Pessimisme rond Kabinetsformatie
Rakosi, Hongarije's kleine Stalin,
moet plaats maken voor Geroe
WEERBERICHT
De K.V.P. als een struikelblok op
de weg van dr. Drees
Tsjechische Communisten pogen
liun misdaden goed te maken
Maarschalk Tito zou zijn hoofd
geëist hebben en ook opstand in
Poznan kon hem niet redden
95ste jaargang D
LEIDSCH
ONDERDAG 19 JULI 1956
No. 28886
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.—
*1/ VUUK LtlUUlN E.iN WIVIOIIN.E.1
per kwartaal; f2.35 per maand: f0.55 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Vele bezwaren tegen regeringsprogramma
(Van onze parlementaire redacteur)
Kabinetsformateur dr. Drees is al bezig met de zetelverdeling, de
tweede fase van de Kabinetsformatie. Het overleg over het regerings
program voor de komende vier jaren (de eerste fase) acht hij afgeslo
ten, maar de KVP-fractie, die gisteren door prof. Romme in vergade
ring was bijeengeroepen, ter beoordeling van het definitieve program
van dr. Drees, denkt daar anders over. Er schijnen allerlei bezwaren
te zijn geopperd, die eigenlijk neerkomen op verwerping van het defini
tieve regeringsprogram. Uiteraard zullen deze bezwaren wel ter kennis
van de formateur worden gebracht en dat zou wel eens kunnen bete
kenen, dat dr. Drees vroegtijdig zijn formatiepoging staakt, omdat ver
der overleg over de zetelverdeling geen zin heeft indien zou blijken,
dat de KVP reeds op grond van het regeringsprogram niet bereid is
met dr. Drees in zee te gaan.
NOG Weken 111 de KVI>-fractie, de enige die gis-
teren vergaderde over het definitieve
regeringsprogram .schijnt men echter
de formatiemethode van dr. Drees als
„overhaasting" te hebben beschouwd
met overrompelende bedoelingen.
Waarschijnlijk vermoedt men, dat dr.
Drees in zijn program te veel rekening
heeft willen houden met wensen van
zijn partijgenoten. Daarom bestonden
er ook in de andere, niet-socialistische
fracties bezwaren tegen wat er wel en
wat er niet in het ontwerp-regerings-
program stond. Zo waren er enerzijds
bezwaren tegen het plan om een soort
progressieve vermogensaanwasbelasting
in te voeren en anderzijds vond men de
paragraaf over het Nederlandse stand
punt ten aanzien van Nieuw Guinea te
vaag.
Op dit punt vertrouwt men de PvdA
niet, in welke kring ervoor is gepleit,
dat Nederland moet trachten van de
VN het beheerschap over Nieuw Gui
nea opgedragen te krijgen.
Bovendien weten de fracties ook nog
geen bijzonderheden over het akkoord
tussen dr. Drees en minister Staf over
de hoogte van de defensie-uitgaven.
Voor 1957 zou het bedrag zijn gesteld
op 1525 miljoen gulden en voor de daar
opvolgende drie jaren op 1575 miljoen
gulden, maar men weet niet de bijzon
derheden van de bezuinigingen, welke
Dr. Drees heeft' zijn regeringspro
gram opzettelijk vaag gehouden omdat
de ervaring hem heeft geleerd, dat het
onmogelijk is het regeringsbeleid voor
vier jaren in precies omlijnde plannen
uit te stippelen. Bij de Kabinetsforma
tie in 1952 maakte men zich zorg over
de werkgelegenheid en de voornaamste
taak van het Kabinet leek toen te zijn
de werkloosheid te voorkomen of op te
vangen. Maar het grootste deel van de
bewindsperiode van het Kabinet van
1952 heeft zich juist gekenmerkt door
volop werkgelegenheid en schaarste
aan arbeidskrachten.
De ervaren Kabinetsformateur heeft
dus de voorkeur gegeven aan een
vaag regeringsprogram, waarin
slechts de grote lijnen van het toe
komstige regeringsbeleid zijn aange
duid. Over de uitwerking van de
programmapunten wil hij met de
fracties geen overleg plegen, want dat
zou een tijdrovende geschiedenis
worden en bovendien zou het hem
een onoplosbare puzzel bezorgen om
de uiteenlopende wensen van vijf
partijen in elkaar te passen. Dr.
Drees wilde met programmabespre
kingen geen tijd meer verspillen en
aan de zetelverdeling beginnen.
Althans voorzover mogelijkivant vele
slachtoffers zijn allang vermoord
Ook Hajdoe thans op vrije voeten
Vavro Hajdoe. voormalig Tsjechoslowaakse onderminister van Buitenlandse
Zaken, is vrijgelaten en in ere hersteld. Hij was tijdens het proces tegen
Rudolf Slansky in 1952 tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld op be
schuldiging van hoogverraad en spionage. Hajdoe zou reeds twee maanden
geleden in vrijheid zijn gesteld, nadat een speciale commissie van onderzoek
had bevonden, dat de beschuldigingen onjuist waren. Hij scheen in goede ge
zondheid te verkeren, maar bekleedt nog geen nieuwe functie. Hajdoe is de
tweede van de dertien medebeklaagden van Slansky, die eerherstel heeft ge
kregen. In februari werd Artur London, die eveneens onderminister van Bui
tenlandse Zaken is geweest, gerehabiliteerd.
Loeb! zit nog gevangen
daarvoor nodig zijn. Aan de fractie
leiders is hieromtrent een rapport toe
gezegd. maar dat is nog niet gereed. In
de KVP (en ook in AR-kring) schijnt
men het dan nog te vroeg te vinden
om al serieus over de zetelverdeling te
spreken.
Kansen niet hoog
De kansen voor kabinetsformateur dr.
Drees worden thans opeens niet meer
hoog aangeslagen. Indien een kleine
partij op grond van het program niet
zou meedoen, zou dat dr. Drees met
het oog op de zetelverdeling misschien
niet eens onwelgevallig zijn, maar het
valt te betwijfelen of dr. Drees zon
der de KVP verder wil werken, indien
in die kring de bezwaren tegen het
regeringsprogram onoverkomelijk zou
den blijken. Het is niet uitgesloten
dat dr. Drees thans snel een beslis
sing zal willen forceren.
In ieder geval ziet het er thans niet
gunstig uit met de Kabinetsformatie.
Zoals de toestand nu is, kan het nog
weken duren voor er eindelijk een
nieuw Kabinet tot stand komt.
Vanmorgen heeft dr. Drees nog een
onderhoud van een uur gehad met de
heer Tilanus, de fractieleider van de
CHU en daarna met prof. Oud, de
fractieleider van de VVD over de zetel
verdeling in het nieuwe Kabinet. Met
prof. Zijlstra, de fractieleider van de
AR. zal hij eventueel pas morgen kun
nen spreken omdat de minister van
Economische Zaken thans in Parijs
vertoeft om deel te nemen aan de drie
daagse conferentie van de Organisatie
voor Europese Economische Samenwer
king.
Op de tentoonstelling Dier-
plastieken van hedendaagse Neder
landse beeldhouwers"die zaterdag
a.s. in het Zoölogisch Museum te
Amsterdam wordt geopend, zal dit
in brons uitgevoerde beeldje van
Prinses Beatrix worden geëxpo
seerd. Zij zal daarmede voor het
eerst iets van haar werk voor een
tentoonstelling beschikbaar stellen.
Op het bronzen voetstuk is als
paraaf vermeld „BvO".
Matyas Rakosi, eerste secretaris van de Hongaarse communistische
partij, is gisteren afgetreden, aldus meldt Radio-Boedapest. Als redenen
worden opgegeven zijn leeftijd (65 jaar) en een ziekte, welke in de
afgelopen twee jaar erger was geworden.
Rakosi heeft zijn voornemen om af te treden bekend gemaakt in een
brief aan het centrale comité van de communistische partij. Daarin
verklaarde hij ook nog, dat hij, gezien de fouten, die hij in het verleden
heeft gemaakt en die hij heeft toegegeven, de partij niet verder wil
hinderen bij de opbouw van het socialismeOp voorstel van
premier Hegedüs is de eerste vice-premier Emest Geroe als plaatsver
vanger van Rakosi gekozen. Deze verklaarde direct na zijn benoeming,
dat de grootste fout van zijn voorganger is geweest, dat hij zich niet
kon aanpassen aan de nieuwe toestand. Geroe betoogde, dat
Hongarije geen opstand als in Poznan zal kennen, ook al heeft het land
zijn vijanden. De partij zal economische moeilijkheden moeten over
winnen, vooral op het gebied van brandstof en grondstoffen.
Nieuwe leider bewoog zich
veel op economisch terrein
Een derde beklaagde Evzen Loebl,
voormalig onderminister van Buiten
landse Handel, kreeg indertijd levens
lange gevangenisstraf. Hij 2K>u nog ge
vangen zijn. Slansky, een vroegere se
cretaris-generaal van de Tsjechoslo
waakse communistische partij, en de
tien andere beklaagden werden opge
hangen wegens verraad, spionage en
sabotage
Hajdoe was er indertijd van beschul
digd, dat hij in 1946 in Engeland „spi-
onagecontacten" had gelegd met Sir
Gladwyn Jebb, de huidige Britse am
bassadeur in Frankrijk.
Onlangs hebben Tsjechoslowaakse
partijleiders toegegeven, dat bij het on
derzoek „onwettige middelen" tegen
London, Hajdoe en enige andere be
klaagden zijn gebruikt, (tegen „enige"
andere beklaagden of tegen „alle"? Na
tuurlijk tegen allen, maar dat wil men
niet toegeven, omdat de meeste be
klaagden slachtoffer zijn geworden van
een gerechtelijke moord. Red. L. D.).
Ei-nest Geroe is een van de leidende
economen van de Hongaarse commu
nistische partij. Hij is in 1898 geboren
en lid van de partij sedert de oprich
ting in 1916. In 1917, na de val van Bela
Kun, ging hij naar het buitenland. Bij
zijn terugkeer, in 1921, werd hij gear
resteerd, doch spoedig weer vrijgelaten,
waarna hij naar de Sovjet-Unie ging.
Daar sloot hij zich aan bij de Hongaarse
communistische leiders-in-ballingschap.
In 1938 zond de Kominform hem naar
Spanje, waai' hij de Internationale Bri-
gade organiseerde. Hij bleef in Spanje
tot het einde van de burgeroorlog.
In 1944 keerde Geroe met Rakosi naar
Hongarije terug. In september 1945 werd
hij minister van Vervoer en lid van het
„politieke bureau". Tevens werd hij be
last met Economische Zaken. Na korte
tijd nog minister van financiën te zijn
geweest, werd hy in juni 1949 minister
van staat en voorzitter van de hoge
economische raad. Hij was een der op
stellers van het eerste vijf-jarenplan.
In november 1952 werd Geroe be
noemd tot vice-premier. Na Stalins over
lijden verloor hij wat van zijn aanzien,
doch sedert december 1954 trad hij weer
meer op de voorgrond.
Ontevredenheid in partij
was blijkbaar te groot
Rakosi is de grote man van de Hon
gaarse partij geweest sedert zij aan het
einde van de oorlog, met behulp van de
Russische bezetters, aan de macht kwam.
In april beloofden waarnemers reeds,
dat Rakosi de volgende, „kleine Stalin"
in Oost-Europa zou zijn, die zou vallen*
Er is de laatste tijd op vergaderingen
van party-afdelingen, vooral door intel
lectuelen ernstige kritiek op Rakosi en
de partijleiding geleverd. Rakosi werd
zelfs openlijk beschuldigd van moord
wegens zijn aandeel in het proces tegen
de vroegere communistische minister
van Binnenlandse Zaken Rajk, die in
1948 werd terechtgesteld na veroordeeld
te zyn wegens „Titoisme" en „verraad".
Rajks weduwe beschuldigde Rakosi er
onlangs van, dat hy verantwoordelijk
was voor het proces, dat op valse aan
klachten gebaseerd was.
Eind juni heeft Rakosi een geheim
bezoek aan Moskou gebracht. Waarne
mers geloofden toen, dat Tito tijdens
zijn bezoek aan Moskou het aftreden
van Rakosi had geëist, omdat deze in
1948 in de Kominform tegen Joego-Sla-
vië -had geageerd, Terwijl Rakosi in
Moskou was, braken de onlusten in
Poznan (Polen) uit en nam ook in Hon
garije de onrust toe, zodat hij overhaast
terugkeerde. Direct daarna gaf de par
tijleiding een verklaring uit, waarin de
kritiek in de partij op Rakosi veroor
deeld werd. Imre Nagy, die op aandrin
gen van Rakosi in 1955 werd afgezet als
premier en daarna uit de party gestoten,
werd er toen van beschuldigd een op
stand van intellectuelen te hebben voor
bereid.
Aanvankelijk dacht men, dat de op
stand van Poznan Rakosi gered had,
doch nu blijkt dat de ontevredenheid in
de partij, samen met de door Joego
slavië geëiste genoegdoening, te sterk
voor hem is geweest.
Scherp toezicht
Wetsontwerp snellere berechting
van verkeersovertredingen
Aantal processen-verbaal zal toenemen
Er is een wetsontwerp ingediend, dat het mogeiyk zal maken verkeers
overtredingen sneller en doelmatiger te berechten. Het wetsontwerp voorziet
in de wijziging van een aantal artikelen van het Wetboek van Strafrecht, waar
bij in de eerste plaats aan de opsporingsambtenaren bevoegdheid wordt gege
ven de overtreding te regelen door betaling van een bepaalde geldsom door de
overtreder. Voorts zulen de opsporingsambtenaren niet direct ia de overtre
ding een oproeping kunnen uitreiken aan de overtreder om ter. gerechtszitting
te verschijnen, maar ook zullen zij de overtreders kunnen mededelen, dat
binnen drie dagen per post een dergelijke oproep zal worden toegezonden.
Directeur: 3. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
Medische en
journalistieke ethiek
IN „Medisch Contact", het officiële
orgaan van de Kon. Ned. Maatschap
pij tot bevordering der Geneeskunst,
heeft de Utrechtse neuro-chirurg, dr.
H. Verbiest, in zijn kwaliteit als voor
zitter van de Ned. Ver. van Neurochi-
rurgen, dezer dagen met instemming
van de secretaris der Maatschappij, de
heer G. Dekker, een artikel gepubliceerd,
waarin hij kritiek uitoefent op „de"
Nederlandse Pers, die zijnsinziens op
nauwelijks verantwoorde wijze aandacht
heeft geschonken aan het ziektegeval
van een Nederlandse emigrante, de
8-jarige Marieke van Dijk, die zich per
vliegtuig vanuit Australië naar Stock
holm begdf om aldaar een operatie te
ondergaan.
Deze kostbare reis werd mogelijk ge
maakt door de spontane hulp van de
ingezetenen van Marieke's woonplaats,
die de voor de vlucht en operatie
benodigde financiën bijeen brachten.
Een analoog geval is dat van een
Utrechts jongetje Ceesje Versluis, van
wie door Nederlandse doktoren was
verklaard, dat een operatie geen succes
zou kunnen boeken, doch dat niettemin
dank zij door middel van een openbare
oproep verkregen financiële steun, even
eens naar Stockholm werd getranspor
teerd, alwaar het kind achteraf inder
daad in-operabel bleek. Dr. Verbiest
grondt op deze ervaringen en naar
onze mening stellig niet ten onrechte
een ernstige waarschuwing: „In de
eerste plaats is er het bezwaar van
medische aard, dat het onjuist is
patiënten met nutteloze reizen en met
het opwekken van ongegronde hoop te
kwellen. Daarnaast is er een bezwaar
van algemene, maatschappelijke aard:
een beroep op liefdadigheid is onjuist,
wanneer de bijdragen niet op doelmatige
wijze kunnen worden benut". En hij
vervolgt Jan: „Het is noodzakelijk, dat
de Nederlandse pers zich bewust is van
de verantwoordelijkheid, die zij in deze
draagt. Het is wenselijk, dat het Neder
landse publiek begrijpt, dat het niveau
der medische wetenschap in Nederland
dusdanig is, dat een patiënt bij een ter
zake deskundige voldoende inlichtingen
kan verkrijgen betreffende de vragen,
of doelmatige hulp in eigen land mo
gelijk is. en zo niet, of van behandeling
in een buitenlands centrum enig resul
taat te verwachten is.
De bovenvermelde mistoestanden, die
men gedurende de laatste weken heeft
kunnen constateren, staan niet op zich
zelf. Enige tijd geleden kon men lezen,
dat een kind per vliegtuig naar de Ver.
Staten is vervoerd om een speld uit de
slokdarm te laten verwijderen. Iedere
Nederlandse medicus weet, dat een
dergelyke complicatie in talryke zie
kenhuizen van ons land op doelmatige
wijze behandeld wordt. Desondanks
heeft de Nederlandse Pers slechts aan
dacht voor de patiënt, die geen ver
trouwen heeft in de Nederlandse medici,
en liever zyn heil elders zoekt".
WIJ drukten met opzet deze laatste
zinsneden van dr. Verbiest met
vette letter omdat zij ons een
journalistieke ervaring in herinnering
brachten, welke op dit laatste geval
betrekking had. Naar aanleiding n.l. van
het geval van een juffrouw, die per
K.L.M. naar Amerika werd getranspor
teerd om aldaar een speld uit een
longtop te laten verwijderen, schreef
een voormalig Leids 'hoogleraar in het
zelfde hierboven genoemde „Medisch
Contact" een artikel, waarin hij: a. de
aandacht van zijn medische collegae
vestigde op de mogelijkheden van een
dergelijke behandeling in ons land (o.a.
hier ter stede) hetgeen dus impli
ceert dat niet iedere Nederlandse medi
cus geacht mag worden zulks te weten!
en waarin hij b. protesteerde tegen de
voorstelling van zaken in de Nederlandse
bladen alsof dergelijke ingrepen alleen
in het buitenland mogelijk zouden zijn.
HET toeval wilde dat ons luttele da
gen na deze publikatie in „M.C."
een geval ter ore kwam van een
jongeman uit Zoeterwoude, bij wie vol
gens dezelfde methode in een Leids
ziekenhuis een spijker uit de lucht
wegen was verwijderd. Wat was men
selijkerwijs gesproken en journalistiek
méér verantwoord dan dat de schrijver
dezer regelen contact zocht met de in
„M.C." klagende en protesterende hoog
leraar, onder wiens auspiciën deze ge
slaagde ingreep was verricht? Zijn
repliek was nochtans even verbijsterend
als teleurstellend. Want nadat hij ons
had verteld, dat ook zijn vader destijds
een nieuwsblad had uitgegeven, het
geen onze hoop op een begripvolle
houding deed toenemen volgde de
ontnuchterende mededeling, dat zijn-
hooggeleerde „kranten gevaarlijke in
stellingen vond en dat hij daarom niets
wilde zeggen!"
DE bovenvermelde ervaring tast
uiteraard het principiële deel van
het betoog van dr. Verbiest niet
aan. De publikatie ervan beoogt slechts
de noodzaak te accentueren van een
beter begrip in medische kringen voor
journalistieke behoeften aan verant
woorde voorlichting op geneeskundig
gebied.
Het is ons bekend, dat die behoefte
wederkerig wordt gevoeld, zoals trou
wens ook blijkt uit de verzuchting van
dr. Verbiest in „M.C."
Reeds zijn ter zake besprekingen ge
voerd tussen leidende organisaties van
artsen en journalisten om in deze
toestand verbetering te brengen.
Hopelijk leidt dit contact tot een
beter inzioht in de wederzijdse ethiek
en etiquette. Met klagen alleen en
zonder de bereidheid tot positieve me
dewerking wordt het beoogde doel stel
lig niet bereikt!
Zelfde weertype
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met plaatse
lijk enkele regen- of onweersbuien. Van
nacht hier en daar mist. Weinig wind.
Weinig verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
20 JULI.
Zon op: 4.46 uur; onder: 20.50 uur.
Maan op: 19.07 uur: onder: 2.33 uur.
Hoogwater te Katwijk te 1.39 en 14.07 u.
Dt nummer bestaat uit 12 pagina's
Hel Nederlandsche Roode Kruis
heeft een grote zending melkpoeder
gereed gemaakt ter verzending naar
de door aardbevingen getroffen
Griekse eilanden. Deze melkpoeder
is speciaal bedoeld voor de kinderen
in het rampgebied. Personeel van de
Luchtmacht laadt de zending tn een
vliegtuig voor transport naar Grie
kenland.
De wijziging in het Wetboek van
Strafrecht zal o.m. ook inhouden, dat
de overtreder wordt opgeroepen tegen
de eerste gewone terechtzitting van
het Kantongerecht, nadat 20 dagen
sinds de overtreding (of de ontdekking
daarvan) zyn verstreken. Als de ver
dachte is aangehouden kan hij zelfs
een oproep ontvangen om nog dezelf
de dag voor het Kantongerecht te ver
schijnen.
In de memorie van toelichting merkt
de Minister van Justitie op, dat het
jaarlijks groeiende aantal verkeersover
tredingen in toenemende mate een be
lasting op de politie, de parketten van
het O.M. en mede op de Kantonrechter
legt. Daardoor wordt het voor de met
de handhaving van de wet belaste orga
nen steeds moeilijker om temidden van
de stroom van zaken van eenvoudige
aard de noodzakelijke aandacht te ge
ven aan de zaken, waarbij groter belan
gen zijn betrokken. Voorts worden aan
de personeelsbezetting zware eisen ge
steld, waarbij voor de parketten komt,
dat men. om de zaken van eenvoudige
aard snel te kunnen verwerken, het
O.M. zou moeten versterken, met weer
het gevolg, dat de toch al moeilijke
doorstroming bij dit onderdeel van de
rechterlijke macht nog verder zou wor
den verzwaard. In de derde plaats remt
de massaliteit van het aantal verkeers-
tredingen het tempo van de afdoening
van de zaken, zulks tei'wijl het met
name op dit gebied van belang is, dat
de reactie snel op het onjuiste gedrag
zal volgen.
De in recente tyd gehouden z.g.
„verkeersacties" hebben aangetoond,
dat het aantal verkeersovertredingen
terzake waarvan proces-verbaal moest
worden opgemaakt, bij scherpe con
trole eer zal moeten toenemen dan
verminderen. Slechts kan worden ver
wacht, dat op den duur de verkeers-
dicipline zodanig toeneemt, dat het
aantal te vervolgen feiten, in ver
houding tot b.v. de jaren 1953 en 1954
in betekenende mate afneemt. Voor
alsnog moet echter rekening worden
gehouden met de noodzaak van
scherp toezicht en met de daaraan
verbonden gevolgen.
