Reacties op Egypte's optreden
inzake Suezkanaal
WEFRRCRICHT
De zon scheen gisteren vergeefs
voor de formateur prof. Roniine
Hoog spel
Aard en omvang van
tegenmaatregelen nog niet hekend
Alom grote verontwaardiging
Hij werkte zonder lunchpauze
Het drama van de „Andrea Doria"
Dodencijfer gestegen tot elf
95ste jaargang
ZATERDAG 28 JULI 1956
No. 28894
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.—per kwartaal; f2.35 per maand; f 0.55 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
KENNELIJK als reactie op de recente
Amerikaanse en Britse weigering
om zich financieel te interesseren
in de bouw van de Assoeandam, heeft
de Egyptische president, kolonel Nasser,
de gehele wereld onaangenaam verrast
door zijn besluit om de Suezkanaal-
maatschappij te nationaliseren. Dicta
tors hebben de onplezierige gewoonte
van tijd tot tijd internationale opschud
ding te verwekken en het dient gezegd,
dat de doorgaans zéér heet gebakerde
Egyptische president daarin ook ditmaal
wonderwel is geslaagd. Zijn besluit,
waaraan met onmiddellijke ingang
kracht van uitvoering is gegeven, heeft
in het bijzonder onder de zeevarende
mogendheden, voor wie het Suezkanaal
een onmisbare schakel is in de verbin
ding tussen Oost en West, de grootste
onrust veroorzaakt en zal het kan
niet anders aanleiding geven tot
heftige repercussies. Van welke aard
deze zullen zijn, valt op dit ogenblik
nog niet te overzien. De ernst ervan
valt alleen al af te leiden uit het feit.
dat de Britse premier Eden onmiddel
lijk nadat hij van de maatregel kennis
had genomen, overleg pleegde met de
Amerikaanse en Franse ambassadeurs en
met verscheidene leden van zijn kabi
net. waarbij ook diverse militaire chefs
aanwezig waren.
rET de hem eigen heftigheid en
de theatraliteit. welke het wezens
kenmerk is van alle dictators,
heeft de heer Nasser in de rede. waarin
hij de wereld kond deed van zijn op
zienbarend besluit. verzekerd dat
..iedere Egyptenaar tot de dood zou
strijden voor de totstandkoming van de
Assoeandam, die zal worden opgebouwd
op de schedels van de 120.000 Egypte-
naren. die gestorven zijn bij de aanleg
van het Suezkanaal". En na een enorme
scheldpartij tegen de Westelijke mo
gendheden. volgde de hysterische uit
roep: „Gij kunt stikken met Uw reac
ties tegen deze inbeslagneming".
OICTATORS plegen zich vaker grof
uit te drukken en wanneer zij bo
vendien geladen zijn met een fikse
dosis Oosterse emotionaliteit wordt het
er doorgaans niet beter op. De heer
Nasser U vergeve het ons dat wij
hem desondanks „heer" blijven noemen
heeft, gelijk de meeste van zijn colle
gae. èn door zijn besluit èn door de toe
lichting erop. blijk gegeven van bitter
weinig staatsmans-wijsheid. Hij heeft
een loodzware knuppel geworpen in een
internationaal hoenderhok. Een knup
pel waarvan wij overtuigd zijn. dat hij
de eigenschappen bezit van een boe
merang, met dien verstande dat hij niet
de hoenders vernietigt, doch de werper.
En temidden van hoenders, die stuk
voor stuk laat staan in vereniging
in staat zijn die werper te vermorzelen.
De gehele wereld heeft het grootste be
lang bij een ongehinderde doorvaart
van het Suezkanaal. Het is eenvoudig
ondenkbaar, dat de landen van de
Arabische Liga, waarvan Egypte zich zo
graag opwerpt als de voorvechter, zó
verblind zouden zijn. dat zij het met
deze ondoordachte stap eens zouden
wezen en zich onvoorwaardelijk en
7.0 nodig tot in de uiterste consequenties
achter kolonel Nasser zouden scharen.
Met volledige erkenning van de ernst
der situatie, welke door deze stap ge
schapen is. weigeren wij dan ook vol
strekt te geloven, dat dit een casus
belli, een reden tot oorlog, zou kun
nen zijn.
Tc FGEZIEN van het morele aspect
ZA van deze zaak. welke een flagrante
schending van het internationaal
volkenrecht en een eenzijdige verbre
king van terzake bestaande verdragen
inhoudt, mag met innige dankbaarheid
worden vastgesteld, dat hier ook niet
..het recht van de sterkste" geldt, het
geen al zo vaak. zij het ook tijdelijk,
de loop der geschiedenis heeft be
ïnvloed. De heer Nasser heeft nóch het
recht aan zijn zijde, nóch kan hij zich
in al zijn dictatoriale verwatenheid de
sterkste noemen.
Hij heeft alleen maar een zéér hoog,
maar bovenal hoogst gevaarlijk spel ge
speeld. dat hij bij voorbaat gedoemd is
te verliezen.
Onze Parijse correspondent, Frank
Onnen, sohreef deze week. dat poli
tieke Franse kringen zich al voorberei
den op Nassers aanstaande val.
Zijn betreurenswaardig besluit om de
Suezkanaal-maatschappij. te naacren,
kan deze ontwikkeling slechts bespoe
digen. Op welke wijze deze procedure zal
verlopen, is op dit ogenblik nog niet
te voorspellen, maar dit deze orofetie
in vervulling zal gaan, staat voor
on<; vast.
En dat is dan maar goed ook, want
géén democratisch-voelend mens kan
zich verenigen met de gedachte, dat de
gehele wereld zou dansen naar de
pijpen van één man.
Groot-Brittannië heeft gisteren krachtig bij Egypte geprotesteerd tegen het
naasten van de Suezkanaalmaatschappij. Dit geschiedde in een protest, dat aan
de Egyptische ambassadeur te Londen werd overhandigd.
De Engelse regering protesteert hierin tegen „deze van willekeur getuigende
daad, die een ernstige bedreiging vormt van de vrijheid van scheepvaart op een
internationaal belangrijke waterweg".
Zij behoudt zich alle rechten voor haarzelf en haar onderdanen voor. zoals deze
zijn vastgelegd in de bestaande internationale overeenkomsten.
„De verantwoordelijkheid voor de gevolgen van dit optreden komt geheel bij
de Egyptische regering te berusten", aldus het Britse protest.
De beslissing, om het protest in te dienen, werd genomen na een vrijdagoch
tend gehouden spoedzitting van het Britse Kabinet, die mede door de chefs der
generale staven werd bijgewoond.
Van gezaghebbende zijde wordt te Londen nog vernomen dat Engeland er voor
is, dat de Veiligheidsraad deze Egyptische zet bespreekt.
werd vastgelegd, verklaard haar bepalin
gen te zullen naleven.
Van Engelse zijde zouden, n.a.v. het
Egyptische optreden, de volgende maat
regelen kunnen worden getroffen:
1. Blokkering van de Egyptische ster-
lingsaldi in Londen, die meer dan hon
derd miljoen pond sterling belopen.
2. Het uitvaardigen van een verbod op
de verkoop van wapens aan Egypte.
3. Het uitoefenen van het aan Enge
land in 1888 verleende recht om twee
oorlogsschepen aan elke zijde van het
Suez-kanaal te stationeren.
Premier Eden zal Londen het komende
weekeinde, in tegenstelling tot zijn oor
spronkelijke voornemen, niet verlaten.
Vrije scheepvaart in gevaar?
i In Londense diplomatieke kringen
maakt men zich bezorgd over de moge
lijkheid. dat het naasten door Egypte
van de SuezkanaalmaatschappH de vrije
scheepvaart in het Kanaal in gevaar zal
brengen.
In de in 1888 gesloten internationale
overeenkomst is bepaald, dat het Suez
kanaal zowel in oorlogs-, als in vredes
tijd gebruikt moet kunnen worden.
Egypte heeft deze overeenkomst niet
ondertekend, doeh het heeft wel in het
in 1954 betreffende de Suez-kanaalzone
(«Sloten verdrag, waarin de ontruiming
van dit gebied door de Britse troepen
Iets warmer
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met plaatse
lijk enkele regen- of onweersbuien.
Zwakke tot matige zuidwestelijke wind,
krimpend naar zuidoost. Iets hogere
temperaturen dan vandaag.
(Opgemaakt te 11.16 uur)
29 JULI.
Zon op: 4.59 uur; onder: 20.37 uur.
Maan op: 22.35 uur; onder: 12.22 uur
(30/7 L.K.).
Hoogwater te Katwijk te 650 en 19.14-u.
(30/7 te 7.32 en 19.57 uur).
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
en een Bijvoegsel
Militaire sancties
Men meent te Londen dat de Britse
regering overweegt om. indien Nasser de
doorvaart van Britse schepen door het
Suez-kanaal zou verhinderen, oorlogs
schepen te zenden om vrije passage te
verzekeren. Vanzelfsprekend zou de re
gering slechts in uiterste instantie hier
toe overgaan.
Lord Hinchingbrooke, vice-voorzitter
van cie Britse conservatieve partij en lid
van de groep der „extremen" heeft aan
gedrongen op de herbezetting van de
Suez-kanaalzone door een Britse troe
penmacht.
Weerklank in Parijs
„De ministerraad is het met mij eens
dat wij de eenzijdige maatregel van ko
lonel Nasser beslist niet kunnen aan
vaarden, voorts dat de nationalisering
van een internationale maatschappij ju
ridisch op een geheel ander vlak staat
dan de nationalisering van een openbare
dienst, en tenslotte dat de genomen
maatregel de belangen en rechten van
de Fransen aanzienlijk schaadt". Dit
heeft de Franse minister van Buiten
landse Zaken Christian Pineau gister
morgen verklaard na het regeringsover-
leg ever de kwestie van het Suezkanaal.
Pineau vervolgde: „Wij hebben beslo
ten in volledige overeenstemming met
onze bond-jenoien te handelen en in deze
zin heb ik een opdracht gekregen voor
mijn reis van maandag a.s. naar Lon
den".
Gevraagd of hij soms wist of de kwes
tie voor het Internationale Gerechtshof
te Den Haag zou kunnen worden ge
bracht gaf de minister te verstaan dat
het daar een langdurige geschiedenis zou
kunnen worden, terwijl het bij het Egyp
tische besluit om snel handelen gaai.
De Franse ministerraad is van mening
dat er sancties, van economische of, zo
nodig, van militaire aard. tegen Egypte
moeten worden genomen. De Franse re
gering meent dat het thans van vitaal
belang is dat de „Westerse Grote Drie"
hun kracht en bereidheid tonen om hun
vitale belangen te verdedigen.
De Franse afgevaardigden hebben
Nassers optreden zeer krachtig veroor
deeld en zij hebben een beroep op de re
gering gedaan om krachtige tegenmaat
regelen.
Slot op pag. 2
Volgende week weer een kritiek stadium?
O
(Van onze parlementaire redacteur)
Op de stralend zonnige dag van gisteren is Kabinetsformateur
prof. Romme fanatiek aan het werk geweest. Hij heeft de hele dag „Het
Torentje" zijn werkkamer aan het Binnenhof, niet verlaten en hij gunde
zich zelfs geen lunchpauze. Hij at een broodje onder het werk door,
pas om half zeven verliet hij het Torentje, nadat hij een kwartier te
voren een gesprek had beëindigd van een uur met de president van de
Nederlandsche Bank, dr. M. W. Holtrop.
Doordat prof. Romme (anders dan dr.
Drees) een uitgewerkt regeringsprogram
aan de partijen wil voorleggen is hy ge
noodzaakt veel meer in onderdelen van
de programmapunten af te dalen. Daar
door moet hij hard aanpakken om met
al te veel tijd te verliezen. Hij spant
zich tot het uiterste in om in recordtijd
moeilijke problemen op te lossen, waar
voor men anders weken of maanden
zou nemen. Maar hij wil geen uitstel tot
later, zoals het plan was van dr. Drees.
Hij staat op het standpunt dat de par
tijen het nü met elkaar eens moeten
worden. Hij wil geen herhaling van de
situatie zoals vorig jaar met de huur-
teur terug en toen duurde de conferentie
leidde.
Na zijn onderhoud 's morgens met
minister Zijlstra. ontving hij gisteren
voor de derde maal mr. J. B. M. Lauay,
de deskundige op het gebied van de be
zitsvorming. Daarna richtte hij een
spoedoproep tot de belastingspeoia'" ist
van het Ministerie van Financiën,
Staatssecretaris mr. dr. W. H. van om
Berge, met wie hij van kwart voor twee
tot kwart over twee een gesprek voerde
over de technische mogelijkheid van be
lastingfaciliteiten ter bevordering van
de bezitsvorming. Blijkbaar had prof.
Romme tijdens dit onderhoud geen be
vredigend uitsluitsel kunnen krijgen,
want anderhalf uur later kwam Staats
secretaris Van den Berge bij de forma
teur terug en toen duurd de conferentie
vyf kwartier.
Volledig program
Voor dr. Drees was het opstellen van
een regeringsprogramma minder moei
lijk d-an voor prof. Romme, want de
minister-president is van allerlei zaken
reeds op de hoogte door ambtelijke rap
porten en de wekelijkse besprekingen in
de Ministerraad. Prof. Romme moet zich
thans in allerlei toekomstplannen In
werken en op de hoogte trachten te
komen van de technische uitwerking,
omdat hij precies aan de Kamerfracties
wil voorleggen hoe hij zijn denkbeelden
omtrent het regeringsbeleid in de ko
mende vier jaren denkt te venvezen-
lijken.
Als hij straks met de fractieleiders
in discussie geraakt, moet h(j alle pro
blemen beheersen en zich eventueel
kunnen beroepen op deskundigen. Hij
neemt niet alles voetstoots aan wat hem
wordt verteld. Vandaar dat hij na zijn
gesprek donderdag met minister v. d.
Kieft (Financiën) en van gisteren met
minister Zijlstra (Economische Zaken)
alsnog de president van de Nederland
sche Bank, dr. M. W. Holtrop, bij zich
liet komen. De kern van alle gesprekken
legt prof. Rcmme direct vast in rappor
ten om daarop te kunnen teruggrijpen
wanneer hij zijn program uitwerkt of
wanneer het tot een discussie komt met
de fractieleiders. Op die manier hadhy
een drukke dag gisteren.
Formatie van dr Drees
In diverse kringen kan men de me
ning horen dat prof. Romme formeert
voor dr. Drees en dat hij op een psy
chologisch gunstig gekozen moment
aan dr. Drees zal aanbieden minister
president te worden in het Kabinet
dat hij heeft gevormd. Die speculatie
Is echter voorbarig, want het staat
niet bij voorbaat vast dat prof. Romme
zever komt. Er zijn thans geen moei
lijkheden omdat de formateur in zijn
eentje het regeringsprogram dicteert,
maar volgende week wordt het de
vraag of de partijen het met hem eens
kunnen worden. Dan komt de Kabi
netsformatie weer in een kritiek sta
dium.
Een groep jeugdige mijnwerkers
trekt Nijmegen binnen, waarmede
deze ondergrondse werkers het vier
daagse wandeljestijn bestoten.
Prinses Margaret van Engeland
heejlmor het eerst haar Koninklijke
zuster vertegenwoordigd bij een
militaire parade, de bekende „souve-
reigns parade" van de militaire
academie te Sandhurst. Zij over
handigde het erezwaard en een
medaille van de Koningin aan de
beste leerling van de academie, de
twintigjarige C. D. Lloyd uit West-
minster.
Begeleid door drie helikopters, een watervliegtuig, een kotter van de Ame
rikaanse kustwacht en drie sleepboten, is het Zweedse schip „Stockholm", dat
by aanvaring met de Italiaanse passagiersboot ,Andrea Doria' aan de boeg ern
stig werd beschadigd, gisteren de haven van New York binnengelopen.
Volgens een woordvoerder van de maatschappij, waartoe het schip behoort,
had de „Stockholm" 314 passagiers van de „Andrea Doria" en 216 bemannings
leden aan boord.
Een grote menigte mensen, onder wie
veel Italianen, had zich op de kade ver
zameld. Ambulance-wagens stonden ge
reed om de gewonden naar het zieken
huis te vervoeren en vele overlevenden,
die met andere schepen reeds eerder
waren aangekomen, zochten angstig en
opgewonden naar familie-leden, die
door het Zweedse schip aan land waren
gezet.
Onder de geredden bevond zich een
15-jarig meisje, Londa Morgan, dat als
verongelukt was opgegeven.
In New York werd medegedeeld,
dat het aantal doden vrijdag tot elf
was gestegen. Zes passagiers van de
„Andrea Doria" en vijf bemannings
leden van de „Stockholm" zijn om het
leven gekomen.
Schadedeskundigen hebben verklaard,
dat het waarschijnlijk onmogelijk is de
„Andrea Doria" te lichten.
Zij deelden voorts mede, dat verzeke
ringsmaatschappijen in de gehele we
reld de terugslag van de ramp zullen
ondervinden.
Zij zullen 16.000.000 dollar moeten be
talen. Van dit bedrag nemen Ameri
kaanse maatschappijen 1.600.000 dollar
voor hun rekening.
De totale waarde van het schip zou
27 h 29 miljoen dollar bedragen. Een
deskundige verklaarde, dat het niet de
gewoonte is luxe-pasagiersschepen vol
ledig te verzekeren.
Volgens de Amerikaanse kustwacht is
het lot van 46 passagiers van de „An
drea Doria" onbekend. Uit hun gege
vens bleek, dat er op het ogenblik van
de botsing 1706 passagiers en beman
ningsleden aan boord van het Italiaan
se schip waren. De tabellen geven 1660
mensen als dood. gewond of veilig aan
wal op.
President Eisenhower heeft in ver
band met de scheepsramp een verkla
ring uitgegeven, waarin wordt gezegd,
dat de redding is geschied „volgens de
mooiste traditie van de hulpverlening
ter zee"
Nordensen. kapitein van de ..Stock
holm". heeft op een desbetreffende
vraag geantwoord, dat de radar-instal
latie aan boord van zijn schip uitste
kend werkte.
Op het radiosein van de ..Andrea Do
ria". waarin gevraagd werd overleven
den uit het water op te pikken, had hij
geantwoord, dat hij hulp zou zenden,
zodra hij de toestand van het eigen
schip had gecontroleerd. Hij wilde de
levens van zijn passagiers niet in de
waagschaal stellen, als zijn eigen schip
ernstig beschadigd was.
Een groep van 90 passagiers, die door
de „Cape Ann" was gered, heeft aan de
pers te New York een verklaring afge
geven. waarin zij meedelen, dat de be
manning van de „Andrea Doria" in zijn
geheel geen initiatief heeft getoond ora
de passagiers te helpen.
Inmiddels zijn de advocaten van de
maatschappijen, die bij de aanvaring
waren betrokken, in New York aange
komen voor het onderzoek naar de oor
zaken van de ramp.
Men verwacht, dat het onderzoek
naar de verantwoordelijkheid voor het
ongeluk en de regeling van de kosten
jaren in beslag kunnen nemen.
Het Italiaanse schip was voor twintig
miljoen dollar verzekerd, maar de scha
de bedraagt aanzienlijk meer. Ook met
het herstel van de averij, die de „Stock
holm" heeft opgelopen, zullen grote
sommen zijn gemoeid.
De scheepvaartmaatschappij „Italia",
eigenares van de ..Andrea Doria", heeft
besloten aan de Italiaanse regering een
plan voor te leggen voor „de onmidde-
lijke bouw" van een nieuw schip.
Program - Romme
gereed
(Van onze parlementaire redacteur?
De formateur heeft vandaag aan de
voorzitters van de Tweede Kamer
fracties van de PvdA, KVP, AR, WD,
en CHU het door hem ontworpen re
geringsprogram toegezonden.
Hij heeft daarbij ieder hunner in een
begeleidende brief gevraagd eventuele
opmerkingen liefst dinsdag, doch uiter
lijk woensdagmorgen a.s„ hetzij schrif
telijk hetzij mondeling, aan hem te
doen toekomen te zijner nadere over
weging.
Aan de voorzitter van de PvdA, KVP,
AR en de CHU-fracties heeft de for
mateur tevens meegedeeld, dat hij gaar
ne van ieder hunner zal vernemen, hoe
deze staat tegenover het t.z.t. adviseren
van geestverwanten om zitting te ne
men in een kabinet van bevredigende
samenstelling, dat het program van de
formateur tot grondslag en richtsnoer
van zijn beleid neemt.
tn zijn brief - aan de waarnemend
fractie-voorzitter van de WD heeft de
formateur gezegd op grond van het hem
bekende standpunt van prof. Oud als
voorzitter van zijn fractie in dit stadium
geen vrijheid te vinden tot het stellen
van een vraag als in de vorige alinea
bedoeld.
(Het standpunt van de heer Oud is,
dat hij pas op het laatste moment een
definitieve uitspraak wil doen als niet
alleen het regeringsprogram, maar ook
de zetelverdeling en de aan te zoeken
ministers bekend zyn).