Sociaal Economische Raad kon niet
tot positieve uitspraak komen
Ruimterapport S.E.R.
Concrete voorgestelde
maatregelen
Adverteert in het Leidsch Dagblad
Meisje gevraagd
aank. kantoorbediende (vrl.)
MAANDAG 20 FEBRUARI
Een regen van amendementen
Mogelijkheden ter compensatie verhoging
huren en ouderdomsvoorziening?
(Van onze Haagse redactie)
Sedert het vorige onderzoek van de S.E.R. naar de economische
situatie van ons land werd afgesloten, heeft de hoogconjunctuur onver
minderd voortgeduurd. Volgens voorlopige gegevens steeg de pro
duktie in de bedrijven met ongeveer 7 tegenover een stijging met
5 in het voorafgaande jaar.
Deze toeneming van de produktie werd mogelijk gemaakt door een
«tijging van de arbeidsproduktiviteit met 4,3 en een vergrote werk
gelegenheid met 2,3 Het vrijwel algemeen tekort aan arbeids
krachten bleef ook in 1955 voortduren en werd zelfs nog geaccen
tueerd. De geregistreerde arbeidsreserves daalde van een jaargemid
delde van circa 75.000 in 1954 tot ongeveer 55.000 in 1955. De binnen
landse bestedingen zijn sterk toegenomen. Dit betreft zowel de investe
ringen als de consumptieve uitgaven.
Een daling van het betalingsbalans
overschot ging hiermee gepaard. Welis
waar is er over 1955 nog een overschot
en bestaat de verwachting, dat dit ook
over 1956 nog het geval zal zyn, maar
voor kapitaaluit.voer naast reeds be
staande verplichtingen, onder gelijktijdi
ge versterking van goud- en deviezen re
serves of van de reserves gevormd door
voorraden, blüft volgens het rapport
waarschijnlijk weinig ruimte over.
In het rapport wordt het belangrijk
geacht, dat in het verloop van de bin
nenlandse prijzen geen duidelijke symp
tomen van een overspanning blijken ge
memoreerd, dat de prijzen vrijwel con
stant bleven in 1955 en dat de consu
mentenprijs bovendien de gunstige in
vloed van de verlaging van de indirecte
belastingen onderging. Tegenover de
sterke verdere ontwikkeling van de pro-
duktiviteit en van de produktie staat in
1955 een geringere stijging van de loon
som per werknemer. Ten opzichte van
het in oktober 1954 bereikte loonniveau
bedraagt de stijging naar schatting on
geveer 2 In de analyse wordt even
eens aandacht geschonken aan de ont
wikkeling van de loonsom per werkne
mer en het nationale inkomen per
hoofd en van de verhouding van deze
beide factoren.
In 1955 steeg de loonsom per werkne
mer ten opzichte van 1954 naar schat
ting met 6.5 Hiervan vertegenwoor
digt 4.5 de invloed van de loonron-
den van 1 oktober op de verhouding van
de jaargemiddelden en 2% houdt ver
band met incidentele factoren. Voor 1956
zal een stijging van de loonsom per
werknemer ontstaan op grond van hier
na te noemen factoren, waarbij voorlo
pig is uitgegaan van de veronderstelling
dat geen algemene loonronde zal plaats
vinden.
In de eerste plaats zal de verbetering
van de secundaire arbeidsvoorwaarden
als gevolg van de in 1955 genomen be
slissing, naar schatting een vermeer
dering van de loonsom per werknemer
betekenen van 2 a 3 waarbij met
de toegestane verlenging van de va
kantieduur geen rekening is gehouden.
In de tweede plaats zal de loonsom per
werknemer onder invloed staan van de
mogelijkheid tot bedrijfstakgewjjze dif-
ferentiatie, die voor het gemiddelde
loon tot een lichte stijging zal leiden, i
Het inkomen per werknemer dient vol
gens het rapport te worden gesteld te
genover de ontwikkeling van het na
tionale inkomen der hoofd om een in
druk te krijgen van het gelijktijdige
verloop. Het nationale inkomen per
hoofd ligt in 1955 naar raming ca. 8%
boven 1954, voor 1956 is een stijging
met 4 9,o ten opzichte van 1955 veron
dersteld (uiteraard mag hierbij wor"
den opgemerkt dat dit schattingen
zijn, waarin afwijkingen van enige
honderden miljoenen guldens resp.
enige percenten mogelijk zijn).
Vervolgens gaat het rapport in op de
te verwachten gevolgen van de ouder-
domsverzekering en verdere huurverho
ging. Zoals bekend, had de minister van
Sociale Zaken, toen hij het verzosk om
een advies deed. gevraagd deze beide
factoren bij het onderzoek te betrekken.
De raad is er vanuit gegaan, dat de
invoering van de voorgestelde ouder-
domsverzekering de werknemers en zelf
standigen beneden de 65 jaar zal ver
plichten een premie te betalen van 6.5%
van het inkomen, met uitzondering van
delen van het inkomen, die boven de
f.6000 per jaar ligg (dit houdt geen
uitspraak in over het te zijner tijd vast
te stellen percentage). Een verhoging
van de huren voor oude woningen met
oa 25% zal vermoedelijk ook een verho
ging van de huren van een deel der na
oorlogse woningen meebrengen. Een
huurverhoging van de oude woningen
met 25% doet het prijsindexcijfer voor
levensonderhoud van gezinnen stijgen
met 2%.
De verhoging van de gezinsuitgaven,
die uit beide voornoemde maatregelen
voortkomt, is voor gezinnen met een
inkomen tot f. 6000 per Jaar ca 8.5':Bij
de laagste inkomensgroepen ligt dit
percentage iets hoger in verband met
relatief grotere uitgaven aan huur, bij de
hogere inkomensgroepen Iets lager.
Als mogelijkheden voor de compen-
compensatle extra uitgaven; 2. een
ouderdomspremic noemt de raad;
1. een loonsverhoging die zo zorg
vuldig mogelijk is aangepast aan de te
compenseren extra uotgaven; 2. een
loonsverhoging meteen vast percentage
3. een geringe vermindering van de
premie voor de wachtgeld- en werk
loosheidsverzekering; 4. afschaffing
van de loonbelasting voor de laagste
inkomensgroepen,die thans belasting
plichtig zijn. Dit zou voor gezinnen
mei een inkomen van f. 3000 tot f. 5000
berekend naar de maatstaven van
1951 neerkomen op een voordeel van
1,5%. Een dergelijke maatregel, zo
wordt in het rapport, tegelijkertijd op
gemerkt eist een groot offer van de
schatkist, tenzij andere belastingen
verhoogd zouden worden.
Vervolgens wordt in het rapport een
berekening gegeven, waarbij er van uit
gegaan is. dat de compensatiemaatrege
len zullen plaats vinden door middel
van loonsverhogingen en dat deze naar
(Van onze Haagse redactie)
Het z.g. „ruimterapport" van de Sociaal Economische Raad is heden
vrijgegeven voor publikatie. Een besluit daartoe is in de ministerraad
gevallen. Als uitgangspunt voor het onderzoek heeft een algemene karak
teristiek van de huidige economische situatie in ons land gediend. Evenals
bij vorige gelegenheden, steunt het cijfermateriaal in hoofdzaak op
ramingen, die door het Centraal Plan-Bureau werden verstrekt. Daarbij
kon in belangrijke mate worden geput uit het grondmateriaal, dat bij het
bureau aanwezig was met het oog op de opstelling van het centraal-econo-
mische plan voor 1956. De S.E.R. is gezien de hem gebleken wenselijk
heid om het uitbrengen van dit rapport zo veel mogelijk te bespoedigen
niet in staat geweest zich een oordeel te vormen over de economische
situatie in een aantal afzonderlijke bedrijfstakken, daar zulk een onderzoek
geruime tijd in beslag zou hebben genomen. Eveneens in verband met de
gewenste spoed, heeft de raad zijn onderzoek beperkt tot de in de brief
van minister Suurhoff vermelde vragen en daarom het vraagstuk van de
specifieke conjuncturele situatie, waarin ons land zich bevindt en de voor
uitzichten (en aanzien van de ontwikkeling van de conjunctuur in verband
met hetgeen het buitenland te zien geeft, niet in zijn beschouwingen
betrokken.
Uit het rapport blijkt dat de raad algemeen van oordeel is. dat, tot
welke conclusies men ook komt ten aanzien van een eventuele achterstand
van de lonen, de vraag van een doen verdwijnen van die achterstand mede
moet worden beantwoord in het licht van de economische gevolgen, die
optreden bij het inhalen van deze achterstand. In het rapport wordt er
op gewezen, dat deze gevolgen verschillend zulten zijn naar gelang van
de maatregelen, die men treft.
In het rapport wordt een vijftal maatregelen, die ertoe zouden kunnen
bijdragen om een geconstateerde achterstand op te heffen, aan een kritisch
onderzoek onderworpen. Het betreft hier:
1. een tijdelijke verhoging van de vereveningsheffing; 2. een uitstel van
de huurverhoging tot 1 Juli 1957; 3. eenmalige uitkeringen uit de winst
4. gedifferentieerde loonstijgingen; 5. algemene loonmaatregelen.
Van deze verschillende, overigens ook in onderlinge samenhang mogelijke
maatregelen, zijn in het rapport de voor- en nadelen aangegeven.
Tot een positieve uitspraak over de te nemen maatregelen kon de raad,
gezien de vele standpunten, die van de zijde van de verschillende leden
naar voren kwamen, niet komen. Er wordt enige achterstand van de
stijging der lonen t.o.v. de stijging van het nationaal inkomen geconsta
teerd, die echter in 1957 zal zijn verdwenen via de Invoering van de ouder
domsvoorziening en de huurverhoging.
inkomen worden gedifferentieerd, zodat
een aangepaste compensatie voor de
ouderdomspremie wordt gegeven en een
algemene compensatie van ca. 2% voor
de huurverhoging.
De hlervocen aangewezen wijze van
compensatie zal naar raming een
verhoging van de loonsom per werk
nemer in de bedrijven betekenen van
gemiddeld 7.2 (en dus minder dan
8.5 terwijl daar tegenover staat een
vermindering van de overige lasten door
de voorgenomen afschaffing van de
verevenmgshefflng tot een gemiddeld
bedrag van 4.5 van de loonsom per
werknemer (bij dit laatste zij opge
merkt dat de loonsom waarover de ver
evenmgshefflng wordt betaald iets groter
is dan de loonsom waarover de premie
voor de ouderdomsverzekering zal wor
den geheven)
Volgens ramingen van het Centraal
Planbureau nu bedraagt de toeneming
van de loonsom per werknemer 7.2%.
terwijl het nationale inkomen per hoofd
met 4.5 stijgt. Het verhoudingscijfer
van loonsom per werknemer en natio
naal inkomen per hoofd neemt dus met
2.8% toe. Een deel van deze stijging is
echter geen reële verbetering van de
relatieve positie van de werknemers.
Volgens de opvatting van de raad die
nen hierop enkele correcties te worden
aangebracht. 1 Rekent men dat ca 75%
van de uitkeringen van de thans
vrijwel geheel uit de opbrengst
van de vereveningsheffing gefinancier
de noodvoorziening tot de loonsom be
hoort en de gehele vereveningsheffing
tot het primaire inkomen, dan neemt de
loonsom per hoofd met 2.1% en het
nationale inkomen per hoofd met 1.3%
toe De positie van de loontrekkers wordt
dus cijfermatig 0 8% beter. Het verschil
van de toeneming van de loonsom per
werknemer en het nationaal Inkomen
per hoofd per 1 Januari 1957. dat 2.9%
bedraagt, betekent derhalve bij boven
genoemde veronderstellingen een schijn
bare vooruitgang van 0.8% en een
wekelijkse verbetering van 2.1%.
2. De raad is van oordeel, dat ook de
loonverhoging. die ter compensatie van
de huurverhoging, naar is aangenomen
in dit rapport, zal worden toegekend en
de daaruit voortvloeiende verhoging van
de verhouding van loonsom en nationaal
inkomen, niet als een werkelijke wijzi
ging in de positie van de werknemers
moet worden beschouwd. Naar de me
ning van de raad moet van de 2,1%
een verder bedrag van 0.5% worden
afgetrokken, waardoor een werkelijke
verbetering blijft van 1.6% De verschil
len. die nader in dit rapport tussen de
ontwikkeling van het nationale inkomen
per hoofd en de loonsom per werkne
mers worden berekend dienen dus naar
het oordeel van de raad voor 1957 met
1.3% te worden gecorrigeerd om met de
schijnbare positieverbetering van de
werknemers rekening te houden. Een
minderheid van de raad. die zich met
genoemde correcties kon verenigen,
meent dat de huurverhoging, ook al
wordt zij op het ogenblik van invoering
gecompenseerd, op de duur ten laste
dient te komen van de volkshuishouding
in haar geheel.
In een volgend hoofdstuk van het
I rapport komen de moeilijkheden, waar
mee de 45 leden van de S.E.R. te kam
pen hebben gehad, eerst duidelijk naar
voren. In het hoofdstuk „Een vergelij
king tussen loonsom per werknemer en
nationaal inkomen, berekening van de
eventuele achterstand „treft men bijna
meer meningen aan dan er S.E.R.-
leden bestaan. Na naarstig vorsen is
het het secretariaat van de S.E.R. ge
lukt dit babyion van meningen, deze
warwinkel van cyfers. tot een, ondanks
alle moeite, toch nog wankel geraamte
te construeren. Laten wij trachten in
grove trekken dit geraamte tc ontleden.
De raad heeft in de eerste plaats een
raming over het verloop van het natio
nale inkomen en van de loonsom per
werknemer doen opstellen, uitgaande van
de jaren 1949—1952, als basisperiode. De
raad acht het Juist ook thans bi] de vast
stelling van een eventuele achterstand
in de loonontwikkeling en bij het bepa
len van de te volgen loonpolitiek ln be
langrijke mate rekening te houden met
de gegevens der basisjaren 1949'52.
Dit impliceert een verhouding van
loonsom per werknemer tot nationaal
inkomen per hoofd van 69,3%, welke
verhouding in 1938 ook ongeveer be- j
stond. Naar het oordeel van de raad j
zijn er bijzonder grote gevaren ver
bonden aan het nastreven van een
verhouding tussen bovengenoemde
Het „ruimterapport"
In het laatste deel van het „ruimterapport" van de S.E.R. worden de concrete
maatregelen besproken „die zouden kunnen worden getroffen tot herstel van 'n
juist geachte verhouding tussen loonsom en nationaal inkomen":
Deze maatregelen worden in het rapport onderscheiden in die, welke niet
direct betrekking hebben op de lonen, en die welke direct de loonsom per werk
nemer vermeerderen. Tot de eerste groep behoren een eventuele tijdelijke
verhoging van de vereveningsheffing, een verschuiving van de invoering van
de datum der huurverhoging en het gedeeltelijk door belastingverlagingen com
penseren van het effect dier verhoging.
Tot de tweede groep van maatregelen behoren eenmalige uitkeringen ten
laste van de winst, gedifferentieerde loonstijgingen en algemene loonmaatregelen
(loonronden).
a. verhoging
vereveningsheffing
Op korte termijn is een tijdelijke ver
hoging van de vereveningsheffing tot
6 die slechts zou behoeven te gelden
tot 1 januari 1957. waarna algemene af
schaffing kan volgen wettechnisch wel
mogelijk. Daarna, moet dan een even-
grote compenserende loonsverhoging
volgen. Indien zulk een verhoging van
de vereveningsheffing tot stand zou ko
men en bijv. gedurende acht maanden
werkt, zou ca. 125 miljoen worden ver
kregen. Dit bedrag zou het wellicht mo
gelijk maken de eerstvolgende twee jaar
de algemene premie voor de ouderdoms
verzekering op 6 te stellen Terwijl
dus ccn conjunctureel gunstig effect op
treedt, ontstaat bovendien een vrijwel
ongestoorde overgang per 1 januari 1957.
Als nadeel van een dergelijk complex
van maatregelen geldt dat een overigens
op zichzelf geringe prijsverhoging reeds
in het Jaar 1956 kan optreden, terwijl
dan de ouden van dagen nog niet de ver
hoging van inkomen genieten, die hun
by de definitieve voorziening ln uitzicht
wordt gesteld. Bovendien kan hier niet
van een eigenlijke opvulling van de ach
terstand bij de werknemers worden ge
sproken.
b. verschuiving huurverho
ging en compensatie
daarvan
De raad acht. indien tot huurverho
ging wordt overgegaan (over de wense
lijkheid daarvan wordt geen uitspraak
gedaan), in verband met de seizoenwis-
selingen in de kosten van het gezins
budget invoering van de huurverhoging
per 1 juli te prefereren boven 1 januari.
Belangrijk wordt daarbij geacht dat door
spreiding der maatregelen een minder
scherpe ontwikkeling op 1 Januari 1957
optreedt, waardoor eventueel aanwezige
inflatoire tendenties niet worden ver
sterkt. In verband met de huurverhoging
vraagt de raad mede aandacht voor een
gedeeltelijke compensatie daarvan door
grootheden, die belangrijk hoger is
dan blijkens de ervaring van de afgelo
pen jaren zonder evenwichtsstoornis
sen kon worden gerealiseerd. Elke po
ging tot het opvoeren van deze ver
houding kan volgens de raad sleehts
leiden tot een cumulatief proces van
looninflatie, omdat de afwenteling van
de loonsverhoging op de prijzen zal
verhinderen, dat de aanvankelijke
loonsverhoging inderdaad leidt tot het
bereiken van de gestelde norm. Nieuwe
looneisen zullen daarvan het gevolg
zijn. Overigens zou de raad daaraan
niet de conclusie willen verbinden, dat
compensatiemaatregelen voor de werk
nemers per 1 januari 1957 achterwege
zouden moeten worden gelaten.
Tot aan deze basis 1 kon de raad wel
at overeenstemming komen. Maar
daarna regende het by de bespreking
van het voorontwerp ran dit rapport
amendementen en aanvullingen en
amendementen op amendementen.
Wanneer men een inzicht krUgt in
de ingewikkeldheid van de problemen en
de vele factoren, waar dit rapport een
sche wetenschap, waar dit rapport een
staaltje van is, rekening houdt en dan
nog de verschillende standpunten van
de experts aan elkaar gaat toetsen, dan
is het begrüpelljk dat de S E R. niet tot
een advies is kunnen komen.
belastingtechnische maatregelen. De ter
compensatie van deze huurverhoging van
25% nodige loonsverhoging wordt ge
steld op 2%. Indien de helft van het
bedrag voor het arbeidersbudget zou
kunnen worden gecompenseerd door be
lastingmaatregelen, voorzover budgetair
mogelijk door belastingverlagingen of
verschuivingen, zou zulk een compensa
tie met name ook aan moeilijkheden der
„vergeten gToepen" voor een deel tege
moet komen.
c. Eenmalige uitkeringen
Eenmalige uitkeringen ten laste van
de winst, hebben volgens de raad, het
voordeel dat zy slechts daar kunnen
worden gegeven, waar Inderdaad winst
is gemaakt, zy hebben bovendien het
voordeel dat 2dj met het tijdspa troon van
de achterstand in overeenstemming kun
nen worden gebracht. Zodanige uitke
ringen scheppen echter de ongeiykheid
tussen verschillende groepen van werk
nemers Daaraan ls het nadeel verbon
den. dat hieruit storing van de artieids-
vrede zou kunnen voortvloeien. Tenslotte
dient als een nadeel te worden vermeld,
dat eenmalige uitkeringen ten laste van
de winst een vermindering van de be
lastingopbrengsten zullen meebrengen,
omdat volgens het huidige systeem der-
geiyke uitkeringen normaal aftrekbaar
zyn by de bepaling van de fiscale winst.
d. Gedifferentieerde
loonstijgingen
Een voordeel, gelegen in differentiatie
naar bedryfstakken. Is dat zy een loon-
styging mogelijk maakt, die het prijs
niveau minder behoeft te beïnvloeden
dan met een uniforme loonstyging het
geval zou zijn Van de differentiatie-
mogelijkheid kan tevens gebruik worden
gemaakt om. waar dat maatschappelijk
gezien gewenst is, een prikkel aan
werknemers te geven hun arbeid aan
te wensen in meer rendabele bedrijfs
takken Ook kwam bij dit onderwerp de
mogelijkheid ter sprake de verschillen
in de beloning per gemeenteklasse te
verkleinen De raad onthoudt zich van
een uitspraak over de wenselijkheid van
en vermindering van de beloningsver-
schillen.
e. Algemene
loonmaatregelen
Als voordelen voor een algemene
loonmaatregel noemt de raad de moge
lijkheid tot het handhaven, c.q. brengen
van de juiste verhoudingen tussen df
lonen van de verschillende groepen.
Bovendien ls de controle waarschijn
lijk eenvoudiger dan in het geval van
gedifferentieerde maatregelen. Tenslotte
zou het langs deze weg mogeiyk zijn om
enigermate de betaling van lonen, die
thans illegaal worden betaald, te legali
seren.
Als nadelen somt de raad op. dat het
prijsniveau belangrijker zal stygen dan
door de onder c en d genoemde maat
regelen. Bovendien gaat het hier om
een blijvende maatregel, die dus ook zal
gelden nadat door de Invoering van de
ouderdomsvoorziening en de huurver
hoging reeds een verschuiving In de
verhouding tussen loonsom en nationaal
inkomen per hoofd heeft plaats gevon
den. Dit bezwaar zou kunnen worden
ondervangen door de omvang van sta
ging zo te kiezen, dat de in de toekomst
te verwachten produktivlteitsverhogin-
gen haar anders toch binnen korte tijd
mogeiyk zouden maken
530ste STAATSLOTERIJ 4e Klas le lijst
HOGE PRIJZEN
ƒ2000 16192 ƒ1500 12394 ƒ1000 2652 6295 8482 13657 14364 18276 18320 18907 20993
400 1135 2590 2907 3405 5367 14509 14940 15-107 18501 200 1200 1350 2651 3176 3302
3677 3918 4092 4243 4288 4377 4600 4719 4766 5238 5518 5627 6276 6566 6599 7325 7390
7562 8159 8277 8412 8671 8886 9429 9855 10068 10647 10S55 11767 11840 12713 13298
J3724 13825 14384 14929 15113 15-101 15761 16001 16152 16215 16425 16930 17334 17396
17734 18291 18311 18751 19124 19587 19932 19963 21384 21940
PRIJZEN VAN ƒ80.—
1020 085 121 175 180 195 272 283 343 398
485 508 538 551 591 597 773 794 865 897
8133 221 311 312 425 487 500 596 683 763
8229 243 429 434 465 569 672 708 745 788
797 838 922 960
4004 076 116 135 199 467 516 548 571 743
5077 116 130 157 279 400 562 722 789 873
6014 078 331 403 679 696 747 821 902 971
975 986
7021 092 099 220 229 371 440 465 904 958
8013 032 106 188 270 406 549 574 718 724
731 918
9029 042 130 174 236 249 347 388 402 408
476 573 720 722 800 812 863
10020 061 106 191 263 365 391 556 687 887
11092 187 292 308 53S 733 825 838 854 940
1050 072 077 086 127 136 151 152 170 199
201 205 212 232 237 302 309 320 355 369
3S3 411 441 468 475 500 515 539 553 555
560 561 575 704 734 757 864 871 873 893
Ï009 044 097 131 173 224 240 258 260 319
334 374 404 452 541 553 561 593 621 627
635 723 737 749 783 849 852 866 902 955
958 964
3029 031 032 078 118 128 165 168 170 172
178 239 263 284 426 438 459 484 528 565
612 656 667 694 759 831 847 884 948 956
966 973
4005 032 047 071 075 121 153 187 240 241
256 258 259 294 366 395 424 442 459 461
484 490 514 549 646 687 690 714 751 782
847 857 900 996
8004 045 050 101 111 126 187 222 227 251
259 264 268 271 302 332 361 372 426 506
532 543 558 570 572 608 610 637 695 706
710 714 737 753 765 813 828 839 854 903
904 986 991
«003 036 053 131 140 168 188 216 217 259
283 292 321 335 340 350 361 369 393 404
424 437 451 458 480 496 508 524 533 592
693 700 741 750 761 783 796 873 926 929
959
7014 095 128 173 175 192 197 199 212 224
260 328 343 347 348 377 388 392 429 486
490 499 523 577 617 649 784 786 791 795
802 812 827 861 897 901 921 949 962 991
8007 012 014 063 094 093 102 136 152 1S3
232 315 350 388 430 527 576 583 597 612
628 634 645 653 735 736 751 763 816 818
868 923 958
•066 081 087 115 164 172 196 215 218 241
242 403 435 488 579 613 624 633 648 655
670 677 685 740 75S 765 780 782 869 925
10039 0S9 093 125 220 224 236 256 325 350
360 403 406 40S 451 453 454 504 525 528
544 565 637 658 680 684 690 692 703 719
739 772 83S 840 843 854 860 902 905 929
969 981-989
11059 083 139 240 242 256 297 347 400 434
12024 069 07-1 110 135 149 179 241 269 279
302 503 516 550 717 S91 969
1300S 022 023 222 347 471 475 509 579 718
S26 923 937
14039 101 123 162 170 367 372 412 453 537
594 964
15406 416 466 50S 514 634 641 774 812 961
16039 098 100 131 294 428 539 541 817 837
865 877 944
17253 263 345 434 593 624 706 819 906 952
18118 192 211 213 296 335 344 352 384 387
•180 -187 529 594 600 692 695 744 814
19027 126 140 220 243 338 367 474 52.8 553
660 822
20017 035 092 202 257 370 542 714 762 944
21103 114 187 250 306 349 469 5S2 641 730
774 812 900 981
439 440 446 476 487 518 529 543 547 567
653 654 679 76S 784 7S8 823 S47 852 887
891 932 950 997
12002 014 052 0S4 087 141 194 321 350 362
378 417 457 464 4S2 4S3 497 512 574 605
612 613 636 656 663 696 745 743 842 884
94S 970
13005 011 053 073 092 140 279 282 284 306
313 371 390 393 465 494 546 611 659 696
702 708 714 720 738 815 871 884 934
14006 018 022 092 097 141 160 179 204 222
248 256 314 373 378 410 517 524 529 534
539 552 627 721 768 780 844 867 897 961
995
15005 019 028 079 085 178 190 207 216 258
260 284 286 310 364 374 463 566 586 596
622 637 643 660 661 680 722 725 737 824
827 841 842 859 864 913 945 997 16000
16003 006 019 022 032 040 055 122 157 178
188 247 268 344 346 353 373 406 408 446
455 486 509 5S7 599 619 656 710 719 726
744 844 870 902 923 946 974 979 17000
17073 078 179 185 189 211 233 246 249 312
317 323 340 351 353 372 421 442 465 491
518 521 553 588 589 594 599 650 684 718
862 879 919 925 999
18008 037 048 058 083 104 106 125 248 312
329 340 406 407 422 426 428 473 477 484
5-18 580 661 715 779 780 784 813 830 841
850 939 942 980
19024 061 092 099 148 158 160 181 193 203
224 231 263 268 311 314 324 368 361 419
469 541 558 573 603 622 624 673 683 699
708 733 747 796 8(M 821 824 829 S32 836
902 946
20014 036 076 077 139 153 161 1S9 279 343
378 397 4S4 495 49S 619 677 683 728 745
776 840 852 8S2 971 975
21009 032 038 055 164 185 235 239 242 254
277 304 332 333 342 367 391 437 443 -191
505 527 538 5bö 569 575 581 604 649 759
779 841 904 906 911 913 920 921 957 960
968 974
VAN DER HEEM N V.
vraagt in verband met uitbreiding van haar productie
van ERRES radio- en televisietoestellen, stofzuigers
en telecommunicatie-apparatuur:
boorders
tappers
frezers
voor plaatsing op de afdeling draaierij.
mannelijk en
vrouwelijk personeel
i radio-apparaten
Voor de laatstgenoemde vacatures is het niet nodig,
ervaring in soortgeüik werk te hebben. Het is echter
belangrijk dat U zich met een dosia enthousiasme aan
dit werk geeft en dat U zich door verdere studie in de
avonduren tracht te bekwamen voor meer verantwoor
delijke functies ln ons bedrijf die kennis en initiatief
vragen.
Mondelinge sollicitaties waarbij U over boven
genoemde vacatures inlichtingen kunt ont
vangen elke Dinsdag- en Donderdagmiddag
tussen 12.30 en 13.30 uur, bovendien elke
Dinsdag- en Donderdagavond tussen 19.00 en
19.30 uur. U kunt zich melden aan ons bedrijf.
Maanweg 256, Oen Haag
voor hulp in de hondensalon en licht maga-
zijnwerk.
Eerste vereiste: lief voor honden.
/LIELAND's hondensalon
NIEUWE RIJN 50
zaadhandel
by het Gangetje
Op kantoor hier ter stede wordt gevraagd voor
eenvoudige werkzaamheden
Mulo-opleiding en typen gewenst.
Gevraagd in levensmiddelen-
bedrijf flinke
WINKELJUFFROUW
leerling verkoopster.
Bcdryfskleding wordt
vergoed.
Aanmelden WILLIGHAGEN,
Langstraat 111A - Wassenaar
telefoon 2682.
SIK
gevraagd
Jong echtpaar met 1 kind
vraagt ongem. kamers met
keuken te huur. Brieven bur
van dit blad no 4952 k
Gevraagd een nette werkster
1 of 2 halve dnecn oer week.
Frederlk \an Eedenlaan 21
Lelden.
Kleuterleidster zoekt zo
sooedig moeelllk tres tof f eerde
zit- (en) sl. kamer. Brieven
bur van dit blad no 4942 k.
Net meisje gevraagd voor
cezln met drie kinderen.
Mevr. J. v. d VllervoetBette
Boehulaerkade 46, Lelden.
Te koop gevraagd 4 in goe
de staat verkerende hulska
merstoelen Br. met orilsopg
bur van dit blad no. 4929 k
Gevr. meubels. Inboedels,
winkel- en kantoorinventaris
sen zolderom oude kisten,
kasten, bronzen en houten
beelden, televisie, radio, brand
kast koelkasten kronen enz.
W. F Kooreman. Nieuwe RUn
9 Let od tel. 23261.
Jongeman, b. b. h. b., zoekt
net kosthuis Liefst centrum
stad. Brieven met prllsopgaaf
bur van dit blad no 4975 k
Jongen van 14 ft 15 Jaar se
rraagd voor loco- en mavaziIn
werk Aug Blsot sn Cc.. Hooc-
laads- Kerker acts'. 22
AANGEBODEN
Artistieke exclusieve wand
en schoorsteenklokken bil .De
Goedkopere Zaak" maar betere
waar S. v d. Water en Zn..
Haarlemmerstraat 185
in het schuimrubber- en
Dlastlekhuts Mare 70 vindt U
alles od het trebled van
schuimrubber en schulmplas-
tiek geschikt voor alle-doeleln-
den onovertrefbare veerkracht
onverwoestbaar duurzaam en
eocdkooD.
Nieuw ls Lw bed als wJJ hel
overtrekken met een mooie
damast! Eenpersoons vanaf
f 19.50 tweepersoons vanaf
f26.50. In één dag cereedl De
Kleine Winst. Haarlemmer
straat 51.
In- en verkoop van 2e
hands boeken Jan de Rooll.
Papenpracht 3. Tel. 22989. b.
7 e 30607
Wasniachlnefabrlek heeft
wasmachines met lichte emall-
le beschadiging gloednieuw,
met garantie t 145.Desge
wenst afbetaling. Centrifuges
f150.DeootGouverneur-
laan 540 Der Haae. tel 119711
Zonder geld een schrllfma-
ohlne 2 maanden gratis ln ge
bruik. lste betaling dus maart
of aorll. vanaf f2.n. w of
in 24 maanden Nu ledereen
een sohrllfmaohtne. Brieven
bur, van dit blad no. 8940 k
R Aangeboden nquarlntr met
div vissen met ombouw en
verwarmlnr 60 x 30 x 30
De Water Herengracht 120.
AJie motoronderdelen heeft
motorslooer" Oor Bolman.
Hekkei aan 223. Den Haag. Tel.
114501.
Slagerll Pleterse. Dinsdag
woensdag en donderdag 5O0
gr. rund- en varkonecehakt
van f 1.60 voor f 1.40. 500 gr.
rookworst f 125 en 200 gr.
mtieerleverworst f 0.50 Heren
straat 29 Telef. 21838
Te koop kolrnfornuls. zon
der gebreken met. l'i m nllD
Hemmes. Hr-z» P-IndC,- f
Kachel, haard. Open haard,
zwaar eiken mechels dressoir,
zware eiken bal poot- mechcl-
se en andere soorten mooie
tafels, grote eiken en mahonie
hang- of legkasten. W. F.
Kooreman. Nieuwe RUn 9. Tel.
23261.
Wegens vertrek Erres radio
van 1954 heeft <»eko6t f355.
voor f95Tevens Êleestof-
zuleer 125 V.. geheel com
pleet en Drlma zuigend f22.50.
Klokateee 29
Vier zware crapauds 1135
en slaapkamerameublement m.
SDlraalmatr. f 125. Tevens In-
fraphlllamp atraalkachel zwa
re atrlUütaer 125 V. en 3-Dlta
gasstel, 's Avonds tussen 7 en
9 uur. Buys Ballotetraat 8.
Lelden.
Gratis Inwoning. Bejaard
eohtpaar biedt kosteloos zelf
standige Inwoning aan dame.
mlddelb. leeftlld. Genegen ln
voork. geval 's nachts enige
hulp te verlenen bil verpleging
Invalide man. Inl 46 uur
Lorentzkade 25 Lelden.
Gaskousjes. olie-katoen, pit
ten stormlampen. olielampen
einzen brander», treeflee. Kille—
gl aas les. afbakeningslampen,
petrol.kachels, bussen vaten
en kuipen Ijzerhandel: A. J.
Hartwilk. Nwe Beestenmarkt)
7—9 Lelden. Telef 26627
Nnalmachlnea. Voor een
goede naaimachine of repara
tie naar het vertrouwde ea
vakkundige adres: Dernee.
Haven 7 Lelden. Telef. 25365:
Waal gent 17 Katwllk aan Zee.
Telef 2278.
diversen
Poes weggelopen. Zwart
slank Doesle met klein wit
vlekte op de borst. Luisterend
naar de naam Sltle. Gaarne
bericht: Juliana v. Stolberg
hof 11 leiden.
Vanaf heden openstelling
lnschrllvlng nieuwe leden van
de aauorlum vereniging De
Lcldse Aouarlumvrienden"
Secretariaat J Sleval Evert-
senatran*.
