ENGELS-FRANSE ACTIE IN EGYPTE!
De Russische troepen trekken weg
uit het zwaar gehavende Boedapest
Nasser verwierp ultimatum9 maar
invasiegeruchten uiterst vaag
WEERBERICHT
DE WERELD VROEG ZICH IN SPANNING AF:
AMERIKA TELEURGESTELD
OVER GEBRUIK VAN GEWELD
Iinre Nagy voorgoed onmogelijk!
Ultimatum van
de luchtmacht
95ste jaargang
WOENSDAG 31 OKTOBER 1956
No. 28974
LEIDSCH m DAGBLAD
J 111
Directeur: J. W Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte SingeJ u Leiden Glro no 57055
HoofdredacteurJ. Brouwer f7.— per kwartaal; f2.35 per maand; fo.55 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Volgens het Franse blad „France Soir" zijn
Britse en Franse strijdkrachten hedenochtend bij
het aanbreken van de dag een gezamenlijke ope
ratie in de Suezkanaal-zone begonnen. Om half
zes Ned. tijd voerde een grote luchtvloot, waar
onder enkele honderden Franse jachtbommenwer
pers, een bombardement uit, aldus dit blad. Dit
was vrijwel de enige bron over de verwachte Brits
Franse actie in het gebied van het Suezkanaal.
Ook een ongeïdentificeerd radiostation, waar
van Reuters luisterdienst in Londen vanochtend
een uitzending in het Arabisch opving, heeft om
streeks 6 uur omgeroepen, dat „Britse en Franse
troepen op het ogenblik Egypte binnenvallen".
Dit zelfde radiostation, dat al eerder tegen
Nasser gerichte boodschappen omriep, raadde de
Egyptenaren aan, uit de grote steden te blijven,
met name uit Cairo en Alexandrië. De omroeper
zei: „Egyptenaren, help die verrader Nasser kwijt
te raken". Het Britse ministerie van Defensie gaf
hedenochtend te kennen, dat er geen verklaring
zal worden uitgegeven over de activiteit van de
Britse strijdkrachten, voordat premier Eden van
middag het woord zou nemen in het Lagerhuis.
ten, aldus de woordvoerder. Het Israëli
sche leger deelde later mede, dat on
geveer 250 bemanningsleden van de tor
pedoboot jager gevangen zijn genomen.
De commandant had zich aan de Is
raëliërs overgegeven na een gevecht met
Israëlische Marineschepen. De „Ibra
him el Awal" werd tijdens het gevecht
getroffen en begon te zinken. Men
trachtte het hedenochtend de haven in
te slerien. In het dichtbevolkte gebied
van de kuststrook van Tel Aviv weer
klonk vannacht tweemaal luchtalarm.
Noodtoestand in Jordanië afgekondigd
Het hoofd van de Egyptische veiligheidsdienst, generaal-majoor Abdel Aziz
Sawfat, deelde vanochtend mede, dat „tot half negen plaatselijke tijd alles rustig
is in de gehele republiek. Wij zijn op alles voorbereid". Berichten over landingen
van Britse en Franse troepen in Egypte waren niet ontvangen, aldus de generaal-
majoor. Wel was er hedenochtend in Cairo tweemaal luchtalarm. Voorts is bekend
geworden, dat een groot aantal transportvliegtuigen van de Royal Air Force en
de Franse luchtmacht van Cyprus waren opgestegen met „onbekende zuidelijke
bestemming". In het oostelijk deel van de Middellandse Zee heerste hedenochtend
in elk geval grote activiteit ter zee en in de lucht.
Het luchtverkeer boven de Arabische landen is intussen voor buitenlandse
vliegtuigen geheel stilgelegd tengevolge van do beperkingen, die de regeringen
van deze landen hebben opgelegd na het uitbreken van het Israëlisch-Egyptische
conflict. Geen enkel buitenlands vliegtuig mag op een Arabisch vliegveld landen
of over Arabisch gebied vliegen.
In Jordanië is vannacht de noodtoestand afgekondigd. De regering heeft het
benzineverbruik beperkt: taxi's en ander vervoer, dat niet van wezenlijk belang
is, mogen niet rijden. Het Jordaanse kabinet is vrijwel onophoudelijk in spoed
zitting bijeen.
Deze militaire actie van Engelsen en
Fransen volgt op een ultimatum, waar
in deze landen gisteren aan Egypte de
eis stelden, dat het zou instemmen met
tijdelijke bezetting van sleutelposities in
Port Said. Ismaillia en Suez. Dit ultima
tum (met een duur van twaalf uur) liep
hedenochtend om half zes Ned. tijd af.
Het was door Londen en Parijs gesteld
..om de oorlogvoerenden te scheiden en
de vrije vaart door het Suezkanaal te
verzekeren aldus zei Eden gisteren in
het Lagerhuis. In het ultimatum werd
tevens de eis gesteld, dat alle actie, te
land, ter zee en in de lucht, stopgezet
zou moeten worden. De strijdkrachten
vaij Egypte en Israël zouden terugge
trokken moeten worden tot op 16 km
van het Suezkanaal. President Nasser
verwierp dit ultimatum, omdat het „on
der alle omstandigheden onaanvaard
baar" werd geacht als een „aanval op de
rechten en de waardigheid van Egypte
en een flagrante schending van het
Handvest der Ver. Naties". De Israëli
sche regering toonde zich echter bereid
deze eisen te aanvaarden mits ook Egyp
te dat zou doen.
Parlementaire steun
De Franse regering behaalde gist en
in het parlement een grote overwinning
bij een stemming over de gemeenschap
pelijke Brits-Franse politiek ten opzich
te van Egypte. De stemverhouding was
380 tegen 191. Ook in het Britse Lager
huis kwam de nieuwe ontwikkeling ter
sprake: de regering boekte een zege met
270 tegen 218 stemmen: het besluit van
de regering om troepen naar het Suez
kanaal te sturen als Egypte en Israël de
vijandelijkheden niet staken, werd met
deze stemverhouding goedgekeurd.
Dubbel veto
In de Veiligheidsraad is uitvoerig ge
debatteerd over de Israëlische actie. Er
werden tenslotte twee resoluties inge
diend: een Amerikaanse en een Russi
sche. Beide werden door het tegenstem
men van Engeland en Frankrijk en der
halve door een dubbel veto verworpen.
In de Amerikaanse resolutie werden alle
landen opgewekt zich te onthouden van
geweld en dreigementen in Egypte. De
Russische resolutie verzocht Israël zijn
strijdkrachten onmiddellijk achter de
bestandslinie terug te trekken. Er wer
den enkele hartige woorden gesproken
tiidens het debat: de Brit Sir Pierson
Dixon zei, dat hét aanhoudend uitoefe
nen van het vetorecht door een perma
nent lid van de Veiligheidsraad (natuur
lijk werd hiermede de Sovjet-Unie be
doeld) er veel toe had bijgedragen de
toestand in het Midden-Oosten ingewik
keld te maken. De Sovjetrussische afge
vaardigde Sobolef merkte op, dat Enge
land en Frankrijk munt uit de toestand
wilden slaan „ten behoeve van hun ei
gen zelfzuchtige belangen".
President Eisenhower deed gisteren een
dringend beroep op de premiers van En
geland en Frankrijk om een vreedzame
oplossing van de crisis in het Midden-
Zeer koud
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Droog weer met weinig bewolking.
Tot matig of zwakke fnemende wind
uit oostelijke richtingen. Vannacht en
morgenochtend op de meeste plaatsen
lichte vorst. Morgenmiddag ongeveer
dezelfde temperaturen als vandaag.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
1 november
Zon op: 7.37 uur; onder: 17.14 uur.
Maan op: 6.09 uur; onder: 16.23 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.50 en 14.10
uur.
Oosten mogelijk te maken. Dulles sprak
zijn misnoegen uit over het Engels-
Franse besluit om militaire maatregelen
in het gebied van het Suezkanaal te ne
men.
De berichten over*de strijd tussen de
Israëlische en Egyptische troepen geven
nog geen helder beeld van het verloop
der gevechten. Over en weer worden
successen gemeld. Radio-Cairo meldde
gistermiddag. dat ..de vijandelijke
strijdkrachten, die zich ten westen van
Nakhl bevinden, geheel zijn vernie
tigd". De Egyptische plaats Nakhl ligt
ongeveer 115* km van de Israëlische
grens. Boven Gaza werd een Israëlische
straaljager door afweergeschut neerge
schoten. aldus werd van Egyptische mi
litaire zijde medegedeeld. Voorts heb
ben vier Egyptische jagers strijd gele
verd met acht Israëlische vliegtuigen en
een van deze toestellen neergeschoten
Boven het kanaal zouden luchtgevech
ten worden geleverd, aldus meldde de
Israëlische radio, die tevens berichtte,
dat er een luchtaanval op Tel Aviv is
gedaan. Bijzonderheden over de schade
werden niet verstrekt.
Hedenochtend deelde een woordvoer
der van het Israëlische leger mede, dat
de Egyptische torpedobootjager „Ibra
him el Awal" in de baai van Haifa door
schepen van de Israëlische Marine is
veroverd. Dit schip had vannacht Haifa
beschoten, maar er waren geen slacht
offers gevallen en geen schade aange
richt. Twee Egyptische „Vampires"
(straalvliegtuigen) werden neergescho-
Half-militaire eenheden
in Egypte paraat
Intussen zijn aan alle eenheden van
de Egyptische Nationale garde en „het
Nationale bevrijdingsleger" wapens en
munitie uitgereikt. Deze twee paramili
taire organisaties hebben bovendien in
structie gekregen zich op alle gebeurlijk
heden voorbereid te houden. Alle vrij
willigers wier opleiding voltooid is, zijn
thans onder de wapenen en klaar om
behulpzaam te zijn bij de verdediging
van het land en het handhaven van de
orde.
Tot bovengenoemde maatregelen is
gisteren te Cairo besloten bij besprekin
gen tussen de commandant van het Na
tionale bevrijdingsleger. Kamal Eddine
Hoessein met de leiders van de ver
schillende districten met het 002 op de
1 organisatie van de algemene mobilisatie
Sovjet-Rusland en de
satellietlanden
Fouten en misverstanden
De Sovjetrussische regering is bereid
de positie van haar troepen in Honga
rije. Polen en Roemenië te herzien, al
dus een speciale verklaring, die giste
ren door Radio-Moskou is omgeroepen.
Er hebben zich fouten en misverstan -
len voorgedaan in de na-oorlogse betrek
kingen tussen de Sovjet-Unie en andere
„socialistische" (d.i. communistische)
staten. In de kwestie van de Sovjetrus
sische troepen kan de regering in Mos
kou niet eenzijdig beslissen, aldus de
verklaring, die vervolgens zegt. dat te
rugtrekking van Sovjetrussische troe
pen uit bevriend gebied, waar zij bases
hebben, volgens het Verdrag van War
schau slechts mogelijk is „als alle onder
tekenaars van het Verdrag het daarmee
eens zijn"
Overal m Israël worden de troe-1 gebracht voor eventuele zwaardere met nieuw opgekomen troepen
pen gemobiliseerd en in gereedheid gevechten. Een transporttrein wordt geladen.
„Te mooi om waar te zijn
Washington vreest ee
Egyptische guerilla
(Van onze correspondent
in Washington)
De hoogste Amerikaanse autoriteiten
zyn diep gegriefd over het feit, dat zij
uit persberichten kennis moesten nemen
van het ultimatum, dat Londen en
Parijs aan Israël en Egypte hebben ge
steld. Men is in Amerika diep teleurge
steld en tegelijk verbitterd over deze
gang van zaken. Binnen zesendertig uur
bleek, dat niet alleen Israël, doch te
vens twee grote mogendheden, die een
vaste zetel in de Veiligheidsraad heb
ben, overgingen of althans bereid
waren over te gaan tot het gebruik
van geweld, hoewel dit kennelijk in
druiste tegen de richtlijnen, die de V.N.
nog kort geleden had gegeven. Israël
werd geacht onder controle van de Ver
enigde Naties de wapenstilstand te res
pecteren, en Engeland en Frankrijk had
den ruim twee weken geleden op aan
drang van Hammarskjöld enige princi
pes aanvaard ter bevordering van ver
der overleg met Egypte. De acties, die
Israël, Engeland en Frankrijk thans
hebben ondernomen, hebben zo meent
men in de Verenigde Staten de we
reld-organisatie een schade berokkend,
die niet is te overzien. De wolkenkrab
ber van de Verenigde Naties is tot in
zijn fundamenten geschokt en eerst de
toekomst zal uitwijzen hoezeer dit ge
bouw hierdoor is ondermijnd.
Vrijwel algemeen is men er in Ame
rika van overtuigd, dat Engeland en
Frankrijk samen Israël heimelijk de ge
legenheid hebben gegeven gewapend in
te grijpen in Egypte.
Hoezeer de Amerikaanse regering door
deze handelwijze is geschokt en gegriefd,
bleek overduidelijk toen Amerika's ver
tegenwoordiger in de Veiligheidsraad
vierkant stelling nam tegen de repre
sentanten van Engeland en Frankrijk.
In felle onomwonden taal verklaarde
Cabot Lodge dat het Engels-Franse ul
timatum onverenigbaar is met het
Handvest van de Verenigde Naties.
Toen daarop Lodge een resolutie in
diende, waarin aan alle staten werd ver
zocht zich van het gebruik van geweld
te onthouden, spraken Engeland en
Frankrijk daarover hun veto uit. Dit
eerste Engelse veto in de Verenigde Na
ties onderstreepte de breuk der Anglo-
Amerikaanse verbondenheid. De Ame
rikanen zijn van oordeel, dat Engeiand
en Frankrijk zich als zij inderdaad
tot daden overgaan storten in een
oorlog, die als guerilla onafzienbaar
lang kan duren en die de Arabieren
voorgoed tot vijanden van het Westen
en tot bondgenoten van de communis
ten zal maken. De weinigen in Wash
ington. die enig begrip willen tonen voor
de politiek van militaire actie van Is
raël, Engeland en Frankrijk, wijzen er
op dat alle drie staten in een min of
meer wanhopige positie waren geraakt
Dit nummer bestaat alt 12 pagina's
(Van onze Weense correspondent, prof. dr. N. Greitemann, thans
in Boedapest)
Het is werkelijk waar, men kan uit Boedapest met het buitenland
telefoneren Daarom durft men ook te geloven aan het bericht uit
Moskou, dat de Russische troepen niet alleen uit Hongarije, maar ook
uit Polen en Roemenië vertrekken Weliswaar voegde Moskou
er aan toe: „Wanneer de regering dit wenst!" maar wat Hongarije
betreft behoeft men daaraan zeker niet te twijfelen
De gehele nacht heeft het in de straten van Boedapest geda
verd van de wegtrekkende Russische tanks! Zij waren vergezeld van
vele vrachtauto's, volkomen afgeladen met mensen in burger. Waar
schijnlijk handlangers die nu naar het Oosten vluchten
te verlaten. In Boedapest is men in
ieder geval zeer opgelucht. Er heerst
uitbundige vreugde, ivelke slechts
getemperd wordt door de gedachte,
dat het grote nieuws - de bekend
making van Nagy, dat de Russen de
stad verlaten en een nieuwe coalitie
regering gevormd is - „te mooi is om
roaar te zijn". De man op de straat
tioijfelt nog steeds Het is te
begrijpen, na zeven dagen van leu
gen
Maar de vijftig Russische tanks,
die ik gisteren nog voor het parle
ment zag staan, zijn nu verdwenen.
Op die plaatsen staan nu de tanks
van het Hongaarse leger, die zelfs
met geweld de Russen verder uit het
land willen jagen. Er ivordt op dit
moment ook nog geschotenmaar
het kan het nationale leger zijn, dat
achter de Russen aan zit
Het verzet in de Hongaarse hoofdstad
werd met het uur sterker, de geheime
staatspolitie (A.V.H.) werd steeds zwak
ker. Het beste bewijs daarvan werd wel
geleverd door de poging van hoge offi
cieren van de staatspolitie om op het
laatste ogenblik nog met een vliegtuig
van het Rode Kruis te vluchten. Een
poging, welke overigens door de verzets
lieden werd verijdeld
Thans heeft ook de luchtmacht zich
bij de opstandelingen aangesloten, net
ultimatum, dat de Russen Hongarije
moeten verlaten of de luchtmacht zal
het vuur op de troepen openen, loopt
vanmiddag om twee uur af
Of de Russen ook uit heel Honga
rije trekken is hier nog niet bekend,
maar volgens de radio van de op
standelingen zouden zij ook in het
noordoosten begonnen zijn het land
De schoten in Boedapest zijn
bijna verstomd, maar het straat
beeld getuigt nog van de zware
trijd. welke ^gevoerd moest worden
om de vrijheid te herwinnen. Tussen
liet puin staat ergens op een kruis
punt een spoorwagon, die ais barri
cade bij de strijd heeft dienst
gedaan.
Uit de eerste hand
Onze correspondent in Wenen,
prof. dr. N. Greitemann, is er met
levensgevaar in geslaagd Boedapest
te bereiken. Veel moeite heeft hij
zich moeten getroosten om tot de
Hongaarse hoofdstad door te drin
gen, waar hij tot zyn grote vreugde
mocht ervaren, dat hij telefonisch
verbinding kon krijgen met ons
land Vanmorgen gaf hjj ons zijn
indrukken.
Uit de eerste hand dus.
Tegenover mijn hotel ligt een Donau-
schip dat reeds onder stoom is. De men
sen ruimen de straten op en praten veel
rustiger dan gisteren.
Vijf partijen
De regering-Nagy heeft elke dag meer
toegegeven. Zij belooft thans alles, zelfs
de oprichting van vijf nieuwe partijen,
namelijk socialisten, kleine boeren, na
tionale boerenbond, communisten en li
beralen.
De nationale comité's in de verschil
lende provincies hebben dezelfde demo
cratische arbeids- en levensvoorwaarden
voor de arbeiders geëist als in het Wes
ten. Ook op dit punt zal de regering toe
geven.
Spoedig zullen vrije verkiezingen vol
gen en dan zal blijken wat het commu
nisme nog waard is. Bij echte vrije ver
kiezingen zullen de communisten naar
mag worden aangenomen, intussen nog
geen vijfduizend stemmen krijgen
Nagy is voor altijd onmogelijk gewor
den
Vandaag reeds hebben besprekingen
tussen de verschillende toekomstige par
tijen plaats. Ook een christelijke boeren
partij wordt georganiseerd en zoekt con
tact met kardinaal Mindszenty. Voorlo
pig wordt overal nog gestaakt, eerst
noodgedwongen omdat er geen verkeers
middelen zijn. verder omdat de mensen,
na zeven dagen niet te hebben geslapen,
nu tot rust moeten komen, en tenslotte
omdat men met deze staking Imre Nagy
Kos en Kadar daarmee tot aftreden te
willen dwingen.
Heel her land staakt
Kinderen weten waar het om gaat en
waarom het gegaan is. Ook op het plat
teland en in de provinciesteden is het
verzet allengs sterker geworden geduren
de de laatste dagen, vooral in de vorm
van stakingen.
De Russen konden zich in Boedapest
alleen nog met geweld handhaven. Met
hun tanks waren zij echter machteloos
in de guerilla-oorlog van straat tot
straat en van huis tot huis. Artillerie
hadden zij in de Hongaarse hoofdstad
niet ter beschikking. De stad konden
zij derhalve alleen nog bedwingen door
haar te bombarderen, maar daarvan
hebben zij afgezien.
Slot op pag. 2