant „De Zwaan" werd gisteravond de jaarvergadering gehouden van de Vereniging voor Vreemdelingenverkeer Katwijk. De voorzitter mr. J. van der Plas, wees er in zijn openingswoord op, dat de vereniging in de 60 jaar van haar bestaan een zeer grote ontwikkeling heeft meegemaakt. In het begin was er nauwelijks sprake van toerisme: het houden van vakantie was voorbehouden aan de beter gesitueerden. Het verschil met de jaren na de oorlog is buitengewoon groot: onze badplaats is met sprongen vooruit gegaan. Mogen wij dus over het verleden zeer tevreden zyn, aldus mr. Van der Plas, wij moeten ook naar de toekomst kijken. Het vreemdelingenverkeer is een con junctuur-gevoelige zaak. zodat het niet te zeggen is of wy altijd zoveel gasten zullen krijgen. De groei van de bevol king en de toenemende behoefte aan recreatie gaven spr. echter de overtui ging dat men het hoogtepunt nog niet heeft bereikt. Wij dienen dan ook alle krachten in te spannen om de badplaats nog aantrekkelijker te maken. Wij mogen niet denken dat de her bouw van ons dorp, die aller bewon dering heeft, afgesloten is en dat wij op onze lauweren kunnen gaan rusten. Bedenkt, aldus spreker, dat één ge gronde klacht meer kwaad doet, dan honderd goede berichten kunnen goed maken. De penningmeester, de heer P. C. Bloot, gaf vervolgens een overzicht van de financiën. Op een totaal telling van f. 31.144 is er een batig saldo vanf. 2.876. De heer J. C. Tieleman, secretaris van V.V.V., las vervolgens zijn uitvoerig jaarverslag voor. Het ledental is geste gen tot bijna 1500, hetgeen verblijdend is, doch tevens aangeeft dat er nog te veel mensen zijn die parasiteren. Met „We weten nu wel wat water is" meende burgemeester jhr. mr. C. J. A. de Ranitz toen hij in stromende regen in Delfzijl uit een stoep over stapte op de kustvaarder Caribia Deze kustvaarder was op weg naar Utrecht, waar hij gedurende de voorjaarsbeurs in de buurt van de Bernhardhal gemeerd zal worden ter opluistering van de nieuwe af deling van de beursde afdeling scheepsbouw. Dorpskoren: een culturele onmisbaarheid Protestantse gemeenschappen zyn zingende gemeenschappen, ook buiten de uren van hun eredienst. Dorpskoren ontmoeten we overal en in de steden be vroedt men soms weinig hoezeer zij in het plaatselijk leven een culturele onmisbaarheid zijn. Ze zijn ook een gemoedsbehoefte. Ds. Makkenze sprak zelfs in zijn sluitingswoord van een „stukje hemel", de mens op aarde gelaten in zijn zang. Hans Boelee houdt ervan een aantal zijner koren bijeen te brengen en de ervaring leert, 'dat dit als een aantrek kelijkheid geldt. Opnieuw was de Herv. Kerk van Katwijk aan den Rijn vrijwel gevuld. Die samenwerkende koren waren het plaatselijk Herv. Gemengd Koor plus de meisjesafdeling, de Oegstgeester Rhijnsanghers en het Leiderdorpse Excelsior. De Katwijkse meisjes openden de rij me^Mendelssohn-liederen en „Jubel ijfrhart" van Kor Kuiler. Ze deden dat met een zuiver klankbeeld, vloeiend en mooi van eenheid. Het grote koor volgde daarop met Haydns Lentekoor uit de „Jahreszeiten" en (in het Nederlands) het eertijds al gemeen gezongen „Meeresstille und glückliche Fahrt" van Beethoven. In de lichte getekende welvingen van hun Haydn. bleek dat er meer soepelheid is gegroeid. Het koor was en is degelijk en deugdelijk, maar werd losser van een zekere statigheid, die door vele compo nisten niet zo wordt bedoeld. En men is ook hier overgegaan op de klassieken. Deze hebben een architectuurscheppend lijnenspel en dit lijnenspel vraagt om artistieke beweeglijkheid. Het le deel van Beethovens koorwerk bewees dat aan dit aspect nauwlettende aandacht is besteed; de voordracht was bepaald loffelijk. Het 2e deel heeft ech ter technisch moeilijker opzet- Hier kwam de studie nog niet tot een eind beeld en we vermoeden haast dat Boelee deze kleine kantate op tekst van Göthe (de orkestbegeleiding hebben we er maar bij gedacht) op het repertoire houdt. Katwijk heeft nu ook kunnen kennis maken met de Fantasie voor koren, orgel, piano en koperblazers" d.i. de Jubileumkantate die Hans Boelee schreef ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de Leiderdorpse vereniging „Excelsior", die samen met Katwijk en Oegstgeest in het uitvoerend apparaat was ingeschakeld. De orgelinzet is al dadelijk kunstzinnig, al mogen we deze benaming niet aan het gehele werk toekennen. Maar zeker had dit overal „niveau". Voor de stemmen ligt het dankbaar, misschien even te hoog lopend voor de alten. De jubelklanken (waarvoor Psalm 136 de tekst levert) worden door het koper, met trom en bekkenslag, niet weinig verhoogd. De vertolking was puik, alleen in het ge- fugeerde deel nog voor meer precisie vatbaar. De pianist in deze kantate was Aat van Vliet. Met dezelfde indrukwekkende combi natie zijn ook twee mooie Engelse hymnen, door Boelee bewerkt tot klin ken gebracht, waarna gezang 171 het programma afsloot. We lieten een medewerker nog on genoemd: Johan Zweers. als improvise rend solo-organist, als orgelbegeleider in de Fantasie, de hymnen en de kora len en als pianobegeleider in het overi ge. Aan hem hebben we ons bijzonder genoegen gehad, aan zijn feilloze hand. aan zijn meespelende geest, aan zijn eerlijke, eenvoudige instelling, die niet pronkt, maar toch in vakmansvreugde, de voorhanden muzikanteske mogelijk heden niet onder de kandelaar plaatst. Anderhalf uur slechts vergde dit wel verzorgde kerkconcert. Dat was goed. Overlading gaat immers ten koste van de aandachtwaarde. V. vreugde memoreerde de secretaris de aanstelling van een directeur, met wie intussen na een proeftijd, een normale arbeidsovereenkomst is aangegaan. Het aantal mondelinge en schriftelijke in lichtingen in het afgelopen jaar bedroeg rond 30.000, terwijl niet minder dan 9000 poststukken werden verzonden. GROTE DRUKTE VERWACHT De heer Chr. Verplancke, de directeur, gaf hierna een overzicht van de vele evenementen en ervaringen in 1956. Uit gesprekken, die men heeft gehad met vele badgasten heeft men wel kunnen constateren, dat men een prettige va kantie heeft doorgebracht in onze bad plaats, aldus spr. Na het zeer drukke zomerseizoen, kwam er in het bureau nog geen pe riode van rust: men ging weer voor bereidingen treffen voor het nieuwe seizoen. Reeds nu heeft men de in druk dat het dit jaar drukker zal wor den dan vorig jaar; vooral de paas dagen beloven goed te worden. Tenslotte gaf de heer Verplancke nog een overzicht van zijn buitenlandse rei zen. waar hij propaganda heeft gemaakt voor Katwijk, en waar hij veel reclame materiaal achter heeft kunnen laten in reisbureaus. De aftredende bestuursleden, de he ren P. C. Bloot, D. Schoonenberg en J. C. Tieleman, werden herkozen. Na de pauze vertoonde de heer W. L. de Haan. hoofd vaq de afdeling Filmdienst van de K.L.M., een kleurenfilm. Caltex neemt bewust risico's op Sumatra Ondanks alle tegenwerking In het Amerikaanse „Fortune Maga zine" wordt het uitbreidingsprogramma van de California Texas Oil Company in Indonesië een voorbeeld genoemd van hetgeen particulier kapitaal kan doen „ondanks een zwakke en potentieel communistische regering" „die ongeveer alles heeft gedaan wat een regering kan doen om buitenlandse investeerders te ontmoedigen". „De voorstanders van grootscheepse regerings-hulpprogramma's, die aan voeren dat particulier kapitaal eenvou dig niet bij machte is te voorzien in de behoeften van onder-ontwikkelde gebie den zouden er goed aan doen eens een nadere beschouwing te wijden aan het geen de Caltex (California Texas Oil Company) in Indonesië doet", zo wordt gezegd. Sprekend over het ongastvrije inves teerders-klimaat schrijft „Fortune": „Dit begon met de onteigening van vele Nederlandse ondernemingen en wordt voortgezet in een politiek, die het land aan inflatie ten gronde doet gaan en waarbij de kleine doilar- en goudvoor raad snel vermindert" „Ondanks dit alles is de Caltex, wiens belangen in Sumatra al van 4924 dateren, bereid risico's te nemen en de komende jaren een bedrag van ca. 50 miljoen dollar te investeren. Hierdoor zal het totaal der investe ringen tot 75 miloen dollar stijgen". Volgens „Fortune" omvat hret in vesteringsprogramma exploratie-werk- zaamheden ir. Centraal-Sumatra, ont wikkeling van haven-installaties en pijpleidingen, de aanleg van wegen en huizenbouw Deze werkzaamheden hebben ten doel de Indonesische economie, en in het bijzonder de voorraad buitenlandse deviezen, te versterken. „Wanneer wy geen vertrouwen had den in de uiteindelijke toekomst van Indonesië" zo verklaarde een woord voerder van de Caltex. „dan zouden wfj deze reslco's, die wij het nemen waard achten, niet lopen".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 9