Mr. Burger in de politieke mist
Zal hij de veilige liaven hereiken
Tito zou naar de Krim zijn gegaan
om Kroesjtsjef bij te springen....
WEERBERICHT
Onbehagen bij vier partijenn.l.
P.v.d.A., K.V.P.V.V.D. en A.R.
Russische partijsecretaris zou
daar voor een soort rechtbank
moeten verschijnen
Indonesische maatregelen inzake
Nederlands Nieuw-Guinea
Vermoorde Poolse korporaal liad
afschuwelijk misdrijf gepleegd
95ste jaargang
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1956
No. 2894S
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.— per kwartaal: f2.35 per maand; f0.55 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Na 107 dagen geharreivar
Informateur staat onafgebroken in contact
met dr. Drees
(Van onze Haagse redactie.)
In parlementaire kringen werd gisteravond laat de politieke situatie
als „vrij ondoorzichtig" gekenschetst. De starre houding van de A.R..
die - zoals bekend - twee volwaardige ministers-portefeuilles in
handen wil krijgen en het even krachtig „neen" dat de informateur
Burger op deze eis heeft laten horen, hebben de Kabinetscrisis plotseling
weer op kookhitte gebracht. Vooral bij de P. v. d. A. acht men prof.
Zijlstra's eis niet geheel en al billijk. Een partij, zo oordeelt men. die
bij de jongste verkiezingen klappen heeft gekregen en dientengevolge
zijn zetelaantal zag dalen in de volksvertegenwoordiging mag geen recht
doen gelden op het gelijk aantal portefeuilles, dat het in het vorige
Kabinet beheerde.
Deze logisch klinkende opvatting
wordt echter niet door de anti-revolu
tionairen geaccepteerd. „De heer Bur
ger", zo zeggen de A.R.zegslieden, „heeft
tot nu toe blijk gegeven te werken aan
en reconstructie van het demissionaire
Kabinet. Dat impliceert een zelfde zetel
aantal in de nieuw te vormen regering
voor de partijen die in het oude Kabinet
waren vertegenwoordigd".
Al wekt het de schijn dat de infor
mateur een oplossing zoekt in de rich
ting van een reconstructie, geheel juist
is dit in werkerlijkheid niet Van de aan
vang af namelijk heeft mr. Burger ge
poogd ook de VVD bij het te vormen
Kabinet te betrekken.
Nog steeds is niet duidelijk wat de
partij van prof. Oud nu feitelijk wil.
Het getal liberalen dat heil ver
wacht van het zich afzijdig houden
is bijkans even groot als hetgeen dat
bereid is mede verantwoordelijkheid te
dragen. Tot die lasten behoort zeker de
V.V.D. leider zelf. De positie van de op
positie-partij heeft de VVD niet die
stemmenwinst gebracht, welke algemeen
werd verwacht. „Het over ons en zon
der ons" is een te riskant principe in
de praktijk geworden.
Vreemde dingen.
Doch zoals gezegd nog steeds is
het onzeker welk definitief standpunt
de liberalen willen gaan innemen.
Al zou de VVD een invitatie van de
informateur echter van de hand wijzen
om in een Kabinet dat een sterk rood-
roomse signatuur zal dragen, zitting te
nemen, dan nog betekent zulks geen
oplossing voor mr. Burger. Want zijn
geestverwanten zijn niet zo bijster ge
porteerd voor een inwilliging van de
A.R. eis.
Onafgebroken bijna houdt de infor
mateur contact met dr. Drees. Ook deze
acht een opneming van een liberaal in
het Kabinet zo niet billijk, dan toch
wenselijk.
Een oplossing zou kunnen zijn een
splitsing van het Departement van Ver
keer en Waterstaat, 'n continuering van
het Ministerie van Overzeese Gebieds
delen of het creëren van 'n geheel nieuw
Departement. Maar men kan als vast
staand aannemen, dat noch een VVD-er
noch een A.R. figuur een gesplitst
Departement of een Ministerie voor
Overzeese Gebiedsdelen als een vol
waardige potefeuille aanmerkt.
Onderzoek naar „zelfmoord"
van minister Masaryk
De president van Tsjecho-Slowakyë,
Antonin Zapotocky zou volgens U.P.
een onderzoek gelast hebben naar de
dood van Jan Masaryk, zoon van de
stichter van de Tsjechise staat en zelf
Tsjechisch minister van Buitenlandse
Zaken, die na de communistische
staatsgreep van 1948 „zelfmoord" pleeg
de door uit het raam van de tweede eta
ge te springen. Een Tsjechische advo
caat, die onlangs in Wenen gearriveerd
is, zei dat het onderzoek tot dusverre
sterke aanwijzingen heeft opgeleverd,
dat Masaryk door de Tsjechische ge
heime politie uit het raam geworpen
is
Op 10 maart 1948 maakte de Tsjechi
sche communistische regering officieel
bekend dat Masaryk dood gevonden
was op het plaveisel van het binnen
plein van het Czernin-paleis. het ge
bouw waarin het ministerie van Bui
tenlandse Zaken gevestigd was. In dit
communiqué werd beweerd, dat Masa
ryk uit het raam van een badkamer op
de tweede etage was gesprongen.
De Tsjechische advocaat die verzocht
zijn naam niet te noemen, zei dat uit
het onderzoek gebleken is dat Masaryk
vermoord is op instructies, die door
wijlen Stalin gegeven waren.
Wisselvallig
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Het weer in ons land behoudt een
enigszins wisselvallig karakter. In de
polaire lucht, die blijft aanstromen,
kunnen opklaringen worden afgewisseld
door enkele plaatselijke buien.
(Opgemaakt te 10 uur)
30 SEPTEMBER.
Zon op: 6.41 uur; onder: 18.22 uur.
Maan op: 1.49 uur; onder: 16.19 uur.
Hoogwater te Katwijk te 11.34 uur
(a/10 te 0.22 en 12.57 uur).
Dit nummer bestaat uit 16 pagina's
en een Bijvoegsel.
Voorts zou het op het Nederlandse
volk een ietwat vreemde indruk maken
als men terwille van een politieke groe
pering een niet noodzakelijke minis
terspost gaat creëren.
Gezien evenwel de zeer vreemde din
gen (om het maar zacht uit te druk
ken) die zich in 107 dagen van Kabi
netscrisis hebben voogedaan, moet men
ook weer niet al te verbaasd zijn indien
een informateur of formateur toch nog
tot een vreemde stap overgaat.
By vier partijen heerst er thans een
onbehaaglijke stemming. Dat is in de
eerste plaats bij de P.v.d.A. waarvan een
groot deel er weinig voor voelt om voor
de A.R. op de knieën te gaan, dan bij
de KVP die zich slechts schoorvoetend
bij het regeringsprogramma en het ver
dedigingsschema van de heer Burger
heeft willen neerleggen, voorts bij de
VVD die het maar erg vreemd vindt dat
zij door dit politiek geharrewar in zo'n
vreemde hoek wordt gedrongen en ten
slotte bij de A.R., die haar eis van twee
portefeuilles welhaast als vanzelfspre
kend acht.
Mr. Burger weet als liefhebber van
de watersport wat het betekenen kan
om in de mist te varen. Welnu hij zit
er met zijn politiek scheepje wel heel
erg diep in! Wat schipbreuk lijden is,
weet hij uit eigen ervaring eveneens.
Misschien dat hij door die ervaringen
gesterkt toch nog kans ziet om veilig de
gewenste haven te bereiken.
Het ongeveer 23.000 ton metende
schip „Statendam"dat bij Wilton
Feyenoord te Schiedam in aanbouw
is voor de Holland-Amerika Lijn.
nadert zijn voltooiing. Men ver
wacht. dat het schip begin volgend
jaar zijn maidentrip zal kunnen
maken.
Er doen allerlei geruchten de ronde omtrent de geheimzinnige conferentie
van de Sovjetrussische kopstukken in Sotsji aan de Zwarte Zee, een vergadering
waaraan ook de Joegoslavische president Tito deelneemt. De eerste secretaris
van de Russische communistische party, Kroesjtsjef. zou daar voor een soort
rechtbank hebben moeten verschijnen om zich te verantwoorden voor zijn
„destalinisatie-politiek". Daartegenover zou Tito de integriteit van Kroesjtsjef
moeten aantonen. Volgens de geruchten van deze aard zou het niet zeker zijn
of Kroesjtsjef nu door Molotof of het leger als „gedaagde" is opgeroepen, dan
wel dat hijzelf op een behandeling van zjjn politiek heeft aangedrongen. Voorts
zouden binnenkort communistische leiders uit Italië, Bulgarije en Roemenië
in Belgrado worden verwacht. Daar, in de Joegoslavische hoofdstad, zou een
volgende stap worden gedaan om de communistische partijen in de Europese
landen in een richting te duwen, die meer overeenkomt met de Joegoslavische
,,weg naar het socialisme", waardoor zij „volledig onafhankelijk" van de Sovjet-
Unie zouden worden.
Warschau meldt ontdekking
van spionagegroep
Het Poolse persbureau heeft vrijdag
bekend gemaakt, dat vorige maand in
Polen een spionagegroep onschadelijk is
gemaakt: er zijn vijf personen drie
Poolse ingenieurs, een Poolse en een
Zwitserse vrouw van Poolse afkomst
aangehouden. De voornaamste agent,
een zekere Jerzy Bauer, een zoon van
de Zwitserse, had echter Pole: kort voor
de ontdekking van het komplot verlaten.
Het hoofd van de groep, Tadeusz Ba-
bulski, had toegang tot „belangrijke
staatsgeheimen", doordat hij waarne
mend hoofd was van het bureau van in
specteurs voor de grondstoffenverdeling
te Krakau en ook belangrijke functies
had bekleed bij een handelsconcern.
De arrestanten, die bij hun aanhou
ding in het bezit waren van „veel spio-
nagemateriaal", hebben bekend, aldus
het Poolse persbureau.
Radio-Praag geeft
voedsel aan gerucht
over meningsverschil
Een uitzending van Radio Praag heeft
nieuw voedsel gegeven aan de veronder
stellingen. dat er in Rusland ernstige
meningsverschillen bestaan over de han
delswijze van Kroesjtsjef.
Volgens deze radio-uitzending zou de
Tsjechische president Antonin Zapo
tocky tijdens een vergadering van het
centrale comité van de Tsjechische com
munistische partij verklaard hebben dat
er „zekere negatieve verschijnselen" ont
staan zijn in de vakbonden van Tsjecho-
Slowakije.
„Deze tekortkomingen hebben huh
oorzaak in verkeerd begrip van de re
sultaten van het 20ste congres van de
communistische party van de Sovjet-
Unie", zou Zapotocky gezegd hebben,
„en in het binnendringen van vijandige
propaganda in de rangen van de vak
verenigingen."
Mededeling Ministerie Buitenlandse Zaken
Het ministerie van Buitenlandse Zaken deelt mede:
„Het heeft de aandacht getrokken der Nederlandse regering, dat de Indone
sische regering, uitgaande van de fictie, dat de soevereiniteit over dit gebied de
jure zou berusten bij de Republiek Indonesië, blijft voortgaan met het treffen
van administratieve maatregelen ten aanzien van het Nederlandse Rijksdeel
Nederlands Nieuw-Guinea.
Zo werd in 1955 genoemd gebied met het oog op de algemene verkiezingen in
Indonesië aangewezen als Indonesisch kiesdistrict. Vervolgens werd in 1956 een
drietal personen benoemd tot leden van het Indonesische Parlement ter verte
genwoordiging van dat gebied. Ook werd enige maanden geleden bij Indonesische
wet een provincie „West-Irian" ingesteld.
Het gehele territoir van Nederlands Nieuw-Guinea zou binnen de grenzen daar
van vallen. Thans zyn gevolgd de berichten over de benoeming en de installatie
van een Indonesisch Gouverneur van de provincie „West-Irian".
Ter vermijding van elk misverstand meent de Nederlandse regering er goed
aan te doen uitdrukkelijk te verklaren, dat bovengenoemde en eventueel nog
volgende soortgelijke Indonesische maatregelen, noch hun implicaties in welk op
zicht ook. door Nederland worden aanvaard of erkend voorzover het gebied van
Nederlands Nieuw-Guinea betreffende. Het is algemeen bekend, dat ten tijde van
de overdracht der soevereiniteit over Indonesië, Nederlands Nieuw-Guinea niet
daarbij was inbegrepen. In deze situatie is sedertdien geen verandering gekomen.
De Nederlandse regering behoudt zich alle vrijheid voor tegen de eventuele
tenuitvoerlegging van zodanige maatregelen op te treden, zodra deze direct of
indirect zouden leiden tot Indonesische interventie in de gang van zaken in
Ned .Nieuw-Guinea". aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag.
De berechting van Poznan
„Weg met de Russenwerd er geroepen en
„Wij willen een vrij Polen
De korporaal van de Poolse veiligheidspolitie, die tijdens de wanordelijkheden
van 28 juni j.l. „op beestachtige wijze" werd vermoord, had een afschuwelijke
misdaad op zijn geweten: hy schoot een vrouw en twee kinderen dood by het
ontsnappen uit het gebouw van de veiligheidspolitie, toen dit door de ordever
stoorders werd aangevallen. Dit feit kwam aan het licht, toen de spoorwegarbei
der Tadeusz Derda als getuige optrad tegen drie beklaagden, die in de voorste
rij van de menigte stonden, welke de korporaal zolang schopte totdat hij dood
was.
In een ander gerechtshof staan acht mannen van 18 tot 22 jaar en een 35-jarige
man terecht op beschuldiging van het aanvallen en beschieten van de gevange
nis te Poznan, het hoofdbureau van de Poolse vetiligheidspolitie en een militaire
post. De beklaagden worden ook beschuldigd van het plunderen van flatwonin
gen en winkels. Een hunner, de 21-jarige Stanislaw Jaworek, verklaarde mensen
gedurende de wanordelijkheden hebben horen roepen „Weg met de Russen!".
Anderen riepen „Wij willen een vrij Polen!" en „Geef ons brood".
Hij zei dat bij een betoging op het stadsplein werd geroepen „Val de gevange
nis aan!". Jaworek trok daarop mee naar de gevangenis. Deze stond al in brand,
toen hij daar aankwam. Hy ging naar de gevangeniskeuken en at daar vier
eieren. Ook nam hy vier moersleutels mee.
„Diepe haat"
Juristen uit Westelijke landen
mogen met de advocaten
spreken
Later ging hij naar een huis en zag,
dat vanuit een vliering op het hoofd
bureau der veiligheidspolitie werd ge
schoten. Hij ging ook naar de vliering,
waar een onbekende man hem een
machinepistool in de hand duwde tn
zei: „Hier, probeer te schieten". En dat
deed hy ongeveer vijf minuten lang.
Hij zei voorts, dat zich een licuit ma
chinegeweer op de vliering bevond en
dat een man hem had gevraagd dit
naar de overzijde van de straat te
brengen, hetgeen hy had gedaan.,, Maar
ik heb er niet mee geschoten".
In twee rechtzalen in de Poolse i groot aantal deelnemers aan de
stad Poznan zijn donderdag de juni-opstand. die op bloedige wijze
processen begonnen tegen een I werd onderdrukt. Enige van de
verdachten (in burgerin de be
klaagdenbank.
Melk in het westen
een cent duurder
De algemene vereniging voor melk-
voorziening deelt mede. dat in die de
len van haar werkgebied, waar de
melkhandel niet gerationaliseerd is,
met ingang van 1 oktober de consu
mentenprijzen van melk en karnemelk
los en in literflessen verhoogd zullen
worden met 1 cent per liter. Deze
prijsverhoging vloeit voort uit het
door de melkhandel reeds sinds enige
jaren gehanteerde rekening-courant
systeem voor de detailmarge en staat
derhalve los van de in juli j.l. voor
genomen prijsverhoging, die door in
grijpen van de minister van Economi
sche Zaken werd verboden.
Het werkgebied van de A.V.M. omvat
in hoofdzaak het vasteland van Zuid-
Holland, het zuidelijk deel van Noord-
Holland' en het westelijk deel van
Utrecht, de stad Utrecht inbegrepen.
Van officiële zijde vernemen wij,
dat de slijtersmarge in de niet-gesa-
neerde gebieden in het westen van het
land 6Vt cent bedraagt. Afwisselend
wordt nu een half jaar de marge op 6
en een half jaar op 7 cent gesteld. In
het afgelopen halfjaar bedroeg de
marge 6 cent. Van 1 oktober 1956 zal
zij 7 cent zijn.
Rumoer in Enschede
„Rock-and-RoH"-ers
verstoorden kerkdiensten
(Speciale berichtgeving)
In de binnenstad van Enschede is
het gisteravond rumoerig geweest na
afloop van de filmvoorstelling van
„Rock round the clock", welke werd
gegeven in het City Theater. Op de
in de onmiddellijke nabijheid gelegen
markt verzamelden zich na deze voor
stelling ongeveer vijfhonderd jongelui
die trachtten wanorde te schoppen.
Hierin zyn zy gedeeltelijk geslaagd
want het verkeer moest worden om
gelegd.
Op hetzelfde ogenblik, dat deze vrij
onbetekenende relletjes zich afspeelden,
had in de St. Jacobus kerk de instal
latie plaats van de nieuwe deken van
Enschede, pastoor N. S. van Dijk. Deze
installatie ondervond door het rumoer
hinder. Ook werd een kerkconcert ge
stoord, dat in de Nederlands Hervormde
Kerk op de Markt werd gegeven.
Het rumoer duurde ongeveer drie
kwartier. De politie maakte herhaal
delijk gebruik van de gummiknuppel
en enkele jongelui werden meegeno
men naar het bureau.
Een medebeklaagde, de achttien
jarige Josef Pocztowy, verklaarde in
antwoord op vragen van de reohter. dat
hij gezien had, dat Jaworek met het
machinegeweer vanaf de vliering had
geschoten Later had hij hem, met de
mitrailleur, op straat dicht bij een le-
gertank zien siaan.
„Dat is een leugen. Ik stond niet bij
die tank en ik heb ook niet met het
machinegeweer vanaf de vliering ge
schoten", verklaarde Jaworek.
Hij zei verder, dat hij het machine
geweer onder een bed had verborgen,
toen militairen het huis, van waaruit
geschoten was, doorzochten.
De 21-jarige Ludwik Wierzbicki ver
telde de rechers, dat hij zich met vijf
andere burgers meester had gemaakt
van een legertank en met een machine
geweer op het hoofdkwartier van de
veiligheidspolitie had geschoten. Ze
hadden de militair, die de tank in zyn
eentje bestuurde, gezegd het voertuig
te verlaten. De militair zei: „Als ik dat
doe, kom ik in moeilijkheden", maar
toen de mannen een dreigende houding
aannamen, was hij uit de tank geklom
men. Een van de vijf was een mon
teur en deze reed de tank naar het
hoofdbureau van de veiligheidspolitie,
waar enkele van de anderen salvo's op
het gebouw losten. Daarna reden ze in
de tank tertg en klommen er uit.
Wierzbicki zei, dat hij later uit een na
bijgelegen huis ongeveer twintig salvo's
uit een automatisch pistool op het po
litiebureau had gelost. Gevraagd door
de rechter waarom hij eigenlijk had ge
vuurd, antwoordde Wierzbicki: „Omdat
ik een diepe haat voelde, toen men mij
had verteld dat de veiligheidspolitie
vrouwen en kinderen had.gedood".
Mishandeling tijdens de
verhoren bij de politie
Een andere beklaagde, de twintigja
rige Stanislaw Kaufmann, zei dat de
politie hem had geslagen nadat hij en
kele dagen na de onlusten was gearres
teerd. Hij had het aan de openbare
aanklager verteld. Op dat ogenblik on
derbrak de openbare aanklager Kauf
man en zei dat de klachten over onbe
hoorlijke behandeling waren onder
zocht en vyf hoge politie-officieren, on
der wie de districtscommandant, van
Poenan op grond van het onderzoek
waren ontslagen. Volgens de openbare
aanklager waren er alleen onregelma
tigheden geweest in de behandeling van
sommige zaken, maar later waren de
ondervragingen zonder gebruik van ge
weld uitgevoerd.
Kaufmann vertelde het hof, dat de
politie hem met stokken had geslagen
en hem met het hoofd tegen de muur
had gebeukt. Dit zou enkele dagen na
de onlusten in een politiebureau zijn
gebeurd. De politie had hem in het ge
zicht geslagen, neergesmeten, overal
geschopt en gestompt en aan de haren
de trappen afgesleurd. Daarna zetten
ze hem met het gezicht tegen de muur
en een politieman beukte zyn hoofd
voortdurend tegen de muur.
De juristen uit westelijke landen, die
op uitnodiging van de Vereniging van
Poolse advocaten de processen in de
zaak van de onlusten te Poznan bijwo
nen, krijgen speciale zitplaatsen bij alle
zittingen, waarbij zij aanwezig willen
zijn. Ook worden zij in de gelegenheid
gesteld met de Poolse verdedigers te
spreken.
De Poolse minister van Justitie, me
vrouw Zofia Waselkowska, en de procu
reur-generaal, Rybicki. hebben de zit
ting van donderdag bijgewoond.