.Verdrijf de wolven uit het woud!
BRUG
Aarts-verrader verraadde zichzelf,
docli bemerkte zijn fout te laat
GEHEIME GENOOTSCHAPPEN (VIII)
Mysterieus geselschap in Zuid-Italië
'Jb
M i •-
Kolonel Recll verraadde zijn land (II en slot)
Zag geen andere uitweg dan
zich door hoofd te schieten
ie Jaargang no. 44
november 1956
V
r C'
,'i
c. e. f/ y
t'n+f.n
jf ,:.Ai ./«KWfc/w
-/■
ftt tm i, H-««r
y, V
4i P**»*. f
%/fy, /- V "4"
<1
I V
BBilï» 11~w»'ri;,r.:-grzsg
k Itër
4**
Zo zag het diploma er uit, dat werd uitgereikt aan de Carbonari, die de Meester-graadbereikten.
Politie-spionnen en geheime agenten meldden het na Napoleons
mislukte veldtocht tegen Rusland aan hun opdrachtgevers in Wenen,
Londen en Parijs: Er is iets gaande in Zuid-Italië. Er is een geheim
genootschap aan het werk, dat duizenden leden telt uit alle kringen
der samenleving. Officieren en priesters, bedelaars en edelen, rijken
en armen zijn er lid van. Zij noemen zich .Carbonari', .Kolenbranders'.
En hun leuze luidt: „Verdrijf de wolven uit het woud!"
Leiden Is een stad van brug
gen. Je passeert dagelyks ver
schillende soorten, vaste brug
gen en beweegbare bruggen, op
haalbruggen, draaibruggen en
klapbruggen.
Je hebt misschien haast. Stop
lichten staan dan natuurlijk
juist op rood en als je denkt nog
net een grote brug over te kun
nen wippen gaan de hekken
dicht en sta je even later in de
kille schaduw van het opgetrok
ken brugdek te wachten tot
schepen met zware lading voor
bij zijn.
Ais je vooraan staat, kun je
binnenkijken in de stuurhut,
waar de schipper alle aandacht
moet geven aan het roer. Dik
wijls zie je ook de schippers
vrouw in actie. Soms krijg je
even een kijkje in een gezin met
Jonge kinderen. Dit is op zichzelf
al merkwaardig. Het leven van
anderen passeert je weg. In let
terlijke betekenis. Maar ook fi
guurlijk. Even worden je ge
dachten vastgehouden door het
werk, de zorgen en de vreugden
van willekeurige medemensen.
De brug is open. Je weg is ver
sperd. Maar een andere brug is
geheel onverwachts gelegd: de
brug naar de ander. Al is deze
brug tijdelijk en uiterst smaL
Wanneer je hierover verder
nadenkt, kun je in je leven bin
nen vrij beperkte kring vele
bruggen ontdekken.
Ieder gesprek, dat wij voeren
is een brug. Woorden zijn in dit
opzicht verbazingwekkende in-
WOORD
VAN
BEZINNING
strumenten. Je doet een vraag
en je verwacht antwoord. Graag
onmiddellijk. En over het alge
meen gelukt dat ook. Maar zo
dra de reactie uitblijft is er een
leegte, een gapende opening. Als
een brug, die vlak voor je neus
omhoog steekt. Het zelfde ge
beurt in een gesprek, dat niet
vlotten wil. De oorzaak schuilt
niet altijd in de woorden, die
gebruikt worden of het onder
werp dat is aangesneden. Soms
„ligt" de gesprekspartner je niet
Je bent eenvoudig voor elkaar
onbereikbaar.
Eén uitlating is ook wel eens
voldoende om afkeer en haat te
gen de ander, die je ontmoet, op
te wekken. De brug'van zulke
woorden werkt averechts. In
plaats van verbinding ontstaat
breuk. In vele gevallen voor
jaren. Familieveten, burenruzies,
koele verhouding tussen mensen,
die in werk, gezin en zelfs in
huweljjk nauw op elkaar zijn
aangewezen, zyn als bruggen,
die met een ruk open gingen,
maar met geen mogelijkheid
weer dicht willen.
Buiten het eigen milieu en
buiten je stad en nog verder
weg in de samenleving van de
volken staan, ondanks hardnek
kige en grootse pogingen, vele
bruggen wagenwijd open.
In de oorlog en vlak na de
oorlog waren vele noodbruggen
gelegd: afspraken, verdragen en
militaire, politieke, culturele
organisaties in wereldverband.
Het nieuws van de laatste
week zet ons voor Internatio
nale scheuren en openingen van
ontstellende afmetingen. Zijn
deze nog wel te overbruggen?
Tussen leven en dood ligt een
diepe, duistere grens. Hier is
geen brug om heen en terug te
gaan. Slechts een steile rand
aan onze kant. Zonder zichtbare
overzijde.
Of, in geheel andere richting:
hoe kan ik iets van God en van
de eeuwigheid ontdekken? Gaat
soms, op een onverwacht mo
ment, als ik genoodzaakt ben
voor een „open brug" in mijn
leven te stoppen een schip" uit
de verre wereld van God rake
lings aan mij voorbij? Een tij
delijke en uiterst smalle verbin
ding, maar toch voor alle zo
kwetsbare verhoudingen in ons
leven en de gigantische open
vragen van wereld, dood en
eeuwigheid de betrouwbare
brug?
In Wenen en Parijs nam men met
schrik kennis van die berichten. In
Londen glimlachte men en stelde men
gelden beschikbaar om de Carbonari
te helpen als een verzetsbeweging
tegen de Napoleontische heerschappij
over Europa. Afgezanten van de En
gelse regering zochten contact met
Carbonari-kringen. Mettemich zond
spionnen naar Napels en Sicilië. De
Carbonari-beweging bleef ondergronds
en werd steeds machtiger. Zo enig ge
heim genootschap, dan was dat der
Carbonari een vereniging van politieke
samenzweerders! „Verdrijf de wolven
uit het woud", was de leuze. Dit be
tekende: Verjaag de vreemde soldaten.
Dood de vele alleenheersers in de
kleine Italiaanse staten. Zorg ervoor,
dat er een eenheidsrijk Italië ont
staat, los van buitenlandse dwang of
druk!
In snel tempo verbreidde zich de
Carbonari-beweging over geheel Italië.
En na Napoleons definitieve val gin
gen de „Kolenbranders" verder met
hun revolutionaire werk. De omstan
digheid, dat de leiders der beweging
zich bewust op christelijk-katholieke
grondslag plaatsten, droeg veel bij tot
het succes. Die leiders waren meesters
in de kunst van penetreren en cellen-
bouw. Reeds tijdens het Wener Con-
I gres (1815) zaten er „Goede Neven"
(zo noemden de Carbonari zich, „broe
ders" deed hen blijkbaar teveel den
ken aan andere geheime genootschap
pen) op vele leidende en lagere posten.
Lang niet alle „Goede Neven" wis
ten precies, wat nu eigenlijk het oog
merk van de Carbonari was. De mees
ten hunner behoorden tot de lagere
graden. Zij kenden slechts een deel
van het geheime program. Zij wisten
niet, wie de Grootmeesters en Opper -
grootmeesters waren. Maar gaarne
hielpen zij om de Wolven uit het Woud
te verdrijven. Zij verstonden onder die
Wolven vreemde soldaten, een aantal
politie-mannen, belastinggaarders. De
leden der hogere graden meenden, dat
het ministers of gezanten, generaals
of professoren waren. Zo kan ieder
naar eigen smaak „Wolven verdrij
ven". Slechts de leden van de aller
hoogste graden kenden het eigenlijke
doel: Verdrijving of, als er geen an
dere weg was, vermoording van de re
gerende vorsten en vorstinnen!
Tot de „Uitverkorenen", zoals de le
den der hoogste graden ook wel wer
den genoemd, drongen slechts weini
gen door. Ja, men weet heden ten dage
nog niet precies, wie de Carbonari-
Beweging heeft gesticht en hoe de
hoogste leiding was georganiseerd. Wel
is er het een en ander bekend gewor
den over de geheimzinnige plechtig
heden, die plaatsvonden bij samen
komsten, bij toelating van nieuwe le
den en bij inwijding tot de hogere
graden. Het gehele ritueel was sterk
geïnspireerd op de christelijke leer. Ja.
de Carbonari gingen zover, dat zij
Jezus Christus bestempelden als „onze
Goede Neef Christus". Een Groot
meester of Uitverkorene presideerde de
samenkomsten. Hij hanteerde geen
voorzittershamer, doch een voorzitters-
bijl. Iedere bijlslag symboliseerde (maar
dat wisten alleen de alleringewijdsten)
de onthoofding van een „Wolf". De
kandidaten kregen symbolische spijzen
en dranken. Zij moesten een tocht door
een boe maken. Wolvengehuil (nage
bootst t\oor „Goede Neven"), ontmoe
tingen met vreemde soldaten (ver
klede „Goede Neven") en meer zulke
dingen dienden om de moed en vast
beradenheid van de nieuwe leden op
de proef te stellen. Natuurlijk werd
ao'n nieuw lid beëdigd. Dood èn onge
luk zouden zijn deël zyn, als hij de
eed en de trouw zou breken. En er
waren inderdaad tal van „Goede Ne
ven". die met zoveel overtuiging hun
.Doornenkroon" (ook een aan het
Christendom ontleend symbool) droe
gen, dat zij gaarne bereid waren, een
afvallige zijn ontrouw op geduchte
wijze in te peperen.
Heel wat zwaarder en „symbolischer"
nog was de behandeling, die men hen
deed ondergaan, die tot de hoogste
graden werden geroepen. De kruisi
ging van Christus diende tot voor
beeld. De aanstaande „Uitverkorene"
of „Opper-Uitverkorene" werd ge
blinddoekt en vervolgens met ontbloot
bovenlijf aan een kruis gebonden. Men
prikte hem op vele plaatsen tot bloe
dens toe. Als hij voldoende bebloed
was, nam men zijn blinddoek weg, en
dan zag hij naast zich aan twee an
dere kruisen twee mannen hangen,
net als het Christus wedervaren was.
De ene man hij was gekruisigd we
gens ontrouw aan de Carbonari, heette
het beleed zijn zonde en smeekte
om vergiffenis. De andere echter (om
de zelfde reden aan het kruis gesla
gen» volhardde in het boze. Nadat de
kandidaat aldus zijn mede-gekruisig
den gezien had, drongen „soldaten" de
loge binnen. Zij maakten zich (sym
bolisch op om de adspirant-Uitverko-
rene de laatste levensresten te ont
nemen. Dan echter kwamen de „Goede
Neven", verdreven de soldaten en na
men de voor de proef geslaagde Uit
verkorene in hun midden op. Twaalf
maal sloeg de leider van de samen
komst met een bijl op een zwaar blok
hout ten teken, dat de Carbonari een
nieuwe „Opperste Ingewijde" in hun
kring hadden opgenomen.
Er waren nóg hogere graden. Een
Kolenbrander, die de ware geest van
samenzwering, vrijheid en revolutie be
zat, kon het zelfs tot „Apostel" bren
gen. Hy pas kreeg kennis van het
,3oek van de Echte Deugden". Hy pas
leerde de echte waarheid kennen no
pens doel en streven der Carbonari.
Hy moest zich alvorens zo „hoog"
te kunnen stijgen onderwerpen aan
inwydingen, die nog symbolischer, nog
„sprekender" waren dan die voor de
„Uitverkorenen". Kerkers, de inqui
sitie, onderzoek in geweten, een na
bootsing van Golgotha en nog veel
meer indrukwekkende en indruk ma
kende dingen kwamen er aan te pas.
En zo'n „Apostel" moest plechtig be
loven, zyn leven te offeren, als het
gold, verraders van Italië te liquide
ren. Tevoren gaf men hem absolutie
voor de moorden, die hij eventueel zou
plegen of moeten laten plegen.
Kortom, de Carbonari vormden een
verzetsbeweging in optimaforma. De
inslag was revolutionair. De me
thoden waren strikt geheim. Er
kwam een heleboel by te pas, wat
wij, als nuchtere Nederlanders, ge
neigd zyn te bestempelen als poes
pas. In Italië had dit echter toen het
gewenste effect. Het volk steunde de
Carbonari en geraakte geleidelyk aan
rijp voor revolutionaire daden.
Volgende keer: De Kolenbranders
ontketenen opstanden.
Dubbel-monarchie kwam er nooit bovenop
Majoor Ronge, hoofd van de „Kundschaft-Stelle" van de Oosten
rijkse Geheime Dienst, had van zijn voormalige chef kolonel Redl,
inmiddels als chef-staf naar Praag vertrokken geleerd, hoe men
verraders moest ontmaskeren.
Toen twee brieven, tezamen bevattend veertienduizend Kronen,
poste restante in Wenen aankwamen, liet hij iedere dag het postkan
toor bewaken om na te gaan voor wie de brieven afkomstig uit het
beruchte spionnage-nest Eydtkuhnen aqn de Duits-Russische grens,
bestemd waren.
In het kleine politiebureau op de
Fleischmarkt te Wenen, gelegen tegen
over het Postkantoor, hielden twee
detectives de wacht tot het schelletje
zou klinken, dat hen waarschuwde dat
de beide geheimzinnige „poste restan-
te"-brieven zouden worden afgehaald.
Twee volle maanden wachtten ze
daaren toen eindelijk het signaal
ging, was de één net even de kamer
uit en de ander op het toilet. Ze snel
den naar het postkantoor, maar ze
waren te laat. De man, die de brieven
had afgehaald, was in een taxi gestapt
ze zagen die taxi nét om de hoek
verdwynen.
In zijn uitstekend gedocumenteerd
werk „The Story of Secret Service"
heeft Richard W. Rowan uitvoerig de
opwindende avonturen van de twee
politiemannen beschreven, die daar op
het plein stonden en niet durfden
rapporteren dat hun opdracht was
mislukt. Zó lang stonden ze daar, dat
de taxi al weer terugkeerde.en dat
bracht een der politiemannen op een
idee.
Fatale etui
Ze vroegen de chaiftfeur waarheen
hy hun „vriend" had gebracht, stap
ten in en vonden in de wagen het
suède etui van een pennemes. Daarmee
gingen ze naar hotel Klomser, en
hoorden dat onder de kortelings gear
riveerde gasten de kolonel Redl was.
Die was natuurlyk buiten verdenking.
zyn tegenwoordigheid echter inspi
reerde hen tot de grootst mogelijke ac-
viteit. Ze toonden de portier het etui
en droegen hem op. ieder der gasten
die beneden zou komen te vragen, of
het zyn eigendom was. Een goedge-
kleed heer met een militaire houding
kwam de trap af. De portier stelde de
vraag. De gast antwoordde bevesti
gend en nam het etui in ontvangst.
Toen bedacht hy zichargwanend
spiedde hij door de lounge, ontdekte de
hem maar al te bekende gestalten der
politiemannen in burger, en begreep
dat hy zichzelf verraden had.
Majoor Ronge. op de Kundschaft-
Stelle, had inmiddels de waarheid
reeds vermoed. De man die de brieven
afhaalde, moest daartoe een formulier
invullen. Dit formulier kreeg Ronge in
handen. Het handschrift kwam hem
bekend, tè bekend voor. Met bevende
handen haalde hy een boekje uit zijn
safede handleiding, die zijn voor
ganger voor hem achtergelaten had.
Er was geen twijfel mogelijk.... het
was één en hetzelfde handschrift! De
man, die de brievn uit Eydtkuhnen
had afgehaald, was Kolonel Redl, zijn
leermeester, de voormalige chef van de
Inlichtingendienst!
Opgejaagd wild
Kolonel Redl begreep dat het spel
uit was. Hy ging de straat op, wist de
detectives achter zich. Door het ver
scheuren van enkele brieven probeerde
hij hen van zich af de schudden, te
vergeefs! Wel werden de snippers op
geraapt en had I Iajoor Ronge nog
twijfel gekoesterd, de aan elkaar ge
paste snippers zorgden voor het over
tuigend bewijs: Kolonel Redl had
hoogverraad gepleegd!
En, zo wist Ronge, er was géén mili-
t'air geheim, dat niet van A tot Z aan
Redl bekend was! Hoever strekte zich
zijn verraad uit? Welke geheime plan
nen van de Oostenrijkse Generale
Staf zouden nog werkelyk geheim zijn?
Hoeveel wist Rusland, hoeveel wist
Servië?
Kolonel Redl intussen, de jager van
voorheen, thans zelf het wild, was
langs een omweg in zijn hotel terug
gekeerd. Daar sloot hij zich in zyn
kamer op. En daar werd hem gemeld,
dat vier staf-officieren in groot tenue
in het hotel waren gearriveerd en hem
te spreken vroegen.
Veel woorden waren niet nodig. Hij
had zijn laatste uren besteed om een
volledige schuldbekentenis te schrij
ven. „Weeldezucht en hartstocht heb
ben mij vernietigd Bid voor my"
schreef hij. Een der officieren legde een
revolver op tafel. Toen gingen de vier
naar beneden en wachtten, zwygend,
urenlang. Eindelijk stuurden ze een
kelner naar boven. Die vond het ont
zielde lichaam van kolonel Redl. HR
had zich voor het hoofd geschoten.
In alle stilte werd het stoffelyk over
schot ter aarde besteld op het Centrale
Kerkhof van Wenen. Slechts één staf.
officier was bij de begrafenis aanwezig.
Geen zerk dekte het graf van de aarts
ven-ader.
Het bloedgeld
En toen begon men van alles te be-
grypen. Redl had als een vorst ge
leefd, terwyl hy geen eigen kapitaal
had. Hij woonde in een grote villa,
hield niet minder dan vier auto's, be
waarde in zyn kelders de kostbaarste
wynen. Dat alles was betaald met het
geld, waarvoor hij Ootsenrijkse gehei
men aan andere landen, met name aan
Rusland, had verraden. Maar ook aan
Frankrijk en Italië had hy zwaar be
waakte geheimen van de Generale
Staf geleverd.
De Oostenrijkse opperbevelhebber
Conrad von Hötzendorf moest ervaren
dat zijn grote plan, dat van de veldtocht
tegen Servië, in het bezit van de Rus
sen was. die er wel voor zorgden dat de
Servische generaal Poetnik het uit zijn
hoofd kon leren. Het was niet mogelijk
nieuwe plannen op te stellen en de
opzet ingrijpend te veranderen. Slechts
in onderdelen kon men wijzigingen
aanbrengen.
Nochtans waagde Oostinrijk, ge
dreven door de militaire kliek en zijn
lichtzinnige minister Graaf Berchtoldt,
een jaar later het grote avontuur en
stortte zich in de oorlog met Servië,
die in een Wereldoorlog ontaarden zou.
Generaal Poetnik bleek zijn les geleerd
P. L. Sohoonheim,
Predikant byzonder
Kerkewerk Hervormde
Gemeente Leiden
te hebben, er werd van hem verteld dat
hij met het Oostenrijkse aanvalsplan
onder zijn hoofdkussen sliep!
Een generatie jor.ge mensen viel ten
offer aan het monsterverraad van ko
lonel Redl; zij betaalden met hun
bloed voor zijn villa, zyn auto's en zyn
bacchanalen!
Eigen hand
Zoals Redl met eigen had een einde
aan zyn leven maakte, zo was zijn
eigen hand, die hem de strik om de
hals wierp. Hy zelf had zyn opvolger,
Majoor Ronge, ingewyd in de gehei
men van de contra-spionnage. Met
eigen hand had hy de handleiding
geschreven, die hem zou verraden als
de man die de brieven met het loon
voor zijn verraad in ontvangst had ge
nomen. Zijn eigen bekwaamheid en
eerzucht deden hem promoveren van
de veilige post aan het hoofd van de
Kundschaft-Stelle, waar hij alle dra
den in handen had naar een hogere
positie in Praag.
De Dubbel-Monarchie kwam er nooit
boven op.
Ondanks de Duitse hulp schrompelde
in 1918 het Oostenrijksa front ineen.
In een der zalen van Schönbrunn ver
teerden de vlammen de roemrijke
vaandels der trotse regimenten. En on
der de bomen van een Weens kerkhof
wees een stenen paaltje met een num.
mer het graf aan van de man. wiens
verraad de eerste stoot had gegeven,
die het Keizerrijk op zijn grondvesten
sidderen deed.tot het uiteindelyk
onderging. Voorgoed.
TOM LODEWIJK
Ons eten krijgt een winters
tintje
Het Voorlichtingsbureau voor de
Voeding meldt:
Moeten we als het wintert mét onze
warme garderobe Ook speciale voe
dingsgewoonten te voorschijn halen?
Ten dele wel: er zyn nu eenmaal ech
te wintergroenten en gerechten, die
ons in koude jaargetyden wel kunnen
bekoren, maar 's zomers niet. Een ra
dicale verandering is echter niet nodig.
Zo heeft het weinig zin om - alleen
maar omdat het kouder wordt - dage
lijks stamppot klaar te maken, zomin
als het nodig is veel vet en spek te
gebruiken en aanzienlijk grotere por
ties te eten.
NIET ELKE DAG STAMPPOT
Om met de stamppot te beginnen:
het zou verkeerd zijn dit gerecht te
vaak op het menu te zetten. Voor de
oefening van het gebit en niet in de
minst voor het behoud van vitamine
C is het beter om aardappelen en
groente apart op te dienen dan om ze
samen tot een brijige massa te stam
pen. Voedzamer wordt het maal er ook
niet van, want U kunt per slot in beide
gevallen dezelfde ingrediënten gebrui
ken.
Onze stamppot is smakelyk genoeg
om hem in ere te houden, laat hem
echter niet dagelijks op Uw tafel ver
schijnen
IETS OVER VET EN MAGER
VLEES EN OVER HET GE
BRUIK VAN VET
De vette vleessoorten, zoals spek en
speklappen, zijn op hun tijd heel sma
kelijk. Maar vooral in die gezinnen
waar weinig vlees wordt gegeten, ver
dienen de magere stukken (bijv. mage
re lappen) de voorkeur om hun hoger
gehalten aan eiwitten en andere be
schermende bestanddelen. Het vet is
niet het belangrijkste in de voeding,
ook 's winters niet. In onze winterse
maaltijden kan evenveel of iets meer
vet dan anders worden verwerkt, maar
een dubbele portie boter of margarine
op het brood en in de jus of de groen
te. is heus te veel. Kinderen en aan
staande moeders krygen dan ook geen
levertraan voorgeschreven omdat zy
extra vet nodig hebben, maar omdat
levertraan rijk is aan vitamine D.
GEBRUIK DE GROENTE VAN
HET SEIZOEN
Het hele jaar door verdient het aan
beveling gebruik te maken van seizoen
groenten en -fruit. Eet dus 's winters
de verse groenten die in zo groten ver
scheidenheid op de markt komen. Ze
doen in voedingswaarde zeker niet on
der voor zomergroenten, en lenen zich
vrijwel alle voor rauwkost-slaatjes. Ge
bruik ook 's winters de groente zo nu
en dan eens rauw, maar zorg ervoor
dat ze niet te koud is.
Ook fruit, dat als regel rauw ge
bruikt moet worden willen we er 't
meeste profyt van trekken, eten we
liefst niet te koud. Zet het dus tijdig
tevoren in een verwarmde kamer.
Maakt U er eens een keertje compote
of moes van, eet die dan bij voorkeur
niet inplaats van groente, maar erbij
of als fris hapje toe. Groente heeft een
andere voedingswaarde dan fruit en
mag geen dag in de voeding ontbreken.
GROTERE PORTIES?
De porties voedsel - vooral de hoe
veelheden aardappelen en brood - be
hoeven nu niet altijd groter te zijn dan
's zomers.
Maak U dus niet ongerust als man
en kinderen geen trek hebben in extra
veel eten.
ZUURKOOL (recept voor 4 personen)
1 kg zuurkool. 1/4 kg varkens
krabbetjes. verse of gerookte
worst of knakworstjes, boter of
margarine (zout, peper, appel).
De zuurkool liefst niet wassen. Het
vlees wassen en in een pan met een
weinig kokend water doen. De zuur
kool er losjes boven op leggen en er
desgewenst wat zout. peper en ge
raspte appel aan toevoegen. Knak
worst of rookworst tussen de zuurkool
leggen. Het gerecht vlug aan de kook
brengen Dan het vuur temperen en de
kool in een goed gesloten pan zachties
gaar koken (20 minuten). Er desge
wenst nog wat boter of margarine door
roeren. Krabbetjes en worst uit de pan
nemen en afzonderlijk opdienen of zo
nodig snijden en op of om de zuurkool
leggen.
