N.
Benzine-besparing
is nu noodzaak!
Archaeologische onderwijscollectie
van scherven uit oud Palestina
Cultuur-chronologie van dit
gebied een moeilijk probleem
Gewandhauskwartet uit Leipzig
ie Beethoven, Barték en Mozart
Zó spaart U benzine
Vraag Uw Garagist:
Aanwinst voor Leidse Universiteit
WOENSDAG 21 NOVEMBER 1956
Aan de recente archaeologische opgravingen in Jericho en omge
ving onder Engelse leiding hebben ook Nederlandse archaeologen
een werkzaam aandeel genomen. Een hunner, dr. H. J. Franken, weten
schappelijk hoofdambtenaar voor de Palestijnse oudheidkunde aan de
Leidse Universiteit, heeft tijdens die wetenschappelijke expeditie een
hoeveelheid oudheidkundig materiaal kunnen verwerven, dat ten
goede komt aan het Leids Universitair onderwijs.
Gistermiddag werd deze collectie geëxposeerd in het Snouck Hur-
gronje Huis aan het Rapenburg, waar dr. Franken de aanwezige ge
nodigden iets vertelde over de moeilijkheden van het Palestijnse
archaeologische onderzoek en het doel'van deze collectie oudheid
kundige objecten, die voorlopig binnen Universitair verband bij de
faculteit der godgeleerdheid berust.
„Miserabel" maar waardevol
Het is ongebruikelijk aan een tijdens
een wetenschappelijk zeer belangrijke
expeditie bijeengebrachte ..miserabele"
collectie op ruime schaal aandacht te
besteden. Niettemin verdient de als zo
danig door de verzamelaar dr. Franken
omschreven onderwijscollectie deze aan
dacht wel. Het ..miserabele", waarover
gesproken werd. sloeg in zijn uiteenzet
ting op de zuiver wetenschappelijke
waarde, die ongetwijfeld overtroffen
wordt door die van ontelbare museum
collecties op dit gebiied. Doch de waar
de van deze collectie wordt niet door
zuiver-wetenschappelijke, doch door on-
derwijsbelangen bepaald, en in dat op
zicht mag de verzameling zeker op
verdiensten bogen.
Dr. Franken zette voor zyn gehoor,
waaronder zich de rector magnificus, de
president curator, de secretaris van cu
ratoren, de directeur van het Rijksmu
seum voor Oudheden, vertegenwoordi
gers van andere wetenschappelijke in
stellingen en van de wetenschappelijke
staf, senaat, faculteiten en studenten
organisaties bevonden, uiteen op welke
moeilijkheden de archaeoloog in Pa
lestina stuit.
GEEN GESCHREVEN TEKSTEN.
Het archaeologisch onderzoek in Pa
lestina wijst als het ware de hoofd
lijnen aan, die een archaeologische on-
derwijs-collectie vorm moeten geven.
Het onderzoek in dat land staat name
lijk voor bijzondere moeilijkheden, die
de archaeoloog geheel op zichzelf aan
gewezen doet zijn. Er bestaan uit de
oudste geschiedenis van dat land geen
geschreven teksten, die datering van
archaeologische vondsten mogelijk
maken of vergemakkelijken. Bovendien
toonde het vroege Palestina de kenmer
ken van een achterlijk gebied, waar
slechts culturen voorkwamen, die van
elders afkomstig waren en nauwelijks
een eigen ontwikkeling doormaakten.
Zelfs de oudste culturen, die men aan
vankelijk als oorspronkelijk Palestijns
meende te mogen kenmerken, bleken
achteraf een voorgaande ontwikkeling
elders te hebben doorgemaakt.
Dat. bemoeilijkt de datering en chro
nologische rangschikking der Palestijnse
cultuur-overblijfselen ten zeerste.
FOUTEN VAN HET VERLEDEN.
Bij de recente opgravingen in en om
Jericho is gebleken, dat aardewerk-
scherven de enige betrouwbare gidsen
in het opstellen van een chronologisch
archaeologisch beeld van Pa
lestina vormen. Vollediger aar
dewerk, dat in graven werd aange
troffen. is minder belangrijk voor die
chronologische beeldvorming, doordat
gebleken is, dat de aangetroffen laag-
verdeling in de graven door verschil
lende oorzaken niet met de chronolo
gie overeenstemt.
Spreker ging iets dieper in op de
archaeologische werkwijze bü opgra
vingen en eerste behandeling van het
aangetroffen materiaal, om vervolgens
te constateren, dat het beeld, dat men
zich vroeger omtrent de Palestijnse
vroege geschiedenis heeft gevormd
onjuist is gebleken, doordat men zich
toen tezeer op datering van vondsten
in graven had gebaseerd.
Dit vroegere beeld moge onjuist zijn
gebleken, nog steeds is men er overigens
niet in geslaagd een betrouwbare cul-
tuurindeling te verkrijgen over de pe
riode van zeven millennia tot zeven
eeuwen voor Christus. „Nog steeds val
len" aldus dr. Franken, „dus op we
tenschappelijk terrein nog muren van
Jericho".
Dit alles leidt er toe, dat het archaeo
logisch onderzoek in Palestina een voor
beeld is van de zelfstandige archaeolo-
gie. Daarom is het ook zo belangrijk, dat
voor onderwijsdoeleinden een collectie
scheryen ter beschikking is gekomen, die
de studenten in staat stelt kennis te
maken met het basismateriaal van de
archaeoloog, die onder de moeilijkste
omstandigheden tot conclusies tracht
te komen. Zuiver wetenschappelijk moge
de thans bijeengebrachte collectie geen
grote waarde vertegenwoordigen, voor
onderwijsdoeleinden is zij van bijzonder
belang. Kennismaking met het basis
materiaal van de archaeoloog is immers
via publicaties niet mogelijk. Het ligt in
de bedoeling de collectie mettertijd uit
te breiden.
Kerkelijk Leven
NED. HERV. KERK.
Beroepen te Hoofddorp (toez.) D. C. v.
Wijngaarden te Umuiden.
Aangenomen naar Ben-nebroek c.a. J.
Verdonk. voorganger van de afdeling
Gouda van de Vereniging van Vrijz. Her
vormden. die bedankte voor Barsinger-
horn.
Bedankt voor IJlst G W. IJzerman te
Blokzijl. Voor Amersfoort L. Kievit te
Woerden.
Benoemd tot hulpprediker te 't Harde
(Doornspijk! J. Verboom te Kollum.
li ECHTZAKEN
Nasleep van 5 november
„VRIJHEID NIET WAARD"
(Van onze Haagse redactie).
„Het publiek moet maar eens we
ten. dat door de Justitie hard wordt
opgetreden tegen relmakers en straat
desperado's. evenals tegen op sensatie
beluste nieuwsgierigen, als die door
hun opzettelijke aanwezigheid het
ontstaan van relletjes stimuleren".
Zo ongeveer was de strekking van het
requisitoir van Officier van Justitie mr.
J Kemper in de zaak tegen een 31-
jarige ambtenaar van het Ministerie
van Oorlog, die zich voor de Haagse
Rechtbank had te verantwoorden ter
zake van het plegen van verzet tegen
de politie, tijdens de onlusten van
maandagavond 5 november j.l. op de
Prinsegracht, in de omgeving van het
gebouw van het communistische dag
blad „De Waarheid".
De verdachte had zich tegen zeven
uur die avond met zijn fiets op de
Prinsegracht bevonden. „Ik ben vrij Ne
derlander, ik doe wat ik wil" had hij
geantwoord, toen men hem 11a herhaal
de aanmaningen tot doorlopen trachtte
te bewegen. De verdachte duwde een
andere kant op dan de politie-agent.
Onmiddellijk kwam er een tweede
agent bij en toen pleegde verdachte
verzet. Uit alle macht schopte en
stompte hij naar de politiemannen (in
het heetst van het gevecht beet hij
zelfs), waama hij, nog steeds vechten
de, per jeep naar het bureau werd ge
bracht.
„U bent inderdaad vrij Nederlander,
maar u hebt niet getoond, dat u die
vrijheid waard bent", vond de presi
dent van de rechtbank, die een der
gelijk gedrag, speciaal van een over
heidsambtenaar, „moeilijk te verteren"
vond.
De officier achtte, mede met het
oog op de algemene preventie, een
zware straf noodzakelijk. Hij hield
echter rekening met het feit. dat
verdachte waarschijnlijk ontslag uit
zijn functie zal krijgen en eiste daar
om 6 weken gevangenisstraf.
Uitspraak 4 december.
GEREF. KERKEN.
Tweetal te Oldehove D. van Keulen en
H. A. Starrenburg. beiden kand. te Amster
dam. van wie eerstgenoemde is beroepen.
Beroepen te Bruchterveld D. Engel,
kand. te Woerden.
GER. KERKEN ONDERH. ART. 31 K.O.
Bedankt voor Goes P. Plaatsman te Drie
bergen. Voor Hulzum (Fr.j F. F. Pels te
Armadale (Australië).
CHK. GEREF. KERKEN.
Beroepen te Groningen (vac. W. Heer-
ma j A. C. Noort te Meppel.
Bedankt voor Bussum N. de Jong te
Katwijk aan Zee.
Dank voor van ernst vervuld musiceren
Het „Gewandhauskwartet" uit Leipzig (dus van achter het ijzeren gordijn)
musiceerde voor de „Kunstkring voor Allen".
„Gewandhaus": grote naam uit eertijds grote jaren!
De cultuurdragers van deze naam zijn er nóg: hun namen in dit kwartet ztln
thans Gerhard Bosse (le viool), Karl Suske (2e vlooi), Frltz Handschke (alt)
en Alwin Bauer (cello).
Vier van diepe en bezonken ernst vervulde musici, aan wie uitbundigheid
vreemd lijkt, bij wie het spel vóór alle» gericht lijkt op geacheveerde, schoon
niet bloeiend-verzadigde klank en een perfecte klankverhouding, méér dan op
gedurfde en messlepend-vervoerende aanpak.
Te zeer voor de grote Stadszaal wellicht toegespitst op intimiteit.
Een late Beethoven en een weinig
gespeelde, nog jonge Bela Bartök: resp.
opus 131 en opus 7. het, eerste van diens
zes strijkkwartetten, in menig opzicht
nauw aan elkaar verwant, de één de
voortzetter van de ander, gelijk Honeg-
ger dat eens gezegd heeft.
Een der rijpste werken van Beetho
ven, dit strijkkwartet no. 14 in cis kl. t„
dat hij zijn „grootste" noemde, door
trokken van de verinnerlijkte, beschou
wende kracht van deze in doofheid ver
eenzaamde. die toch. tot het bittere
einde toe nooit'vertwijfelde, zoals dat
hier tenslotte in de zegevierende expres-
sief-zingende akkoorden opklinkt.
Dan Bartók. waarin het kwartet zich
veel meer ontworstelde aan de grote
teruggetrokkenheid, welke aan dit spel
aanvankelijk inhaerenr was.
De 27-jarige Bartók, onmiddellijk
reeds staand in een persoonlijke wereld,
met een. zij het telkens door inzinkingen
onderbroken, indringende melodische
gespannenheid en speciale, altijd bewust
en te rechter tijd toegepaste geluids
effecten (hier de donkere cello), bepa
lend voor zijn typisch idioom en uit
mondend in de bij hem bij voorkeur
gehanteerde en meesterlijk bewerkte
Hongaarse volksmuziek, in casu de dans.
waarin geen ander hem te evenaren
weet.
Tot Bartóks kunst moet men zich
DERDE RODE KRUIS-KONVOOI
NAAR WENEN.
Vrijdag a.s. zal opnieuw een konvooi
van het Ned. Roode Kruis bij Beek over
de grens gaan. Het bestaat uit vijf grote
vrachtauto's, gevuld met hulpgoederen,
die door het Friese comité hulpverlening
Hongaarse volk zijn bijeengebracht.
240.000 pakjes margarine. 32.500 kg.
vlees in blik. De wagens zullen de Rode
Kruisvlag. en de Friese vlag voeren.
Het konvooi wordt zondag in Wenen
verwacht.
inleven, om er de zeer speciale schoon
heid ten volle van te kunn n ondergaan.
Maar éénmaal zo ver gekomen, is er,
naast de bewondering voor de geniale
klankencombinaties en ritmische vond
sten. die voor de créatieve en vitale
geest, waaruit dit alles geboren werd en
waardoor Bartóks beeldend vermogen
zich in later jaren tot volledig mees
terschap zou ontplooien.
Het spel won in deze Bartók aan
spontaneïteit, overtuigende voordracht
en bezielende toewijding, waarbij spe
ciaal de prachtige toongeving van de
cellist zich deed gelden.
Bartók. zich in latere kwartetten
weer zo geheel anders uitend, ontving
naar geest, maar ook naar geestigheid,
de gelukkigste interpretatie van de
avond, want ook in Mozarts zoetvloeiend
kwartet in D gr. t. (K.V. 575), misten
we iets van de zonnige blijheid en het
stralende, dat de vloeiende en soepele
schoonheid van dit voor de Pruisische
Koning Frederik Willem II. die zelf de
cello, waarin in dit kwartet zulk een
belangrijke rol is toebedeeld, verdienste
lijk bespeelde, kan weergeven.
Het geheel leek nog iets te getemperd
van kleur en glanzingen, om het tot
een reproduktie te maken, die ons als
geestelijk Ideaal in de oren klinkt. Al
kan er hoog respect zijn voor het
zorgvuldig afgestemde samenspel de
zer stellig uitnemende instrumenta
listen, aan wie cMer geïnspireerder
stuwkracht toegewenst mag worden.
De hoge „ernst" van dit musiceren is
het auditorium niet ontgaan.
Men heeft daar dan ook begrip en
eerbied voor betoond en zijn dank
herhaaldelijk met hartelijk applaus
geuit.
H.
Kersen eten hij bet schaatsen
et U even mee? Wat mag het zijn? Wilt U, in hartje winter,
zomerse spinazie eten en aardbeien met „slag" toe? Liever
kersen na? Zeker, een ijstaart kunt U ook krijgen. Een soepje vóór,
zegt U? Uitstekend, gaat U zitten, U hééft Uw soep binnen vijf
minuten, ofschoon we helemaal geen soepgroenten in huis hebben.
Wonderen van deze dagen I Wonderen van de moderne methoden
van conserveren. Welk een vooruitgang vergeleken bij de tijd van
de zoute snijbonen (uit ons eigen vat). Het is goed te weten, dat
de dagbladadvertentie ook in deze vooruitgang een groot aandeel
had en heeft. Advertenties maken snel bekend en bemind, wat de
fabrikant aan goeds op de markt brengt. Grotere omzetten, lagere
prijzen zijn het gevolg. Prettig! En prettig ook. als U zakenman bent,
die dagbladadvertenties te kunnen benutten om meer kopers te wervenl
PUBLIKATIE VAN HET CEBUCO. CENTRAAL BUREAU VOOR COURANTENPUBLICITEIT
ENIGE TIPS VOOR AUTOMOBILISTEN
I u ook aan het wegverkeer in ons land beperkingen moeten
worden opgelegd, is het noodzakelijk, dat iedere automobilist mede
werkt aan een zo groot mogelijke benzine-besparing. Dat is een
nationaal belang, dus ook Uw belang!
Maak voor korte afstanden zo min mogelijk gebruik van Uw auto.
Gebruik de choke zo weinig mogelijk en nooit voluit.
Laat de motor niet warm draaien, maar rijd direct weg, ook na koude start.
Trek vooral niet vlug op.
Rijd zo weinig mogelijk in lagere versnellingen.
Rijd geen hoge snelheden.
Zet Uw motor af voor een open brug of dichte spoorweg-bomen.
Uw auto na te zien op eventuele lekkages in benzine-leiding en pomp-systeem.
Het lucht-filter en brandstof-filter te reinigen of te vervangen.
De koelwater-thermostaat te controleren.
De banden op de voorgeschreven spanning te houden.
In het algemeen belang gepubliceerd door
SHELL NEDERLAND N.V.
