f MICHIEL ADRIAENSZOON DE RUYTER
Legendarische zeeheld Bescheiden mens
Grondlegger roemrijke traditie van volharding
en plichtsbetrachting der Koninklijke Marine
Tot het laatste ogenblik ging
zijn plicht hem voor alles...!
Bevredigende bedrijfsresultaten
van tuinbouw in afgelopen jaar
96ste jaargang Donderdag 21 maart 1957 Derde blad no. 29092
(Ingoz. Med.-Adv.)
Door prof. dr. F. H. Milo
Achtenzestig jaar was Michiel Adriaensz. de
Ruytereen oud man, door „jicht, kolyk en gra
veel" gekweld, toen de admiraliteit van Amster
dam hem verzocht het bevel te aanvaarden over
een klein hulpeskader naar de Middellandse Zee
om de Spaanse bondgenoot bij te staan tegen de
gemeenschappelijke Franse vijand. De Ruyter
wees op de zwakheid van het eskader, waarop één
der admiraliteitleden, die vermoedelijk zelf nooit
kruitdamp had geroken, de grijze admiraal toe
voegde: „Ik denk niet, mijnheer, dat gij nu in uw
oude dagen begint bevreesd te worden en de
moed laat vallen", waarop de admiraal antwoord
de: „Neen, ik begin de moed niet te laten vallen. Ik
heb mijn leven veil voor de staat, maar ik ben ver-
wonderdt, en 't is mij leet dat de Heeren de vlagh
van den Staat zoo veil hebben enwaagen".
Toen de admiraliteitsheren echter hun verzoek
herhaalden en bleven aandringen, was het ant
woord dat de Ryuter gaf: „De heeren hebben mij
niet te verzoeken, maar te gebieden, en al wierdt
mij bevoolen 's landts vlagh op een enkel schip te
voeren, ik zou daar mee 't zee gaan, en daar de
Heeren Staaten hunnen vlagh betrouwen, zal ik
mijn leven waagen". Deze woorden door de bio-
graag Brangt neergeschreven, typeren de figuur
van De Ruyter.
Het herhalen van het woord „staat" ken
schetst hem als de dienaar van het vaderland,
waarvoor hij alles over had.
Hoe gemakkelijk had hjj kunnen wijzen op zijn hoge leeftijd, zijn minder goede
gezondheid, zijn positie als opperbevelhebber over 's lands vloot en op zijn lange
carrière, waarin hij aan veertig zeegevechten had deelgenomen, waaronder dertien
grote zeeslagen.
Doch dit lag niet in de aard van de admiraal, hij had gewaarschuwd, de admi
raliteit hield aan, hij ging
Maar het viel hem zwaar en toen hij op de 29ste juli 1675 zijn vlag liet waaien
op de „Eendracht" te Hellevoetsluis - niet op zijn vertrouwde admiraalsschip „De
Zeven Provinciën - zal hij teruggedacht hebben aan de achter hem liggende Jaren
en wellicht zelfs aan zijn jeugd in het oude Vlissingen
Zondag a.s. viering
350ste geboortedag
Daar was hij op de 24ste maart
1607 geboren als zesde kind in het
gezin van de bierdrager Adriaen
Michielsz., daar had hij zijn eerste
jaren doorgebrachtwas er van
school gestuurd, op de kerktoren ge
klauterd, daar had hij in de lijn
baan van de heren Lampsins aan
het wiel gedraaid en van Vlissingens
ree was hij als elfjarige hoogboots-
mansjongen voor de eerste maal in
zee gestoken.
Welk een wereld was voor hem open
gegaan! Welk een verschil met de
schoolbanken, waar hij niet had kun
nen „duren".
Inderdaad, hij had nu zijn koers be
paald. Uit de schooljongen, die van
..vechten en smyten" hield, groeide een
bekwaam stuurman en schipper, die zijn
vak verstond. Zijn scherp verstand, zijn
sterk geheugen, zijn ijver en plichtsbe
trachting bezorgden hem reeds vroeg
een goede naam, niet alleen bij zijn re
ders. maar ook bij zijn stadgenoten. Hij
zwerft langs de kusten van West-Euro
pa. naar de Middellandse Zee. naar de
Afrikaanse stranden en West-Indië. en
als walvisvaarder naar het Hoge Noor
den. Hij toont zich een goed en spaar
zaam handelsman, zodat hij op vieren
twintigjarige leeftijd is staat is een ge
zin te stichten.
Niet leng thuis
Lang thuis blijft hij niet, weldra ver
trekt hij weer naar zee als schipper in
dienst van de Lampsins. In 1637 wordt
hij tijdelijk kruiser-commandant in
particuliere dienst, in 1641 zelfs schout
bij nacht op de hulpvloot naar Portu
gal. Een hoge dunk kreeg hij niet van
het oorlogsbedrijf. De inderhaast inge
huurde koopvaarders, zwak bewapend
en bemand, vechtend volgens gevechts-
regels. die wellicht voor de Oost- en
Westindische Compagnieën mochten
deugen, waren niet opgewassen tegen de
Spaanse oorlogsvloot. Toch verwierf Mi
chiel Adriaensz.. zoals hij toen nog ge
noemd werd. zich hierbij grote roem
door zijn dapper gedrag.
Weldra voer hij echter weer ter koop
vaardij, zelden thuis in Vlissingen tus
sen twee reizen in. Ziin eerste en twee
de vrouw overlijden, hij heeft de zorg Op 21 augustus 1673 tijdens de
voor vier opgroeiende kinderen. In 1652, nv ,v„
vijfenveertig jaar oud, meent hij. dat de Derde Engelse Oorlog had OOr de
tijd gekomen is om het varen er aan te klist VQn Kijkduin een felle zeesldg
geven. Hij heeft gelukkig gevaren en ge- piaats tusse d Engelse l'loot en
paard, hij heeft zijn loopbaan van r,
scheepsjongen tot kapitein achter zich. de Nederlanders onder Michiel de
MICHIEL ADRIAENSZ.
DE RUYTER
Hij hertrouwt met een weduwe van een
zijner collega's, Anna van Gelder.
Grote beslissing
Zo scheen Michiel Adriaensz. een rus
tige oude dag tegemoet te gaan. doch
weldra zou hij de grote beslissing van
zijn leven moeten nemen. De eerste En
gelse zeeoorlog was uitgebroken en de
Staten van Zeeland deden een beroep op
hem. Elke zeeman was nodig om het
land te dienen en de scheepvaart, te be
schermen.
Schoorvoetend geeft hij na lange aar
zeling toe onder de uitdrukkelijke voor
waarde. dat hij slechts dienst zal doen
voor één zeetocht Hij krijgt de rang
van vice-commandeur en het bevel over
een zwak eskader, dat een konvooi door
Het Kanaal moet geleiden. De slag bij
Plymouth op 26 augustus 1652 toont wat.
Michiel vermag. Tegen een sterkere
vloot onder Ayscue behaalt hij de over
winning. vrijwel de enige Nederlandse
zege in deze oorlog. Later zal hij onder
Witte Cornelsz. de With en Maerten
Harpertsz. Tromp aan alle zeeslagen
deelnemen, hij zal In de laatste slag. bij
Ter Heide op 10 augustus 1653. het sneu
velen van de opperbevelhebber meema
ken en zien hoeveel nog aan 's lands
vloot mankeert.
Te weinig en te zwakke schepen, te
weinig en te licht geschut, te weinig
discipline en naast grote moed ook laf
heid, dat zijn de conclusies, waartoe De
Ruyter moet komen. Het was geen won
der, dat hij aarzelde toen de admirali
teit van Amsterdam hem in 1654 vroeg
in vaste dienst te treden met de rang
van vice-admiraal.
Promotie
Het was een grote promotie, van kapi
tein met de tijdelijke rang van comman
deur tot vice-admiraal. Boven hem zou
den Ln Holland nog slechts de nieuwe
opperbevelhebber, de luitenant-admiraal
Jacob van Wassenaer-Obdam, en de
vice-admiraal W. C. de With staan. De
Ruyter voelde er echter niets voor en al
de overredingskracht van de jonge,
energieke raadspensionaris Johan de
Witt was nodig om de Zeeuw over te
halen. Met een vurig beroep op het
landsbelang won De Witt tenslotte het
pleit. De Ruyter werd vice-admiraal en
verhuisde met zijn gezin naar Amster
dam. Drukke tijden breken aan. Weldra
wordt hij geroepen om met het eskader
naar de Middellandse Zee te gaan. ten
einde de scheepvaart te beschermen te
gen Barbarijse zeerovers en Franse ka
pers.
Hij verlost vele Nederlanders uit de
slavernij, sluit tractaten met de Barba
rijse vorsten en weet hen eerbied in te
boezemen voor de vlag van de Repu
bliek. In 1656 beschermt hij de Neder
landse handel bij Danzig, in het volgend
jaar blokkeert hij de kust van Portugal
en in 1659 grijpt de Staatse vloot onder
zijn leiding in als Denemarken is aange
vallen door Zweden.
Het gaat om de levensbelangen van de
Nederlanden, de vaart door de Sont en
in de Oostzee. Als deze worden belem
merd of gesloten is het met het belang
rijkste deel van de zeehandel gedaan. I)e
verovering van Fünen op de Zweden
maakt de vrede mogelijk en bezorgt de
vice-admiraal De Ruyter een gouden
keten en de verheffing in de Deense
adelstand. Het is niet zijn eerste onder
scheiding en het zal niet zijn laatste
zjjn.
Geheime opdracht
Weer gaat het naar de Middellandse
Zee. waar hem in 1664 een geheime op
dracht bereikt. De Engelsen hebben in
volle vredestijd een overval gedaan op
onze bezittingen in Guinea. De Ruvtêr
gaat er heen zonder goede kaarten, zon
der loodsen en herovert het bezit, daar
bij vele Engelse schepen buitmakend.
Langs West-Indië zal hij huiswaarts
keren, maar ondertussen is de tweede
Engelse oorlog uitgebroken, 's Lands
vloot, krachtig versterkt en goed uitge
rust door de zorgen van Johan de Witt,
moet. echter door de zwakke leiding van
Van Wassenaer in de slag bij Lowestoft
het onderspit delven. Wie zal de gesneu
velde bevelhebber opvolgen? Men geeft
tijdelijk het bevel aan de jonge C.
Tromp, zoon van de beroemde vader.
Ijverig is men bezig de schade te her
stellen. maar de nederlaag heeft demo
raliserend gewerkt, men „laat de hoof
den hangen".
Plotseling gaat de mare door het
land: „De Ruyter is met zijn vloot te
Delfzijl binnengevallen". Het is alsof
een zucht van verlichting opgaat, dui
zenden stromen naar Delfzijl om het
met eigen ogen te aanschouwen en de
teruggekeerde als een vader, als de „red
der van het vaderland", te begroeten.
Lui tenant-admiraal Michiel Adriaensz.
de Ruyter zal de nieuwe bevelhebber
zjjn.
Vier dogen
Het komt in 1665 niet meer tot een
slag. De vloot gaat in zee. kruist op de
Noordzee, langs de Noorse en Engelse
kust, heeft zwaar te lijden van de na
jaarsstormen en valt tenslotte binnen.
In het volgend jaar ontvouwt De Witt
zijn plannen, geen konvooislagen meer.
maar de vernietiging van de vijandelij
ke zeemacht door de vloot van de Repu
bliek. verenigd met die van Frankrijk.
De vierdaagse zeeslag volgt zonder de
Fransen. Het is een overwinning, maar
De Ruyter is niet tevreden. Er ontbreekt
nog te veel aan de tactische geschoold
heid van zijn onderbevelhebbers en hem
ontbreekt de tijd en de gelegenheid hen
hiervan te doordringen. De gevolgen
blijven niet uit. Nauwelijks twee maan
den later lijdt hij een nederlaag in de
tweedaagse zeeslag en het is slechts aan
zijn beleid te danken, dat deze neder
laag niet in een debacle ontaardt.
De Engelsen buiten de overwinning
uit door een blokkade van de kust,
het verbranden van koopvaarders in
het Vlie en van het dorp Westter
schelling. Zij menen, dat de Repu
bliek is verslagen, de vredesonder
handelingen nemen een aanvang, de
Britse vloot wordt opgelegd. Maar
dan speelt De Witt zijn troefkaart
uit. In juni 1667 verschijnt de Neder
landse vloot onder De Ruyter en Van
Ghent en met Cornelis de Witt als
gedeputeerde aan boord op de
Theems, voor Sheerness en Chatham
Vele Engelse oorlogsschepen worden
verbrand, het admiraalschip de
..Royal Charles", veroverd en in
triomf haar Nederland gesleept. De
Vrede van Breda is heel wat voorde
liger dan die van Westminster.
Eindelijk rust
Eindelijk krijgt De Ruyter enige rust,
die de zestigjarige ook toekomt. Hij kan
zich aan zijn gezin wijden, al moet hij
dan ook vele inspectiereizen maken. De
vloot wordt niet verwaarloosd, want de
strijd is niet beslist. Een nieuw gevaar
duikt op: de expansiezucht van Frank
rijk. De Witt's coalitiepolitiek faalt en
in 1671 wordt het duidelijk dat. een
nieuwe oorlog voor de deur staat. De
Ruyter voert het bevel over de vloot en
krijgt in de zomer van dit jaar einde
lijk de gelegenheid zijn onderbevelheb
bers te oefenen. In 1672 is de zeemacht
gereed. De Witt wil een vereniging van
de Engelse en Franse scheepsmachten
verhinderen, doch hij is even te laat.
Een overval op de geallieerde vloot, wel
ke in Solebay ten anker ligt. mislukt ge
deeltelijk. omdat op het laatste ogen
blik de wind afflauwt. Toch heeft de
aanval in zoverre succes, dat een lan
ding op de Nederlandse kust dit jaar
niet wordt doorgevoerd. De Republiek
verkeert in het grootste gevaar. Te lang
besprongen door Frankrijk. Munster en
Keulen, ter zee bedreigd door de vijan
delijke vloten, hangt het lot aan een
zijden draad. De waterlinie, verdedigd
door een klein getal troepen, versterkt
door matrozen en mariniers onder lei
ding van Willem III. kapitein-generaal
en weldra stadhouder, houdt het
De Ruyter zorgt voor dekking aan de
zeezijde. In 1673 gelukt het hem. hoe
wel ziin vloot veel zwakker is dan die
van de vijanden, door ziin schitterende
tactiek, die door vriend en vijand wordt
bewonderd cn hem de naam bezorgt de
grootste admiraal der zeventiende eeuw
en misschien wel van alle tiiden te zijn,
tot driemaal toe de twee grote konink
rijken de trotse vlag te doen strijken.
Tweemaal op de vlakte van Schoone-
veld, ten westen van Walcheren, bijna
in het zicht van ziin geliefd Vlissingen,
eenmaal bij Kijkduin, blijft hij mees
ter in de strijd, daarmede ziin vader
land reddend.
Het is een anti-climax als hij in 1674
met een klein eskader naar Martinique
wordt gezonden en in 1675 naar de Mid
dellandse Zee. Hij, die het bevel heeft
gevoerd over een scheepsmacht, van
bijna honderd bodems, zal nu uitvaren
met achttien schepen
Het einde
Maar hij gaat en nog tweemaal zal hij
de eer van s lands vlag hooghouden te
gen de Franse overmacht om tenslotte in
de zeeslag bij Augusta op 22 april 1676
dodelijk te worden gewond.
In zijn kajuit neerliggend, hoort hij
nog het bulderen van het, geschut en zo
is hij nog in gedachten bij zijn beman
ning. dat hij telkenmale uitroept:
Euromarkt ademt protectionisme
Echter in een nog geisoleerder positie?
De voorzitter van het Centraal Bureau van Tuinbouwveilingen, de heer M.
Prins, heeft in zqn openingswoord tot de algemene vergadering van het Cen
traal Bureau, die vanmorgen in het N.V. Huis te Utrecht is begonnen, drie
onderwerpen besproken, die naar zijn mening van diep Ingrijpende betekenis
zijn voor de tuinbouw en zijn afzetorganisaties: de prijsvorming, de gemeen
schappelijke markt en de publiekrechterlijke veilplicht.
Behoudens enige uitzonderingen noem
de hij de bedrijfsresultaten van de
tuinbouw in het afgelopen jaar bevre
digend. Maar zeide hij, de grote vraag
is. of de tuinbouwprodukten op den
duur wel voldoende zullen opbrengen
om de produktiekosten te dekken en de
ondernemers in deze bedrijfstak een
redelijk bestaan te verschaffen. Wij
staan machteloos, aldus spreker, tegen
over de kostenverhogingen. Met betrek
king tot het conjunctuursverloop over
heerst bij spreker de indruk dat in
West-Europa, inclusief Nederland, geen
belangrijke uitbreiding van de koop
kracht meer te verwachten is. Zelfs in
die mate. meende hij dat tegenover de
kostenstijging die de tuinbouw te ver
werken krijgt, geen uitbreiding van de
vraag uit hoofde van het conjunctuurs
verloop te verwachten zal zijn.
Ook m de kredietbeperking door de
particuliere banken, veroorzaakt door de
politiek van de Nederlandsche Bank.
ziet de heer Prins een gevaar voor de
tuinbouw, wanneer de kopers op veilin
gen de voor aankoop noodzakelijke kre
dieten niet voldoende zouden kunnen
krijgen. In het bijzonder werkt dit door
in de conservenindustrie, volgens spre
ker, aangezien deze grote veilingklant
de door haar te verwerken produkten in
de vier zomermaanden moet kopen en
contant betalen, terwijl zij ze pas in de
wintermaanden aflevert en betaald
krijgt.
„Houdt moedt, mijn kinderen, houdt
moedt. zoo moet men doen om de zeegen
te verkrijgen", om tenslotte te zeggen:
..Ach. dat ik hier zoo leggen moet en
dat ik 's landts dienst niet kan be
trachten
Dit typeert De Ruyter. Steeds den
kend aan zijn bemanningen, die hem
dan ook de eretitel van „Bestevaer" ga
ven. steeds denkend aan de belangen
van zijn vaderland, zo was De Ruyter.
Zich nooit op de voorgrond dringend,
bescheiden cn eenvoudig, ging de admi
raal door het leven. Niet aan eigen be
kwaamheid. maar aan Gods hulp
schreef hij het welslagen toe van al zijn
ondernemingen.
Bij de herdenking van deze grote,
nationale figuur, waarop wij terecht
trots zijn, vragen wij ons tenslotte
af, ivat De Ruyter nu nog voor otis
betekent en dan moet het antwoord
luiden, dat hij aan de Koninklijke
Marine de traditie heeft meegegeven
van vaderlandsliefde, plichtsbe
trachting en volhardingook als de
kansen hopeloos schijnen, de tradi
tie van volhouden tot het uiterste
Dat onze Marine thans door de
grote zeemogendheden wordt ge
waardeerd, is zeker voor een niet
gering deel toe te schrijven aan deze
traditie
Ruyter. Van een besliste overwin
ning van een van beide partijen
was geen sprakemaar De Ruyter
kon er zich op beroemen, dat de I
vijand ondanks een aanzienlijke
overmacht, de Hollandse kust had
moeten verlaten. Opnieuw had de
meesterlijke tactiek van de Neder
landse admiraal veel bewondering
gewekt.
Verstekeling te IJmuiden
aan wal gebracht
Gisteravond heeft de IJmuidense
loodsafhaler „Geep" in IJmuiden een
vervuilde en met olie bedekte versteke
ling aan de wal gezet, die van een Li-
beriaans vrachtschip ter hoogte van de
Zeeuwse eilanden over boord is geraakt.
Het was een zekere Orlando M. Parcells,
die waarschijnlijk in Rio de Janeiro op
de „Almeria" is gekomen en die door
nog onbekende drijfveren by de Zeeuwse
eilanden overboord raakte. De man is
opgepikt door een passerend Duits
schip, de „Olbers", die de man overgaf
aan de loodsboot voor IJmuiden. Deze
droeg op haar beurt Orlando Parcells over
aan de loodsafhaler. Het onderzoek aan
gaande dit ietwat mysterieuze geval is
nog niet gesloten.
Na een uitvoerige beschouwing over
de totstandkoming van de Euro-
markt en voor- en nadelen van de
gemeenschappelijke Europese markt
voor de Nederlandse tuinbouw, con
cludeerde de heer Prins, dat men het
in tuinbouwkringen in hoge mate
betreurt dat de agrarische produkten
dus ook de tuinbouwprodukten
van stond af aan niet op gelijke voet
met de industriële produkten in de
Euromarkt zullen worden opge
nomen. Daardoor zal de agrarische
sector volgens hem in een nog sterker
geïsoleerde positie worden gedrongen.
Voorts gelooft hij niet. dat de be
voegdheid om gedurende een aantal
jaren autonoom minimumimportprij -
zen te stellen, verenigbaar is met de
doelstelling van de Euromarkt, omdat
deze bevoegdheid de kiemen van pro
tectionisme ln zich draagt.
Tenslotte deelde de voorzitter mede.
dat de tuinbouw desondanks bereid is
terwille van het uiteindelijke doel
van de Euromarkt de ernstige risico's
van de voor de tuinbouw sector zeer
onbevredigende overgangsbepalingen te
aanvaarden, mits onomstotelijk vast
staat. dat deze overgangsbepalingen
géén wissel op de eeuwigheid zullen zijn.
Wij wensen géén Europees landbouw-
protocol, zeide hij. tenzij in de tekst van
het Euromarkt verdrag zeer duidelijk is
vastgelegd, dat de bevoegdheid om
minimumimportprijzen toe te passen
slechts voor een beperkt en met name
genoemd aantal jaren van kracht zal
zijn. Wij zien alleen voordelen op
langere termijn, aldus de heer Prins.
Spreker uitte echter de vrees, dat er,
zelfs na een lange overgangsperiode,
nóg geen werkelijk vrije markt zal
zijn. De geest, die het Euromarktver-
drag ademt, zo betoogde hij, spreekt
meer van het behoud van nationale
verworvenheden door middel van pro
tectionisme tegenover derde landen
zowel als tegenover partner landen,
dan van een werkelijk vrije markt,
waarbinnen een vrij verkeer van goe
deren, van kapitaal en van personen
kan plaats hebben.
Met betrekking tot de publiekrechte
lijke veilplicht, waarschuwde de heer
Prins er voor. dat een in een deze week
gehouden vergadering van het bestuur
van het produktschap voor groenten en
fruit verworpen voorstel tot het opne
men van een raambepaling in de con
cept-verordening op de afzet, kan bete
kenen. dat. de publiekrechtlijke veil
plicht waarschijnlijk wordt opgeheven.
Deze raambepaling zou het bestuur van
het produktschap de bevoegdheid geven
met volstrekte meerderheid van stem
men regelend op te treden ten aanzien
van de veilingsvoorwaarden voor telers.
Nu deze bepaling echter is verworpen
moet ernstig rekening gehouden wor
den met de mogelijkheid, dat de ver
tegenwoordigers van de handel in het
produktschap thans tegen de gehele
verordening zullen stemmen en de
vereiste meerderheid van stemmen
niet behaald wordt, zo besloot de
voorzitter.
Dwong in Hongarije
In het Hongaarse staatsblad is een
decreet gepubliceerd, dat de bewegings
vrijheid beperkt van degenen, die staats
gevaarlijk worden geacht. Men kan wor
den verbannen voor een bepaalde tiid.
onder politietoezicht worden geplaat
of verplicht worden op bepaalde tijden
van de dag binnenhuis te blijven. <.e
maatregelen kunnen niet worden toege
past op mensen boven 60 jaar of moeders
met twee of meer kinderen beneden tien
jaar, op minderjarigen, vrouwen, die een
baby verwachten, en ernstige zieker.
