ATHENE WIJST BRITS PLAN
VOOR CYPRUS VAN DE HAND
toestand
vrijwel op
Hongaarse
produktie
catastrofaal
nulpunt
WEERBERICHT
Londen bereid tot deling in een
Grieks en Turks gebied
Grote mate van zelfbestuur
Arbeiders uit uranium- naar de
kolenmijnen Krijgt liet kabinet
toch bredere basis?
Vice-president Nixon (in Wenen)
zegt meer vluchtelingenhulp toe
95ste jaargang
DONDERDAG 20 DECEMBER 1956
No. 29017
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Benny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.— per kwartaal: f2.35 per maand; f0.55 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Voorstel-Radcliffe in vorm van icitboek
Griekenland heeft zonder aarzelen de Britse voorstellen verworpen voor
een liberale grondwet voor het eiland Cyprus, die gisteren aan het Engelse
parlement zijn voorgelegd. Dit Britse plan, dat gebaseerd is op de inzichten
van de grote rechtsgeleerde Radcliffe, die daarover een rapport heeft uitge
bracht, is van Griekse zijde als „onverenigbaar met de geest en de hoge
beschaving van de Cyprioten" bestempeld en als „voortzetting van de kolo
niale status op Cyprus". In een communiqué noemt de Griekse regering de
voorstellen „ondemocratisch en star" reden waarom zij geen grondslag bieden
voor een oplossing van het onderhavige vraagstuk". Het voornaamste bezwaar
geldt het recht van de Britse gouverneur bij decreet de bevoegdheid van de
autonome regering te niet te doen, op eigen gelegenheid het parlement te
ontbinden en het recht zich niet te houden aan de wetten, die het parlement
goedkeurt. Verdeling van Cyprus, zoals verder voorgesteld, tussen Turkse en
Cyprische Cyprioten zou bovendien nog moeilijker vraagstukken scheppen.
Volgens de lezing van Reuter bieden de voorstellen Cyprus een grote mate van
zelfbestuur, zij het met toezicht op buitenlandse zaken, verdediging en binnen
landse veiligheid door de Britse gouverneur. Deze ontwerp-grondwet van Lord
Radcliffe zou Cyprus een gekozen wetgevende vergadering geven met een Grieks-
Cypriotische meerderheid, zij het met belangrijke waarborgen voor de rechten en
vertegenwoordiging van de Turkse minderheid.
Onder de dertig gekozen leden van de wetgevende vergadering zouden zes
Turkse Cyprioten zijn (Cyprus heeft een bevolking van ongeveer een half miljoen
mensen, van wie 400.000 Griekse en 100.000 Turkse Cyprioten). Voorts zouden er
zes onofficieel benoemde leden zijn, van wie één door de niet-Cyprische Britten
zou worden aangewezen en een ander door de Maronieten een groep Syrische
Christenen. Met nadruk is in Londen verklaard, dat het ontwerp van Lord Rad
cliffe - dat in de vorm van een witboek is openbaar gemaakt - niet de kwestie
van de uiteindelijke toekomst van het eiland regelt.
hij niet kon inzien, waarom het on
rechtvaardig zou zijn, „de Turkse ge
meenschap, die slechts veertig mijl van
Turkije woont, dezelfde rechten te ver
lenen als aan de Griekse bevolking".
Oppositie niet te
spreken over deling
In het ontwerp van Lord Radcliffe,
dat in de vorm van een witboek open
baar is gemaakt, staat voorts, dat de
minister-president van Cyprus door de
gouverneur uit de leden van de wetge
vende vergadering wordt aangewezen.
De gouverneur heeft het recht in geval
van een geschil met de wetgevende ver
gadering het onderhavige wetsvoorstel
,aan het Hoge Gerechtshof voor te leg
gen. Dit Hof beoordeelt de wetsvoor
stellen op hun wettelijke waarde, reke
ning houdend met grondwettelijke be
perkingen en waarborgen.
Als overkoepelend orgaan komt er een
raad, waarin onder voorzitterschap van
de gouverneur de premier, een doorhem
voorgestelde minister, de minister voor
Turks-Cyprische zaken en vertegen
woordigers van de gouverneur zitting
hebben.
De Britse regering heeft, bij monde
van de minister van Koloniën. Lennox-
Boyd, gisteren in het Lagerhuis ver
klaard, dat Cyprus wellicht tenslotte zal
worden verdeeld tussen de Griekse en de
Turkse Cyprioten. De minister zei, dat
de regering bereid was de kwestie van
het zelfbeschikkingsrecht nader te over
wegen, „wanneer de internationale en
strategische situatie dit toestaat en het
stelsel van zelfbestuur bevredigend
werkt". Dan zou echter de kwestie van
de deling van het eiland in de plannen
voor zelfbeschikking moeten worden op
genomen.
In antwoord op een klacht van de
Labouropposit-ie, dat het denkbeeld van
een deling „de sfeer nog meer zal ver
giftigen", verklaarde Lennox Boyd, dat
Dokter uit Eastbourne in staat
van beschuldiqing
De politie van de badplaats East
bourne in Engeland heeft gisteren de
57-jarige arts dr. John Bodkin Adams
ervan beschuldigd de 81-jarige mevrouw
Edith Alice Morrell. welgesteld weduwe
van een levensmiddelen importeur, in
1950 vermoord to hebben. De arts, be
klaagd van dertien vergrijpen, moet voor
de rechtbank van Eastbourne verschij
nen De aanklachten ziin het gevolg van
een langdurig ..nderzoek van een detec
tive van Scotland Yard naar aanleiding
van plaatselijke geruchten en praatjes
over testamenten.
Vorige maand was dr. Adams tegen
een borgtocht van twintigduizend gul
den voorlopig op vrije voeten gesteld.
Hem was toen Len laste gelegd, dat hij
recepten van de nationale gezondheids
dienst had vervalst en in strijd met de
waarheid had verklaard geen voordeel
van de dood van vier van ziin vermo
gende patiënten te hebben. Op grond
van deze valse verklaringen had hij toe
stemming gekregen, de stoffeliike resten
van de betrokkenen te laten cremeren.
Rustig weer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Over het algemeen veel bewolking
met plaatselijk mist en bijna overal
droog weer. Zwakke tot matige veran
derlijke wind. Weinig verandering in
temperatuur (Opgemaakt te 11.15 uur)
21 DECEMBER
Zon op: 8.48 uur; onder: 16.32 uur.
Maan op: 21.49 uur; onder: 10.55 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.36 en
17.53 uur.
Laagwater te 1.19 en 13.46 uur.
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
Makarios van voorstel op de
hoogte gebracht
De minister deelde voorts mee. dat het
plan van Lord Radcliffe woensdag aan
de verbannen aartsbisschop Makarios,
die sinds maart op de Seychellen ver
blijft. was voorgelegd. Dit betekende
echter geenszins, dat Engeland de on
derhandelingen met de aartsbisschop
had heropend.
De gouverneur van Cyprus, generaal
Sir John Harding, verklaarde woensdag
avond in een radiorede tot de bevolking
van het eiland, dat er deskundigen ter
beschikking van Makarios zullen staan
om op al zijn eventuele vragen te ant
woorden. Hoewel de Britse regering be
reid zou zijn, een groep Griekse Cyprio
ten toe te staan naar de Seychellen te
gaan om de aartsbisschop te raadplegen,
kon zij Makarios geen toestemming ge
ven naar Cyprus terug te keren, voordat
de rust is hersteld. Voorts deelde de
gouverneur mee. dat er op het eiland
geen algemene verkiezingen zullen wor
den gehouden, zolang er geen vrede is.
Naar het oordeel van doorgaans wel
ingelichte kringen te Londen betekent
de verklaring van de Britse regering, dat
zij bereid is in te stemmen met een ver
deling van Cyprus, een zeer aanzienlijke
concessie aan de Turken.
De Turkse Cyprioten zouden het wes
telijke en de Griekse Cyprioten het oos
telijk deel van het eiland krijgen. Hier
voor zouden delen van de bevolking moe
ten verhuizen.
De Grieks-cyprische meerderheid zal,
naar de mening van genoemde waarne
mers, zeker het delingsplan afwijzen. Zij
heeft steeds gepleit voor het houden van
een volksstemming, die waarschijnlijk
zou leiden tot aansluiting bjj Grieken
land.
Aanslagen op Cyprus
Gisteravond zijn twee Griekse Cyprio
ten door gemaskerde mannen doodge
schoten. aldus meldt Reuter uit Nicosia.
Storm geluwd over
onderwijzerssalaris
(Van onze parlementaire redacteur)
Na de mededeling van minister Cals,
dat de regering nieuwe voorstellen
heeft gedaan aan de onderwijzersor
ganisaties over de onderwijzerssalaris
sen, heeft de Tweede Kamer er giste
ren niet veel drukte meer over ge
maakt. De heer Van Sleen (PvdA) had
wel een motie in zijn zak. die hij had
willen indienen en die hij ook nog
voorlas, maar hjj borg de motie in zijn
zak terug. Men laat de zaak nu weer
rustig over aan het georganiseerd over
leg.
Over twee communistische moties,
resp. over de salarissen van de onder
wijzers en leraren, wordt vandaag ge
stemd. Het staat vast, dat zij worden
verworpen omdat ze alleen de stem
men van de communisten zullen krij
gen.
(Van onze correspondent te Wenen)
In Hongarije is de toestand catastrofaal. Hoe slecht de economische
omstandigheden zijn, blijkt wel uit een artikel in het orgaan van de Hongaarse
vakbonden, Nep Akarat, waarin gesproken wordt over dreigende inflatie. Het
blad eist loonsverhogingen van 10%, hogere pensioenen en geld-uitkeringen
aan werklozen alsmede verminderde produktie in de zware industrie ten gunste
van consumptiegoederen. Maar dan dient er ook, zo verklaart het blad,
gewerkt te worden. Het partijblad Nep Szabadsag zegt onomwonden dat de
produktie in Hongarije vrijwel op het nulpunt staat, er wordt slechts voor
20% gewerkt.
Wppp 1-1110 O riipn comité opgerichtter reorganisatie
WCC1 Van de Hongaarse economieDit
VOO!' Vele willkels comité staat onder leiding van
minister Apro en bestaat uit 26
Om de kolenproduküe op te voe- led wU ogk ,eden van de
ren worden duizenden arbeiders Centrale Arbeidersraad en aanhan-
aan de uraniummijnen onttrokken gers.Van Imre Nagy. Men ziet hier-
en tewerk gesteld,n de kolenmijnen. f(J„ mogelijksrtekeili dal het
De regering heeft daarom een memve kabfJ tQch een Wer(,
basis zal krijgenmaar politieke
waarnemers in Boedapest zijn van
mening, dat men hiertoe pas in hei
nieuwe jaar zal overgaan.
De correspondent van Reuter in Boe
dapest bericht, dat zich woensdag méér
rijen voor de winkels vormden dan in
de afgelopen weken, daar de huisvrou
wen van Boedapest erop uittrekken om
hun geld te besteden aan inkopen en
wel om iets extra's voor Kestmis in huis
te hebben en uit angst voor inflatie.
Radio-Boedapest heeft gisteren mee
gedeeld, dat de luchtverbindingen met
Berlijn, Praag, Warschau, Sofia, Boe
karest, Moskou, Belgrado, Tirana en
Wenen in de eerstkomende dagen her
steld zullen worden.
Het Internationale Rode Kruis te
algemene prijsverhoging van méér j Genève deelde mee, dat het spoorweg-
dan een cent per broodje van 800 verkeer naar Hongarije „nu kennelijk
gram. 1 weer normaal" wordt.
Brood 1 cent duurder
Alle broodsoorten zijn met ingang
van heden, een cent per 800 gram
duurder geworden.
Deze verhoging geschiedde na diep
gaand overleg tussen de minister van
Economische Zaken, diens medewer
kers en vertegenwoordigers van de
Rakkerijstichting.
De prijsverhoging, gevolg van het
hogere kostenpeil van grondstoffen
en vrachten, geldt dus zowel voor het
witbrood, het bruine brood als voor
het volksbrood.
Minister Zijlstra heeft op grond van
het prijsstabilisatiebeleid van de rege
ring niet kunnen instemmen met een
Gistermiddag hebben de kabou
ters van het Nederlands Padvind
ster s Gilde ..De Kleine Totemkring"
een kerstverrassing gebracht aan de
ouden van dagen te Utrecht. Onder
hen bevond zich (tweede van
rechts achterook Prinses Marijke,
die tot deze padvindstersgroep be
hoort.
Radio-Boedapest heeft bekend ge
maakt, dat slechts in uitzonderlijke ge
vallen bedrijf svergunningen voor het
gebied aan de Oostenrijkse grens zullen
worden verstrekt. Waarnemers in Wenen
leggen dit uit als een nieuwe stap om
de vluchtelingenstroom naar Oostenrijk
tot staan te brengen.
De regering-Kadar heeft verscheidene
honderden Noordkoreanen, die om ver
schillende redenen in Boedapest ver
blijven, verzocht het land te verlaten,
aldus is woensdag te Boedapest verno
men. De Noordkoreanen, voor het me
rendeel studenten en leerlingen, zou
worden verweten, dat zij teveel sympa
thie hebben betuigd voor de Hongaarse
opstandelingen
De „Waterweg" in de mist
gezonken
OPVARENDEN TERNAUWERNOOD
GERED
De Rotterdamse kustvaarder „Water
weg" is gistermorgen in de Washbay
aan de Oostkust van Engeland ln
dichte mist door de Franse treiler
„Marga" midscheeps geramd en on
middellijk gezonken. De uit acht kop
pen bestaande bemanning is door de
„Marga" overgenomen. De Franse
treiler is onderweg naar Boulogne
Gisteren werd de gouden Generaal
Snijders-medaille door Prins Bern-
hard uitgereikt aan mevr. A. Son-
dervan-Speerstra. de weduwe van
Gerben Sonderman. eertijds vlieger
en adjudant in buitengewone dienst
van H.M. de Koningin, aan wie de
medaille postuum werd toegekend
Op de foto van links naar rechts dr.
ir M. H. Damme. voorzitter van de
Generaal Snijders-Stichting, mevr.
Sonderman. Prins Bernhard en de
15-jarige Gerby Sonderman. doch
ter van de omgekomen vlieger.
gevaren. De „Waterweg", geladen
met potas, was 10 december uit Bar
celona vertrokken naar Goole.
De aanvaring geschiedde tijdens een
dichte mist. De zee was zeer kalm. Door
de aanvaring ontstond een groot gat ln
de romp van de kustvaarder, waardoor
het water snel naar binnen stroomde.
Onmiddellijk na de aanvaring zette
schipper M. J. Libert van de Marga na
te hebben gestopt, zijn boot uit en wist
in recordtijd de 10 opvarenden van de
Waterweg te redden. Veel tijd werd
hem trouwens niet gelaten, want binnén
vier minuten was de Waterweg onder
de oppervlakte van de zee verdwenen.
Aan boord van de kustvaarder bevond
zich ook de echtgenote van kapitein
Slating. De geredden zijn gisteravond
in Boulogne sur Mer aangekomen.
Vandaag keren zij naar ons land
terug.
Amerika verbindt de wonden van Hongarije
Armzalige leugens van de Prawda over
boosaardige bijbedoelingen van bezoek
(Van onze correspondent te Wenen)
Met vrij grote vertraging tengevolge van de mist landde gisteren de Ameri
kaanse vice-president Richard Nixon op het vliegveld bij Wenen. Hij verklaarde
onmiddellijk na zijn aankomst: „Ik breng de groeten van president Eisenhower
aan het Oostenrijkse volk, alsmede de belofte dat Amerika zijn deel zal over
nemen bij de oplossing van het vluchtelingenvraagstuk".
Na zich joviaal en zonder haast door de foto-reporters te hebben laten foto
graferen, onderhield Nixon zich ook even met een Hongaars gezin en zei: „Ik
hoop dat mijn reis er toe zal bijdragen om U en het grote aantal van Uw land
genoten in de Oostenrijkse kampen een klein beetje kerst-verwachting te bren
gen". In een korte persverklaring zette Eisenhowers plaatsvervanger uiteen, dat
hq naar Oostenrijk was gekomen om vast te stellen wat de Verenigde Staten nog
kunnen doen.
Voorlopig program wordt
kolossale hulpactie!
..Mijn land heeft reeds aanzienlijke
prestaties geleverd, maar er blijft nog
veel te doen. Amerika bewondert de on
baatzuchtigheid, waarmede Oostenrijk
tot nu toe heeft geholpen. Ik wil met de
Oostenrijkse instanties de financiële en
economische hulpmaatregelen bespreken,
die Amerika kan toepassen om Oosten
rijk in zijn zware taak bij te staan. Ik
ben echter ook hier om mij er als oog
getuige persoonlijk van te overtuigen in
hoeverre de tegenwoordige Amerikaan
se immigratie-wetten veranderd dienen
te worden en hoe hoog het feitelijke
aantal vluchtelingen moet zijn. dat
Amerika zal opnemen".
Zoals bekend, heeft Eisenhower be
kend gemaakt .dat de Ver. Staten be
reid zijn om 21.500 Hongaarse vluchte
lingen op te nemen. Uit de woorden van
Nixon bleek verder met de allergrootste
duidelijkheid, dat zijn reis uitsluitend
een charitatief en humanitair doel heeft.
Dit werd nog bevestigd door het feit,
dat Nixon als gift van particuliere
Amerikaanse organisaties 800 kilogram
insuline en cheques ter waarde van
450 000 dollar heeft meegenomen.
Het is geen geheim, dat het verslag
van Nixon de regering moet steunen om
het nieuwe congres in januari a.s. er toe
te bewegen het voorlopige hulpprogram
ma in een al-omvattende en zorgvuldig
uitgewerkte hulpactie wordt veranderd.
Des te armzaliger valt de houding van
de „Prawda" te Moskou op, waarin de
aperte leugen werd gelanceerd, dat Ni
xon „zonder uitnodiging van de Oosten
rijkse regering op weg is gegaan". De
aanwezigheid van vrijwel de gehele Oos
tenrijkse regering op het vliegveld
Schwechat bewees wel het tegendeel.
Bovendien zou Nixons bezoek tot doel
hebben, aldus de Prawda, om „de over
blijfselen van de contra-revolutionaire
krachten bijeen te brengen en opnieuw
onlusten in Hongarije te doen uitbre
ken"
Nixon blijft slechts drie dagen in We
nen. iedere journalist kan hem volgen
bq zijn bezoek aan de kampen en bo
vendien is zijn programma zo overvol,
dat er geen tijd overblijft om aan an
dere dingen te denken dan aan de vluch
telingen.
Vertegenwoordigers van alle mogelijke
internationale hulporganisaties zullen er
wel voor zorgen, dat Nixon niet aan een
„nieuwe koude oorlog" kan gaan werken!
In Oostenrijk is men algemeen van
opvatting, dat de Amerikaanse hulp pas
goed op gang zal komen en kolossale
afmetingen zal aannemen wanneer Ni
xon verslag heeft uitgebracht.
