Geheim der aarde ontdekt tijdens
tentoonstelling voor scholieren
Olieproduktie in west-Nederland
neemt gestadig toe, terwijl de
velden van Drente teruglopen
Franse ambtenaren in Marokko
heden in staking tegen „Meknes"
Vondels „Lucifer" boekte groot
succes i i Belgische hoofdstad
Spaak poogt in
orderboekjes
de Sovjet-Unie
te vullen....
DONDERDAG 25 OKTOBER 1956
Olie onder het polderland (I)
(Ingez. Med.-Adv.)
Algerijnse opstandelingen
schijnen ontmoedigd
Franse functionarissen in Marok
kaanse overheidsdienst hebben de
Franse regering de eis gesteld, dat on
middellijk een plan voor hun repatrië
ring wordt opgesteld, aangezien aij hun
veiligheid in Marokko niet langer ver
zekerd achten.
De Marokkaanse regering heeft naar
aanleiding van de stakingsoproep laten
weten, dat de openbare diensten moeten
doorwerken en dat de functionarissen,
die zich aan dit beginsel niet storen,
zullen worden gestraft. „De overtreders
plaatsen zich buiten de reglementen,
welke hen beschermen", aldus de Ma
rokkaan^ regering.
In de afgelopen 24 uur zijn 24 A1 g e-
r ij n s e rebellen in de strijd met
Franse veiligheidstroepen gesneuveld.
ZONNEWIJZER VOOR GENERAAL
BARETTA
Morgenochtend te kwart voor elf zal
een deputatie van de Kon. Luchtmacht
een zonnewijzer aanbieden aan luite
nant-generaal A. Baretta, chef van de
Luchtmachtstaf, en zijn echtgenote. De
aanbieding zal geschieden ten huize van
de generaal „De Hartenkamp" in Was
senaar, in aanwezigheid van de ontwer
per van de zonnewijzer, de sierkunste
naar Eppo Doeve.
Generaal Baretta heeft er de voor
keur aan gegeven als herinnering aan
zijn militaire loopbaan een werkstuk te
aanvaar 'en da* door zijn eigen soldaten
is vervaardigd. De keus is daarbij ge
vallen op een zonnewijzer.
Voorts werden er zeven gewond en
twaalf gevangen genomen. De Franse
troepen maakten een grote hoeveelheid
wapens en ammunitie buit, terwijl ver
schillende wapenopslagplaatsen werden
ontdekt. Zes Algerijnse Mohammedanen
zijn door de opstandelingen ontvoerd en
vermoord. Onder hen bevindt zich een
65-jarige Algerijn en zijn dochter van
achttien en een Mohammedaans meisje
van twintig.
In Franse kringen was men van me
ning, dat de arrestatie van de vijf lei
ders een groot psychologisch effect
scheen te hebben. Dit bleek, zo werd ge
zegd, onder meer uit het feit, dat zestien
opstandelingen zich hadden overgegeven
en andere vroegen om de voorwaarden,
waarop zij zich konden overgéven.
Tom Whittaker overleden
VERLIES VOOR HET BRITSE
VOETBAL.
Tom Whittaker, een historische
figuur in het Britse voetbal en vele
jaren secretaris-manager van Arsenal
is op 59-jarige leeftyd in een Londens
ziekenhuis overleden. Hij was enkele
maanden ziek geweest.
Whittaker's leven is altijd zeer nauw
aan voetbal en aan Arsenal verbonden
geweest. In 1919 kwam hij als mid-
voor bij Arsenal. Nadat zijn periode als
actief speler voorbij was. werd hij trai
ner van de club en in 1947 manager.
Whittaker had een groot aandeel in het
verkrijgen en handhaven van Arsenal's
grote reputatie in de voetbalwereld. In
alle sportkringen was hij vermaard om
zijn „magische vingers", waarmee hij
voortreffelijk kon masseren.
'Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllll
Bij het woord „olie" dachten
wij vroeger aan Arabische
woestijnen, tropische oerwou
den en Amerikaanse bodem
schatten. Alleen verre streken
leverden de vloeibare delfstof,
die steeds onontbeerlijker werd
voor leven en werken van de
moderne mens.
Maar na de tweede wereld
oorlog is ook Nederland olie
producent geworden, en vooral
de laatste tijd blijken er grote
mogelijkheden te zijn, in het
bijzonder in het westen des
lands. Hoe de olie hier werd
ontdekt en hoe de nieuwe in
dustrie nu werkt in de polders
langs de kust. vertelt een
speciale medewerker in drie
artikelen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiit
(de z.g. anti-clinaallang niet altijd olie
of gas. Vaak is er alleen zout water,
soms vindt men boven dit water alleen
gas, en het komt ook voor, dat alleen
olie boven het water wordt aangetrof
fen.
De anti-clinaal kan door breuken of
andere onregelmatigheden zijn ver
stoord.
Zo ontbreekt op het Schoonebeekveld
in Z.O. Drente de gaskap, die voor de
natuurlijke druk zorgt, zodat daar de
olie met de bekende „ja-knikker" moet
worden opgepompt.
In Overijssel en de Gelderse achter
hoek werd daarentegen wel gas, maar
geen olie aangetroffen. De ideale
combinatie vond men echter wel op
sommige plaatsen in Zuid-Holland.
Dan wordt de olie door het gas om
hoog gedrukt en ontstaat de „spuiter",
waarbij men slechts aan een kraan
behoeft te draaien om de kostbare
Knecht der imperialisten
met eerbewijzen ontvangen
(Van onze correspondent in Brussel)
Spaak en Van Acker vertoeven thans
in Moskou. In de Brusselse kringen werd
bevestigd, dat de premier reeds vrijdag
naar Brussel zal terugkeren, gezien de
gespannen toestand in verband met de
anti-inflatoire maatregelen van de rege
ring. Maar Spaak zal zijn programma
van twee w^ken afwerken. De Belgi-
sohe minister van Buitenlandse Zaken
is vergezeld van economische experts,
waaruit wordt afgeleid, dat de Belgen
zullen trachten in Rusland de order
boekjes van de Belgische industrie te
vullen. De Belgische export naar de
landen achter het ijzeren gordijn is in
de jongste jaren sterk gestegen, daar
België een aantal belangrijke produk-
ten, zoals koperdraad, levert. De han
delsrelaties worden echter bemoeilijkt
door het feit, dat nog steeds geen stra
tegische materialen, .zoals ruw koper,
mogen worden geleverd. Zolang de At
lantische organisatie tegen de levering
van strategische materialen aan Rus
land een veto stelt, zal België
hiervan niet afwijken, aldus politieke
waarnemers in de Wetstraat.
vloeistof in de tank te laten lopen. De
mooiste spuiter vond men tot dusver
in Wassenaar,, waar prachtige zwavel-
vrjje olie werd aangeboord.
Weinig te zien
Aan een spuiter is overigens al even
weinig te zien als aan een „ja-knikker",
die de olie naar boven moet pompen.
Beide nemen slechts enkele vierkante
meters ruimte in. Kan men de pomp-
Indien het seismisch onderzoek
de mogelijkheid van olie heeft aan
getoond. verrijzen de boortorens.
Deze doorsnede van de grond geeft
een duidelijk beeld van de structuur
onder de bodem, zoals deze - met
talloze variaties - kan optreden.
installatie nog zien „ja knikken", aan
de spuitende put is in het geheel niet
te zien of er iets gebeurt. Boven de
stevige afsluiter staat slechts een kleine
buizensysteem met een aantal kranen,
in de olie-terminologie „kerstboom" ge
naamd.
De spectaculaire boortoren, de simpele
ja-knikker, en de zich nooit verroe
rende „kerstboom", zijn langzamer
hand hekende verschijnselen geworden
in westelijk Nederland. De ontdekking
van olie op de schooltuintjes aan de
Mient heeft er toe geleid, dat Zuid-
Holland thans uit twintig putten
ruim één achtste van de totale pro-
duktie der N.A.M. levert 'n aandeel
dat elk jaar stijgt. Want terwijl de
produktie van de Drentse velden
langzaam terugloopt, neemt die van
westelijk Nederland gestadig toe.
Zuid-Holland 1
In Zuid-Holland wordt thans olie X
Z olie gewonnen uit 20 putten. Daar- f
I van zijn er acht op het z.g. Rijs-
J wijkveld, dat in 1953 tot ontwikke-
ling kwam. In 1954 werd reeds een t
olielaag aangeboord bij Berkel, J
X waar thans drie putten olie leveren.
X In 1954 werd bij Delft olie ge-
vonden en ook daar zijn nu drie X
producenten. Het jaar 1955 was
X bijzonder belangrijk: toen bleken
Idrie boringen bjj Pijnacker, een bij
J de Lier, een bij Wassenaar en een
t bij Usselmonde produktief.
De produktie per dag in Zuid- X
XHolland bedroeg op 1 januari j.l.
X 287 kubieke meter op een totaal
voor heel Nederland van 2803 X
kubieke meter. Alle in Nederland X
X gewonnen olie wordt verwerkt in de
X grote raffinaderij van de B.P.M. te
Pernis. X
X
Wenen
atoomcentrum
der V.N.
Oostenrijk treedt toe tot
Kolen- en Staalgemeenschap
(Van onze Weense correspondent)
Vertegenwoordigers van 83 staten
hebben in New York eenstemmig be
sloten om het vaste secretariaat van
de internationale commissie voor
atoomenergie van de Verenigde Na
ties in Wenen op te richten.
De-ze autoriteit houdt zich uitsluitend
bezig met de vreedzame toepassing van
atoomenergie. Daarvoor hebben inspec
teurs er voor te zorgen dat het ter be
schikking staande splijtbare materiaal
alleen voor vreedzame doeleinden in de
verschillende landen wordt gebruikt. In
Oostenrijk is men zeer verheugd over
deze beslissing, omdat dit land ook ac
tief wordt ingeschakeld in het werk van
de Verenigde Naties en zodoende een
centrum kan worden van intematonale
samenwerking. Deze voldoening is des
te groter omdat ook de Zwitserse rege
ring dit voorstel heeft gesteund en niet
voor Genève heeft gestemd.
Tegeljjkertjjd heeft de Oostenrijkse
minister van Buitenlandse Zaken,
Figl, medegedeeld dat Oostenrijk te
vens van plan is zich bij de Kolen-
en Staalgemeenschap aan te sluiten,
doch da. het gunstige ogenblik om toe
te treden nog moet worden afgewacht.
Indonesië over nietigverklaring
der schulden
Indonesië heeft zich in een brief tot
de secretaris-generaal der Verenigde
Naties. Hammarskjöld. gericht. Daarin
verklaart het zich gerechtigd de schul
den aan Nederland nietig te verkla
ren. Als voornaamste oorzaak noemde
de woordvoerdex van de Indonesische af
vaardiging bij de Verenigde Naties de
verslechtering van de betrekkingen tus
sen Nederland en Indonesië.
Dekkingspercentage 86
De waarde van de invoer bedroeg in
september 1956 f. 1.191 miljoen (v.m.
f. 1.156 miljoen), terwijl voor een
waarde van f. 998 miljoen (v.m. f.857
miljoen) werd uitgevoerd. H.et dekkings
percentage bedroeg 84 Cvjn. 74).
(Speciale berichtgeving)
Het is nog geen 20 jaar geleden, dat niemand geloofde in de aanwezigheid
van olie onder de vette weiden en vruchtbare geestgronden van Nederland.
Ook de oliedeskundigen dachten daar niet aan. Er leek geen enkele aanleiding
olie te veronderstellen langs de kust van de Noordzeetot dit kostbare mine
raal volkomen onverwacht werd aangetoond in het hartje van Den Haag.
Het was louter toeval, dat in het voorjaar van 1938 tijdens een boordemon-
stratie aan de Mient oliesporen werden ontdekt. De demonstratie vond plaats
ter gelegenheid van een tentoonstelling voor scholieren. De Freule Elias Stich
ting, die zich ten doel stelde de jeugd kennis bij te brengen van het leven en
werken in het toenmalige Ned. Indië, had deze tentoonstelling georganiseerd
in samenwerking met de gemeentelijke dienst van School- en Kindertuinen,
Een deel der tuintjes aan de Mient werd „olieterrein", waar de B.P.M. een
complete boorinstallatie neerzette om de scholieren te laten zien hoe in de
verre olielanden gewerkt werd.
De beitel zou tot 500 meter boren: het was de eerste maal dat de grond onder
Den Haag op zo'n diepte nauwkeurig werd onderzocht. Op een diepte tussen
de 400 en 500 meter trof de boormeter tot zijn verbazing oliesporen aan. Zijn
chefs wilden het eerst niet geloven ("De olie zou wel van het boorapparaat
zelf afkomstig zijn"), maar achteraf bl eek de boormeester gelijk te hebben
gehad. De aarde had zijn geheim prijsgegeven bij een tentoonstelling voor
Haagse scholieren
Niet dat zich onder Den Haag zelf
olie in exploiteerbare hoeveelheden be
vindt. Maar nu de aanwezigheid van
deze delfstof eenmaal was aangetoond,
kon men gaan uitzoeken, waar dit wèl
het geval zou zijn. Het speurderswerk
wees uit, dat zowel ten zuiden als ten
noorden van deze stad plooiingen in de
aardlagen zijn, waar wel voldoende olie
is opeengehoopt om de dure exploitatie
lonend te maken.
Men kan zich de aarde onder de
oppervlakte het best voorstellen als een
grillig gebergte, bestaande uit diverse
lagen van zand en steen. In de loop van
miljoenen jaren zijn deze formaties
ontstaan, en soms waren de omstandig
heden gunstig voor de vorming van olie,
een chemische verbinding, afkomstig
van in zee afgestorven, microscopisch
kleine planten en dieren. Deze zonken
neer op de bodem van de zee en werden
weer bedekt met slib. Waar eens zee was
ontstond in de loop van miljoenen
jaren land, en diep in de aarde wer
den de organismen door de steeds stij
gende druk als het ware uitgeperst. Dit
is het begin van het ontstaan van aard
olie.
In poreuze lagen
Aardolie, aardgas en uit de zeeën af
komstig zout water werden naar boven
geperst in poreuze lagen (b.v. zand), die
door een ondoordringbaar gesteente zijn
afgedekt. Deze poreuze lagen hebben
een grillig verloop, met koepelvormige
plooiruggen en komvormige plooidalen.
In de koepels verdelen gas, olie en water
zich volgens hun soortelijk gewicht: het
gas komt boven, het water beneden, en
daartussen bevindt zich de olie.
Het is dus de kunst de koepel te vin
den, waarin de olie als een ring om het
gas ligt. Maar helaas bevat een koepel
Gisteren weer anti-Franse demonstraties
in de voornaamste Marokkaanse steden
Volgens de jongste berichten zijn bij bloedige ongeregeldheden, die zich dins
dag in Meknes in Marokko voordeden, 29 Europeanen gedood; 25 liepen ver
wondingen op. De ongeregeldheden ontstonden als gevolg van de arrestatie der
vijf Algerijnse nationalistische leiders door de Fransen.
In de voornaamste Marokkaanse steden is woensdag door grote menigten ge
demonstreerd. Men riep anti-Franse leuzen. Er werd niet veel schade aange
richt. Oproepen tot kalmte door de Marokkaanse regering hielden de betogingen
binnen de perken.
Intussen hebben 49.000 Franse functionarissen in dienst van de Marokkaanse
overheid besloten, vandaag te staken als protest tegen de gebeurtenissen te Mek
nes en als teken van medeleven met de nabestaanden van de Europeanen, die
daar dinsdag zijn gedood. Alleen de Franse politiemannen zullen op hun post
blijven om de Europese bevolking te beschermen. De leden van de Franse vei
ligheidsdienst in Casablanca legden gistermiddag al het werk neer.
Vijfde vluchteling gepakt
Na verbeten klopjacht
(Speciale berichtgeving)
Een sensationele arrestatie heeft
gTOot tumult verwekt in de Ker-
kelanden te Hilversum, waar tien
politiemannen na een verbeten klop
jacht in het onoverzichtelijke en ten
dele slecht toegankelijke terrein de
enige nog niet gepakte jongeman van
het zondagavond uit de gevangenis te.
Zutphen ontsnapte vijftal heeft aan
gehouden. Van angst en inspanning
hevig; transpirerend gaf de 22-jarige
uit Hilversum afkomstige jongeman
zich tenslotte gewonnen.
Toen de handboeien zich om zijn
polsen sloten, betekende dat het einde
van een enerverende zwerftocht die de
vluchteling gedurende de paar dagen
dat hij zijn geforceerde vrijheid genoot,
o.m. tot de diefstal van drie auto's heb
ben gebracht. De arrestatie van dit
beruchte ..heerschap" is mogelijk gewor
den dank zij de oplettendheid van een
landbouwer aan de Raaweg. die toen hij
gistermiddag een van de houten zomer
huisjes bij het jagerspaadje tussen Hil
versum en Loosdrecht passeerde en naar
binnen keek, daar een man ontdekte,
die hem niet bekend was. Toen hij op
heldering vroeg, nam de onbekende
ijlings de vlucht, waarop de landbouwer
Taal kon nog steeds in
bijzondere mate boeien
('Van een correspondent te Brussel)
De Nederlandse Comedie heeft dins
dagavond voor haar tweede optreden
in de Brusselse Parkschouwburg „Lu
cifer" van Vondel gebracht. Het is
een schitterend succes geworden, on
danks de vrees van velen, dat het al te
klassieke stuk het Brusselse publiek
verwend door Parijs niet zou
boeien. Maar negen-tiende van het
publiek bestond uit Nederlanders en
Vlamingen, die het stuk van Vondel bij
kans allen zelf op school hadden moeten
opdreunen. De directeur-generaal van
Economische Zaken, prof. Craen, zei ons
de Hilversumse politie alarmeerde. Het
terrein werd afgezet en vervolgens
nauwgezet doorzocht. De vluohteling had
zich verscholen in dicht eikenhakhout.
Pas na ruim drie kwartier werd hij in
de bossages ontdekt en kon toen worden
overmeesterd.
Op het culturele terrein is het tussen
België en Rusland nog tot geen actieve
uitwisseling van hoogleraren, studen
ten. artiesten of anderen sprake geweest.
Ook op dit terrein zal worden getracht
de relaties te verbeteren.
Men moet niet vergeten, aldus deze
waarnemers, dat Spaak jarenlang de
voornaamste vijand is geweest. De Rus
sische pers heeft hem altijd „de knecht
No. 1 van de Amerikaanse imperialis
ten" genoemd. Thans wordt hij echter in
Moskou met grote eerbewijzen ontvan
gen. Daar de Russen in hun streven
naar de-stalinisering resultaten willen
boeken, verwachten de waarnemers, dat
Spaak met enkele belangrijke economi-
scho en culturele „toenaderingspogin
gen" naar huis zal komen.
De Belgisch-Russische besprekingen
worden in Moskou persoonlijk door Boel-
ganin en Kroesjtsjef geleid.
Intussen hebben enkele Vlaamse ka
tholieke kranten geschreven, dat Spaak
en Van Aeker blij mogen zijn, dat zij
als socialisten in een Westers kapita
listisch land leven, daar in de volks
democratieën de lantrarnpalen niet uit
sluitend voor de verlichting der straten
dienen
tijdens de receptie na de voorstelling
zelfs nog hele reien uit het hoofd op.
Het stuk Lucifer treft steeds weer door
zijn prachtige verzen.
Wanneer de stedehouder Lucifer (Jo-
han Schmitz) door de trouwe Rafaël
(iLous Hensen) de vrede des Heren
wordt aangeboden, behoren de verzen
ons inziens tot de mooiste, welke ooit
in het Nederlands werden geschreven.
Op de Frans-sprekende Brusselaars,
en voornamelijk de toneelcritici, maak
ten de regie, de costumes en de spel-
kwaliteiten een uitstekende indruk. Er
kwam geen eind aan de lof, welke Johan
de Meester van de Brusselse journalis
ten te horen kreeg. Er waren natuurlijk
ook enkele minder goede passages. Op
het eind bijv. is Henk Richters een
weinig overtuigende Uriel, schildknaap
van Michael, wanneer hij de veldslag
tussen Michael en Lucifer beschrijft.
Juist voor die scène was een zeer krach
tige vertolking nodig. Beëlzebub (Johan
Fiolet) en zijn weerspannige overste
Belial (Eli Blom) en Appollion (Henk
van Ulsen) waren uitstekende vertol
kingen. Neen. de taal van Vondel kan
nog velen bekoren en de zo diep men
selijke verzen als de klacht van Lucifer
voor de slag maken dit stuk in onze
tijd, waar de staatszucht zeker niet
is verdwenen, nog steeds actueel. Mi
nister van staat Van Schaick en burge
meester d'Ailly van Amsterdam waren
op deze première aanwezig.
Nieuwe kamerleden
Benoemd is verklaard tot lid van de
Tweede Kamer, dr. M. A. M. van Hei
voort (KVP) te Boxtel, zulks als gevolg
van het niet aannemen der benoeming
door dr. G. J. M. Veldkamp, die Staats
secretaris is gebleven.
Voorts is benoemd verklaard jhr. mr.
G. A. M. J. Ruys de Beerenbrouck
(KVP), te Holtum-Born, in de vacature
ontstaan door het niet aanvaarden zij
ner benoeming door de heer H. W. C.
Moorman te Voorburg, die eveneens
Staatssecretaris is gebleven.
Voor de vacature ontstaan door het
niet aanvaarden zijner benoeming door
mr. J. M. L. Th. Cals, die minister is ge
bleven is benoemd verklaard de heer M.
P. van Buijtenen (KVP) te Leeuwarden.
Tenslotte is in de vacature ontstaan
door het overlijden van mej. mr. N. S.
C. Tendeloo te Wassenaar, benoemd ver
klaard mevrouw C. P. de Roos-Oudegeest
(Arb.) te Amsterdam.
Minister prof. mr. I. Samkalden te
Wageningen, die benoemd was tot lid
van Eerste Kamer, heeft deze benoe
ming niet aanvaard; in de hierdoor ont
stane vacature is benoemd verklaard de
heer T. A. J. W. Schorer (Arb.) te Mid
delburg.
