Grote gaven van een geïnspireerde
von Matacic in een Slavisch program
Prachtige demonstratie en
propaganda voor de danskunst
Prokofjef en Sjostakovitsj als
fascinerende hoogtepunten
Boekhouder verduisterde grote
bedragen hij Leidse fabriek
NON-IRON HEMDEN
Café „Morschpoort" uitgebrand
SSste Jaargang
Vrijdag 22 februari 1957
Tweede blad no. 29069
Het Nederlands Ballet voor leerlingen van
middelbare scholen
Donderdagmiddag: een schouwburg volgeladen met jonge meisjes! Nu ja, er
waren ook nog wat jongens (onder wiezelfs met aankomende snorretjes) en
enkele oudere dames, maar op het geheel telden zij niet mee. Te verbazen viel
deze samenstelling van dit gezelschap overigens niet, want het gold een pro
paganda-opvoering van Het Nederlands Ballet onder leiding van Sonia Gaskell
voor leerlingen vin Middelbare scholen. En de belangstelling van het vrouwe
lijk element is daarom direct reeds groter dan van het mannelijke. Hetgeen
zich overigens ook al laat verklaren uit het feit. dat het sportief element, dat
bij iedere dans aanwezig is. meer tot de vrouw spreekt dan tot de man, omdat
de moderne gymnastiek voor de vrouw vrijwel naar het ritmische is gaan over
hellen.
De bedoeling was geweest, dat Sonia
Gaskell zelf een toelichting had gegeven
op de te brengen nommers, doch zij was
helaas verhinderd. De heer Joop Schul-
ting nam die taak nu van haar over en
hij heeft op bevattelijke en innemende
wijze zich daarvan gekweten.
Hij gaf in vogelvlucht een overzicht,
hoe uit de oude volksdansen als baker
mat van de dans zich het ballet heeft
ontwikkeld met Zijn ups and downs. Met
een paar voorbeelden werd tevens op
duidelijke wijze aangetoond, welke gro
te verschillen in houding van voet en
lichaam er bestaan tussen volksdans en
ballet en hoe elke beweging van het li
chaam in ieder onderdeel thans volko
men is uitgebalanceerd. Het is kunstig!
Dit werd gedemonstreerd met een drie
tal nummers, die zich bij uitstek lenen
voor dit doel en waarmede Het Neder
lands Ballet reeds vele malen succes
hteft gehad: de Grand pas de deux
classique uit het ballet De Notenkraker,
muziek Tsjaikofsky, choreografie Ivahov,
de Pas de quatre, beroemd uit het mid
den der vorige eeuw, choreograaf Jules
Perrot. muziek Cesare Pugni en een stuk
uit Ritme en Klank, muziek Bel a Bar-
tok, choreografie Sonia Gaskell. Men
ziet. het zijn oude bekenden.
Zoals men weet. zijn het Linda Ma-
nez. Joop Flier. Willy de la Bije en Con
rad van de Wetering, die successievelijk
Collecte Bevrijdingsmonument
Wij herinneren eraan, dat de inzame
lingsactie. welke in de afgelopen dagen
is gevoerd ten bate van de oprichting
van een Bevrijdingsmonument ter na
gedachtenis aan de gevallenen in de ja
ren 1940'45. morgen besloten wordt
met een atraatcollecte.
Moest kort geleden het Nationale
Rembrandt-comité bekend maken, dat
de plannen tot de oprichting van een
Rembrandt-gedenkteken in zijn geboor
testad Leiden als gevolg van onvoldoen
de medewerking moesten worden opge
geven. het Leidse Oorlogsgedenkteken-
comité hoopt en vertrouwt dat Leiden,
dat óók voor het Rembrandtmonument
een flink bedrag beschikbaar stelde in
de vorm van een garantiefonds, ook voor
dit doel zich van zijn goede zijde zal
laten kennen.
Ten aanzien van het Rembrandtmo
nument behoeft cfe Leidse gemeenschap
zich seen enkel verwijt te maken; moge
ditzelfde ook gezegd kunnen worden ten
oozichte van het Oorlogsgedenkteken,
dat straks nabij de molen „De Valk" zal
verrijzen. Het zou in hoge mate bescha
mend zijn wanneer de Leidse burgerij
niet bereid zou blijken deze plannen te
helpen verwezenlijken.
De ervaring heeft geleerd dat er een
rechtstreeks verband bestaat tussen het
aantal collectanten en de opbrengst van
de inzameling. Wie het uiteindelijke re
sultaat in dubbele zin gunstig wil be-
invloeden. melde zich morgenochtend
vanaf 9 uur als collectant(e) aan het
Stadhuis.
eerst en laatstgenoemde brengen, terwijl
Marianne Hilarides. Willy de la Bije,
Milly Emmer en Irene de Vos de Pas de
quatre verzorgen. Opnieuw bleek, hoe
dit wakkere gezelschap onder de bezie
lende leiding van Sonia Gaskell, al ont
brak hier te lande iedere traditie op het
terrein van Terpsichore, zich in luttele
jaren heeft ontwikkeld tot een ballet
groep, die er zijn mag.
Van kunstig ontwikkelt het ballet zich
thans tot kunst, d.w.z. dat er subjectieve
bedoelingen in de dans worden gelegd,
al wordt zodoende ook geofferd aan de
pantomime. Dus niet alleen sierlijkheid
van beweging - die natuurlijk wordt ge
handhaafd en zo mogelijk nog opge
voerd - maar ook inhoud. Het is in deze
richting, dat de balletkunst, zich thans
ontwikkelt en misschien schuilt er wel
grote waarheid in. dat er winst is gele
gen in het. feit, dat er hier te lande geen
danstraditie bestaat; daardoor staat
men immers vrijer tegenover het nieu
we.
Deze nieuwe richting werd gedemon
streerd met een oeuvre van onze jeugdi
ge landgenoot Rudi van Dantzig, geti
teld Nachteiland, dat in dansdrama tot
uitdrukking brengt de strijd van de
(Ingez. Med.-Adv.)
mens tussen het innerlijke en het ver
langen. Het is zeer knap en belooft veel
voor de toekomst. Waarschijnlijk zal op
het komende Holland-festival wel meer
van deze jonge choreograaf worden ver
nomen! Hij danst dit zelf, op muziek
van Debussy, met medewerking van
Hannie van Leeuwen, Vella Colcher en
Peter Zwartjes.
Zo is deze propaganda-middag. door
K en O georganiseerd, werkelijk uitge
groeid tot een demonstratie voor de bal
let-kunst, die zal medewerken aan de
verdere groei van de belangstelling voor
deze tak van kunst, een belangstelling,
die overigens toch reeds verheugend
groeiende is.
De jeugd toonde zich uiterst dankbaar
en onderstreepte de overhandiging van
een bloemstuk aan Rudi van Dantzig -
aanvankelijk was dit bestemd voor So
nia Gaskell - met luid applaus.
M.
Student, Universiteit en
politiek
CONFERENTIE N.S.R. TE
YVOUDSCHOTEN.
Tijdens de gisteren te Delft gehou
den eerste openbare vergadering van
de Nederlandse Studentenraad is be
sloten op 18 april te Woudschoten een
ééndaagse conferentie te houden, die
gewijd zal zijn aan de verhoudingen
„student en politiek" en „universiteit
en politiek".
Een aantal hoogleraren zal worden uit
genodigd over deze onderwerpen pre
adviezen op te stellen. Als gevolg van
een onlangs van kracht geworden struc
tuurwijziging, zullen de N.S.R.-vergade-
ringen in het vervolg openbaar zijn. Van
de publieke tribune werd gisteren even
wel nog geen druk gebruik gemaakt.
Boeiende gast bij Residentie-Orkest
Lovro von Matacic: een naam, die ook de Leidenaar van nu af aan
niet licht vergeten zal!
Joegoslaaf van geboorte (Fiume), opgevoed in Wenen bij de „Wie
ner Sangerknaben" het valt moeilijk zich in te denken, dat deze on
middellijk gezag opleggende reus eenmaal ook zo'n lieftallig „knaapje"
was groeide hij uit tot een formidabel dirigent, wiens successen in
West- en Oost-Duitsland en in andere landen tot even zo grote sen
sationele gebeurtenissen werden.
Inderdaad: van hem gaat zulk een emotioneel dwingende kracht
uit, gedreven door een temperamentvolle bezieling, dat muziek haar
geïnspireerde „natuurlijkheid" verkrijgt en in dit opzicht tot een ver
ademing wordt, in een tijd, die meer door de hersens dan door het hart
gestuwd wordt
Eén
jaar
geëist
voor Haags Gerechtshof
(Van onze Haagse redactie)
Een gevangenisstraf van één jaarj
en onmiddellijke gevangenneming bij
de uitspraak eiste vanmorgen de pro
cureur-generaal bij het Haagse Ge
rechtshof tegen een 33-jarige inwo
ner van Oude Wetering, die zich in
zqn functie van hoofdboekhouder bij
een Leidse machinefabriek in het
tjjdvak van januari 1951 tot decem
ber 1954 had schuldig gemaakt aan
het plegen van grootscheepse ver
duisteringen ten nadele van zijn werk
gever. Bovendien moest de verdachte
zich verantwoorden terzake van ont
duiking van de Rijks-inkomstenbe-
Iasting.
Volgens de werkgever zou de verdach
te bijna 10.000 gulden hebben verduis
terd. Volgens de verdachte zelf betreft
Leidse padvindsters en gidsen herdenken
100ste geboortedag van Lord Baden-Powell
Lovro von Matacic is een dirigent van
grootse en ongewone allure: zijn mo-
I numentale dan wel minutieuze gebaren
zijn imponerend en steeds recht op de
man afmen ziét als 't ware wat een
seconde later te hóren zal zijn en de
boeiende macht over het gespannen,
hem graag volgende orkest houdt de toe
hoorder onafgebroken vast, ook wanneer
de muzikale inhoud hem tot verminder
de concentratie zou verleiden.
Het spreekt vanzelf, dat deze dirigent
de aandacht richtte op wat hem door
zijn landsaard met de Slavische volke
ren bindt: werken van drie Russen <Ba-
lékirew, Prokofjef en Sjostakowitsjen
zijn landgenoot Jakov Gotovatsj.
Een kleurige en fascinerende keuze, in
effectvol-harmonisch verband, waarin de
dirigent alle facetten van zijn bewogen,
maar beheerste muzikaliteit en zijn mar
kant beeldhouwende dirigeertrant kon
tonen.
Mili Balakirew zo juist hadden we
zijn al reeds verouderd Islamey gehoord
een der mannen van het „Machtige
Hoopje", dat in de vorige eeuw de ver
nieuwing der Russische toonkunst be
oogde, was aan het woord met zijn sym
fonisch gedicht „Thamar".
Merkwaardig daarin te constateren,
hoe sterk Rimsky Korsakov, die Balaki
rew fel heeft aangevallen, o.a. met zijn
Sheherazade nauwlettend in de sporen
van zijn leermeester is getreden. De
gloedvolle interpretatie van het melo
dieuze Thamar sprookje, gebaseerd op
een ballade van Lermontov de schone
prinses met de infecte inborst! ver
goedde veel van wat ook hier als „over
leefd" kan aangemerkt worden, al kon
zij het uitgesponnen karakter van het
werk, waaraan Balakirew niet minder
dan 16 jaren werkte, niet doen ver
geten.
Vandaag is het honderd jaar geleden,
dat Lord Baden-Powell, die in 1908 de
padvindersbeweging stichtte, te Londen
werd geboren.
Ter gelegenheid van dit feit kwamen
hedenochtend om halfacht de Leidse
padvindsters en gidsen de padvin
ders houden eerst morgenavond in de
Marekerk een herdenkingssamenkomst
op de Burchtheuvel bijeen. Na de
vlaggenparade werd de wet opgezegd,
in aansluiting waarop de belofte werd
herhaald. Hierna hield mej. Van der
Vooren van de gidsen een korte toe
spraak. waarin zij uitweidde over de
persoon en het werk van Lord Baden-
Powell. die aan de padvinderij een zo
betekenisvolle inhoud heeft gegeven.
Het enorme verschil in compositorisch
niveau met Porkokofjefs van 1913'17
daterend Eerste Vioolconcert in D,
waarin het orkest naast de solist Theo
Olof zulk een zelfstandige, symfonische
plaats inneemt, is oneindig groot. Een
schepping van een eerst 22-jarige, wiens
lyrische instelling zich niet verloochent.
Een formidabel zware opgave voor de
„solist", die hierin echter onmogelijk tot
ware „schittering" kan komen
De ironiserende Porkofjev, wiens rit
mische vondsten en accenten in het
Scherzo een hoogtepunt beleven, wist ook
wat „sfeer" betekent, getuige de wijze,
waarop hij de viool in de hoogste regio
nen tot de hoge D toe, laat soliëren.
Men zou zeggen, dat hier een aandui
ding voor latere filmische muziek aan
wezig is. Theo Olof was zijn heksenop-
gaven volkomen meester, al overstemde
het orkest, dat in het Scherzo wellicht
iets markanter en pittiger had kunnen
spelen, Olofs intieme, doch prachtige
toon wel eens.
Vol bewondering voor de van
daag uit te reiken foto van Lord
Baden-Powell.
(Foto L.D./Van Vliet.)
De districtscommissaresse, mevr. L. S.
Groenv. d. Vijver, woonde deze her
denking. welke slechts korte tijd in
beslag nam. bij.
Hedenmiddag wordt deze herdenking
in de clubhuizen met de kabouters
voortgezet, terwijl de padvindsters dit
hedenavond zullen doen. Als aanden
ken aan deze dag ontvangen de jeug
dige volgelingen van deze pionier der I nog niet decreteerden en hij zich nog
padvindersbeweging zijn foto. Inlet op de „vox populi" behoefde in te
JURIDISCHE VOORDRACHT
In het kader van de voordrachten voor
afgestudeerde juristen van de Neder
landse Universiteiten, die mede toegan
kelijk zijn voor notarissen, ambte
notarissen, bestuursambtenaren, ambte
naren van de belastingdienst en andere
belangstellenden, spreekt op woensdag
27 februari a.s. des avond om 19.45 uur
in het Academiegebouw te Leiden, prof.
mr. R. P. Cleveringa over het onder
werp: De Wet van 15 augustus 1955
Stbl. 398 (The Hague Rules).
De eerste lezing over dit onderwerp
werd gehouden op woensdag j.l.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het doctoraal examen
Ned. Recht mej. J .Hoolboom (Amster
dam»; voor het doctoraal examen Vrije
Studierichting in de Rechtsgeleerdheid
de heer A. Jahja (Leiden).
Bij K b. is gerekend van 1 juli 1956,
benoemd tot lector in de faculteit der
wis- en natuurkunde aan de Leidse
Universiteit, om onderwijs te geven in
de organische scheikunde, dr. W. Ste
vens, thans wetenschappelijk ambtenaar
lste klasse aan deze universiteit.
Aan de Technische Hogeschool te
Delft slaagde voor het kandidaatsexamen
voor werktuigkundig ingenieur mej. D.
C. Lammens, alhier.
(Ingez. Med.-Adv.)
het een veel kleiner bedrag. De verdach
te gaf het hem tenlaste gelegde overi
gens toe. Maar hij wees erop dat hij het
knoeien van de patroon zelf had geleerd.
Ook verdachtes advocaat, mr. Kruizinga,
vestigde de aandacht op de merkwaar
dige "toestanden, die bij de machinefa
briek heersten. De hoofdboekhouder
kreeg herhaaldelijk opdracht van de di
rectie om talloze knoeierijen, waaraan
de leiding zich schuldig maakte, in de
boeken te verdoezelen. Onder meer be
trof dit de uitbetaling van zogenaamde
zwarte lonen. Verder vergezelde de ver
dachte zijn directeur rëgelmatig naar
Den Haag. waar men zich te buiten ging
aan drank en vrouwen. Het geld hier
voor was ook al weer afkomstig uit de
fabriekskas. De directeur betaalde zijn
boekhouder flinke bedragen aan „zwijg
geld".
Pleiter wees erop, dat de directie wel
op de hoogte was van de verduisterin-
gen, die de boekhouder pleegde Maar
men trok zich er niets van aan. De
zaak kwam pas uit toen de echtgenote
van de directeur, na ruzie om een vrouw
tussen de directeur en de hoofdboek
houder. bij de politie aangifte deed van
het uitbetalen van zwarte lonen.
De verdachte heeft nu echter defi
nitief een streep gezet onder zijn du
bieuze levenswandel. Hij gaat binnen
kort in de mijnen werken. Mr. Krui
zinga vroeg voor zijn cliënt, die nog
nimmer is veroordeeld, een gecombi
neerde straf met een kort onvoor
waardelijk gedeelte. Het hof zal op
8 maart arrest wijzen.
(Ingez. Med.-Adv.)
NIEUWE RIJN 49
Lovro von Matacic
stellen: men denke aan zijn hier eerder
uitgevoerde Stalingrad- en Leningrad
symfonieën.
Iemand, die op 19-jarige leeftijd, „ter
voltooiing van zijn conservatoriumstu
dies" zó schrijft, heeft alles in zijn
ransel
Al zijn er dan invloeden van Tsjal-
kovsky en Moussorski „Tableuxune
exposition! dit doet niets af aan
het telkens doorbrekende melodieuze
„eigen" geluid. De instrumentatie is
biologerend en explosief, onder aanwen
ding van abrupte piano- en pauken-
effecten. waaronder de suggestief-aan-
zwellende roffel, die de finale inleidt.
Von Matacic dirigeerde het contrast
rijke geheel met een fervente potentie,
waartussen hij een onnavolgbaar aan
grijpend, diep-melancholisch Largo
legde.
'Zo er al in deze Symfonie een enkele
maal van gezwollenheid sprake is, deze
deert niet, wanneer een weergave zo
demonisch-gespannen en met zulk een
geloofwaardige overtuigingskracht ge
realiseerd wordt.
Ook al omdat hier. evenmin als in
Prokofjef geenszins het „extreme" zich
deed gelden, waren de toejuichingen na
deze „belevenis" ovationeel!
Jammer, héél jammer, dat Sjostakovitsj
later zijn „eigen" weg niet meer heeft
kunnen gaan
Terfljesluite een opwindende symfo-
nische Kolo („Reidans» van de Joego
slavische componist Gotavatsj. frappant1
NIET MEER STRIJKEN!
Grote sortering in alle bekende
merken.
KERK O - FABLO - TRENCO
f 14.90 - f 17.90 f 19.75
C. H. NOLET
HAARLEMMERSTRAAT 206
BOTERMARKT 8—9
SIKKENS - TJALLEMA LAKKEN
specimen van hartstochtelijke volksmu
ziek, die door de tumulteuze opzweping
en ofschoon de waarde ervan zich niet
boven het muzikanteske verheft, bij het
auditorium als een bom insloeg en het
tot extase bracht!
Von Matacic had hiermee recht in
de roos geschoten, met een briljant
spelend orkest, dat met écht slavisch
temperament op zijn vervoerende di
rectie reageerde. Een ieder was er vol
komen „bij": men applaudisseerde na
afloop met zelfs voor Hollanders aparte
opgetogenheid!
Dit programma is enorm gewaar
deerd en zjj, die misschien niet opge
komen waren uit vrees voor al die
vreemde namen, zullen daar spijt van
hebben. Veel zjjn dat er intussen ge
lukkig niet geweest!
Von Matacic moge bü zijn volgende
bezoeken aan ons land die kunnen
en mógen niet uitblijven! Leiden
niet overslaan!
Men was na dit gloeiende musiceren
weer voor een tijd tegen de naar
geestige kou bestand!
H.
Een grootse verklanking onderging
Sjostakovitsj' .Eerste Symphonie" (1925
de eerste van zijn tien.
Hier spreekt het genie!
Zij is vermoedelijk zijn meest oor
spronkelijke, nog daterend uit de tijd.
toen „hogere machten" hem hun wil
Schade loopt in de duizenden I afSesloten de ramen bleven intact
- 1 heeft men de brand tot de café-loka
liteit, welke evenwel uitbrandde, en de
inventaris weten te beperken. De boven
het café gelegen woning en het hotel
liepen geen schade op.
Terwijl de bewoners zich via de trap
in veiligheid konden stellen, werden en
kele hotelgasten aan de achterzijde van
het huis door de brandweer in veilig
heid gebracht. Twee van deze gasten,
die last van de rookontwikkeling had
den, werden ter plaatse geholpen.
Tot zes uur in de ochtend is de
brandweer met de nablussing bezig ge
weest. De brand, waarvan de schade in
de duizenden guldens beloopt, is vermoe
delijk ontstaan door het vlamvatten van
een gummi-slang van een gasfornuis,
waarop met het oog op de vroege bezoe
kers aan de vrijdagse markt water te
koken was gezet.
Hedennacht omstreeks vier uur ont.
dekte de 24-jarige brugwachter, de
heer J. de Romijn, die behulpzaam
was bij het uitzetten van de hekken
voor de vrijdagse veemarkt, een felle
vuurgloed in hotel-café „De Morsch-
poort", gelegen aan de Nieuwe Bees
tenmarkt 8 en geëxploiteerd door de
heer S. Platteel jr.
Behalve, dat de heer Romyn onmid
dellijk de brandweer waarschuwde, stel
de hij ook alle pogingen in het werk om
de bewoners en enkele hotelgasten uit
hun slaap te wekken.
Op het moment dat de brandweer
arriveerde, had het vuur zich reeds over
een groot gedeelte van het café ver
spreid. Dank zij het krachtig ingrijpen
van de brandweer, gevoegd bij het feit,
dat de luchttoevoer vrijwel geheel was
„Een mannetjes-haring
alstublieft"
NOREN CONSTRUEERDEN
GESLACHTEN-SCHEIDINGS-
M A CHINE
(Van onze correspondent)
Over een jaar of wat zal men geen
haring of bokking meer kopen, maar een
mannetjes haring of een bokking-vrouw
tje. In Noorwegen is namelijk een ma
chine geconstrueerd, die vliegensvlug de
geslachten uit elkaar kan halen.
De constructie is - achteraf gezien -
zeer eenvoudig. De vis ligt op een rol
lende band en wordt doorgelicht. Aldus
wordt de kuit war genomen en kan men
de mannetjes automatisch van de
vrouwtjes scheiden. Het is maar een
weet!
De experimenten met deze machine,
die nu al 5000 haringen per uur sorteert,
vonden plaats in het Chr. Michelsen
Instituut in Bergen Men verwacht de
capaciteit belangrijk te kunnen opvoe
ren.
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK.
Beroepen te 's-Gravenmoer A. Boertje
te Herkingen. Te Driesum (toez.) G
Westland kand. te Huizen (N.-H.i. Te
Posbroek-VI 1st A. Lam. kand. te Zeist. Te
Stellendam A. Gooyer, kand. te Huizen
(N.-H.).
GEREF. KERKEN.
Beroepen te Zonnemaire P. van Breu-
gel. kand. te Amsterdam.
Aangenomen naar Medemblik J D. te
Winkel, kand. te Voorthulzen, die be
dankte voor Dussen en voor Tijnje. Naar
Creil-Espel (N.O.P.) B. Oosterhoff te Lel-
mulden, die bedankte voor Nleuwdorp
(Z.).
GEK. -KERKEN OXDERH. ART. 31 K.O,
Beroepen te NiezljlKommerzijl J. N.
Goedhart, kand. te Kampen.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Jacoba A. C. dr. v. J. Zwaan en C. Kikkert-
Frederlous M. J. zn. v. W. van Meegen en
W. J. van der Valk; Else M. dr. v. N T.
van der MeiJ en E. Sutterland; Arle. zn v.
W. van der Bent en A. Boserup; Laurens
J. zn. v. W. J. Kapelle en W. van der Sluys
Veer; Chrlstlaan J. L. zn. v. W. Gressie en
C. van Haarlem; Cornells zn. v. A. Heems
kerk en A. de Hoog; Robert J. zn. v A. B.
van der Steen en M. G. de Wekker- Wil
lem C. P. zn. v. P. A. Ie Clercq en'G A,
Karssen
GETROUWD
Hemerik en A. G. van den Ing; J. P. Dijk-
J Hoogkamer en C. H.M. Nleuwmans L P.
van Vegten; H. Raaphorst en J. van der
huls en L. Th. Kohier; J. Disseveld en S.
Mee; C. Springer en A. A. va nder Voorn;
H. Elensch en J. H. van Loon.
OVERLEDEN
K Hendriks. 81 Jaar. man; C. W van
Leeuwen 71 Jaar, man; M. Rehman 82 Jaar
weduwe van B. J. van Berkel; W, H de
Leeuw, 2 weken, dochter.
