€ssc
9'(Éf
Beurs en binnenlandse politie!
Climax van Vierdaagse overtrof
verwachtingen
de
Vorming van nieuw kapitaal is
nodig met oog op mechanisering
Met Esso
bent U beter uit
HET EINDE VAN AMERIKA'S
GROOTSTE CIRCUS
Medewerking van zon werd
wel eens te pittig
sommigen
Ook Ottu^vui^
jnWass«naar wsatem
(mei:
95ste jaargang
Zaterdag 28 juli 1956
Derde blad no. 28894
Hoog investeringsniveau handhaven in
verband met economische ontwikkeling
(Van onze financiële medewerker.)
Men kan het de effectenbeurzen niet kwalijk nemen, dat zij zich met de
politiek bemoeien, want deze bemoeit zich ook, zij het niet steeds direct,
dan toch indirect, met de beurzen en zij is een van de belangrijke factoren,
welke op de koersontwikkeling invloed uitoefenen. Dit geldt zowel van de
buitenlandse, als van de binnenlandse politiek, sinds het einde van de
tweede wereldoorlog in nog veel sterkere mate dan voorheen, omdat de
regeringspolitiek in elk land en het onderling overleg tussen de regeringen
der verschillende landen, de gang van het maatschappelijk leven voor geen
gering deel bepalen. Over de wenselijkheid daarvan kan men van mening
verschillen, met het feit als zodanig hebben ook de beurzen rekening te
houden en zo kan het ook niet verwonderen, dat de Amsterdamse beurs
gevoelig blijkt te zijn voor de wisselende aspecten van de nu reeds meer
dan zeven weken durende Kabinetsformatie, welke allengs een Kabinets
crisis is geworden.
Hoewel niet duidelijk waarneembaar,
zo kan toch wel worden gezegd dat het
teruggeven van zijn opdracht door dr.
Drees, de beurs, wat de aandelenmarkt
betreft, in gunstige zin heeft beïnvloed,
omdat hiermee naar men hoopt
enkele desiderata van de baan zijn,
welke in de kringen van het bedrijfs
leven tot bezorgdheid hebben aanleiding
gegeven. Want als er voor de handha
ving en de bevordering van de volks
welvaart in de naaste toekomst één ding
nodig is, dan is dat wel de vorming van
nieuw kapitaal en de aanwending daar
van ten behoeve van een verdere me
chanisering van het produktieproces,
met als nieuw aspect de z.g. „automa
tion", waarop prof. Brouwers onlangs
in een rede bij het 10-jarig bestaan van
de Nederl.-Amerikaanse Autobanden
fabriek Vredestein nog eens de aan
dacht heeft gevestigd.
Ook hij is van mening dat het einde
van de internationale economische
expansie nog niet in het zicht is, al
wil dit niet zeggen dat wij gespaard
zullen blijven voor conjuncturele re
cessies. Maar op langere termijn ge
zien, zijn er aanwijzingen voor een
voortgezette opgaande trend in de
economische ontwikkeling en dit be
tekent dat een hoog investeringsni
veau in onze volkshuishouding moet
worden gehandhaafd. Algemeen ge
sproken kan worden gezegd dat het
Nederlandse bedrijfsleven tot dusver
op dit punt niet is achterebleven en
ook voor het lopende jaar weer een
gToter bedrag voor haar investerings
activiteit heeft uitgetrokken.
Het is echter duidelijk dat hieraan
risico's zijn verbonden en de vraag of
deze investeringsactiviteit in het hui
dig stadium van de economische ontwik
keling moet worden bevorderd, dan wel
tegengaan, wordt dan ook verschillend
beantwoord. Verwacht men een econo
mische depressie van enige omvang, dan
wil dat zeggen dat de grote kapitaals
uitgaven, welke thans worden gedaan,
niet rendabel zullen blijken en die de
pressie slechts zullen bevorderen door
dat de produktie in een te snel tempo
stijgt en dit tot scherpe prijsdalingen
zal leiden. Maar aan de andere kant
heeft de ervaring wel bewezen dat de
bedrijven, welke zich niet bij de moder
ne ontwikkeling van de voortbrengings-
methoden hebben aangepast en de stij
gende kosten van lonen en sociale voor
zieningen niet hebben trachten te com
penseren door verbetering en vernieu
wing van hun bedrijfsapparatuur, de
etryd om het bestaan niet kunnen vol
houden. Tenzij verwacht wordt dat een
economische depressie tot terugkeer van
het werkloosheidsverschijnsel en een zo
danige verlaging van lonen en salaris
sen zal leiden, dat daardoor het verbro
ken evenwicht weer wordt hersteld. De
gang van zaken in de V.S. heeft tot
dusver wel bewezen dat ook bij een eco
nomische terugslag van een automati
sche verlaging van lonen geen sprake
is. maar dat langs andere weg gepoogd
wordt het bedrijfsleven weer op gang te
brengen en nieuwe vaart te geven.
Het feit dat in deze tijd krachtige
pogingen worden gedaan om de onder
ontwikkelde gebieden tot industriële
ontplooiing te brengen, is hierbij van
niet geringe betekenis en betekent
thans in de V.S. reeds een belang
rijke stimulans voor het bedrijfsleven.
Hoe men hierover tenslotte ook moge
denken, zeker is wel dat de leiders van
het Nederlandse bedrijfsleven thans met
het probleem van de nieuwe kapitaals
investering voortdurend bezig zijn en
men kan dan ook geen jaarverslag ter
hand nemen of er wordt over de nood
zaak van nieuwe investeringen gespro
ken. Gedurende de laatste jaren hebben
vele ondernemingen door de z.g. zelf
financiering in de behoefte aan nieuw
investeringskapitaal kunnen voorzien,
soms zelfs in zodanige vorm, dat er wel
eens kritiek op is uitgeoefend, omdat
men de belangen van de aandeelhouders
daardoor benadeeld achtte. Thans ech
ter ziet men reeds het tegenovergestelde
verschijnsel, namelijk dat uit de kring
van de aandeelhouders op een lager di
vidend wordt aangedrongen dan door de
directie was voorgesteld, omdat men van
mening is dat er een groter deel van de
winst voor de bedrijfsvoering en de
wenselijke kapitaalsuitgaven in de on
derneming moet blijven. Deze aandrang
is vooral in deze tijd begrijpelijk, nu dé
kapitaalmarkt een gTOte krapte ver
toont en in vele gevallen op die kapi
taalmarkt geen beroep kan worden ge
daan. Terwijl, als men dit nog wel aan
durft, tot de uitgifte van obligaties de
toevlucht moet worden genomen, waar
bij dan een hoge, althans hogere rente
dan tot voor kort, moet worden betaald.
Van Gelder heeft dezer dagen een be
drag van f 20 miljoen opgenomen in de
vorm van 15-jarige ondershandse le
ningen tegen een rente van 4en als
een financieel krachtig en goed rende
rend bedrijf als Van Gelder zulke voor
waarden moet aanvaarden, zullen klei
nere, minder sterke ondernemingen nog
anders over de brug moeten komen.
Voor hypotheken wordt thans reeds
4H a 5% betaald, zodat de hypotheek
banken weer met de uitgifte van 4%
pandbrieven zijn begonnen. En wan
neer men leest dat in Engeland reeds
6% en meer voor hypotheken wordt
betaald, blijkt de kapitaalnood niet tot
ons land beperkt te zijn.
Houdt men het bovenstaande in het
oog, dan laat het zich gemakkelijk ver
klaren dat de Amsterdamse beurs eni
germate opgelucht was, toen dr. Drees
zijn opdracht tot vorming van een Ka
binet teruggaf. Want als de beurs voor
één ding bang is dan is het wel voor een
grotere Staatsinmenging in de bedrij
ven, waaronder dan ook is te verstaan
een wederinvoering van de z.g. „specu
latiewinstbelasting", omdat deze aan de
gewenste kapitaalvorming en het be
schikbaar stellen van risicodragend ka
pitaal ontegenzeggelijk afbreuk zal doen
gelijk dit tijdens het bestaan van deze
belasting wel gebleken is.
De onzekerheid ten aanzien van het
toekomstig kapitaalsrendement is thans
aanmerkelijk groter dan een paar jaar
geleden en een nieuwe belasting op het
kapitaal zal de bereidheid om dit voor
de expansie van de bedrijven ter be
schikking te stellen, zeer zeker vermin
deren. Politieke inzichten spelen hier
natuurlijk een rol, maar afgezien hier
van bestaat er in vele kringen nog al
tijd een misvatting ten aanzien van de
functie van het kapitaal en de nood
zaak van kapitaalvorming, ook al zou
de particuliere ondernemingsvorm radi
caal door een andere worden vervangen.
Al te zeer heerst nog de mening dat
de kapitaalvorming en het kapitaals-
rendement uitsluitend of grotendeels
aan de bezitters ervan ten goede
komt, terwijl het in werkelijkheid de
gemeenschap is, die er mee gebaat is.
Het is de laatste tijd duidelijk geble
ken, dat naarmate de particuliere ka
pitaalvorming door een collectieve
wordt vervangen, ook deze collectieve
besparingen noodzakelijk zijn om in
de kapitaalbehoeften van het bedrijfs
leven te voorzien. Bij verdere door
werking van het thans in zwang ko
mende gebruik om ook de werknemers
in de winsten van het bedrijf te doen
delen, zal men er zich rekenschap van
moeten geven dat deze winstuitkerin
gen niet uitsluitend of in de eerste
(Ingez. Med.-Adv.)
Gisteren ls te Haarlem op 65-jarige
leeftijd overleden de bekende lknderarts
dr. TJ. Hal'bertsma, hoofd van de kinder
afdeling van het St. Elisabethgasthuls en
directeur van zuigelingenzorg te Haarlem.
WANDELEN
Vierdaagse Apeldoorn
Met een tocht langs de strengen door
Beekbergen. Ugchelen en Hoenderlo is
vrijdag onder een stralende zon de derde
Vierdaagse van de Nederlandse Wan-
delsportbond in Apeldoorn besloten. Een
Vierdaagse, die in alle opzichten een
groot succes is geworden. De 719 deel
nemers, die de Vierdaagse volbrachten
hebben een glorieuze intocht beleefd.
De belangstelling van de bevolking was
groter dan ooit tevoren en de wande
laars en wandelaarsters werden rijkelijk
voorzien van bloemen.
De voorzitter van de NWB, mr. W. J.
Korn, heeft over deze groeiende belang
stelling van de Apeldoornse bevolking
zijn vreugde geuit tijdens de sluitings
ceremonie op de markt. Hij heeft daar-
bij de deelnemers en deelneemsters hul-
1 de gebracht voor de tijdens de Vier
daagse getoonde discipline. Burgemees
ter mr. A. L. des Tombe sprak zijn
vreugde uit over het steeds beter wor
dende contact tussen NWB en burgerij.
Hij streek vervolgens de NWB-vlag,
waarmede deze derde Vierdaagse offi
cieel was beëindigd.
(Van onze correspondent in Washington)
Het is droevig nieuws dat ik heb te melden: op 17 juli 's nachts urn twee
uur twintig, is Amerika's grootste circus leu onder gegaan. Op dat moment
trokken brave olifanten voor de laatste keer de tent omver, die 40.000 dollar
heeft gekost en die een oppen-lakte besloeg van ong. 26.000 vierkante meter.
Om dit historische moment bij te wo
nen, waren enige honderden bewoners
van de Amerikaanse stad Pittsburg laat
op gebleven en als teken van rouw lie
ten zij hun auto-toeters weerklinken
door de kalme zomernacht. Enige uren
later waren de drie speciale treinen
van het grote circus onderweg naar
Florida. Maanden te vroeg trok het be
faamde circus van „Barnum and Bai
ley" zich terug in zijn winterkwartie
ren. Voorop ging de trein met zeshon
derd dieren: Olifanten, leeuwen, tijgers
paarden enz.
Daarna kwam de trein met de tent,
de lampen en de eigen generatoren.
Tenslotte zetten de slaapwagens zich in
beweging, waarin de clowns reizen, de
variété-artisten. de temmers kortom
het „personeeldat duizend man sterk
plaats moeten dienen om de verte-
ringsmogelükheden van de werkne
mers te vergroten, maar er toe zullen
moeten bijdragen het aanbod van ri
sicodragend kapitaal te verruimen.
Hetgeen bijv. reeds geschiedt door de
winstuitkeringen aan de werknemers m
de vorm van aandelen te doen geschie
den, dat dus wil zeggen dat het geid in
het bedrijf blijft en hier zijn economi
sche functie kan blijven vervullen, ook
al kunnen hiertegen weer bezwaren
worden ingebracht.
Hoe het zij, de effectenbeurs, met
name de aandelenmarkt, is erg gevoelig
voor welke gezichtspunten met betrek
king tot het kapitaal, de kapitaalvor
ming en de kapitaalbelasting in praktijk
zuilen worden gebracht en het program
van een nieuwe regering voor ons land
is daarom voor de fondsenhandel, di
rect en indirect, van grote betekenis.
Glorieuze binnenkomst van duizenden
(Van een speciale verslaggever)
Nijmegen was op de vierde dag van de veertigste Vierdaagse
wederom het middelpunt van nationale en internationale geestdrift.
Vergeten waren op die dag de knelpunten van vorige dagen: de strie
mende regen en de felle bries van de eerste dag, de wisselende tempe
ratuur van de tweede en de derde dag. Vergeten waren voor allen
behalve enkele onfortuinlijken, de blaarvorming, de pijnscheuten in de
spieren en al die andere deprimerende zaken, die nu eenmaal onlos
makelijk aan een Vierdaagse zijn verbonden. De Vierdaagse heeft die
moeilijkheden nodig, anders zou het afleggen van vier keer zoveel kilo
meters geen prestatie betekenen. Dan zou er geen medische dienst in
de weer behoeven te zijn en dan zou de wetenschap van de moderne
„blarologie" vergeefs vorderingen hebben gemaakt.
Zonder moeilijkheden en zonder strijd om de techniek van het
overwinnen van die moeilijkheden te beheersen zou er geen voldoening
en geen trots zijn van de geslaagden op de vierde dag en dan zouden
we de bloemen beter kunnen beschouwen als beleefdheidsvormen en
niet als betuigingen van respect; men moet de gezichten hebben gezien
van aanbieders en ontvangers van bloemen om te begrijpen dat dit
meer was dan een op gewoonten berustend gebaar.
Het verbroederingsfeest van de laat
ste dag spreekt altijd een overtuigende
taal; het is zelfs moeilijk aan deze
geest te ontkomen.
De buitenlanders ondergingen die
sfeer, de ene groep wat meer dan de
andere, maar we hebben geen buiten
lander gesproken, die niet getroffen was
door dit zeldzame beeld van het mee
leven van iedereen met iedereen.
De Israëliërs, die het Vierdaagse lied
hebben leren neuriën, de Canadezen, de
verschillende nationaliteiten van het
detachement van de NATO uit Fon-
tainebleau, de talrijke Britten en Bel
gen, de Noren en de Luxemburgers en
de Fransen en de Zwitsers, zij allen
hebben zich opgenomen gevoeld in de
wandelgemeenschap, in het onbeschrij
felijk imposante streven tot vertoon
van hartelijkheid dat uitging van de
honderdduizenden langs het parcours
jegens de duizenden op het parcours.
Spreekt een Nederlander in het buiten
land over de Vierdaagse tot iemand die
heeft meegelopen of die zelfs maar
heeft vernomen van hetgeen vier dagen
lang rond Nijmegen gebeurde, dan is de
basis voor verdere vriendschappelijke
betrekkingen meteen gelegd.
De Bobbies en de vrouwelijke politie
agenten van de London Metropolitan
Police droegen een krans met zich van
de Nijmeegse politie; de krans zal ver-
Ik gebruikte de naam ..Barnum and
Bailey" omdat die in Europa het beste
bekend is. maar de officiële benaming
van het circus is: „Ringling Brothers.
Barnum and Bailey Combined Shows"
Het was dit circus, dat nog extra faam
verkreeg door de film, die als titel had
„the greatest show on aerth" (de groot
ste vertoning ter wereld). De laatste
tijd sprak men echter wel eens spot
tend van „the latest show on aerth"
(de laatste vertoning ter wereld). Het
circus had namelijk in de laatste
maanden met ontzaglijk veel pech en
moeilijkheden te kampen. Ontsporin
gen deden de treinen te laat komen,
vakverenigingen maakten de opbouw
van het circus moeilijk en de modder
op vele circusterreinen bracht eveneens
vertraging met zich mee. Het aantal
bezoekers was niet slecht te noemen,
maar toch gevoelde men de nadelige
invloed van de televisie, die dagelijks
de jeugd kleine circusprogramma's
biedt. Bovendien ontwikkelde het ver
keer zich de laatste jaren zo sterk, dat
het voor menig gezin een hele expeditie
was om per auto naar het circusterrein
te gaan.
Het plan was, dat het circus nog
enige maanden rond zou reizen door
Amerika, doch de moeilijkheden zijn
zo groot geworden, dat men plotse
ling de tournee heeft afgebroken. De
president van de onderneming liet
bekend maken, dat het tent-circus
zijns inziens van nu af aan tot het
verleden behoorde, maar dat men
volgend jaar een reeks vertoningen
zou geven in kunstmatig koelgehou-
den grote zalen.
Misschien heeft deze president wel
gelijk. In de laatste maanden zijn er
wel vier grote circussen opgedoekt.
Kleinere groepen reizen nog altijd rond
maar zij brengen toch niet die roman
tische sfeer met zich, die verbonden i
aan het reuzen-circus, dat plotseling in
een stad zijn intocht houdt en dat de
„kinderen van alle leeftijden" in op
winding vermag te brengen. Het grote
circus is gedurende de laatste zeventig
jaar een heel typisch element geweest
in het Amerikaanse volksleven en nu
deze instelling althans in haar ro
mantische vorm dreigt te verdwij
nen. gevoelen velen in de Ver. Staten
dit als een triest verlies.
Eigenlijk een traditioneel plaat jet de martiale intocht von Pro Patria op de laatste dag van de Vierdaagse
Een groep militairendeel van
het leger van duizenden, zwaait
opgewekt naar onze fotograafdie
met een helikopter boven de route
„hing". Deze opname werd in de
buurt van Cuyk gemaakt.
(Luchtfoto ANP.)
welken, doch de linten zullen nog lang
ergens in Londen spreken van het fees
telijke gebeuren in Nijmegen, waarin
Engelse en Nederlandse politiemensen
elkaar leerden waarderen. De Engelsen
zullen met vakkundige ogen het werk
van de Nijmeegse politie hebben gade
geslagen en ze zullen hebben kunnen
constateren, dat hun collega's daar in
staat waren een drukte te beheersen,
die zelfs de normale Londense drukte
overtrof.
Buitenlandse detachementen die
tegelijkertijd op de Wedren aankwa
men applaudiscerden voor elkaar en
wensten elkaar geluk. Canadezen,
Britten en ontelbare muziekkorpsen
en drumbands voerden de wandelaars
uit hun eigen land en uit Nederland
aan op hun glorieuze tocht naar de
finish; Nederlandse militaire en bur
germuziekkorpsen hadden buiten
landse deelnemers achter zich aan.
Hier was weer die internationale lots
verbondenheid. die alleen in Nijme
gen op de vierde dag van de Vier
daagse mogelijk is
Er zijn veel wandelaars ook in in
tieme ontmoetingen vertroeteld. Daar
doemden pa's en ma's op om zoons en
dochters te omhelzen en we moesten
constateren, dat de zoons het minder
leuk vonden dan de dochters, in het
openbaar aan tederheid te worden
blootgesteld. Daar waren ontroerende
momenten van mannen die door hun
vrouw werden gelukgewenst en van
vrouwen, die door hun mannen werden
opgevangen in een moment van een
gelukje, dat meer dan tijdelijk is. De
opa's moeten we ook nog even memo
reren; de meesten ondergingen de hul
de met de waardigheid die de ouder
dom voorschrijft; de enkele uitzonde
ringen mogen we begrijpend voorbijzien
En dan de onbekenden die de onbe
kenden huldigden. Hoe kwamen de Lu
xemburgers en de Israëliërs aan hun
talrijke bloemen; en de Noren?
Het publiek langs de marsweg was
pro-alles, pro-Engels en pro-Belgisch
en het zou zelfs pro-Duits zijn geweest
als er maar meer dan één Duitser op
het parcours had gewandeld. Want op
de wandelwegen van de Vierdaagse be
staat geen oud zeer.
De Leidse studenten wandelden weer
plechtstatig binnen met de senaat-in-
rok aan het hoofd. Luidruchtig was de
begroeting van uit de sociëteit van het
Nijmeegse Studentencorps; stijfjes
werd de begroeting beantwoord. De
„Leienaren" waren als altijd weer een
aparte noot in het Vierdaagse koor. Ook
iets aparts: „De bonte Boertjes" uit
Enschede. Deze wandelclub werd voor
afgegaan door boertjes en boerinnetjes
in Twentse klederdracht, waarmede de
folkloristische banden van deze wandel
club met de volksdans duidelijk werd.
Duidelijk werd ook. dat tussen de ui
tersten. studenten en jeugdige boertjes,
het gehele Nederlandse volk in diverse
schakeringen te vinden was. aangevoerd
door een veertigtal muziekkorpsen. En
dat daarmede symbolisch tot uitdruk
king komt. wat "liet nationale karakter
betreft, de geestdrift in alle geledingen
voor dit jaarlijkse wandelfestijn. En
wat het internationale betreft; met de
mogelijkheden staan we nog aan 't be
gin van een veelbelovende ontwikkeling.
Ofschoon de weersvoorspellingen niet
gunstig waren, heeft de laatste dag uit
stekend wandelweer opgeleverd. Veel
zonnestralen en veel warmte, meer
warmte dan goed was voor sommige
deelnemers.
Maar over het algemeen is deze laat
ste aanslag op de konditie van de wan
delaars goed verdragen.
WAiwwue oyete.
vaaltymagon.
r-
Oud hutot Ó2
komeade. wefcan avond.-
exuucsks (jaoBqaa&MKi..
Sdhaep) a^FioaU&ta
3ci öm&Asthi hbs dsn
wri&dM&oiMd om
tejö-Vaksdfioot be
LfJdm moükkkuotóG:
Wê k&Ó&Üïl UKI5JC Qsm,
ajQjik oxhï. voka/tXh muz
(mottffn ook
