Interessante Bilderdijk-expositie geeft een zuivere levensvisie FILMS Naast dichtervader van het geestelijk réveil in ons land 95ste Jaargang Zaterdag 3 november 1956 Tweede blad no. 28977 Meest verheerlijktemeest verguisde! VERKOOPDAG VROUWENZENDINGSKRING De Vrouwenszendingskring der Ned. Herv. Kerk te Oegstgeest zal tijdens de zendingsweek op 6 november een ver koopdag houden. De opbrengst zal wor den bestemd voor de voedselpaketten, die iedere maand aan de zendingsgezin nen worden gezonden. De verkoopdag wordt gehouden in de conversatiezaal van het zendingshuis van 2.309.30 uur nam. Aan hem is de 3-oktoberviering te danken BILDERDIJK (17561831), de véél bewonderde, de véél gesmade dichter! Aan hem Is een uiterst bezienswaardige tentoonstelling gewijd, vanmiddag in de Lakenhal door burgemeester Van Kinschot geopend, voorafgegaan door een rede van een zijner bewonderaars, prof. dr. F. C. Gerretson (Geerten Gossaert). Slechts weinigen kennen de ,,mens" Bilderdijk: man van gecompliceerd karakter, de grote revolutionair der poëzie", wiens vals pathos hem verweten wordt, beroemd taalvorser, beroemd geschiedschrijver. Bilderdijk, ,,Heer van Teijsterbant", zoals hij zich graag noemde, een groot man, hóe dan ook, in menig opzicht een geniaal man. Bilderdijk: met vele banden verbonden aan Leiden, de stad, waarin hij, naar zijn zeggen, „de enige prettige ogenblikken van zijn leven heeft gehad". Want Bilderdijk was een hypochonder, zijn afkeer van het leven is bekend: zestig jaar ervan heeft hij daaronder geleden Bilderdijk was vermaard: op deze tentoonstelling ziet men een brief ge richt „a monsieur Bilderdyk, Le Prince des .Poëtes Hollandais", a Leide". De brief arriveerde, aan één der vele adressen in onze stad: Hooigracht 86, Breestraat 30, Rapenburg 37, Garenmarkt 4 en Oude Singel 86 in verschillende fasen van zijn leven, waarin zelfs de jarenlange bal lingschap. in verband met zijn vurige Oranjegezindheid, hem niet bespaard bleef. Bilderdijk, de véélbekroonde. de man. die niet minder dan 2000 gedichten •chreef. aan wie wij. naast een macht van grootse gedachten, als Leidenaars ook een gróót ding danken: namelijk de Viering van ons 3 oktoberfeest! Was hij her niet, die reeds in 1806 pleitte voor de viering van de 3 oktober-dag. maar tevergeefsWas hij het niet, die daarna op nieuw in 1823 een op roep deed? Hij schreef het gedicht „De derde oktober". Studenten deelden toen haring en wittebrood uit en illu mineerden sociëteit en woonhuizen, welk voor beeld door hoogleraren en burgemeester ge volgd werd. Bilderdijk begaf zich. voorzien van een groot Oranjelint op straat en drukte tallo zen de hand. Binglij (men kan hem de tegen woordige van Dalsum noemen), droeg zijn ge dicht op een feestelijke bijeenkomst voor en sindsdien is 3 oktober altijd feestelijk gevierd! Dat danken wij, Lei denaars. aan Bilderdijk! DIT is zo tussen dooreen typisch Leidse merkwaar digheid van Bilderdijk, waarvan de^e landelijke tentoonstelling, door de heer W. Blok kundig speciaal op Leiden op Leiden toegespitst, vol is. In zulke, intussen be tekenisvolle grapjes, ligt echter de „ware" bete kenis van de hóe dan ook belangrijke Bil derdijk, die bovendien uitstekend tekende, toch stellig niet. Daar is de Bilderdijk, de „vader van het gees telijk réveil" in Neder land. de eigenlijke voor vader van de A.R. Partij, met grote na volgers als zijn leerlingen mr. Guil- laume Groen van Prinsterer, Isaac Mendes da Costa en mr. Jacob van Len- nep. om van zijn latere bewonderaars als Alberdink Thym, Schaepman. Seerp Anema, Geerten Gossaert en Hendrik de Vries maar niet te spreken. Zij allen zijn op deze interessante tentoonstelling vertegenwoordigd. ZO dwaalt men door Bilderdijks veel bewogen leven: men leert hem kennen in zijn jeugd, door een voetkwaal aan huis gebonden, meer „mijmerziek dan speelsgezind", vroegwijs, in 1797 zijn eerste bundel „Mijn verlustiging" publicerend. Bilderdijk, die na twee jaar studie te Leiden, de meesterstitel behaalde. Dan de jaren als advocaat in de politieke strijd (1782—1785), zijn jaren van bal lingschap in Engeland en Brunswijk (17951816), de tijd met zijn leerlingen (18171831) en zijn laatste levensjaren (1817—1831). In Haarlem vond Bilder dijk eindelijk de rust in de dood, waar naar hij 60 jaar verlangd had Da Costa. de meest toegewijde zijner BILDERDI/K leerlingen, sprak aan zijn graf. Deze zou in zijn geest verder arbeiden: de gedich ten. die hij naliet, werden het voorwerp van een nog altijd onbesliste menings- strijd O ziet ge Bilderdijk de encyclo- pedisch geleerde zoals ge het bij de inzet dezer expositie leest: de meest expositie leest: de meest verheerlijkte, de meest verguisde onder alle Nederlandse dichters, als groter dan Vondel geëerd, maar ook voor prulpoëet versleten, een man, die recht op zijn doel afging en een on evenwichtige. levenslang verlangend naar God. levenslang gekweld door de zonden van hoog moed en zinnelijkheid, één van de „grote onte vredenen". En om dit alles een mens, die we kunnen vereren of ver achten, maar waaraan we nooit onverschillig kunnen voorbijgaan...." Als dichter beheerste hij de 19e eeuw. Als dichter Hij dichtte over Leiden: Heil, Leyden, heil, 't is tijd van vreugd!" Barst uit in Jubel tonen, de dag van Uw behoud herscheen! Juich Leyden, juich Bataafs Atheen. En gij, Minerva's zonen juich, juich, gezegend Vaderland, juich, boezem die voor vrijheid brandt En strengelt Zegekronen Zo gaat dat voort. Pathos? Rhetoriek? Ja: dat barsten en die boezem In deze tijd vooral! En tóch WIJ zeiden het: deze tentoon stelling is een bezienswaardige. Bilderdijk, de gehéle Bilderdijk. de miskende en de bejubelde, staat voor U. In honderdvoud détail Tot zelfs die karak terschets aan de hand van eigen citaten: zijn voetkwaal, zijn verle genheid en onhandig heid. zijn eenzelvigheid, zijn trots en hoogmoed, zijn conservatisme, zijn vervolgingswaanzin, zijn afkeer van het leven, zijn plichtsbetrachting, zijn boetedrang, zijn overgave aan God. Menselijk en psycho logisch in hoge mate interessant! Men ga het zien: dit leven van de verwoede Oranje-aanhanger. de man die een schat van kennis paarde aan een oorspronkelijke geest, de man, die zo graag professor wilde worden, maar in Amsterdam pijnlijk voor het hoofd ge stoten werd en toen maar in 1817 in Leiden studenten op eigen houtje ging beleren en enorme belangstelling trok.... De man, die zich herhaaldelijk in schreef in het ..Album Studiosorum" van de Leidse Universiteit onder de naam „Heer van Teijsterbant", genaamd naam „Heer van Teysterbant", genaamd psychiaters ongetwijfeld zouden zeggen, dat hij aan een minderwaardigheids complex leed, ondanks zijn geweldige gaven Bilderdijk: ten voeten uit. tot zelfs ztfn inktkoker, zijn schryfdoos en zijn Hooigracht 86. waar Bilderdijk eenmaal woonde. compleet verzamelde werken toe. Dat toont U deze veelzijdige tentoonstel ling! Niet alleen een gans leven, maar ook een ganse „tijd" herleeft! De tijd, waarin hij schreef: „Hol land leeft weer, Holland streeft weer, Holland zal weer Holland zijn!" Men ga dit verwonderlijke, waarde volle leven in zich opnemen! En men wéét, wat „Bilderdijk" be tekent! H. (Ingez. Med.-Adv.) 'speed wisselaar/speler Europa's grootste grammofoonfabriek Imp. N.V. Thabur Den Haag „Onsterfelijke liefde" Goed spel Ldio Jane Wyman en Van Johnson zijn de hoofdrolspelers in de film „On sterfelijke liefde" (Miracle in the rain). Het verhaal speelt in New York, waar het kantoormeisje Ruth Wood kennis maakt met de soldaat Art Hugenon. Ruth heeft een moeilijke jeugd achter de rug, daar haar vader jaren geleden plotseling weggelopen is, waardoor haar moeder volkomen uit haar evenwicht is geraakt en voortdurend de nodige zorg behoeft. Ruth krijgt daardoor bijna nooit gelegenheid een avondje uit te gaan met leeftijdgenoten. Art Hugenon is een vrolijke jongen van het platte land, en al spoedig vatten beiden sym pathie voor elkaar op. Voor het eerst leert Ruth de vrolijke kant van het leven zien. Lang zal deze vreugde echter niet duren, want Art gaat met zijn on derdeel mee naar Europa, het verhaal speelt namelijk in 1942. Na enige maan den komt het bericht van Arts dood. Ruth is wanhopig uitstekend ge speeld! en kan nergens rust vinden. Zij wordt ernstig ziek, en gaat dan in een koortsdroom naar de kerk van St. Andries, waar zij enige rust denkt te vinden. Dan volgt een dramatisch en onbegrijpelijk slot. De film wordt voortreffelijk gespeeld, zowel door de belde hoofdfiguren, als door de spelers van de vaak belang rijke bijrollen. In dit verband mogen zeker genoemd worden de moeder van Ruth en de buurvrouw. Wat spel be treft is „Onsterfelijke liefde" een uitste kende film. Beklemmende uren Boeien en spannend Luxor De familie HilliardMen zou van de Amerikaanse familie Door snee kunnen sprekenVader, moeder, een aanvallige dochter van negentien lentes en Ralph, het tienjarige l'enfant terrible.... Vredig en gelukkig in hun <1 DEZE WEEK: kleine gezinswereldje met de dagelijkse moeilijkheidjes. Tót drie ontsnapte ge vangenisklanten hun woning tot schuil plaats kiezen. Mannen met een respec tabel strafregister, die voor een moord meer of minder niet terugdeinzen. Het zijn beklemmende uren voor de familie Hilliard, zolang zij zich in de greep we ten van deze wrede, niet ontziende ke rels. Hun leven hangt aan een zijden draadje. De politie die koortsachtig zoekt naar deze individuen kunnen zij niet waarschuwenLangzaam kruipen de uren voort, een oplossing zonder onschuldige slachtoffers lijkt niet mogelijk En dat allemaal, omdat de „zwaarste" van de drie bandieten gezworen heeft een sherif te dodenDe figuur van deze Glenn Griffin was een kolfje naar de hand van Humphrey Bogart, die dan ook een meesterlijke vertolking op het witte doek brengt. Wreed, ruw en niets ontziend met slechts één zwakke plek in zijn meedogenloos pantser: zijn te dere gevoelens voor zijn collega en broer Hal. Als zijn grootste tegenspeler fun geert Fredric March in de rol van vader Hilliard, een gewone huisvader, die durft te erkennen, dat hij bang is, maar-ten slotte dapper en moedig kan worden uit liefde voor zijn gezin. Deze sterke spe lers maakten deze film onder leiding van regisseur William Wyler, de man, die ook een gevoelig meesterwerk als „De beste jaren van ons leven" en de uitzonderlijk charmante komedie „Roman Holiday" op zijn naam schreef. Ook nu heeft hij de kansen, die dit voortreffe lijke scenario bood, met beide vakmans handen aangegrepen. Legio zjjn de trek jes, die de meester ven-aden in dit van het begin tot het einde boeiende, span nende. vaak beklemmende verhaal, men. selijk en realistisch. Moord op de voorpagina Spannend verhaal Rex Moord op de voorpagina is een film vol geheimzinnigheden. Barney Morgan (Eddie Constantine), verslagge ver van „Les Nouvelles". krijgt een telefoontje van zijn zeer onthutste chef, die in ernstige moeilijkheden schijnt te verkeren: bij een bezoek aan zijn vrien dinnetje in haar flat vond hij haar ge wurgd. Barnev moet op verzoek van zijn chef alle sporen van zijn aanwezigheid uitwissen en voorkomen, dat de politie zijn naam in verband brengt met de moord. Barney, die zioh hiertoe laat overhalen, trekt clan aan de slag en probeert achter het geheim van de moord te komen. Een bijzonder span nend verhaal, waarvan wij verder niets willen vertellen, omdat anders de be zoekers niet van het begin tot het eind geboeid zouden zijn. „Herrie om Harry" Hitchcock op z'n best Casino Alfred Hitchcock heeft de filmproduktie verrijkt met een groot aantal films, waarin het verrassende element een belangrijke factor vormt. Ze zijn doorgaans vervuld van een sfeer van geladen spanning, welke haar ontknoping vindt in de meest onver wachte wendingen. Zulk een film is „Herrie om Harry' overigens nu eens niet. Het is de op het eerste gezicht nogal lugubere geschiedenis van een man. wiens stoffelijk overschot in een bos wordt aangetroffen. Niet mind?r dan drie personen leven in de veron derstelling. dat zij schuldig zijn aan 4e dood van deze man. maar in werkelijk heidneen, dat verklappen wij niet. Deze veronderstelling leidt er evenwel toe, dat het lijk op één dag driemaal in alle stilte wordt begraven ?n even zovele malen opgegraven, waardoor al licht de indruk zou worden gewekt,, dat het hier een macabere historie be treft. Wie de film even vel gezitn heeft, zal moeten beamen, d '.r niets minder waar is dan dat. Integendeel, ze zit vol met kostelijke vondsten en munt uit door een geestige dialoog en een voortreffelijke typering der hoofdper sonen. Men kan hoogstens zeggen, dat het geheel nogal onwaarschijnlijk is, maar de wijze waarop Hitchcock de omstandigheden hanteert, bewijst niet- (Ingez. Med.-Adv.) De lachende olifanten van Sarrasani Dat olifanten bijna menselijke pret kun nen hebben, blijkt uit een verhaal over hetgeen bij circus Sarrasani gebeurde. Een van de olifanten was er door on achtzaamheid van een oppasser in ge slaagd, een sleutel te bemachtigen. De man, spoedig door collega's geassis teerd trachtte het kostbare voorwerp terug te krijgen. Maar allen liepen van het kastje naar de muur. Gorgelend en gichelend van plezier gaven de olifan ten de rij langs de sleutel door, dan was hij weer hier en dan weer ginds Dit is ook een van de tientallen kijkjes achter de schermen, waarover U kunt lezen in het circusalbum „De bonte droom van het Circus". Een boeiend en afwisselend verhaal met talloze pen tekeningen. vele prachtige kleurenpla ten en -plaatjes: geschreven door de circuskenners bij uitstek J. v. Doveren en Fred Thomas. Voor slechts f 2,50 kunt U dit boekwerk kopen bij Uw roomboterleverancier of rechtstreeks bestellen per brief of brief kaart bij Kantoor „Roomboteralbum", Postbus 47, Den Haag. U krijgt het album dan per omgaande toegezonden onder rembours. Vermeld vooral dui delijk Uw naam en volledig adres. De bijbehorende plaatjes ontvangt U gratis voor rijksbotermerken. U vindt zo'n merk op elk pakje roomboter. Neem een pakje extra voor de zondag Dr. Joost Halbertsma-prijs uitgereikt In het historische raadhuis van Bols- ward heeft mr. D. Okrna, waarnemend Commissaris der Koningin in Friesland, gisteren onder grote belangstelling de dr. Joost Halbertsmaprijs uitgereikt. Deze is een tweejaarlijkse prijs, die door het provinciaal bestuur wordt toe gekend aan het best beoordeelde boek werk op het gebied van de ..Geakunde" (heem- en volkskunde, regionale ge schiedenis enz.) Zij is dit jaar toegekend aan het boek werk ..Plantennamen in Friesland", sa mengesteld door de heren D. Franke en D. T. E. van der Ploeg, en bestaat uit een oorkunde en f. 750. Na afloop werd in de sociëteit „De Doele" voor de veertiende maal de Frie se boekenweek geopend. WARMOND RAADSVERGADERING De burgemeester van Warmond heeft het voornemen om op maandag 19 november a.s. een raadsvergadering te beleggen. Seizoeninvloeden op arbeidsmarkt merkbaar BLIJVENDE WERKGELEGENHEID NEEMT ECHTER TOE In de periode van 22 t.m. 27 oktober steeg het aanbodcijfer van de arbeids reserve tengevolge van seizoeninvloeden en wrijvingsfactoren van 135 tot 170. Verwacht kan worden, dat de seizoen werkloosheid zal toenemen, terwijl ook Minister Struycken in ons land Gisteravond is met het KLM-toestel uit Rome op Schiphol gearriveerd, mr. A. A. M. Struycken, de nieuwe minis ter van Binnenlandse Zaken, voorma lig gouverneur van de Ned. Antillen. Minister Struycken zei o.a. dat de voordrachten tot benoeming van de op volgers van de burgemeesters Schok king en d'Ailly, zo snel mogelijk zullen worden ingediend. Dit is echter een kwestie die het gehele kabinet raakt, zo zeide hij. De minister vertelde, dat de Koningin intens van haar vakantie ge niet. Volgens hem zal zij zaterdag 10 november a.s. terugkeren. in het algemeen een stijging van de werkloosheid merkbaar zal zijn. Daar naast doet zich de gelukkige omstandig heid voor, dat de zgn. blijvende werkge legenheid toeneemt. In diverse bedrijfs takken, zoals bijv. de metaal-, de textiel en de grafische industrie en de, houtver werkende bedrijven (meubel-,' timmer en houtbedrijven) bestaat een tekort aan personeel, terwijl ook tot op dit mo ment de bouwsector nog behoefte aan arbeidskrachten heeft. Van de weersge steldheid in de komende maanden zal afhangen of de thans bestaande uiter mate gunstige werkgelegenheid in dezi sector zal blijven voortduren. De vraag handhaafde zich vrijwel on gewijzigd en beliep 460 geregistreerde aanvragen, waarvan er 160 betrekking hadden op jeugdigen. Het aanbod van vrouwelijke arbeids krachten onderging een niet onbedui dende daling, n.l. van 120 tot 80. ener zijds als gevolg van administratieve maatregelen, anderzijds door plaatsing van een aantal vrijgekomen krachten, die enige tijd ingeschreven stonden. De vraag nam iets af n.l. van 385 tot 365 en is voornamelijk gericht op huis houdelijk-, administratief- en winkel personeel. alsmede op vrouwelijke krachten voor de confectie- en de tex tielindustrie. In Leidse Boerhauvezalen Sleutelbloem lieeft thans een modern clubhuis Betlrijfsnieisjes vinden er in de avonduren een gezellig tweede tehuis temin eijn onbetwistbaar meester schap. En bovendien: is de fantasie veelal ook niet aantrekkelijker dan de werkelijkheid? „Ave Maria" Nogmaals Zarah Leander Trianon „Ave Maria" met Zarah Leander in de hoofdrol, is geprolon geerd. Men kan dat begrijpen, want deze vrouw fascineert nog steeds de toeschou wer met haar diep-donkere altstem en haar sterke persoonlijkheid. Dit is een bewogen film met sterk suggestieve episodes over de levensgang van een vrouw, die na de neergang, de nieuwe opgang en het geluk ten deel valt. Een film, ten volle waard gezien te worden! Een gezellig babbeltje in het zo smaakvol ingerichte clubhuis van de Sleutelbloem. Rechts de heer D. van Eek in gesprek met de leidster van dit werk, mej. G. v. d. Voort. Naast haar de inspectrice van het Nijverheidsonderwijs mej. E. C. C. Oppenoorth. (Foto L.D./Van Vliet.) Het Sleutelbloemwerk, voor circa acht jaar opgezet voor de bedrtffsmeis- jes uit Leiden, heeft een grote vlucht genomen. In spontane samenwerking met tal van Leidse industrieën, die dit werk krachtig steunen, vinden hier on geveer 300 meisjes wekelijks in de avonduren een tweede tehuis. De club-, toneel- en balletavonden, om nog maar niet te spreken van de maandagse instuifavond, hebben voor deze meisjes plaats gemaakt „voor het wandelen langs de straat". Dit clubwerk moest zich lange tijd be helpen in één der weinig sfeervolle Boerhaavezalen: een planken vloer, verfloze wanden en een interieur, dal even koud als ongezellig aandeed. Dank zij het enthousiasme van de meisjes, die in deze omgeving gevonden hadden, wat zij zo zeer wensten, en de stimulerende en prettige invloed van de leiding, mej. G. v. d. Voort, en haar bestuur, hield men vol in de vaste overtuiging, dat wat kaal en ongezellig aandeed, in het tegen deel zou veranderen. Men heeft gelijk gekregen. Na enkele maanden van in tensieve arbeid, daarin krachtig ge steund door de Oudercommissie en en kele vrijwillige krachten, heeft men het schijnbaar onbereikbare bereikt: het eertijds onvriendelijk aandoende club huis is omgetoverd in een vriendelijk verblijf, waar licht en kleur domineren en waar door planten en bloemen en gezellig meubilair een sfeer geschapen is, waarin de meisjes zich vanaf het eer ste ogenblik thuis voelen. Onder grote belangstelling is gister avond dit Sleutelbloemhome in gebruik genomen. Behalve vele ouders en het bestuur van de Sleutelbloem, gaven deze avond ook mej. E. C. C. Oppenoorth, in spectrice van het Nijverheidsonderwijs en mej. Sontrop van het Nationale Cen trum blijk van haar belangstelling. De voorzitter van de Sleutelbloem, de heer D. van Eek, was het een voorrecht zo vele belangstellenden in dit thans zo smaakvol ingerichte centrum te mogen welkom heten. Van een sober ingerichte zaal, was dank zij veler medewerking, volgens de heer Van Eek, een prachtig Clubhuis tot stand gekomen. Met assis tentie van de leidsters van het club werk, mej. v. d. Voort, deelde de heer Van Eek hierna aan vele trouwe mede- werkers(sters) een cadeautje uit. Vol gens spreker was dit nog maar slechts een zwakke afspiegeling van dank van al hetgeen in eendrachtige samenwer king was tot stand gekomen. Op haar beurt hadden de Sleutel bloemmeisjes deze avond ook een tast baar bewijs van dank. Namens haar bood de heer P. Stavleu een in originele vorm uitgevoerde elektrische klok aan. Na al deze woorden van dank en waardering gaf mej. Van der Voort een uiteenzetting van het Sleutelbloemwerk, dat aanvankelijk met acht meisjes was gestart en thans reeds circa 300 meisjes in zijn gelederen telt. Meisjes, die thans enthousiast aan het werk deelnemen en tal van cursussen volgen. Mej. v. d. Voort, die uitvoerig uitweid de over de grote verandering, welke tot stand was gekomen, schonk speciale aandacht aan het vele en afwisselende dat de bedrijfsmeisies hier geboden wordt. Mej. Van der Voort was er uiter mate over verheugd, dat ook de Leidse industrie belangstelling voor dit werk toont. Een interesse, welke zich ook in daden manifesteert. De heer Van Eek huldigde op zijn beurt mej. Van der Voort voor al het geen zü in het belang van het Sleutel bloemwerk heeft verricht. De heer P. J. Melet, die tenslotte na mens de Oudercommissie het woord voerde, had eveneens veel bewondering voor de spontane medewerking, die van zovele zjjden bij de restauratie van het clubhuis was ondervonden. De aanwezigen bij deze feestelijke ge legenheid onthaald op traktaties, had den deze avond unaniem grote bewon dering voor hetgéen hier tot stand was gebracht: een somber lokaal was om getoverd tot een sfeervol clubhuis

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1956 | | pagina 3