Wat geforceerd wordt, gaat stuk.... FAMILIE ENGEL UIT REUTTE (Tyrol) KOMT IN LEIDEN MUSICEREN INBRAAK VAN GEMEENSCHAP i4 SALVADOR DALI SCHILDERT SIR LAURENCE OLIVIER ALS RICHARD III ZATERDAG 31 MAART WEKELIJKS BIJVOEGSEL PAGINA 2 Beivogen Leven CLVXIX Duitse Keizer ivierp zich op als beschermheer HIJ WAS ONBEREIKBAAR VOOR GOEDE RAAD Het is de 31ste oktober van het jaar 1898. In de Heilige Stad wemelt het van vreem delingen. Buiten Jeruzalem is een tentenstad gebouwd, en gelet op de omvang daarvan en de pracht die ze ten toon spreidt, moet daarin wel een belangrijke heerser de scepter zwaaien. Jeruzalem, hoe vaak is het niet het doel geweest van duizenden gelovigen in de Middeleeuwen, die het zich tot een eer rekenden zichzelf op het spel te zetten om de stad aan de ongelovigen te ontrukken. „God wil het"! Deze kreet had door enige eeuwen geschald en miljoenen hadden aan de roepstem gehoor gegeven. Zij waren niet altijd edel van inborst, deze kruisvaarders. De een trok mee om aflaat te verkrijgen, de ander omdat hij droomde zich daar een positie te kunnen veroveren, maar het valt niet te ontkennen dat de roepstem vande kerk zeer velen heeft aangespoord. Al was het doel nooit definitief bereikt, toch hadden deze mislukte tochten belang rijke gevolgen voor Kunst en Wetenschap en Handel. Kruistochten waren tegelijk ontdekkingstochten. De wereld ging er meer door open. Doch zo tegen het jaar 1900 hield men toch geen kruistochten meer! Duizenden Christenen werden nog verdelgd, in de maand augustus van het jaar 1896 bijvoorbeeld werden er door de Sultan van Turkije Abdoel Hamid nog 45.000 Armenische Chris tenen omgebracht, maar zelfs deze gruwelen van de „grootmoordenaar" waren niet in staat het enthousiasme (dat betekent letterlijk: „in God zijn") te wekken dat nodig is voor een straf-expeditie op grote schaal. IN Jeruzalem is zo juist de bouw van de evangelische Verlosserskerk voltooid. Salomo liet eens hout aan voeren van de Libanon voor de tempelbouw, met toestemming van Koning Hiram. Het hout van deze kerk ls geen cederhout, het is aangevoerd uit Duitsland, uit de stad van Maarten Luther. De hoofdpersoon bij de Inwijding, die zo aanstonds plaats zal hebben, is een der machtlgsten der aarde Dat blijkt voldoende uit de stoet van geestelijken en hoogwaardigheidsbekleders, die hem omringen, maar bovenal uit zijn theatrale houding. Het is Wilheum II. Keizer van Duitsland, dezelfde die op de 10e november 1918 door een Nederlands sergeant. Pin- kaers genaamd, in de kraag gegrepen werd bij Eisden. Aan de houding van hem. die daar nu de evangelische Verlosserskerk binnenschrijdt, aan het hoofd van een talrijke stoet, is niet te zien dat zijn leven eens zo'n tragische wending zal nemen. Of toch? Is hij die slechts zichzelf zoekt, altijd uit is op effectbejag, door een groot gebrek aan zelfkennis zichzelf schromelijk overschat, misschien altijd gedoemd om ten onder te gaan? Men kan een massa verblinden, maar het intellect en het eigenbelang dat in anderen leeft verblindt men niet. OP de 31ste oktober van het jaar 1898 is de Keizer van Duitsland tegenwoordig bij de inwijding van de evangelische Verlosserskerk te Jeruzalem. De fanse wereld ziét hem daar als de grote kampioen van e Hervorming. Waar kon hij dat beter doen dan op de plaats waar Christus geleden had? Jeruzalem! Nog altijd heeft dit woord een magische aantrekkingskracht op velen, op miljoenen. Maar niet alleen om de Verlosserskerk wemelde het van mensen, ook ten zuiden van de Slonspoort, waar de akker Dormitlo Mariae ligt, dromt men samen. Op deze akker Is volgens de Rooms-Katholleken, Maria, de moeder van Jezus gestorven. En dese grond nu was door de groot-moordenaar Abdoel Hamld aan z|Jn nieuwe vriend, de Duitse Keizer geschonken, en deze sal het op de middag van deze dag overdragen aan de Duitse katholieke „Vereniging van het Heilige Land!" WELK een Keizer. Hoe goed zorgt hij voor zijn dienaren. Hij vergeet er letterlijk geen groep. Eerst wijdt hij een kerk mee in, die gebouwd is met het hout uit Luthers stad. daarna schenkt hij een stuk grond aan de kerk. waarmee Luther een strijd ge voerd heeft op leven en dood. En belde daden voltooit hy met zoveel mogelijk effect. Daar nadert hij de Sionspoort, een godheid bijna. Wel dra wordt er op de akker, waar eens Maria gestorven zou zijn. de moeder van Christus, een macht ten toongespreid die vele pennen in beweging zal brengen. In Rusland, waar men het niet uit kan staan, dat de Duitse Keizer zich hun rol toeeigent: beschermer van de Christenen in het Turkse rijk. In Frankrijk, waar men vuur en vlam spuwt omdat men bang is dat hun macht over Syrië er door zal tanen, waar men door dit uitdagende optreden van de Keizer der Teutonen. met ontbloot zwaard staande bij de gehesen keizerlijke banier, terwijl tweehonderd Duitse soldaten en zeelieden, in volle wapenrusting, saluutschoten lossen, weer zo pijnlijk herinnerd wordt aan het voor hen zo noodlottig geworden drama van 1810 en 71. In Engeland, omdat dit alles zich veel te dicht bij het Suezkanaal voltrekt en omdat het zoveel Moham medaanse onderdanen heeft. Die zullen stellig onrustig worden door het optreden van de nieuwe vriend van Abdoel Hamid. De Keizer had de Duitse Protestanten gestreeld, de Keizer had met ontbloot zwaard op de akker van Maria gestaan en de grond aan de Duitse Katholieken gegeven. De Keizermen kon het haast niet zo gauw bijbenen... DE Keizer had nog wat anders in de zin. Hij was niet alleen voor deze dingen naar het Naburige osten Ogekomen. De ganse wereld was in Naburige Oosten gekomen. De ganse wereld was ln naar China, om daar ..mee te doen aan de opendeur- politiek." Engeland wilde van Kaap tot Nyl, Frankrijk wilde van het westen uit het oosten bereiken. Weldra zouden Kitchener en Marchant elkaar bij Fasjoda ont moeten De toestand was gespannen. In troebel water vist men goed. Eens had Napoleon Bonaparte geprobeerd baas te worden in het Oosten. Hem was het niet gelukt. Zou het de Keizer aller Duitsers nu gelukken? Het kon alleen met vriendschap van Turkije. Gedurende vier jaar had hij zijn reis voorbereid. Men kon waarlijk niet van hem zeggen dat hij geen geduld had. Meer dan twee duizend kolonisten hadden zich ln die jaren in Palestina gevestigd, vurige propagandisten van het „Deutschtum". OP de 8ste november zou de Keizer van een jonga natie, toch ook van een oude natie was hij niet de erfgenaam van het Heilige Roomse Rijk? da kroon op zijn werk zetten. Alles was van te voren in scène gezet. Het zou gebeuren in Damascus, bij een graf. Niet bij het graf van een apostel, het Christendom had immers zijn beurt gehad, doch bij het graf van de be roemde Saladin Het Mohammedanisme was nu aan de beurt Daar. met de volle aandacht van de wereld op zich §ericht, betuigde hij zijn grote vriendschap aan hem. die oor zovelen de groot-moordenaar werd genoemd, met de volgende woorden: „Mogen Zijne Majesteit de Sultan en de 300 000.000 Mohammedanen, die op de aarde verspreid leven en hem als hun Kalief vereren, verzekerd zijn, dat de Duitse Keizer steeds hun vriend zal blijven". Woorden, woorden van dezelfde mens die eens Paul Kruger een telegram heeft gezonden na de mislukte Jamesonraid. WELK een rumoer veroorzaakte dit alles in een toch al onrustige wereld Welke verwachtingen wekte het met bij de Turken en Arabieren Welk een ontstemming bij die mogendheden dieMohammeda nen moesten regeren. De Keizer had zijn best gedaan. Zelden was er iemand met zo'n vaart door het Naburige Oosten getrokken en nog nooit had een mensenkind in zo n korte spanne tijds zo heroisch tot de afgezanten van drie verschillende godsdiensten gesproken, jazich opgeworpen als be schermheer Hij ging met grote handelsvoordelen huiswaarts. Na tuurlijk. De Sultan zag wel iets in deze afgezant van een nieuwe, krachtige staat, terwijl hij zelf zat ingesloten tussen drie grootmachten. MISSCHIEN, wie weet, is hij later op Doom nog wel tot het inzicht gekomen, dat alles wat geforceerd wordt stuk gaat. Misschien heeft hij tenslotte nog ingezien, dat niemand de wereld naar zijn hand kan zetten. Zeker niet met rumoerveroorzakend tam-tam Ik vrees echter van niet. Geen mens kan zijn natuur veranderen. En bij deze natuur past: werken met de bllndekappen op aan de „Kriegschuldfragelüge". Vanzelfsprekend, htj was niet de enige schuldige. De wereldpolitiek Is nooit zwart-wit, al laat zij het altijd zo voorkomen. Maar vast staat wel, dat hij, die waar lijk gezocht heeft naar wijsheid, daardoor zijn schuld verminderd heeft. En van dit zoeken merken wij in dit geëxalteerde mensenkind zo weinig. Hij wist het aL Beter dan wie ook wist hij het. Hij was daardoor fei telijk onbereikbaar geworden voor de goede raad van anderen. :t: „alles moet groeien. Ook REIN BROUWER. toeval, want ik had hier in New York geen plannen. Maar waarom zou ik van de gelegenheid geen gebruik ma ken? Plotseling flitste zijn zaklantaarn even aan. Direct daarna doofde het licht weer. 'k Dacht het wel, zei hfj tevreden. Jij bent de Mooie Li- nette uit Tours. In Parijs heb Je heel wat op Je kerfstok. Dat inbraakje bij de Soclété Générale ging van Jou uit, de Juiwelendiefstal in de Rue Royale was een knap stuk werk en die chèque- vervalsing, waar de kranten een week geleden vol van stonden, mislukte al leen, omdat Bill Hicks er lelijk in vloog Hij werkte met Je samen en ik hoorde het allemaal van hem. Hy zit nu achter slot en dat dankt hij aan Jou, Linette! Ze haalde de schouders op. De stakker, zei ze achteloos. Hy kon niet op tegen Ray Delaney. Voor hem schijn ik ook te moeten oppassen Schijnt een gevaarlijk mannetje te zijn. Overigens, myn compliment voor Je werk. Zó brutaal zag ik het nooit eerder. Ach wat. wees hij de lof af. dit was beginnelingenwerk Ik had me door Jou niet mogen laten snappen. Linette kwam "een stapje nader. Ik zou wel eens even hierin willen snuffelen, wees ze naar het bureau. De man haalde de schouders op. Zoals Je wilt. één van mijn sleutels past zeker. Maar ik denk, dat je hierin niet veel zult vinden. Paperassen! Stop! riep hij opeens. Ik ben er van overtuigd, dat de leiding van de alarmschei hieronder loopt. Kijk eens even. als Je wil. Linette sloeg het karpet terug Bij het licht van de maan, die naar bin nen scheen, zag ze een draad, die naar het bureau liep Intussen had de man het bureau geopend. Er waren alleen papieren ln Je sohijnt een HJne neus te héb ben. prees de Frangalse hem, waar denk je dat er geld te vinden zal zijn? In deze werkkamer zeker niet. Slaapkamermisschien, maar niet waarschijnlijk. We proberen de bad kamer! Hij liep naar een deur en ze volgde hem in het donker. Voorzichtig! waarschuwde ze. Straks stoot Je ergens tegen en maak je leven. Maar hij scheen katte-ogen te be zitten, want ze hoorde hem een vol gende deur openen en het licht flit ste op De badkamer, zei hij rustig. Kijk, achter die gashaard zie ik een klein hefboompje. Je zou eens kunnen proberen of dat misschien een geheime bergplaats is. Linette trok aan de hefboom en ge luidloos 6choof een paneeltje opzij. Een kleine ruimte werd zichtbaar, waarin een casette stond Op het zelfde ogenblik schrilde de telefoon in de aangrenzende kamer Linette kromp in elkaar van schrik, maar de man liep kalm naar de andere kamer en luisterde. Toen sprak hij met een ge heel andere stem, precies als iemand, die in zyn slaap gestoord was. Nee. dat gaat onmogelijk. Dood moe, ja Kom morgenochtend maar bij me Best! Welterusten! Sprakeloos keek Linette hem aan, toen hy terugkwam. Je bent een genie! Zulk werk zag ik nooit tevoren. Je hebt je erdoor ver raden, ouwe jongen! Dit kan uitslui tend Babe Barnes! De man lachte. 't Spijt me. dat ik je moet teleurstellen. De oplossing is overigens heel eenvoudig Ik was zo dom geweest myn sleutelbos op myn schrijfbureau te laten liggen en was daardoor gedwongen op enigszins on gewone wijze mijn eigen huis binnen te dringen. Babe Barnes ben ik, dus niet Maar vóór het eind van het jaar zal ik hem te pakken hebben, die schurk, zowaar ik Ray Delaney heet. Juffie! Dat heeft ln de krant gestaan ende krant spreekt altijd de waariieid! Toen draaide hij zich naar de deur en hij wees haar de weg Die kant uit is de voordeur en over twee dagen gaal ei een boot naar Cherbourg! Goede reis, Linette! Toen ze over het hekje klom hoorde ze nog zijn schamper lachje Delen wilde ze! gromde Babe Barnes. Waar ziet zo'n kuiken me eigenlijk voor aan? PRACHTIG DOEL: EEN BEDEHUIS VOOR DE EVANGELISCHE GEMEENTE Heeft U al eens een jongetje van 5 jaar. 3 turven hoog, de contrabas zien bespelen? En dan zo, dat dit een uitnemend onderdeel vormde van een orkestje Datzelfde ventje bespeelt ook nog een fluit, een viool, voor hem pas gemaakt, een xylofoon en pauken en dat alles met een opgewekte, toegewijde muzikaliteit, die verbaasd deed constateren: hoe mooi zijn de gaven, aan dit ventje geschonken! Niet alleen aan hem, maar ook aan zijn drie broers, respectievelijk 12, 17 en 19 jaar oud en zijn 3 zusjes, resp. 11. 14 en 15 jaar. Het zijn 7 kinderen van de familie Engel uit Reutte in Tirol. Vader Engel is muziekleraar, de oudste zoon is op de muziekschool te Innsbruck. Met elkaar vormen zij een orkestje, dat op 70 oudere en nieuwe muziekinstrumenten vrolijke muziek voortbrengt. Alles geproduceerd met een tintelende muzikaliteit, die hen terecht tot „de muzikale familie Engel" stempelen. Ook wordt de zang beoefend: het zingen van liederen en het jodelen. De grootste moeilijkheid vormt de vergaderplaats. Tot vorig jaar zomer heeft men hoogstens 1 maal per maand in een fabriekslokaal godsdienstoefe ningen gehouden Dit is echter lang niet altijd beschikbaar. Gedurende de vakantie werd een schoollokaal ge bruikt. Het ls echter reeds te klein ge worden, vooral ook door de vele va kantiegangers. die gaarne van de gele genheid gebruik maken deze gods dienstoefeningen bij te wonen. Er ko men b.v. veel Hollanders. Bijbelavon den. waarnaar veel gevraagd wordt, Jeugdver, leven. enz. stranden voorlo pig door deze noodtoestand. De Evan gelische Gemeente wil daarom spoe dig een kerk met pastorie bouwen, waarin ook de noodzakelijke vergader ruimten te vinden zijn. Het gehele project eenvoudig opgezet, kost met inbegrip van de bouwgrond 500.000 shilling. De Evang. Gem. te Reutte zelf heeft ln korte tyd 50.000 shilling bijeenge bracht, terwijl Innsbruck 25 000 shil ling heeft gegeven. De Evang. Ge meente zet de arbeid met grote offer bereidheid voort. Zo wordt thans een maandeiyks noodoffer gevraagd en al tijd weer bieden volwassenen en Jon geren hun hulp aan Pfarrer Fries zegt: Wij zijn zonder enig middel begonnen Wij hebben echter ook reeds zoveel zegeningen en gebedsverhoringen ondervonden en zo veel liefde en meeleven van broeders en zusters in het geloof ontvangen, dat wfj in het vaste geloof verder arbei den: God wil ons ervoor gebruiken, dat ook in dit deel van Tirol Zijn Woord klaar en zuiver gepredikt wordt zodat ook over het heerlijkste land van Zijn Schepping de Zon van Zijn Evangelie opga De blijde boodschap, die de mensen vrolijk en vrij maakt. Wij weten thans nog niet, hoe wij deze opgave kunnen volbrengen, maar wij geloven in Zijn beloften; God heeft Zich nog altijd aan Zijn Woord ge houden. P haar concertreis zal de familie f Engel op 13 april in de Stadsge- vhoorzaal musiceren. Pfarrer Fries en zijn vrouw komen ook mee. Hij zal tijdens het concert iets vertellen over de strijd en de arbeid van de Evangelischen in Reutte. Wie eenmaal, zoals wi), ln het schone Reutte geweest is en toen het huls van de familie Engel betreden heeft, een echt Tirools huls met alle daaraan ver bonden charme, verheugt zich bi) voor baat op déze komst, die beslist een heerlijke aVond waarborgt! door J. P. Baljé Al zeker twee jaar zoekt de Ne' Yorkse politie hem. maar nog steeds Is Babe Barnes onvindbaar. Babe Bar nes is een meester ln zyn vak. Zoals een kundig dokter het lichaam van zyn patient betast en zijn fijngevoelige vingers een kleine afwijking weten te constateren, zo schynen Babe Barnes' vingers de gave te bezitten, de Inge wikkeldste lettercombinaties van de vernuftigste safe-sloten in een mini mum van tijd te vinden Een doodge wone brandkast opent hij zoals een gewoon mens zijn portemonnaie en voor geheime schuilhoekjes schijnt hij een speciale speurneus te hebben. Zijn katte-ogen wyzen hem ln het donker even zeker de weg als by klaar lichte dag en er ls nog geen alarm klok geweest, die gewerkt heeft, als Babe Barnes dat niet wilde. Hij beschikt over een koelbloedig heid en een tegenwoordigheid van geest, die zonder weerga is. Babe Barnes heeft veel vijanden, maar zijn grootste ls wel Ray Delaney. Ray Delaney heeft als detective al heel wat successen te boeken gehad, hij ls zonder twijfel de beroemdste speurder van New York, maar Babe Barnes dreigt een nagel aan Ray's doodkist te worden. Zjjn minder suc cesvolle collega's hoeven maar met een dun lachje de naam Babe Barnes te noemen, of Ray staat in vuur en vlam. En in een onbewaakt ogenblik heeft hij gezworen, dat hij Babe Bar nes voor het eind van het jaar te pak ken zal hebben. Dat ls een eed, waar hij later wel wat spyt van heeft ge had, want natuurlijk heeft zo'n knaap van de pers er de lucht van gekregen en in de eerstvolgende editie stond met kapitale letters over de hele breedte van de pagina: „Ray Delaney zweert Babe Barnes te arresteren voor het eind van dit Jaar!" Dat was weer echt wat voor zo'n verslaggever, nou wist Babe Barnes het ook meteen! De man, die met zijn kraag hoog op en de vilthoed diep in de ogen ge trokken. het motregentje trotseerde en lenig langs de huizenrij schoof, dacht aan die eed en grijnsde grimmig. Hi) stond stil voor een eenzaam huis met een voortuintje en even uitte hij een verwensing Geen seconde later was hij met een fikse zwaai over het tuin hekje heen en met vlugge geluidloze schreden liep hij op het donkere, ver laten huis toe. Opnieuw kwam er een grijns om zijn mond, toen hij met zyn elleboog het raampje van de voordeur verbryzelde. Even keek hij vlug om zich heen en dacht dat niemand het glasgerinkel gehoord had. De vrouw aan de overkant van de straat hield zich in de schaduw en bleef doodstil turen naar de deur, die de man nu opende door met zijn hand het patent- slot aan de binnenkant te „behande len". Geen tien seconden na hem glipte de vrouw in het zwart, die hem met zoveel belangstelling had gadegesla gen, eveneens naar binnen. Ze kwam Juist op tijd om hem met een grote sleutelbos in de hand bU het schrijf bureau in de voorkomer te zien staan. Ik stel voor om te delen! zei ze. Als hij schrok, liet hij het in ieder geval niet merken. Langzaam keerde hy zich om en hy keek haar aan Stel dat maar uit Je hoofd, liefje, zei hy koel. Ze lachte schril Integendeel! Ik zag je aan het werk en ik volgde je om de buit te delen, 't Was zuiver Deze familie maakte reeds verschil lende concertreizen door Oostenryk, Duitsland. Zwitserland, Denemarken, Zweden en Noord-Itallë en had daar mee zeer groot succes. Nu hebben zy het voornemen ook naar ons land te komen en weet U, wat hierby zo sym pathiek aandoet? zy willen de baten van deze reis beschikbaar stellen voor d« kerkbouw van de Evang. Gemeente te Reutte in Tirol, waarvan zy zelf ook deel uitmaken. Stelt U belang in de arbeid en strijd van de Protestantse Kerk in Oosten ryk, met name in Tirol? Wie zou als Prot. Christen niet meeleven mei medebroeders en zusters in een land dat zo'n zware pelgrimsgang moe gaan de laatste 40 jaar. Dit la bloedt nu nog uit meer dan duizenc wonden In Reutte, gelegen in het N.W. deel van Tirol, waren de voorbereidingen om tot de so seer gewenste kerkbouw te komen, ver op dreef, toen de tweede wereldoorlog alle plannen in duigen deed vallen. Na de oorlog breidde de Evangelische Gemeente zich verder uit. In Reutte en omgeving wonen thans 350 Evange lischen. ongeveer 5^ van de gehele bevolking. Toch konden slechts 8 a 10 kerkdiensten per jaar gehouden wor den. daar de afstand van Innsbruck uit tc groot was. Aan een plaatselijke geestelijke verzorging kon ln het ge heel niet gedacht worden. De gevolgen hiervan konden niet uitblijven. Het was een kudde zonder herder IT zal nu echter anders worden. Sedert mei vorig jaar arbeidt hier nu een predikant (ds. Fries) en hierdoor is Reutte een predikantsplaats geworden voor een gebied van 4000 km2. waarin 1400 Evangelischen ver strooid wonen. Dl Catalaanse surrealistische schilder talvador Dali heeft een nieuw schilderij aan zijn oeuvre toegevoegd, dat weer is voorbestemd om de aandacht van de ge hele wereld te trekken: het is namelijk een portret van sir Laurence Olivier in zijn laatste filmrol, die van Richard III, Sha- kespeares vorstelijke schurk. Dali ontwikkelde zich via realisme, kubisme, abstracte kunst en neo-classicisme tot surrealisme. In Parijs werkte hij samen met de Mexicaanse cineast Bunuel (,,Le chien andalou", „L'age d'or"). Voor Hitch cock ontwierp hij de droomscènes van Spellbound Als representant van ultra-moderne Europese kunst voelde Dali zich ook in Amerika thuis, waar de buitenissigheid van zijn vormgeving, die nochtans van een hallu- cinante kracht en grote gevoeligheid ge tuigt, weldra de aandacht trok. Dali ont wierp onder andere etalages voor grote New Yorkse warenhuizen. Het portret van sir Laurence Olivier werd geschilderd bij gelegenheid van diens derde Shakespeare-verfilming. Na „Henry V" en „Hamlei" heeft Olivier zich in Richard III omringd met een indrukwek kende schare van Engelands beroemdste toneelspelers, onder wie Sir Ralph Richard son, John Gielgud, sir Cedric Hardwicke, Claire Bloom, Pamela Brown en Alec dunes.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1956 | | pagina 14