El Alamein: grootste woestijnslag
aller tijden onder brandende zon
Overwerk: ongewenst verschijnsel,
maar de mogelijkheid moet bestaan
•- ts®J
■fll'lj
vvü,W-/i 1
Montgomery's overwinning betekende keerpunt
van beslissende betekenis in de oorlog
Bej
I I
Revanche op Zwarte Zaterdag
t
V i i i
iuJ■»- t: *■*- t
1 1 i-
j aarden uit de grote steden
naar het platteland verhuizen
Sovjet -Rusland wil met Bonn een
niet-aanvalsverdrag sluiten
95ste jaargang
Woensdag 24 oktober 1956
Derde blad no. 2öw68
Heet was het, gloeiend heet. De zon brandde.
De wind blies, bij stofwolken over het droge zand.
Anderhalve kilometer noordwaarts lag het blauw
der Middellandse Zee. Dat was op 24 oktober 1954.
Veldmaarschalk Montgomery deed een paar
passen naar voren. Met een enkel gebaar onthulde
hij het gedenkteken ter nagedachtenis van de
gevallenen in de grootste woestijnslag aller tijden.
Het monument is van blanke steen. Het lijkt
koelte te brengen in de dor-hete woestijn, die zich
rondom het gedenkteken in alle richtingen uit
strekt. Kaal, dodelijk, onafzienbaar.
„Vrienden", aldus sprak „Monty" ongeveer, er
is heel veel gebeurd sedert de slag van El Ala
mein. Doch onze mars is niet voltooid. De vrijheid
en het vaderland hebben het gestelde doel nog
niet bereikt. De omstandigheden zijn anders dan
in 1942, doch laat ons in naam van hen, die hier
begraven liggen, wier namen hier vermeld staan,
de gelofte afleggen, dat we verder zullen gaan,
bezield door de geest die eens hen bezielde.
Bezield door die geest trokken we door woestijnen
en over oceanen, onder Godes bescherming en
leiding
Prins Bernhard ep
vliegdeksehip „Forrestal"
Prins Bernhard is met PÜper-
muziek ontvangen aan boord van
het reusachtige Amerikaanse vlieg
tuig-moederschip „Forrestal" te Jack
sonville. teneinde een informeel over
zicht te krijgen van een „tijpische dag
aan boord" van een van Amerika's
drijvende luchtbases.
Rear-admiral Delbert Cornwell, be
velhebber van de luchtvloot in Jackson
ville en capt. William Harris, bevelvoe
rend officier van het Marine-Lucht
vaart Station waren de eersten, die de
belangstelling voor drie Nederlandse
Prins begroetten. De Prins toonde grote
marine-mannen van de luchtvaart-basis
Valkenburg, die een training ondergaan
in het training-centrum.
ONTSLAG AAN TWEE
REGIMENTSCOMMANDANTEN
Twee Indonesische regimentscomman
danten zijn ontslagen omdat zij tegen
de regering gecomplotteerd hebben, zo
is te Djakarta gemeld. Het hoofd
kwartier van het leger wenste geen
commentaar te geven op de ontslagen.
Soeloeh Indonesia, officieel orgaan
van de Nationalistische partij van pre
mier Ali Sastroamidjojo. meldde dat
luit.-kol. Kemal Idris en majoor Soe-
warto, beiden regimentscommandanten
van de derde Siliwangi territoriale divi
sie welke om de hoofdstad ligt, van hun
commando ontheven zijn.
Hoewel Soeloeh Indonesia de reden
van dit ontslag niet gaf. zeggen be
trouwbare kringen dat het gegeven is,
omdat de twee officieren behoorden tot
een groep in het leger die de regering
omver wilde werpen om een eind aan de
corruptie te maken.
Pleidooi voor het1 Nederlands
VAX INDONESISCH HOOGLERAAR.
Prof. soeliman Kartosarprodjo, hoog-
leraar aan de juridische en sociale we
tenschappen faculteiten van de univer
siteit van Indonesië, heeft als zyn me
ning te kennen gegeven, dat de hogere
onderwijsinstellingen in Indonesië nog
steeds behoefte hebben aan de Neder
landse taal. Hij zeide. dat. afgezien van
de moeilijkheden op economisch terrein,
het gebrek aan kennis van de Neder
landse taal een grote hindernis vormt
voor de Indonesische studenten om
vooruit te komen. Hij beval aan, dat de
Nederlandse taal weer facultatief in
Indonesië zal worden onderwezen. „Ik
ben van mening dat zo lang de studieboe
ken voor de hogere onderwijsinstellin
gen nog niet in het Indonesisch ver
taald zijn, de Nederlandse taal van grote
betekens is voor het Indonesische maat
schappelijke werk", aldus prof. Karto
sarprodjo.
De Raad voor de Woningbouw adviseert:
(Van een speciale medewerker)
De Laatste Post" weerklonk, daarna de réveille. Er werden kransen gelegd
by het gedenkteken, waarop in steen gebeiteld staan de namen van welhaast
twaalfduizend mannen, wier graven onbekend zijn. Telt men de graven mede
van hen, die (aan de voet van het gedenkteken) op het oorlogskerkhof van
El Alamein een laatste rustplaats vonden, dan staat dat blanke monument
daar als een symbool van eerbied voor twintigduizend dodenEn toch ziet die
plek in de woestyn er thans zo vreedzaam, zo plechtig, zo ordelijk uit.
Velen van de aanwezigen hadden El Alamein ook anders gekend, in 1942,
toen de Grote Slag er begon! Het oorlogsnieuws was in het begin van 1942
weinig opwekkend. In Noord-Afrika wa ren de Britse woestijn-strydkrachten
uit Lybië verdreven door Rommels zegevierende divisies, die zich bevonden bij
de toegang tot de Nyi-delta. Dat zü zo ver waren gekomen, was het gevolg
van een overwinning, die Rommel op „Zwarte Zaterdag" (13 juni 1942) had be
haald. Hij had 300 Britse tanks in een hinderlaag gelokt en er 215 van ver
nietigd. Dank zjj hulp uit de lucht werd de Britse terugtocht geen catastrofe.
Bij El Alamein ongeveer 120 km van Alexandrië kwam Rommel's opmars
tot staan.
■ais r
Vermoeid leger werd
bezielde strijdmacht
Begin juli kwam er wijziging in de
toestand. Vliegtuigen, tanks en troe
pen bereikten Egypte. Romels divisies
kampten met watertekort en met het
uitblijven van nieuw materieel. Toch
sloeg Rommel opnieuw toe. Hij' kwam
tot 30 km ten oosten van El Alamein,
doch verloor in de Britse mijnenvelden
meer dan de helft van zijn tanks, zodat
zijn doorbraakpoging mislukte. De Duit
sers achtten de Russische fronten op
dat tijdstip belangrijker dan het Afri
kaanse en stuurden daarom Rommel
geen tanks en zware wapenen ter ver
vanging van het verloren gegane mate
rieel
„Zwarte zaterdag" had tot gevolg ge
had, dat generaal Alexander benoemd
was tot opperbevelhebber der strijd
krachten in het Midden-Oosten, en dat
generaal Montgomery belast was met
het commando over het Britse Achtste
Leger, het vermaarde „Woestijnleger".
Beide mannen reorganiseerden met
spoed de strijdkrachten in Noord-Afrika.
Het „Woestijnleger", een geslagen, ver
moeide. in het defensief gedrongen for
matie, werd tot een verjongde, strijdbare,
met offensieve geest bezielde leger
macht. Monty bracht zijn Achtste Leger
op een sterkte van tien divisies. In ok
tober 1942 beschikte hjj over tweemaal
zoveel tanks en vliegtuigen als de Duit
sers. Monty's veldheerstalent en zijn
materiële overwicht beslisten zün strijd
tegen Rommel, die beschikte over twaalf
sterk gedunde divisies, waaronder enige
keurcorpsen, zoals het Afrika Korps, de
15de en 21ste Panzer-Divisies en de 90ste
en 164 ste Gemotoriseerde Divisies.
Geen eigenlijke „linie"
De linie van El Alamein was de
laatste verdedigingsmogelijkheid vóór
Cairo. Het was geen eigenlijke linie, doch
een fel omstreden stuk woestijn met ver
spreide mijnenvelden, machinegeweer-
nesten. kuilstellingen en prikkeldraad
versperringen. Een schaars met lage
struiken begroeide zandvlakte, hier en
daar gebroken door barre rotsen. Twee
legers „hurkten" er tegenover elkaar. De
mannen leefden en vochten er onder
een brandende zon. Hun gezichten wa
ren bedekt met een dikke laag geel stof
en zweet. De vliegen op die gezichten
waren als zwarte stippen.
Zomin als er een „linie" van El Ala
mein bestond, zomin bestond (en be
staat er een plaats El Alamein. El Ala
mein was een naam op de kaart, een
stip in de woestijn, een stopplaats langs
het spoorlijntje door het zand van
Alexandrië naar Mersa Matroe. Er
stond geen huis. Er was geen water. Er
groeide geen boom. Er waren zelfs geen I
tenten van Bedoeinen. Er was niemand
„in" El Alamein. Thans zijn er een
oorlogskerkhof en een oorlogsmonument.
Thans is het de laatste rustplaats van
twintig duizend soldaten. Thans is er
wèl iets"....
Tank tegen tank
Infanteristen en mijnenruimers deden
het voorbereidende werk. Een week lang.
De Royal Air Force ontplooide een grote
activiteit. Zevenhonderd vluchten per
dag. Na een week was hij heer en meester
in het luchtruim. Toch wisten slechts
heel weinigen, dat de Grote Slag weldra
beginnen zou.
Het gedenkteken van El Alamein
in de barre woestenij.
Wie dat begin meemaakte, kan het
nooit vergeten! Het was de avond van
de 24ste oktober 1942. De woestijn lag
blank en verlaten. Schijnbaar levenloos,
schijnbaar doodstil, met maanlicht
overgoten. Toen eensklaps, onverhoeds
het was een minuut of tien over half
tien leek het alsof de aarde uit elkaar
spatte. Een donderend en ratelend ar
tillerievuur brak los. Lichtflitsen van
het mondingsvuur der bijna dertiendui
zend stukken geschut voltooiden de
helse indruk. Dood en verderf heersten
in de nacht. Vier Britse infanterie
divisies kregen bevel om op te rukken. Zij
hadden tot taak, een corridor vrij te
maken, een „vrije baan" voor de geal
lieerde tanks, die de vijand tegemoet
moesten trekken. Tegen de ochtend was
er een opening in de Duitse mijnenvel
den. De vijand bood dapper weerstand.
Zijn tegenaanvallen liepen echter niet
uit op blijvende successen. Pas na tien
dagen mokeren op het Duitse front kon
den de Britse tanks doorbreken. In een
tankslag zonder weerga bonden zij de
stry'd aan tegen Rommels „Panzer-
divisies Een slag van tank tegen tank.
Een strijd van meedogenloze hardheid.
Rommel vloog zelf naar het strydto-
neel. Zijn plaatsvervanger, de generaal
Stumme, sneuvelde. De commandant van
het beroemde Afrika Korps, de generaal
Thoma, werd krijgsgevangen gemaakt.
Rommel bleek niet opgewassen tegen de
kracht van het Britse woestijnleger. De
As-mogendheden verloren in totaal bijna
60.000 man. Ongeveer de helft hiervan
geraakte in krijgsgevangenschap. De
geallieerde verliezen bedroegen onge
veer 12.000 man. Monty had de slag ge
wonnen.
Twee jaren had de strijd in de Afri-
De Raad voor de Woningbouw heeft de minister van Volkshuisvesting
en Bouwnijverheid doen weten, dat hij overwerk in beginsel een ongewenst
en ongezond verschijnsel acht. Maar hij geeft toe. dat een overwerkver-
gunning in bepaalde gevallen gunstige resultaten kan afwerpen. Daarom
is de Raad de mening toegedaan, dat het mogelijk moet zijn om soms
langer dan 48 uur te kunnen werken en hiervoor op korte termijn ver
gunning te verkrijgen.
In tiueede instantie doet de Raad de ministers een suggestie aan de
hand om de woningnood in de grotere steden te ontlasten door de wens
van gepensioneerden, bejaarden, invaliden en dergelijken om naar een
landelijker omgeving te verhuizen mogelijk te maken. Tot nu toe voelden
de plattelandsgemeenten niets voor een dergelijke verhuizing, wanneer er
geen woningruïl mee gepaard ging, maar nu deze veelal kleinere gemeen
ten in de nieuwe regeling in versneld tempo het woningtekort zullen kun
nen inhalen, kan worden verlangd dat een deel van de gebouwde woningen
voor de bedoelde gezinnen worden gereserveerd.
Tenslotte meent de Raad, dat er te
genover het offer van overwerk iets
gesteld moet worden, zo mogelyk in
de vorm van een hogere toeslag op de
overuren dan thans het geval is. Boven
dien zou kunnen worden onderzocht
of het mogelijk zou zyn de belasting
bepalingen voor overuren wat te ver
ruimen. De Raad acht zich echter niet
competent hierover een aanbeveling
te doen. Hij suggereert slechts
Meer woningen
Op verzoek van de minister heeft de
Raad zich ernstig bezig gehouden met
de wenselijkheid en de mogelijkheid van
een verlenging van de arbeidsduur. Het
kwam ook tot de conclusie, dat een alge
mene o ver werkvergunning, zoals vorig
jaar nog mogelijk was, ongewenst moet
worden geacht.
De raad acht het de aangewezen weg.
dat de werkgever na overeenstemming
met zijn werknemers, op de gebruikelijke
wijze overwerkvergunning aanvraagt. De
disctrictshoofden van de Arbeidsinspec
tie zullen na instructie van de minister
van Sociale Zaken en Volksgezondheid
hiertoe hun medewerking dienen te ver
lenen. Voorts is de Raad van mening, dat
in deze geen onderscheid moet worden
gemaakt tussen woningbouw en burger
lijke- en utiliteitsbouw. Zo dit nodig
mocht zijn, moet de mogelijkheid tot
overwerken ook gelden voor de toeleve-
rings bedrijven. Verder is de Raad het
met de suggestie van de bedrijfsraad
eens dat een werktijd van 55 uur (10
uur 'per dag en 5 uur op zaterdag) ac
ceptabel ljjkt. Verboden zou moeten
worden te werken tussen 's zaterdags
14.00 uur en 's maandags 7.00 uur (voor
de toeleveringsbedrijven 6.00 uur).
kaanse woestijn heen en weer gegolfd.
De Britten en de Duitsers speelden als
het ware krijgertje en verstoppertje. De
Slag bij El Alamein was het slotakkoord
van dat spel, een slotakkoord en tevens
een der beslissende overwinningen van
de Tweede Wereldoorlog. Monty's veld
heersgaven, de moed der soldaten en
Amerika's materiële hulp maakten die
overwinning mogelijk. Zij werd bevoch
ten op een tegenstander, die dapper, be
kwaam en vasthoudend was. Haar bete
kenis was: De bedreiging van de verbin
ding met het oosten (Egypte, Suez-ka-
naal) was verdwenen. Rommel trok zich
terug op Tunis.
Duizenden soldaten sneuvelden om en
nabij El Alamein. Zy rustten er in het
dorre woestijnzand. Sedert vele jaren.
Een indrukwekkend, blank en koel mo
nument houdt de herinnering aan hen
levend.
Tal van vliegtuigen van Rommel
werden het slachtoffer van het
Britse luchtafweergeschut in de
woestijn.
In de aanbeveling van de Raad over
het subsidie- en goedkeuringsbeleid stelt
hij, dat hij de verwachting van de mi
nister deelt, dat het ombuigen van het
beleid inderdaad in totaal meer wonin
gen zullen worden gebouwd. Maar niet
alle gemeenten zullen in gelijke mate
ervan profiteren. Door de spoedig optre
dende spanningen op de bouwmarkt en
mogelijk door de slechts beperkte hoe
veelheid beschikbare bouwgrond, zullen
de grotere steden meer in het gedrang
komen, althans niet meer woningen kun
nen bouwen dan voorheen. De Raad
heeft nu gezocht naar een mogelijkheid
de plattelandsgemeenten iets meer te
belasten om het aantal beschikbare wo
ningen in de steden groter te maken. Zo
kwam hij met de suggesties aan de veel
gevoelde wens van ouden van dagen en
invaliden tegemoet te komen. Voorlopig
denkt de Raad aan een regeling ten
behoeve van gezinnen uit de drie groot
ste gemeenten. Maar zou deze regeling,
in de praktijk voldoen, dan kan zy altijd
op grotere schaal worden toegepast.
Plattelandsgemeenten, waarvoor ?en
vestigingsvoorkeur bestaat en die in
staat zijn haar woningtekort snel weg
te werken of die er al grotendeels
doorheen zyn, zou bij de besteding van
de beschikbare bouwcapaciteit de voor
waarde moeten worden gesteld, dat
een deel van de extra woningen wor
den bestemd voor huisvesting van ge
zinnen uit grote steden. Ook zou be
paald moeten worden, dat alleen ge
zinnen, die in Amsterdam, Den Haag
of Rotterdam een huurwoning kun
nen achterlaten van deze regeling
kunnen profiteren, omdat aan derge-
lyke woningen nu eenmaal een enor
me behoefte bestaat. De Raad is er
zich van bewust, dat de regeling geen
grote bijdrage tot leniging van de wo
ningnood kan geven, maar er wordt
toch enige ontlasting voor de grote
steden bereikt. En naarmate meer
kleine gemeenten hun tekort hebben
weggewerkt zal de regeling aan bete
kenis gaan winnen.
Geen hereniging door vrije
verkiezingen
De Sovjet-Unie heeft de Westduitse
Bondsrepubliek gevraagd of zij bereid
is een verdrag met de Sovjet-Unie en
haar bondgenoten te sluiten, waarbij
wordt afgezien van het gebruik van
geweld.
Over de hereniging van de twee
Duitslanden herhaalt de Russische nota,
dat deze slechts tot stand kan komen
door samenwerking tussen de regerin
gen van Oost en West-Duitsland. De
Sovjetrussische regering wil wel haar
medewerking daarbij verlenen.
Deze Russische nota is het antwoord
op een memorandum van de Bonds
republiek over de hereniging. De Bonds
republiek had -ich daarin berejd ver
klaard af te zien van geweld Mj haar
betrekkingen met de Europese landen,
die niet behoren tot de NAVO of de
Westeuropese Unie. De Sovjet-Unie
vraagt nu naar aanleiding daarvan, of
dit betekent, dat West-Duitsland bereid
is met de daarvoor in aanmerking
komende landen verdragen te sluiten.
Hereniging door middel van vrije ver
kiezingen in geheel Duitsland is volgens
de Sovjet-Unie niet mogelijk, ..omdat
de omstandigheden dat op het ogenblik
niet toelaten". Eerst moet West-Duits
land een andere politiek gaan volgen. De
huidige politiek maakt van West-Duits
land het beginpunt van een nieuwe
oorlog.
Het scheppen van een gedemilitari
seerde zone aan de Duitse oostgrens na
een hereniging, zoals door de Bonds
republiek voorgesteld, kan volgens de
nota ..onder bepaalde omstandigheden
van belang" zijn.
Bloemisterij had
goed seizoen
INTERNATIONALE SAMENWERKING
NODIG
In de eerste negen maanden van 1956
is door de Nederlandse bloemisterij
voor ruim 32.3 miljoen gulden aan
snijbloemen en voor ruim 5.6 miljoen
gulden aan bloemisterijplanten ge
ëxporteerd. Deze totale export van
bijna 37.9 miljoen gulden ligt ongeveer
een derde hoger dan de export in de
overeenkomstige negen maanden van
1955.
Dit deelde dr. A. J. Verhage, voorzitter
van de vereniging „De Nederlandse
Bloemisterij" vanmorgen mede tijdens
de in Utrecht gehouden algemene jaar
vergadering van deze vereniging.
De binnenlandse afzet is eveneens
gestegen, zij het in niet zo sterke mate
als de export. Een aantal factoren heeft
hierbij, volgens dr. Verhage. een belang
rijke rol gespeeld.
GROTE VOORZICHTIGHEID
Dr. Verhage zei voorts, dat de hoog
conjunctuur, die de afzet van bloemis
terij produkten doet toenemen, ook tot
stijging van de kosten in de bedrijven
leidt. Deze kosten gaan volgens hem,
bondspresident prof Heuss deze zal bij- zelfs vormen aannemen welke tot grote
Minister - president
van Beieren wil ook
zijn vrije tijd
Zijn werkweek eindigt op
zaterdagmiddag
(Van onze correspondent in
West-Duitsland)
De 69-jarige socialistische minister
president van het grootste Westduitse
Bondsland Beieren, Wilhelm Högner,
wil over zijn vrije tijd naar eigen goed
dunken beschikken.
Hij ziet ook niet in waarom hij on
onderbroken ook op zaterdag en op zon
dag, in touw zou moeten zijn en onlangs
heeft hij zich bij een beweging aange
sloten, die er in het belang van de gees-
telijke en lichamelijke gezondheid van
het mensdom naar streeft zo min moge
lijk politieke vergaderingen, congressen
en andere bijeenkomsten op zaterdagen
en zondagen te doen plaats hebben en
het laatste weekend van de maand er in
ieder geval vry van te maken. Zijn
handtekening prijkt op een in het oog
vallende plaats onder een desbetreffend
manifest.
Nog altijd krijgt hij vele uitnodigingen
om de een of andere bijeenkomst juist
op die laatste zaterdag of zondag in de
maand met zijn aanwezigheid op te
luisteren maar zijn secretaresse heeft
voor al die gevallen een door Högner
zelf gedikteerd stereotiep antwoord
klaar, luidende: „Ik dank u hartelijk
voor uw uitnodiging. Helaas kan ik haar
niet aannemen omdat ik de verplichting
op mij heb genomen gedurende het laat
ste weekeinde van de maand geen bij
eenkomsten meer bij te wonen".
Ettelijke brieven met deze inhoud flad
derden in de laatste dagen van Högner's
schrijftafel in diverse richtingen.
Eén invitatie kon hij echter niet hele
maal afslaan, en zo zal hij op zaterdag
27 oktober wel by een plechtigheid ter
ere van het tienjarige bestaan van de
bond van oorlogsinvaliden tegenwoordig
moeten zyn. aangezien ook de gryze
wonen en er zelfs speciaal uit Bonn voor
over komt.
Men verwacht op die laatste zaterdag
van deze maand in de enorme „Bayern-
halle" te München ongeveer vierduizend
Duitse oorlogsinvaliden als vertegen
woordigers van de regionale invaliden-
verenigingen en bovendien een aantal
'-legaties uit het buitenland.
Högner heeft intussen al tegen de
taatssecretaris van het Beierse ministe
rie voor Arbeid, Weishaupt gezegd, dat
hy vast van plan is om klokslag twaalf
de zaal verlaten, „want" zo voegde hij
er aan toe „zaterdagmiddag om twaalf
uur eindigt nog altyd voor de meeste
mensen de gewone werkweek!
voorzichtigheid manen.
De economische toestand zal zich,
naar de mening van dr. Verhage. onge
twijfeld wijzigen. Hij drong er op aan,
de bloemisterij bedrijven zo sterk moge
lijk te maken en, voorzover de fiscale
politiek dit toelaat, een reserve voor
andere tijden op te bouwen.
Dr. Verhage pleitte voorts voor een
internationale samenwerking tussen
de tuinbouwers uit de Europese lan
den.
Hij meende, dat getracht dient te
worden met de buitenlandse tuinbou
wers en afnemers te komen tot af
spraken, die de rust op de Europese
markt zullen bevorderen.
