Beurzen worden thans beheerst
door Hongarije en Midden-Oosten
Straf en menselijkheid waren het
kernpunt van oratie prof. Nagel
met melk meer mans
De overgang van lager naar liet
middelbaar onderwijs
Eur
opa s energievoorziening
door
het conflict bedreigd
Tweede leerstoel strafrecht
t»5ste jaargang
Zaterdag 3 november 1956
Derde blad no. 28977
(Ingez. Med.-Adv.)
NEEM PER MAN
DRIEKWART KAN
72
Plaatst leerling veelal voor problemen
Stagnatie
in de bestrijding van inflatie
(Van onze financiële medewerker)
Terwijl men in ons land aan het dokteren is over lonen en prijzen, bezits
vorming, vermogensaanwasbelasting en dergelijke vraagstukken van welvaarts
verdeling, vinden er in Oost-Europa en in de Arabische landen gebeurtenissen
plaats, die aan de wereldgeschiedenis een radicale wending kunnen geven en
ook de algemene volkswelvaart in sterke mate kunnen beïnvloeden. Terwijl wij
dit schrijven geven de beurzen nog niet de indruk, dat voor een nieuwe wereld
brand ernstig gevreesd wordt, maar olie is licht ontvlambaar en dat er thans
in de oliehoudende landen met vuur wordt gespeeld, kan moeilijk worden
ontkend!
De vrijheidsdrang van het Hongaarse
volk, tot uiting komende in een kracht
dadige verzetsbeweging tegen de Russi
sche overheersing, was voor de beurzen
uiteraard eerder een reden tot nieuw
optimisme, dan dat men er een bedrei
ging van de wereldvrede in zag.
De wereld heeft lange tijd in de ban
van het communisme geleefd en in de
mening dat alleen door een geweldige
machtsconcentratie van Amerika en
Europa dit gevaar kon worden bestre
den en onderdrukt. Zonder de beteke
nis van de militaire paraatheid der
democratische volken te bagatelliseren,
kan thans toch wel worden gezegd, dat
de zon van het communisme niet in de
eerste plaats daardoor aan het dalen is,
maar dat dit revolutionaire stelsel wel
licht aan zijn eigen consequenties schijnt
ten onder te gaan. Althans zijn dreigend
karakter verliest.
De gevolgen van de verwikkelingen in
Hongarije. Egypte en Israël voor de
onderlinge verhoudingen tussen Ame
rika en Rusland aan de ene kant en die
tussen Amerika en de Europese groot
machten aan de andere kant zijn niet
te voorzien, maar kunnen voor de ont
wikkeling van het bedrijfsleven in de
naaste toekomst van beslissende beteke
nis zijn.
Dat Frankrqk en Engeland ln de
strijd tussen Egypte en Israël niet
werkloos kunnen blijven toezien, is
alleszins begrijpelijk, omdat de ver
bindingen met het Midden-Oosten
voor geheel West-Europa een van de
belangrijkste levensaders moeten wor
den genoemd. De explosieve krachten
van het nationalisme in de Arabische
landen dreigen in het Midden-Oosten
een vacuum te doen ontstaan, waar
van het gevaar ligt in de omstandig
heid, dat dit deel van de wereld drie
kwart van de wereld reserves aan
petroleum bevat, dat het de strategi
sche brug vormt tussen Europa en
Azië en de uitvalspoort is voor de com
munisten naar Afrika. Aan de West-
europese industrie zou een belangrijke
bron van energie ontvallen, als de olie-
aanvoer uit het Midden-Oosten zou
worden stopgezet.
De grote betekenis van dit deel van
de wereld voor de energievoorziening
blijkt wel hieruit dat. terwijl de wereld-
produktie van olie sinds 1930 van 195
miljoen ton tot rond 800 miljoen ton is
gestegen, alleen de produktie van het
Midden-Oosten van 6.3 miljoen ton tot
rond 163 miljoen ton is vooruitgegaan,
zodat ze ruim 20 pet. van de wereld-
produktie bedraagt. Maar voor West-
Europa is de betekenis veel groter, want
ongeveer vier vijfde van het petroleum-
verbruik in West-Europa wordt door
leveringen uit het Midden-Oosten ge
dekt. Ook het belang van een vrije door
vaart door het Suezkanaal wordt hier
mee geïllustreerd, nog afgezien van vele
andere produkten. welke langs die weg
naar Europa moeten worden aangevoerd.
Panda-voorstellingen
in Schouwburg
Voor alle zekerheid herinneren wij
nog even aan de beide voorstellingen,
welke het bekende Rotterdamse Kinder
toneel onder leiding en met persoonlijke
medewerking van Anneke Elro a.s.
woensdagmiddag in de Schouwburg geeft
Ditmaal zal niet, zoals in de paasvakan
tie, een sprookje worden uitgebeeld, doch
zijn de avonturen van Panda, Joris
Goedbloet en zijn kornuiten het onder
werp van de handeling. Hierboven een
foto van de charmante Anneke Elro. die
niet alleen als hoofdrolvertolkster vele
triomfen vierde, maar indertijd o.a. ook
optrad als de Haagse Bloemènkoningin
en Druivenfee ln het Westland.
De V.S. zijn in veel mindere mate van
de petroleumwinning in het Midden-
Oosten afhankelijk, maar er niettemin
ook rechtstreeks en indirect bij betrok
ken. Het algemeen ecönomisch belang
is voor Amerika echter des te groter,
omdat het in de economische ontwikke
ling van de Arabische landen een ge
wichtige factor ziet voor de ontwikke
ling van zijn bedrijfsleven en die daar
om zoveel mogelijk tracht te stimuleren,
teneinde op die wijze de invloed van de
Sovjetrepubliek te keren en het demo
cratisch beginsel ook voor die landen tot
gelding te brengen. Dat de Amerikaanse
regering zich van de militaire activitei
ten van Frankrijk en Engeland heeft
gedistancieerd, moet dan ook in dat
licht worden gezien en tevens ongetwij
feld als een poging om de Sovjetrepu
bliek van een gewelddadig ingrijpen in
het Egyptisch-Israëlische conflict te
weerhouden. In zoverre behoeft de ver
wijdering tussen de oude geallieerden
vermoedelijk nog niet al te dramatisch
te worden beschouwd.
Ook van de internationale politiek zijn
de achtergronden overigens dikwijls
geheel anders dan men uit de zicht
bare verschijnselen zou willen aflei
den. Zolang Amerika en Rusland, om
welke reden dan ook, zich afzijdig
houden, mag worden gehoopt, dat de
vijandelijkheden tussen Egypte en Is
raël, welke meer en meer het karak
ter van een complete oorlog vertonen,
zullen kunnen worden gelokaliseerd en
diplomatiek overleg intussen tot be
ëindiging van het conflict zal kunnen
leiden.
Was aanvankelijk de Newijorkse beurs
deze week tamelijk rustig, zodat geen
grote koersverliezen voorkwamen, in het
verder verloop hebben de verkopen de
overhand gekregen, waarbij vooral aan
delen Koninklijke het moesten ontgel
den en uiteraard een nauwe wisselwer
king met de Amsterdamse beurs bestond.
Daar het beeld elke dag verandert, zul
len we hier geen koersen noemen, maar
alleen constateren dat de koersbeweging
aan het Damrak, deze week in nog ster
kere mate dan tot- dusver reeds het ge
val was, onder de invloed stond van de
beweging in aandelen Koninklijke.
Toch dient er in dit verband op te
worden gewezen dat het belang van
de Koninklijke-Shell bij de oliepro-
„De overgang van lager naar middel
baar onderwijs". Over dit onderwerp
sprak gisteravond voor de afdeling Lei-
detn van de Vereniging voor Peadago-
giek, die in „Het Gulden Vlies" bijeen
kwam, de heer J. A. Schreuder van het
Montessori Lyceum te Amsterdam. Spr.
vestigde in het bijzonder de aandacht
op de 12-jarige en diens moeilijkheden.
Een kind van die leeftijd wordt geacht
rijp te zijn voor de middelbare school.
Dat het tegenwoordig zo vanzelfspre
kend is om verder te gaan met leren,
noemde spreker voor de 12-jarige zelf
een rampzalig feit. Bovendien slaat hij
voor tal van problemen. Hij krijgt op
die leeftijd een nieuwe wereld voor zich.
die hij moet ontdekken en veroveren.
Zijn ouders zijn voor hem niet meer
zondeloze en alleswetende mensen. De
12-jarige wordt een individu, gaat over
de dingen denken en begint er een eigen
mening op na te houden. Ook zijn sekse
speelt hem parten en vooral hiermede
laten zijn ouders hem modderen. Hij
staat in een strijdperiode en voelt, dat
hij tekort schiet. Hij wil dit laatste goed
maken door lastig en flink te doen. Te
genover zijn vrienden wil hij graag op
scheppen en is derhalve in staat wat
geld weg te nemen uit moeders porte-
duktie in het Midden-Oosten betrek
kelijk gering is en veel kleiner dan
dat van enkele andere oliemaatschap
pijen. In 1935 produceerde de Konink
lijke rond 100 miljoen ton olie, waar
van 11.7 miljoen uit het Midden-Oos
ten afkomstig was. En van de totale
produktie dezer landen ad rond 160
miljoen ton, kwam er in dat jaar niet
meer dan 1% op rekening van de
Koninklijke-Shell, terwijlbijv.de Bri
tish Petroleum 27Tr op haar naam
heeft, de Gulf Oil 18^. de Standard
Oil of New-Jersey 127c, de Standard
Oil of California 10r<-> en de Texas
Corporation ook 107r.
Intussen zijn de risico's, welke met
name aan het bezit van aandelen zijn
verbonden, weer eens duidelijk aan
het licht getreden, al zijn ook andere
vormen van belegging voor de ge vol
gen van een oorlog niet immuun.
Want oorlog betekent kapitaalvernie
tiging en kapitaalvernietiging bete
kent inflatie, gelijk de ervaring wel
heeft geleerd.
Aan de bestrijding van dit kwaad,
waarvoor men zich in de V. S. en de
meeste landen van Europa heeft op
gemaakt, wordt dus in deze dagen wel
een spaak in het wiel gestoken!
monnaie. Door het leven is hij echter in
een situatie geplaatst, die hem tot deze
handelingen dwingt. Vooral in de tweede
en derde klas van de middelbare school
ziet het kind zich in een wereld vol kri
tiek geplaatst. Er is volgens spreker vrij
wel geen enkel kind, dat van algebra,
Franse onregelmatige werkwoorden of
Karei de Groote houdt en toch moet een
overvoerd programma afgewerkt worden.
De tijd om iets anders te doen is beperkt
Niet alleen op school ook thuis heeft de
12-jarige het moeilijk. Meer dan eens
wordt hij ergens buiten gehouden omdat
hfj de leeftijd nog niet heeft. En zelf
wil hij immers o zo graag bij het ge
sprek over het leven betrokken worden!
Accuratesse en netheid is naar de op
vatting van ouderen een kwestie van
goede organisatie, maar het kind even
wel snapt dit nog niet. Op de middelba
re school komt de 12-jarige te staan te
genover een serie leraren en leraressen.
De voortdurende wisseling van docen
ten achtte spreker funest voor het
kind. Verkeerd -s ook, dat binnen een
bepaalde tijd de stof. die niet des
kinds is, behandeld moet worden.
Men moet het kind aangrijpen op zijn
belangstelling en er desnoods alle Gra
ven van Holland voor over boord gooi
en, aldus spreker.
Wat het spieken betreft: dit is in de
meeste gevallen een dwangpositie. Wan
neer een kind niet kan voldoen aan de
eisen dan deugen de eisen niet, zo ging
spreker verder Tot slot wees de heer
Schreuder er met nadruk op. dat de 12-
jarige veel geduld en begrip nodig heeft.
Onbewust zal hij er zeker dankbaar voor
zijn. Na de pauze konden over het on
derwerp vragen gesteld worden. De ver
gadering stond onder leiding van de
heer H. A. Vriend.
Juridisch - humanitair probleem
In het Groot Auditorium van de Leidse Academie aanvaardde mr. W. H.
Nagel gistermiddag het ambt van buitengewoon hoogleraar in de penologie
en criminele sociologie met het uitspreken van een oratie over „het strafrecht
en de on-mens". Prof. Nagel aanvaardde daarmede als eerste de tweede straf
rechtelijke leerstoel van de Leidse Universiteit.
Onder zijn gehoor bevonden zich behoudens de vertegenwoordigers van se
naat en curatorium van de Leidse Universiteit ook prof. Donkersloot (Anton
van Duinkerken) namens de PEN-club Nederland en dr. Victor E. van Vries
land, lid van de PEN-club en eredoctor van de Leidse Universiteit.
In zijn oratie concludeerde prof. Nagel, na in een betoog over de betekenis
van de ontwikkeling van het strafrecht en het gevangeniswezen in het bijzon
der zijn veroordeling van doodstraf en levenslange gevangenisstraf te hebben uit
gesproken, dat de vraag omtrent de gerechtvaardigde maatschappelijke reac
tie op misdaad en tegenover de misdadiger niet definitief s op te lossen, aan.
gezien dit antwoord een compromis moet blijven tussen velerlei tegenstrijdige
factoren die het strafrecht beheersen.
Oorlog-of-correctie?
In de aanvang van zijn rede toonde
prof. Nagel aan, dat in de laatste ander
halve eeuw de ontwikkeling van het
strafrecht samenloopt met de ontwikke
ling van het gevangeniswezen, beide
vrucht van de humanisering en ontmen
selijking tevens van de maatschappelijke
reactie op het onmaatschappelijk ge
drag.
Het primitieve straffen is in deze ge-
dachtengang het oorlogvoeren tegen de
vijandelijke soort, "elfs in de primitief
ste gemeenschappen blijkt duidelijk, dat
de vergelding of de bescherming van de
gemeenschap in strafrechtelijk opzicht
steeds poogt de strafbare tot een „beest",
een „on-mens" te maken. Deze tendens
grondt op het innerlijk besef, dat de
mens niet door mensen tot onherroe
pelijke straffen zoals doodstraf en uit
eindelijk ook levenslange gevangenis
straf veroordeeld mag worden op grond
van humanitaire of religieuze begin
selen
Onfolereerbaar
Uiteraard is bij zelfverdediging, per
soonlijk of bv. in oorlog nationaal een
scherpe „strafreactie" aanvaardbaar
hoewel nog niet goed te keuren, maar
onder normale omstandigheden mag
die vaak tot verontschuldigbare ex
cessen leidende drang tot zelfbehoud
niet getolereerd worden.
Prof. Nagel ondervierp de ontwikke
ling van gevangeniswezen en strafrecht
stelsel aan een analyse voor wat be
treft de laatste anderhalve eeuw en
kwam daarbij o.m. op het terrein van de
psychische stoornissen, die een onder
grond van veel misdadigheid vormen.
Een inzicht op dat gebied kan z.i. veel
veranderen aan de grondslagen en nor
men van het geldende strafstelsel.
De mede-mens
De enig mogelijke juiste bejegening
in strafrechtelijk opzicht is die van
het beginsel „van mens tot mens".
Daarbij moet beseft worden dat een
mens, aan wie geen verantwoordelijk
heidsbesef wordt toegeschreven, niet
vol-menselijk is Een misdadiger is geen
monster, geen patient, geen object voor
een juridische wetenschap. Het is een
medemens.
Wat moeten wij uit deze gezichtshoek
gezien aan met de gevangenisstraf?
Een korte gevangenisstraf, die met de
De nieuwe hoogleraar prof. mr.
W. H. Nagel middenen zijn
echtgenote worden gecomplimen
teerd door de curator van de Leidse
Universiteit mr. A. F. Visser van
II zendoorn
(Foto L.D./Van Vliet.)
het meeste rekening houdt, heeft b.v.
volgens Van Bemmelen geen zin omdat
deze door verwijdering uit werk en gezin
de tendentie tot declassering heeft. In
een korte gevangenisstraf kan ook nooit
een pedagogisch element schuilen, zelfs
niet wanneer men deze als „shock-the
rapie" toepast.
Als de korte gevangenisstraf dan niet
deugt, is dan de lange gevangenisstraf
wèl een goed strafmiddel?
Wij kunnen aldus prof. Nagel, het
best bij een waardebeoordeling de le
venslange gevangenisstraf onder ogen
zien en moeten dan constateren dat deze
niets van de mens zelve overlaat ook al
wordt hij na een grx>t aantal jaren in
vrijheid gesteld. Een levenslange gevan
genisstraf ontneemt de mens de moge
lijkheid bij begenadiging nog een eigen
leven te lijden: hij wordt een gedeclas
seerde zonder mogelijkheid zich te re-
classeren.
Onoplosbaar probleem
Prof. Nagel concludeerde dat de
vraag hoe de samenleving op misdaad
en misdadigers moet reaeeren niet de
finitief is op te lossen. Dit is een men
selijke, dat wil zeggen een onoplos
bare problematiek. De criminologie
van het naaste verleden ziet de mens
als een gegeven waarvan zij enkele al
gemene gecatalogiseerde eigenschap
pen, eerlijk verdeeld over een biologi
sche en een maatschappelijke sector,
moet opsporen. De huidige criminilo-
gie moet echter een ontwikkelingscri-
minologie zijn en zich ten doel stellen
individuele neigingen en motieven te
vinden die op elk ogenblik van het mis.
dadig delict de waarde van die compo
nenten der beoordeling bepalen.
De gebruikelijke toespraken besloten
de oratie van prof. Nagel waarna hü met
zijn echtgenote recipieerde in de recep-
Limburgse ere-penning voor
mr. dr. Frowein
Aan mr. dr W. F. J. Frowein. die
gisteren 80 jaar is geworden, is de
erepenning der provincie Limburg toe
gekend.
De Commissaris der Koningin, mr. dr.
F. Houben, heeft de penning aan de
jarige overhandigd in diens woning te
Eijs-Wittem.
Dr. Houben besteedde in zijn toe
spraak aandacht aan de activiteit van
dr. Frowein als lid van Proc. Staten
gedurende vele jaren en als Commissa
ris van de Provinciale Limburgse Elek
triciteitsmij., de N.V. Limagas en de
Limburgse Tramwegmij.
De heer Frowein. die op zjjn 31ste
jaar naar Limburg kwam om er zitting
te nemen in het directorium van de
Staatsmijnen, is rog steeds werkzaam
in verschillende functies op sociaal
terrein.
Kerkelijk Leven
PROT. CHRISTELIJKE HULP
VERLENING AAN HONGARIJE.
Nu door tal van organisaties op het
Nederlandse volk een beroep wordt ge
daan voor hulpverlening aan Hongarije,
verzoekt het Admiraal de Ruyterfonds
te Utrecht er de aandacht op te ves
tigen dat dit fonds fungeert als het
orgaan voor de gehele protestantse
hulpverlening aan Hongarije. In het
Admiraal de Ruyterfonds werken de
voornaamste protestanse kerken samen,
t.w.: de Ned. Herv. Kerk, de Geref.
Kerken, de Chr. Geref. Kerken en de
Geref. Kerken (artikel 31).
LUTHERSE KERK WIL HONGAARSE
ZUSTERKERK STEUNEN.
De synodale commissie der Evange-
lisch-Lutherse Kerk in Nederland heeft
de kerkeraden en de plaatselijke pre
dikanten dringend gevraagd een finan
cieel offer te brengen voor de weder
houw \an de Lutherse Kerk in Hon
garije, nu naar de commissie hoopt
de door de staat genaaste bezittin
gen aan de kerk worden teruggegeven.
De gelden, die bij de synodale commis
sie binnen komen zullen via de Lutherse
Wereldfederatie in Genève ter beschik
king van de Hongaarse Lutherse Kerk
worden gesteld.
WEEK DER GEBEDEN.
De Engelse „Evangelical Alliance",
verenigd met de Amerikaanse „World
Evangelical Fellowship", heeft voor de
honderdelfde maal haar aangeslotenen
opgeroepen tot het houden van de
.Week der gebeden" en wel van 712
januari. Opgegeven is een zestal the
ma's voor overdenking en gebed.
KATHEDRALE KAPITTELS VOOR
BISDOMMEN GRONINGEN EN
ROTTERDAM.
De Paus heeft voor het bisdom Gro
ningen en het bisdom Rotterdam een
kathedraal kapittel opgericht. Op 1
november jl. is de uitvoering van dit
besluit geschied.
Mgr. M. A Jansen, bisschop van Rot
terdam, heeft met ingang van 1 novem
ber o.a. benoemd tot kanunnik van het
kathedrale kapittel van het bisdom
Rotterdam: W. P. M: Haring (tevens
kanunnik penitenvier)deken van Lei
den.
overwegingen van het voorgaande nog 1 tiekamer van het Academiegebouw.
RECHTZAKEN
Tegen „omstandige jeugd"
Een wilde beestentroep
De kantonrechter te Eindhoven, mr. J.
Franken heeft gistermiddag zeventien
van de donderdagavond tijdens de rel
letjes gearresteerde jongelui, te weten
veertien jongens en drie meisjes, ver
oordeeld tot straffen varierende van een
maand tuchtschool voorwaardelijk tot
een maand onvoorwaardelijke hechtenis.
De ambtenaar van het O.M. sprak
van een „wilde beestentroep en van
pure oppositie tegen het wettig gezag"
Hij zeide bjj geruchte vernomen te
hebben, dat de jongelui van plan zou
den zijn zaterdagavond de relletjes nog
eens over te doen. Teneinde een af
schrikwekkend voorbeeld te stellen
werden de jeugdige delinquenten op
een voor Nederland uniek snelle wijze
berecht. De meeste jongelui namen een
onverschillige houding aan tijdens de
behandeling van de zaak.
Zeven fietspompjes, welke tijdens de
relletjes door de baldadige jeugd waren
gebruikt, en die door de politie in beslag
waren genomen, werden verbeurd ver- I
klaard.
Istcknzaéd. yoot SSOO
oaxt cyxjdl
lOjoaz«püm
ücoutfc qjul ycajeonuno.
von etsen, 'Maat nieuwe Ctóv
StóW&S.Münyotoen. moot
.Hf'imva* oaÜtanixle. Leid
se. Bïandwm o? jaesfe -
cUoiak...m&i -(ikkfe.
P.V.S vissen in da.
Pinoivaacb,..<ix wood
Cv-
kw&mond tstariVxde
war. .;i"lcefvurït"eejabü2ajc
En ..VTwLjpuofc
yKKSchofcwikrijfisi mum
totxwiq..mat qxjoct opxiM
woc Vindajxun..VfiS 0
