Golden Fiction
in achterste wagen van loonbeleid
Wethouder S. Meuken: zitten thans
do, re, mi a la Rossini
Zuigkracht van bedrijfsleven
wordt vele gemeenten te groot
Van Wijk gaat spoedig fusie aan met
Van Craiieiiburgli Heringa
Goed Nederlands toneel prachtig
ten tonele gebracht
95ste jaargang
Dinsdag 16 oktober 1956
Tweede blad no. 289t»i'
Leids gemeentepersoneel krijgt 6 procent,
met terugwerkende kracht tot 1 juli 1956
De behandeling in de Leidse Raad van het voorstel om de salarissen van
het gemeentepersoneel met zes procent te verhogen en daaraan een terug
werkende kracht tot I juli 1956 te geven, leverde gistermiddag in deze raad
een interessante discussie op, waaruit o.m. bleek, dat een grote controverse
is ontstaan tussen het thans gevolgde loonbeleid van de Rijksoverheid en dat
van vele gemeenten. Wethouder Menken, die het voorstel van B. en W. ver
dedigde, wees er o.m. op, dat tal van gemeenten, w.o. Rotterdam, het Rijk
niet meer kunnen volgen in zijn loonpolitiek. Tien tot elf jaar hebben de
gemeenten ,,ja gezegd" op alles wat de Rijksoverheid in dit opzicht voor
schreef, thans is echter voor vele gemeenten de tijd aangebroken om het
loonbeleid van het Rijk niet meer te volgen. Momenteel zitten de gemeenten,
aldus spreker, in de achterste wagen van het loonbeleid en wordt de zuig
kracht van het bedrijfsleven, als het gaat om het behouden en aantrekken van
werkkrachten, voor vele gemeenten te groot.
lAanM'ddnig tot deze openhartige ver
klaring van de Leidse wethouder van
Sociale Zaken was een opmerking van
de voorzitter van de Prat. Ohr. fractie,
de heer Woudstra, die o.a. vroeg om een
overzicht van de betaalde lonen en sala
rissen in de particuliere en> gemeentelijke
sector. Bovendien vroeg de heer Woud
stra zich af of het bij het „Rijk geen
kwaad bloed zet" nu het Centraal Or
gaan inzake gemeenschappelijke behan
deling van gemeentelijke personeelsaan-
W ET HOU DER S. MENKEN
Leiden volgt eigen salaris-
politiek.
gelegenheden adviseert, in overeenstem
ming met de bij het Centraal Overleg
betrokken personeelsorganisaties, deze
verhoging reeds op 1 juli jJ. te doen in
gaan. Een advies, waaraan B. en W.
thans gevolg denken te geven. Volgens
spreker 'lijkt dit veel op een externe actie
tegen d'e regering, die deze verhoging
voor het rijkspersoneel eerst op 1 septem
ber j.l. laat ingaan. Kom't de regering,
aldus spreker, hierdoor niet in een
dwangpositie te verkeren? Levert dit
bovendien geen groot gevaar voor de
positie van het Centraal Overleg op?
De heer De Bree (K.VP.i en met hem
de heer Van Weizen (CP.N.) waren van
andere gevoelens. Vooral de heer Van
Weizen was van mening, dat vele ge
meentebesturen in de laatste jaren in
sommige opzichten een afwijkend stand
punt innemen. Leiden volgt met dit voor
sbei een groot aantal gemeentebesturen.
Dat het gezag van het Centraal Overleg
hier in het geding komt, wenst spreker
rustig aan de toekomst over te laten. De
'heer Van Dijk (K.VP.) wenst te weten
of het politiepersoneel en 'de onderwij
zers ook onder deze gemeentelijke rege
ling vallen. Ook de heer Sommeling
(P. v. d. A.) juist het toe, dat het Col
lege het advies van het Centraal Overleg
wenst op te volgen.
E. MEESTER: NIET BANG ZIJN
De heer E. Meester (P. v. d. A.), die
zich ook nog een ogenblik in deze
discussie mengt, zegt, dat het Leidse
gemeentebestuur niet bang moet zyn
een afwijkende standpunt in te nemen.
Spreker, die de billijkheid van het
thans door B. en W. voorgestelde in
ziet, drukt zün spijt er overuit, dat de
rijksambtenaren, o.w. ook de onderwij
zers en de politie, deze verhoging eerst
ontvangen met ingang van 1 septem
ber j.l. Rotterdam, als grote gemeente,
aldus spreker, geeft ons in dit opzicht
een lichtend voorbeeld. Ook in deze
gemeente wordt aan de verhoging een
terugwerkende kracht tot 1 juli j.L ge
geven.
Wethouder Menken, die het voorstel
van B. en W. verdedigde, gaf een uit
voerige toelichting op de overwegingen,
welke tot de indiening van dit voorstel
hebben geleid. Duidelijk zette spreker
uiteen, dat het Centraal Orgaan van de
Vereniging van Ned. Gemeenten, welke
vereniging vrijwel alle gemeenten om
vat, zich achter de datum van 1 juli j.l.
heeft gesteld. Het Centraal Overleg kan
men niet verdenken van het ontwikke
len van een externe actie tegen de re
gering. In dit Overleg hebben immers
deputaties van het Rijk, de provincies
en het Centraal Orgaan (Ver. van Ned.
Gemeenten) zitting. Het Rijk is op de
hoogte hoe men in het Centraal Over
leg denkt over het loonbeleid van de
Rijksoverheid. Nadat de wethouder de
reeds door ons in de aanhef gepubli
ceerde argumenten naar voren had ge
bracht .bracht hij de raad onder het
oog, dat dit voorstel door B. en W. ook
op gronden van rechtvaardigheid was
ingediend. Zou men de verhoging eerst
op 1 september j.l. laten ingaan, dan
kwam dit voor het gemeentepersoneel
sleohts op 2% van het jaarsalaris te
staan. De uitkering ineens over 1955 gaf
dit personeel echter een uitkering van
3% van het jaarsalaris. Men zou er dus
op achteruitgaan en dit terwijl de kos
ten van levensonderhoud zeker niet zyn
gedaald.
MOESTEN EEN STEM TEGEN
HET RIJK LATEN HOREN
Nadat wethouder Menken de heer
Van Dyk er op gewezen had, dat het
politiepersoneel en de onderwijzers, die
vallen onder een rechtstreekse regeling
van het Rijk, buiten deze gemeente
lijke regeling vallen, gaf hij de raad
met nadruk te verstaan, dat ook Lei
den meende tegen het Rijk haar ge
meentelijke stem te laten horen.
Thans stellen wij ons op het stand
punt. dat het Rijk maar zelf moet we
ten wat het met zijn personeel doet.
Spreker achtte het van het Rijk ech
ter inconsequent, dat de lonen/sala
rissen van het spoorwegpersoneel
een semi-overheidsbedrijf wel met
ingang van 1 juli zijn verhoogd. Met
ons,, aldus spreker, kunnen vele ge
meentebesturen het hoofd niet meer
bieden tegen de zuigkracht van het
particuliere bedrijfsleven, met name
in de hogere functies.
Als gemeente staan wij in dit opzicht
voor eigen verantwoordelijkheid, waarbij
spreker de raad de verzekering gaf, dat
ook meer dan één provinciaal bestuur
een afwijkend standpunt, dan dat van
de Rijksoverheid inneemt.
De heer Woudstra. die in feite de
aanleiding gaf tot deze vrij uitvoerige
discussie, was dankbaar voor deze mo
tivering, welke hij echter in de stukken
had gemist. Hoewel hij met het voorstel
akkoord kan gaan. blijft bij hem de ge
dachte overheersen, dat de regering een
revanche kan nemen, b.v. door de uit
kering over de periode 1 juli1 septem
ber af te trekken van de gemeentelijke
uitkering. Met de webhouder was spre
ker het eens, dat de gemeente het niet
kan tolereren, dat zij niet en het be
drijfsleven wel goede arbeidskrachten
kan aantrekken. Spreker wil zelfs zo ver
gaan, dat dan de gemeentelijke arbeids
voorwaarden maar moeten worden her
zien.
ZES PROCENT VANAF 1 JULI J.L.
Na dit principiële debat, waaruit dui
delijk de tegenstelling in het loonbe
leid tussen rijk en gemeenten naar
voren trad, werd het voorstel van B.
en W. z.h,s. aangenomen. Het ge
meentepersoneel, met uitzondering van
politie en onderwijs, kan thans aan
spraak maken op een loons- resp. sa
larisverhoging van 6 te rekenen
vanaf 1 juli j.l.
Ook alle overige door ons reeds gepu
bliceerde voorstellen passeerden deze
middag zonder op- of aanmerkingen de
hamer. Bovendien werd een aan de
agenda toegevoegd voorstel aangenomen
tot een onderhandse aanbesteding van
de bouw van 105 woningwetwoningen en
zes winkelwoningen aan de Beatrixlaan
voor resp. f. 1.660 000 en f. 240.000. Deze
bouw werd opgedragen aan gebr. J. en
A. Breur te Zwijndrecht.
Totale schulden wederom verminderd
Later dan gewoonlijk is het jaarver
slag van de Leidsche Textielfabrieken
Gebr. van Wijk Co. N.V. over 1955
verschenen.
De balans per ultimo 1955 en de re
sultatenrekening 1955 sluiten met een
winst van f. 420.149, hetgeen een aan
merkelijke vooruitgang t.a.v. 1954 is.
Daarbij dient echter in aanmerking
genomen te worden, dat, terwijl in 1954
een niet onaanzienlijk bedrag tegen wol-
voorraden werd gereseerveerd, volgens
het verslag in 1955 een deel dezer re
serve ten gunste van de resultatenreke
ning is vrijgevallen.
Desalniettemin heeft het er alle schijn
van dat de conclusie, die de directie van
Van Wijk vorig jaar trok, n.l. dat Van
Wijk weer bergopwaarts gaat, gerecht
vaardigd was.
De totale schulden zijn wederom ver
minderd; terwijl de bankscnuld met
f.1.300.000 terugliep, toonden krediteuren
echter een toename van f. 760'uil.
Ook dit jaar werd slechts in ger'oge
mate geïnvesteerd, zodat, gezi ;n de ont
wikkeling, die de laatste jaren op tex-
tief-technisch gebied plaats vindt, in
vestering in de komende jaren op be
langrijk grotere schaal wel onvermij
delijk zal blijken te zijn.
In het verslag over 1955 wordt in
tegenstelling met het verslag 1954 de
levering aan de overheid niet met name
genoemd. Mag hieruit de conclusie wor
den getrokken, dat Van Wijk ook in de
z.g. civiele sector zijn plaats weer is
gaan innemen?
Dit zal het verdere herstel van Van
Wijk ongetwijfeld ten goede komen.
Het jaarverslag maakt er melding van,
dat beide afdelingen van het bedrijf
voor zeer geruime tijd met orders be
zet zün.
De opmerkelijkste zinsnede uit het
jaarverslag is die, waarin de directie
meedeelt, dat voorbereidingen zijn ge
troffen om binnen zeer afzienbare
tijd tot een fusie te komen met N. V.
Van Cranenburgh Heringa's Sajet-
j fabriek.
De aangekondigde fusie kan als een
natuurlijke voltooiing worden beschouwd
van de pool overeenkomst, die beide on
dernemingen reeds verbond. Indien zij
tevens leidt tot een nauwere samen
werking op technisch en commercieel
terrein, behoort een versnelling van het
tempo van herstel tot de reële moge
lijkheden.
Gezien het nog op de balans parais-
serende verlies, dat nu onder het mil
joen is gekomen, behoort een spoedige
dividend-verwachting tot een optimis
me, dat in de thans gepubliceerde cij
fers geen voldoende basis vindt.
De aandeelhoudersvergadering zal
vrijdag 26 oktober 's ochtends om elf
uur in „Het Gulden Vlies" worden ge
houden.
In al de operazalen van de wereld klinkt zijn naam:
Rossini. Vurig, romantisch, in menig opzicht geniaal. De
Maestro had veel noten op zijn zang; toch ook De Barbier
is een variatie op het zo beperkte Do, Re, Mi.
Evenzo is de samensteller van Golden Fiction gebonden aan
één gegeven: 's werelds tabakken. Het beste daaruit wordt
gekozen, maar het zijn talent en vaardigheid die het resultaat
bepalen... Die Golden Fiction maken tot een sublieme
compositie. Tot een meesterlijke sigaret.
EEN GULDEN GENIETING VOOR 80 CENT
Awni Abdel Hadi. de Jordaanse
minister van Buitenlandse Zaken,
die in de Arabische landen steun
zoekt In de strijd tegen Israël.
voerde in Cairo een gesprek mei
President Nasser. Na het onder
houd drukt Nasser zijn gast de
hand ten afscheid.
Ary den Hertog's Sybrech
Willemsdochter
Het is een uitzondering, dat een Ne
derlands toneelwerk zijn weg vindt naar
ons beroepstoneel! En dat is te begrij
pen, want op toneelgebied zijn onze
schrijvers wel bijzonder schaars. Trou
wens niet alleen de laatste tijd, doch ook
ver daarvoor. Over de oorzaken zullen
we thans niet uitweiden. We willen al
leen het feit even constateren om te
doen uitkomen hoe de Haagse Comedie
met de keuze van Ary den Hertog's
Sybrech Willemsdochter zeker een ge
lukkige greep heeft gedaan, omdat de
auteur in ieder geval er in geslaagd is
een groot werk tot stand te brengen, dat
inderdaad toneel is, al heeft het zijn be
zwaren.
Het thema van dit historische werk is
de bijkans fantastische geschiedenis uit
het begin van de 16e eeuw van de Am
sterdamse koopvrouw Sybrech Willems
dochter, die er in slaagt in Denemarken
zo'n hoge positie te bereiken, eerst door
haar knappe dochter, Duveke, later
door haar eigen geestesgaven, al
schuilt daaronder ook een zekere
liefdes-aanraking harerzijds. Maar
haar strijd tegen geestelijkheid en adel
ten behoeve van boeren en burgers loopt
uit op een nederlaag en met koning
Christiaan H en zijn wettige vrouw en
kinderen moet zij naar Nederland
vluchten. Wanneer zij daar blijft strij
den voor de koning, wordt zij gegrepen
en ter dood veroordeeld door de strop,
waarna haar lijk zal worden verbrand.
Bang als zij is voor het vuur, dankt zij
God voor deze doodsbeschikking.
Reeds lang had de auteur een zwak
voor dit historische drama, dat ook Kaj
Munk had geimponeerd.
Reeds tien jaren geleden schreef hij
hierover een roman, doch hij kon niet
los komen van dit gegeven en daarop
volgde een paar jaren geleden zijn to
neelstuk „Een heksenproces", dat de
Van der Vies-prijs wist te behalen. In
nieuwe versie, mede op aanwijzingen
van Paul Steenbergen, die op bijzonder
knappe wijze de regie voert, is nu dit
dramatische, historische werk geboren
en ten tonele gebracht.
Den Hertog heeft zich volledig aan
de historie gehouden, de enkele twijfel-
punten, die er in Sybrech's leven be
staan als vaststaand aannemend. Dat is
zijn goed recht en komt zijn oeuvre na
tuurlijk ten goede. In veertien taferelen
ziet men deze wonderlijke gang van Sy
brech, Duveke en koning Christiaan
aan zich voorbij gaan. Ongetwijfeld his
torisch verantwoord, zoals reeds gezegd,
en bovendien in krachtige toneelbewer
king, waartoe de knappe dialoog alles
zins medewerkt.
Maar ontbreken doet dit overwegend
menselijke van dit dramatisch gebeuren,
dat feitelijk overheersend zou moeten
zijn: de uitgewerkte karaktertekening
en haar ontleding. Dit gemis brengt dit
spel terug tot een historisch kijkspel.
Doch als zodanig heeft het grote kwali
teiten en daarom is het ten tonele bren
gen van dit werk zeker te loven. Het
weet de aandacht steeds te behouden
en hoe fragmentarisch soms ook, te
boeien.
Voor een niet gering deel is dit zeker
te danken aan de voortreffelijke opvoe
ring van de Haagse Comedie. Elisabeth
Andersen weet vrijwel het hoogste te
bereiken in haar weergave van deze
sterke Amsterdamse koopvrouw Sybrech,
die van geen wijken weet in haar so
ciaal streven, de nachten gunnend aan
haar dochter, zelf eisend het werk van
de dag. Hoe prachtig genuanceerd brengt
zij al die kracht en gewiekstheid over het
voetlicht, maar hoe overtuigend is
daaronder toch haar vrouwelijk gevoel,
dat zij bijna tot het laatst weet te ver
bergen.
Annet Nieuwenhuizen is een aanmin
nig Duveke, vooral in haar jongere ja
ren. Wat ouder, krijgt zij iets lar
moyants. De Christiaan, een opvliegend,
doch trouw heerser, vindt in Coen
Flink, die zeker een van onze beste
jongere krachten mag heten, een goed
vertolker; misschien was enige meerdere
variatie nog mogelijk geweest.
Verder mogen nog genoemd worden de
nar van Jan Retel, de bierbrouwer van
Johan Valk, de geestelijken van Gijs-
brecht Tersteeg en Jan v. d. Linden, de
krijgsman van Paul Steenbergen en de
kanselier van Joris Diels, die ook gees-
tig-Vlaams de beul wist te brengen.
De Haagse Comedie heeft in totaal een
vorstelijke bezetting aan dit stuk van
eigen bodem geschonken!
Ook aan de decors en kostuums was
onder leiding van Wim Vesseur grote
aandacht besteed, zowel qua uitdrukking
van het milieu als kleurencombinatie.
I De wisseling verliep uiterst vlot en dat
zegt wel iets bij veertien taferelen! Jur-
riaan Andriessen had bijpassende mu-
ziek geschreven, uitgevoerd door leden
van de Koninklijke Militaire Kapel,
doch hier natuurlijk mechanisch ver
tolkt, hetgeen toch altijd afbreuk doet.
De volle schouwburg het was de
eerste voorstelling van K en O in serie A
toonde zich uiterst dankbaar en
bracht Elisabeth Andersen terecht een
ovatie. M.
Dronken militair maakte
vele brokken
Een militair, verbonden aan de Sociaal
Medische Dienst van de Marine, maakte
gisteravond onder invloed van rijkelijk
genuttigde sterke drank om half twee op
de Lange Mare heel wat brokken. Hij
brak het portier van een daar geparkeer
de bestelauto open en ginger mee rijden.
Ver kwam hij niet, al was zijn rit zeer
spectaculair. Aan de overzijde van de
straat botste hij namelijk tegen een daar
geparkeerde personenauto. Beide wagens
werden aan de linkerzijde ernsbig bescha
digd. De bestelauto reed nog even verder
en kwam tot stilstand tegen het winkel
pand Lange Mare 98, waarvan de ruit
werd vernield en de pui ingedrukt. Daar
na nam de militair de benen, maar hij
werd even later gegrepen en voor onder
zoek aan de marechaussee overgegeven.
De beschadigde auto's behoorden tot de
heren Tekens van de op de Mare geves
tigde slagerij, de beschadigde winkel was
de tapijten-winkel van J. J. Smit.
Woningbouwrapport
5 november in raad
Zoals bekend ligt het in de bedoeling
van het college van B. en W. om het
door de raadscommissie ad hoe uitge
brachte woningbouwrapport nog in een
zitting aan de orde te stellen, welke
vooraf gaat aan de behandeling van de
gemeentebegroting.
Het ligt thans in de lijn der verwach
tingen, dat deze zitting maandag 5 no
vember wordt gehouden.
DIPLOMAZWEMMEN
L.Z. EN P.V. „DE SLEUTELSTAD"
De volgende leden van de L.Z. en P.V.
„De Sleutelstad" slaagden voor het diplo
ma A of B:
A: Marian de Ryk, Tineke van Noort,
Marina Erades, An-tonefcte de Bruin,
Nelly Zierikzee, Mieke Nieuwenhuis, Ja-
V erkeersoratorium
Koor; „Dat gaat zo niet langer!"
Automobilist: „Brommers zitten
constant voor je wielen".
Brommer: „Auto's jakkeren maar f
raak".
Automobilist: „Geen voetganger j
kijkt uit. Ze liggen eronder, vóór je
het weet".
Brommer: „Die fietsers altijd 3
met twee of drie naast elkaar".
Fietser: „Brommers sjeezen ra-
kelings langs je!"
Voetganger: „Mij kijkt geen
3 mens meer aan. Ik word verplet-
terd. O! nood! Wanneer de uit
komst?
Kwartet (fuga) van A. Br. F. en
I V.: „Kijk uit! Scheer je weg!
Loop naar de duivel! Ik wijken 3
voor hém?
Bah! Bah! Bah!
Koor van verkeersdeelnemers:
„We willen léven! Léven! Léven!
De spreker (verkeersdemon),
grijnslachend en handenwrijvend:
„Ha! Ha! Ho! Ho! HU, HU"
Verkeersagent: „Nu is 't uit!"
„Géén doden meer!"
„Volg de regels!"
Epiloog: „Van die dag af (17 ok
tober) was het veilig in Nederland".
FANTASIO
Dag der Verenigde Naties
Ter gelegenheid van de Dag der Ver
enigde Naties - 24 oktober - belegt de
afd. Leiden/Oegstgeest aan de avond
van die dag een bijeenkomst in het Ju
ridisch Studiecentrum Gravesteen.
Mr. dr. E. P. Verkerk, burgemeester
van Boskoop, lid van de Tweede Kamer,
zal in deze bijeenkomst spreken over
„Hebben de Ver. Naties nog betekenis?"
en prof. dr. C. C. Berg over „De nieuwe
koers in de UNESCO".
Op 25 oktober zal in de Ridderzaal te
Den Haag de plechtige herdenking wor
den gehouden van de Dag der Ver. Na
ties met als sprekers prof. mr. I. A.
Diepenhorst, H. E. Begum Ra'ana
Liaquat Ali Khan, en G. J. N. M. Ruy-
gers.
Voorts zal in kasteel Oud-Poelgeest op
27 en 28 oktober een conferentie wor
den gehouden onder de titel „Euratom,
kernpunt van Europa". Sprekers zijn
mej. dr. ir. J. H. M. Manders (lid Oc-
trooiraad), mr. P. Schierbeek (Chef Di
rectie Kernenergie Ministerie van Eco
nomische Zaken), en de heer J. Boek-
stal (Directeur Generaal Buitenlandse
Economische Betrekkingen
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN
Het najaars-programma der archeo
logische lezingen in het Rijksmuseum
van Oudheden onuvat de navolgende
avondlezingen:
30 oktober: dr. A. Klasens: de oor
sprong der Egyptische pyramide (opgra
vingen te Sakkara 19551956).
13 november: dr. H. J. Franken (Lei
den) Moderne Palestina-archeologie en
Jericho.
27 november: Prof. Michel de Boüard
(Caen)Les Viking et la Normandie.
11 december: dr. J. H. C. Kern: Apu-
lische Gnathia-ceramiek in Leiden.
comien Zeegers, Tiny Tebbens, Riekje
Prevo. Rietje Noordermeer. Loesje den
Dubbelden. Yvonne de Winter, Jan
Schenkelveld. John Bouwens, Peter
Zaalberg. Jan Augustin, Aadje Bon en
Ankie van Leeuwen.
Diploma B: Janneke Rui ten/beek, Rien
de Klerk, Elly Vogel, Thea Weiter.
Salarispolitiek van Rijk niet meer te volgen!
(Ingez. Med.-Adv.)
