Overheid moet bij beperking der
investeringen het voorbeeld geven
Geen parlementair onderzoek van
beleid ten aanzien van Indonesië
RIEL
Nieuw filter geeft
volle rookgenot!
KERSTMIS
BLOEMEN
Lopen besparingen achteruit?
U próéft
dat u rookt!
Het geheugen schiet te kort
'*T
25'
93ste jaargang
Zaterdag 22 december 1956
Derde blad no. 29019
Perikelen op de kapitaalmarkt
Zijn proporties uit het oog verloren?
(Van onze financiële medewerker)
De gebeurtenissen van de laatste tijd hebben weer doen zien hoe snel in de
economische en financiële verhoudingen veranderingen kunnen intreden Een
goed voorbeeld hiervan is de rentestand. Het wisseldisconto van de Ned. Bank
was van 7 april 1953 tot 7 februari 1956 onveranderd 2lA maar op genoemde
datum werd het tot 3 verhoogd, waarna op 25 augustus een verhoging tot 3 1/4
en op 22 oktober j.l. een verhoging tot 3 3/4 is gevolgd. Dienovereenkomstig
is op de obligatiemarkt het rendement aanzienlijk gestegen. Zo bedroeg het ren
dement van de 3 obligaties Nederland 1962/64 in juni 1955 niet meer dan 2.78
in juni 1956 was het tot 3.04 gestegen en thans bedraagt het ca. 4 3/4 dat
is dus bijna 2 meer dan anderhalf jaar geleden. Dit wil dus zeggen dat er toen
een vrij groot aanbod van kapitaal was, waarvan zowel de obligatiemarkt als de
aandelenmarkt profiteerde.
Ook op de aandelenmarkt moest men zich met een betrekkelijk laag rende
ment tevreden stellen. Het gemiddeld rendement op Nederlandse aandelen be
droeg bijv. in september 1955 niet meer dan 4.4 terwijl het in september 1956
tot 5.4 was gestegen en thans vermoedelijk weinig minder dan 6 zal be
dragen. Men vindt voor de Nederlandse industriële aandelen op basis van het
dividend over 1955 thans rendementen van 6%, 7 en hoger, voor sommige
obligaties is het rendement tot boven 5 Tc opgelopen en nog altijd zijn er geen
positieve aanwijzingen voor een ommekeer.
Het verminderde aanbod van kapitaal
in ons land heeft meer dan één oorzaak.
De hoogconjunctuur, welke in het twee
de halfjaar van 1955 haar top bereikte,
heeft tot een aanmerkelijke stijging van
de consumptie geleid. Van 1953 tot 1955
ging deze met 10% vooruit, in 't eerste
kwartaal van 1956 was zij zelfs 8% gro
ter dan in hetzelfde trimester van 1955
en ook sindsdien is aan die stijging nog
geen einde gekomen. Dit behoeft niet te
verwonderen als men in aanmerking
neemt, dat de prijzen, zij het niet in
sterke mate, geleidelijk zijn gestegen,
maar vooral dat over nagenoeg de ge
hele linie lonen en salarissen zijn ver
hoogd.
Volgens mr. De Graaf, de voorzitter
van het Centraal Sociaal Werkge
versverbond zijn de lonen van indus
trie incl. vakantietoeslag, van 1 januair
1954 tot 1 oktober 1956 met 27% ge
stegen bij een stijging van de prijs
index van 6%%, zodat de netto-ver
hoging'van de lonen derhalve ca. 20%
heeft bedragen. Daar de arbeidspro-
duktiviteit in die periode met ca. 15%
is vooruitgegaan, moet dus worden
aangenomen dat de ontwikkeling van
de loonstandaard 'n voorsprong heeft
genomen op de produktiviteit en dus
op wat economisch als verantwoord
moet worden beschouwd. Ook uit de
onderverdeling van de Nederlandse
invoer valt af te leiden dat voor de
consumptie een steeds groter deel werd
opgevorderd.
Voorts zijn de kapitaalsuitgaven van
het bedrijfsleven in het lopende jaar
vermoedelijk groter geweest dan in 1955.
Verder is van invloed geweest, dat de
aankopen van Nederlandse fondsen
door het buitenland, waaraan in 1955
de ruime kapitaalmarkt voor een deel
was te danken, in 1956 hebben opgehou
den en tevens dat de regering, onder
de indruk van ruime kapitaalmarkt in
1955 extra-aflossingen op de buiten
landse schuld heeft verricht. Toen bleek
dat de kapitaalmarkt allengs krapper
werd, is de regering als bekend tot
kredietbeperkingen overgegaan, zomede
tot een versnelde inning van de ven
nootschapsbelasting, terwijl kortgeleden
de investeringsaftrek is beëindigd en
ook de laatste tijd op de banken weer
pressie is uitgeoefend en de krediet-
geving verder in te perken. Een feit is.
dat de kredieten bij de banken in de
loop van dit jaar niet onbelangrijk zijn
gestegen, waarin een bewijs kan wor
den gezien, dat de bedrijven in mindere
mate dan in 1955 het geval was, voor de
z.g. zelffinanciering hebben kunnen
zorgen, terwijl tevens de openbare kapi
taalmarkt voor de meeste ondernemin
gen gesloten was.
oktober en november te concluderen
dat het procentuele aandeel van de
particuliere besparingen reeds terug
loopt, zeker is wel, dat de besparingen
bij de bedrijven, als gevolg van de
verminderde winstmarges, thans klei
ner zijn dan een jaar geleden.
Het is natuurlijk mogelijk, dat de in
dustriële ondernemingen in ons land de
nieuwe investeringen meer zullen af
remmen dan door de SER-commissie en
de regering wordt gewenst, omdat
handhaving van de prijsstabilisatie de
ondernemers voor de vraag zal stellen
of de nieuwe investeringen wel voldoen
de rendabel zullen zijn, vooral nu voor
vele bedrijfsonderdelen prijzen moeten
worden betaald, welke veel grotere af
schrijvingen noodzakelijk maken. De
directeur van de Kon. Rotterdamsche
Lloyd heeft er onlangs op gewezen dat
zelfs bij de zeer hoge geldwinsten van
de scheepvaartm.pijen, de afschrijvin
gen zo groot moeten zijn. dat er niet
meer dan matige dividenden voor het
aandelenkapitaal overblijven.
Een ander punt dat voor de ontwik
keling van de kapitaalmarkt van be
lang is, vindt men in de overheids
investeringen, welke de laatste jaren
in sterke mate zijn gestegen. Van 1954
op 1955 was er een stijging van 2.6%,
van 1955 tot 1956 van 8%. Volgens
deskundige waarnemers zijn het de
laatste tijd vooral de lagere over
heidsorganen (de gemeenten) geweest
die hun kapitaalsuitgaven aanmerke
lijk hebben uitgebreid.
De meeste gemeenten zitten op hun
begroting voor 1957 met een groot te
kort, waarvan gehoopt wordt dat het
door bijzondere uitkeringen van het
Rijk zal worden gedekt, maar niet min
der groot zijn de kapitaalbehoeften, als
gevolg van de openbare werken, welke
in uitvoering zijn gegeven of geprojec
teerd. Tal van gemeenten zitten met
hun kasgeldleningen (ca. 5 pet. rente)
aan het plafond, terwijl wegens de
handhaving van het ministerieel rente
gamma, de open kapitaalmarkt voor
hen gesloten is. De vlottende schuld der
gemeenten is reeds tot boven f. 600
miljoen gestegen en Minister Struycken
heeft thans beslist dat nog alleen voor
lopende werken nieuw kapitaal mag
worden opgenomen.
Hoezeer ook gemeentelijke kapitaals
uitgaven nodig en in vele gevallen
zelfs produktief mogen worden ge
noemd, de luxe. welke de laatste tijd
bij de bouw van scholen en andere
openbare inrichtingen ten toon is
gespreid, mag wel als een bewijs
worden aangemerkt dat in vele ge
vallen ook de gemeenten onder in
vloed van de hoogconjunctuur de
juiste proporties uit het oog hebben
verloren, om het nu maar zacht te
zeggen. In elk geval komt het ons
voor, dat minister Struycken aan de
goede kant is begonnen en de Over
heid in het algemeen het voorbeeld
moet geven als het om inperking van
investeringen gaat.
Mogelijk dat de kapitaalmarkt hier
van allengs enige invloed ten goede
zal kunnen ondervinden.
Tweede Kamer op kerstreces
(Van onze parlementaire redacteur)
De Tweede Kamer is gisteren uiteen
gegaan tot 29 januari om de leden in
de gelegenheid te stellen zich te ont
spannen en daar tussendoor zich voor te
bereiden op de werkzaamheden die hun
in het nieuwe jaar wachten.
(Ingez. Med.-Adv.)
King Size Filter 85 ct
(Van onze parlementaire redacteur)
De Tweede Kamer heeft gisteren met 72 tegen 24 stemmen besloten de
werkzaamheden van de Parlementaire Enquête-commissie, het onderzoek naar
het regeringsbeleid in de jaren 19401945, stop te zetten. De commissie durft
geen oordeel meer te vellen op grond van getuigenverklaringen over feiten,
die meer dan tien jaar geleden zijn voorgevallen, omdat het menselijk geheugen
tekort blijkt te schieten.
De stopzetting vond de heer Gerbrandy (A.R.) niet verstandig, omdat daar
door bü het Nederlandse volk de verkeerde indruk wordt gewekt, dat men het
onderzoek staakt nu het beleid van dr. Drees en prof. Schermerhom onder de
loep moet worden genomen.
Het gaat voornamelijk om de periode tussen juli 1945 en december 1945 toen
de regering ten aanzien van Indonesië overstag is gegaan. Men loopt om de
hete brij heen en daarom is het verkeerd het onderzoek stop te zetten.
Als men thans kennis neemt
tussentijdse bedrijfsberichten.
door vele ondernemingen worden gepu
bliceerd. springen twee dingen in het
oog. In de eerste plaats dat in vele ge
vallen bij nog grotere omzetten, de
winstmarge per eenheid produkt is ge
daald en in de tweede plaats dat de
noodzaak van nieuwe investeringen
aanwezig blijft. In vele gevallen is
voorts het gebrek aan personeel, met
name aan geschoold personeel, een be
lemmering voor een verdere vergroting
van de produktie, terwijl de prijsstabi-
lisatiepolitiek van de regering, in be
paalde opzichten billijk en wenselijk,
door sommige bedrijven wordt aange
wezen als de reden waarom de winst
marge is gedaald.
Algemeen gesproken zijn de bedrijfs
resultaten van de Nederlandse onder
nemingen, voor zover hierover thans
kan worden geoordeeld, in het afge
lopen jaar nog niet onbevredigend, in
vele gevallen zelfs nog bevredigend
geweest, zodat ook de dividenduitke
ringen straks vermoedelijk niet in
belangrijke mate bij die van het voor
gaande jaar zullen ten achter blijven.
Vooreerst is echter de behoefte aan
nieuw kapitaal bij vele ondernemingen
de zwakke plek en daar de regering het
advies van de SER-commissie zal vol
gen. zal deze behoefte vermoedelijk in
minder sterke mate kunnen worden be
vredigd dan voor de economische ont
wikkeling van de bedrijven nodig wordt
geacht. Maar dit zal dan ontegenzeg
gelijk met een teruggang van de con
junctuur moeten gepaard gaan en dit
is dan ook de reden waarom niet alleen
de regering, maar ook de bedrijfspoli-
tiek aan het einde van dit jaar voor
grote moeilijkheden staat en er over
de ontwikkeling van de kapitaalmarkt
weinig positiefs kan worden gezegd.
Want aan de ene kant zal de uitwer
king van de voorstellen van de SER-
commissie tot een vermindering van de
consumptie en van de investeringen
leiden, naar raming tot een bedrag van
f. 700 miljoen, maai- aan de andere
kant worden aan sommige groepen toch
weer salarisverhogingen toegestaan en
moet de stijging van de kosten van
levensonderhoud als gevolg van prijs
verhogingen. niet het minst bij de over
heidsbedrijven, de besparingen doen
verminderen.
Het is vermoedelijk te vroeg om uit
de aanmerkelijke teruggang van het
Sprekende voor zichzelf zei de heer
Welter (K.V.P.) dat het gaat om de
oorsprong van het Indonesische drama.
Daarom is het van het grootste belang
dat dit wordt uitgezocht. Men moet zich
herinneren dat opzettelijk ingevolge een
•an de amendement van de liberaal mr. Bie-
welke j rema de opdracht aan de commissie is
uitgebreid, opdat het Indonesische dra
ma zou worden uitgezocht. Het is erg,
dat de schijn wordt gewekt dat men een
deel van het onderzoek wil uitsluiten
vanwege de politieke consequenties, die
er het gevolg van zouden kunnen zijn.
Men denkt dan aan het woord van Sa
lomo: „Ongelijke weegschalen zijn den
Heere een gruwel". De periode tussen
juli 1945 en december 1945 is zwaar ge
laden met politieke beslissingen zonder
parlementaire controle.
Ook de heer Schmal (C.H.U.) sprak de
hoop uit, dat de commissie de moed
zou kunnen vinden nog een wijle met
haar werk door te gaan. Het vaderlands
belang zou er mee zijn gediend. Het is
volgens de heer v. d. Wetering (C.H.U.)
een fout, dat de commissie zo lang met
dit deel van het onderzoek heeft ge
wacht, zodat belangrijke getuigen zijn
overleden en Indonesische getuigen niet
meer kunnen worden opgeroepen. Maai
de commissie, die steeds zeer objectief
is geweest, zegt zelf dat het onderzoek
thans moet worden afgesloten, onder
streepte de heer v. d. Goes van Naters
(P. v. d. A.).
Als voorzitter van de Parlementaire
Enquête-commissie verklaarde de heer
Koersen (K.V.P.) dat zjj voortzetting
van het onderzoek niet verantwoord
acht. De bedoeling is steeds geweest
te komen tot verantwoorde en even
wichtige conclusies op grond van ge
tuigenverklaringen. Moreel is het ech
ter onaanvaardbaar mensen onder
ede te horen over feiten, die tien
jaar of langer geleden zjjn voorgeval
len. Het menselijk geheugen verzwakt.
Dat is voor de commissie het hoofd
argument. Overigens vindt men in
het laatst verschenen deel velerlei do
cumentatie over de gang van zaken
in Indonesië en de commissie heeft
zeker niet moedwillig punten wegge
laten. Er is geen sprake van dat we
bepaalde personen de hand boven het
hoofd willen houden.
De 24 tegenstemmers waren van de
K.V.P. de heren: De Graaf, Groen, Van
Thiel, Assman, v. d. Weijden, Roolvink,
Lucas, De Vreeze, Weiter, v. d. Heuvel,
v. Koeverden, Duijnstee, v. Doorn, Jans
sen; van de A.R. de heren Gerbrandy,
Scholten, Verkerk, v. d. Zaal; van de
C.H.U. de heren Calmeyer en Schmal;
van de S.G.P. de heren Kodde en v. Dis
(ofschoon laatstgenoemde als lid der
commissie zelf de stopzetting had voor
gesteld) en van de C.P.N. de heren
Gortzak en Bakker.
„Drie wijzen" van de
Euratom naar de V.S.
De „drie wyzen" van de Euratom
Louis Armand, Franz Etzel en Fran
cesco Giordani zullen zich de volgende
maand naar de Verenigde Staten be
geven, zulks op uitnodiging van John
Foster Dulles, Amerika's minster van
Buitenlandse Zaken en admiraal Lewis
Strauss, voorzitter van de Amerikaanse
Commissie voor de Atoomindustrie.
Dit bezoek, dat een week zal duren,
zal na 20 januari plaats vinden. Ver
moedelijk zullen de drie wijzen bij hun
terugkeer uit de Verenigde Staten wor
den ontvangen door de Engelse regering
om hen in de gelegenheid te stellen de
jongste resultaten te bestuderen, die in
Engeland zijn bereikt op het gebied van
de vreedzame toepassing der atoom- j
energie.
In'zjjn uitnodigingsbrief heeft minis
ter Dulles te kennen gegeven, dat de
Amerikaanse regering het plan voor een
Europese atoomenergie-gemeenschap
steunt. Naar zijn zeggen zal een derge
lijke gemeenschap een belangrijke bij
drage vormen niet alleen tot een verder
gaande en voorspoediger eenwording
van West-Europa, maar ook tot de
vreedzame ontwikkeling van de atoom
energie.
Zoals bekend is, zijn de drie wijzen 16
november j.l. door de regeringen van de
zes landen der Europese Gemeenschap
voor kolen en staal (KSG), waaronder
dus ook de Beneluxlanden, die onder
handelen over een gemeenschappelijke
markt en een atoomenergiegemeen
schap, aangewezen voor het samenstellen
van een rapport over de hoeveelheden
atoomenergie, welke in de nabije toe
komst in dpzè zes landen kunnpn worden
voortgebracht en over de middelen, die
kunnen worden aangewend om de be
reikbare produktie te verwezenlijken.
De drie wijzen, die reeds versoheidene
malen met groepen deskundigen hebben
vergaderd, zullen op 2 en 3 januari te
Luxemburg opnieuw bijeenkomen.
Geen receptie van P.T.T.
voor Russische delegatie
De minister van Verkeer en Water
staat mr. J. Algera heeft naar aan
leiding van vragen, gesteld door het
Tweede Kamerlid Posthumus geant
woord dat het bericht van het Sovjet-
russische persbureau Tass, waarin
wordt gemeld dat de directeur-gene
raal van de PTT tussen 5 en 10 decem
ber een receptie gehouden heeft voor
een Sovjetrussische delegatie onjuist is.
In het kader van de wereldpostver
eniging, waarbij alle landen ter wereld,
derhalve ook de Sovjet-Unie, zijn aan
gesloten. worden regelmatig besprekin
gen gehouden, welke ten doel hebben
het internationale postverkeer aan te
passen aan de steeds wisselende eisen,
die daaraan moeten worden gesteld.
Deze besprekingen vinden plaats zowel
tijdens de wereldpostcongressen, welke
elke vijf jaar worden gehouden, als op
de algemene jaarlijkse bijeenkomsten
van vertegenwoordigers van postadmi
nistraties en voorts in vele bijeenkom
sten tussen vertegenwoordigers van twee
of meer postadministraties ter bespre
king van zuiver postaal-technische
kwesties.
Zo zijn op 6. 7 en 8 december bespre
kingen gevoerd met een tweetal verte
genwoordigers van de PTT-dienst van
de Sovjet-Unie. waartoe reeds enige
maanden geleden was besloten.
Een receptie is niet gehouden, aldus
minister Algera.
(Ingez. Med.-Adv.)
Een onbekende heeft gisteren in de
hoofdstraat van Nicosia op Cyprus een
Cyprische politieman doodgeschoten.
Uit protest tegen de voorstellen van
Lord Radcliffe voor de toekomst van
Cyprus hielden de winkeliers in Fama-
gusta gisteren hun zaken gesloten en
hadden de havenarbeiders het werk
neergelegd. Cyprische arbeiders in een
militair kamp te Dhekilia in het zuiden
van het eiland legden eveneens het werk
neer. In verscheidene dorpen in het
zuidwesten waren de winkels gesloten.
Deze foto werd in Teheran ge-\de vader van Adashir, en Prinses ..Mijnheer Black en mijnheer s.vmes"
maakt na de officiële verloving- Shams, een zuster van de Sjah. j
plechtigheid van Adashir Zahedi j Adashir Zahedi is adjudant van de I regeringsgebouw ontvangen. Ofschoon
en Prinses Shanaz. de dochter van Sjah. zijn vader, de voormalige ?een nadere aanduidingen zijn gegeven
o- i r> T- t ii ri i 1 wordt verondersteld, dat Black en Sy-
de Sjah van Perzie. Zij toont v.l.n.r. Perzische premier, is de man die mes afgezanten van de Britse regering
Adashir Zahedi. zijn verloofde j het regime van Mossadeq omver-zljn "aar de °p de Seychellen in bal
J I lincsrnan vprtnevenrip Pvnrisrhp nort.c.
Hoge onderscheidingen
Nadat dit voorstel tot stopzetting
van de werkzaamheden der enquête
commissie was aangenomen, deelde de
voorzitter mede, dat de oud-voorzitter
van de commissiie, de heer J. Schilt-
huis (P. v. d. A.) was benoemd tot
Commandeur in de Orde van Oranje
Nassau, de voorzitter van de commis
sie. de heer Koersen (K.V.P.), even
eens tot Commandeur in de Orde van
Oranje Nassau; de langst dienst
doende griffier van de commissie, de
heer Huygens. tot officier in de Orde
van Oranje Nassau en de administra
teur van de commissie, de heer
Goossen, tot ridder in de Orde van
Oranje Nassau, met welke laatste on
derscheiding tevens het gehele per
soneel van de commissie werd ge-
eerd.
De commissie heeft in totaal 1250
getuigen gehoord. Het verslag beslaat
4000 bladzijden en de verhoren 10.500
bladzijden, tezamen gebonden in 19
forse boekdelen. Voorzitter Korten-
horst dankte de commissie voor de
voortreffelijke arbeid, die zij heeft
verricht met de grootst mogelijke on
partijdigheid.
vooral met
voor
C^rische politieman in
Nicosia neergeschoten
tegoed bü de spaarbanken gedurendePrinses Shanaz, generaal Zahedi. wierp.
lingschap vertoevende Cyprische aarts
bisschop Makarios.
Moskou blijft betaling van
V.N.-leger weigeren
De Algemene Vergadering van de Ver. I
Naties heeft vrijdag met 62 tegen acht1
stemmen (de Sovjetrussische groep) bij
zeven onthoudingen een resolutie van
de begrotingscommissie goedgekeurd,
waarin wordt voorgesteld de leden naar
verhouding van hun jaarlijkse bijdrage
i aan de Ver. Naties tien miljoen dollar
te laten betalen voor de eerste kosten
van de V.N.-troepen in Egypte.
Voorts is een commissie van negen
J landen w.o. de Ver Staten, de Sovjet-
Unie, India en Canada ingesteld die
op korte termijn verslag moet uitbren
gen over de verdeling van eventuele
verdere kosten van het V.N.-leger.
Na de stemming in de Algemene
Vergadering verklaarde de Sovjetrussi
sche afgevaardigde. Koeznetsof. dat zijn
land geen financiële bijdrage aan de
V.N.-troepen zal leveren.
Tegenstrijdige berichten
over intimidatie in Egypte
De Algemene Vergadering der Ver
enigde Naties heeft vrijdag in New
York haar dinsdag begonnen debat over
de Britse en Franse klacht, dat Egypte
hun onderdanen onrechtvaardig behan
delt, hervat. Op de sprekerslijst stonden
de meeste Arabische landen en de lan
den van het Sovjetrussische blok.
De Syrische afgevaardigde zei, dat er
thans in Israël en op Cyprus voorberei
dingen worden getroffen, die hjj zeer
verontrustend noemde. Voorts betoogde
hij nogmaals, dat er wel degelijk sprake
van samenwerking in de Brits-Frans-
Israëlische agressie tegen Egypte was,
en loochende de berichten omtrent de
Syrische bewapening.
De Amerikaanse gedelegeerde Wads-
worth zei, dat zijn regering van haar
ambassade in Cairo „verontrustende"
inlichtingen had gekregen, volgens wel
ke een onbepaald aantal personen, on
der wie Britten en Fransen, aan dwang j
en intimidatie hebben blootgestaan en
in sommige gevallen weggevoerd zijn.
De Russische onderminister van Bui
tenlandse Zaken Koeznetsof zei. dat de
Brits-Frans-Israëlische klacht een po
ging is de aanval tegen Egvpte te ver
bloemen.
De Griekse afgevaardigde. Palamas,
prees het „voorbeeldige optreden" van
de Egyptische autoriteiten tijdens de
Brits-Franse aanval. Duizenden Grie
ken. onderwie Joden, zijn ongemoeid
gelaten. Er werden slechts enkele ad
ministratieve maatregelen genomen in
het belang van de veiligheid. Hij zei
verbaasd te zijn over deze klacht van
Engeland, dat zelfs op Cyprus de rechten
van de mens schendt.
Hdodvoft Voo iródiaten
'YxuAjqvelz eaJkBjn.be.
ÏKihandjtiMn
jaast bmdnjt
f- iOHf Vtifttm i/oor
]Vion^üuc(i(i..nwül
'v_
HttóU&ai LoisiSLVUJXttyi
ri&o züxvi JruLt"
Vjtlntxdé.xs azaix) z Ixunrt
LaLds
saLajcts—
va>:iu)olum...516
3n da. Lakcyiixal wexd.
nAöxsvan nd'gacptmd.
VaeLpC&iituc w
ta&.Vq dit dcq -
baaekótwalijc.
