n T
u
j
IV'
u
M
I'AjM
Hl
L
IRAK WIL ACHTERSTAND VAN
ZEVEN EEUWEN INHALEN
DE ETALAGE-POP
ts r* /N n I
IJSPRET
EN -LEED
4e Jaargang no. 7
ZATERDAG 18 FEBRUARI 1956
Tussen Eufraat en Tigris (II)
Dank zij Mossadeq...
In zekere zin heeft Irak deze rijk
dom mede aan Perziës wenende pre-
mler-in-pyama, Mossadeq, te danken.
Want toen deze de Perzische olie na
tionaliseerde, werd in allerijl de pro-
duktie van de Iraakse olie reeds in
1927 ontdekt opgevoerd. Het inter
nationaal consortium van de I.P C
waarin ook onze .Koninklijke' voor bij
na een kwart aandeel heeft, liet het
niet bij technische verbeteringen. De
les van Abadan was geleerd, men
schiep een nieuwe verhouding tussen
staat en concessionair: een winstver
deling op fifty-fifty-basis, gelijke kan
sen voor Iraki's en buitenlanders in de
maatschappij, uitstekende sociale ver
zorging, nieuwe huizen voor de em
ployees, gratis scholing.
Irak kan nu niet meer bulten zijn
olie-maatschappijen, want naast de
stimulans, die de geweldige industrie
direct aan het economische leven geeft,
puit zij Irak de fabuleuze bedragen
in, waarmee het zijn grootscheeps ont-
wlkkelingsprogram financiert. Zeventig
procent van alle olie-royaltles worden
door de regering in machtige kapi
taals-werken gestoken, die van Irak
het rijkste en het meest vooraanstaan
de land van het Midden-Oosten moe
ten maken Een cijfer, dat bijzonder
gunstig afsteekt bij de (theoretische)
14 procent, die de feodale heersers van
Saoedi-Arabië aan het welzijn van
hun armoedige bevolking spenderen.
Het schept ook in wezen een gezonde
re toestand dan in Koeweit, waar de
overigens goedwillende Sjeik aan 1
miljard royalties voor 200 000 inwoners
eigenlijk te veel heeft. Een Jaar-inko
men van vijf mille per hoofd zou de
Koeweiti's in feite in staat stellen de
hele lange lieve dag op hun rug in het
woestijnzand te liggen I
Nederlandse kansen niet
voldoende uitgebuit
Naast het aandeel vin 23
procent van de „Koninklijke"
in het Iraakse olie-consortium,
liggen er nog andere Nederland
se belangen in Irak.
In de ca. 200 leden tellende
Nederlandse kolonie in Bagdad
vindt men vertegenwoordigers
van enige grote Nederlandse
industrieën, een aantal han
delshuizen. een ingenieursbu
reau en twee grote aannemers
firma's. benevens een Uental
Vederlandse technische experts,
die in Iraakse overheidsdienst
werken. Er is vraag naar meer
Nederlandse experts, maar die
vraag wordt maar magertjes
beantwoord. Blijkbaar is de
keuze voor jonge Nederlandse
deskundigen zo groot, dat zij
een contract van twee jaar op
een uitstekend salaris niet aan
trekkelijk genoeg vinden. Jam
mer. want al is Irak niet bijster
comfortabel, het is een fascine
rend land in opkomst, dat rijke
kansen op ervaring biedt.
En wat het Nederlandse za
kenleven betreft, men krijgt niet
de indruk, dat het in dit land.
waar de miljoenen in het rond
vliegen, bijzonder „bij het hek"
Is. Wil men van de grote kan
sen, die hier véoral over een
paar jaar zullen liggen, profi
teren, dan zal men er tijdig bU
moeten zijn.
De nachtelijke hemel boven Kirkuk wordt rood verlicht door de
enorme vlammen van de ontgassers. En hier en daar in de omtrek ziet
men nog de eeuwige vuren, waarvan de bijbel reeds gewag maakt.
Zij worden gevoed door olie-gas. dat door poreuze aardlagen ontsnapt.
Oliemiljarden worden besteed
aan machtig vijf jarenplan
(Van onze reisredacteur)
De eeuwige vuren, die in de heuvels tussen de besneeuwde Koer-
distaanse bergen en de wijde vlakte van Mesopotamië branden, zijn
al in de bijbel genoemd. Het zijn maar kleine heksenkringen van flak
kerende vuurtongetjes, ondoofbaar en sedert duizenden jaren voor
werp van aanbidding. Nu echter worden zij overvleugeld door zes
enorme fel-oranje vlammen die - van heinde en ver zichtbaar - naar
de hemel loeien. Het geheim is ontsluierd, de olie van Irak vloeit naar
alle werelddelen, in de vlampijpen der ontgassings-installaties van de
Iraq Petroleum Company bij Kirkuk wordt het olie-gas verbrand, dat
de magische vuren voedde. En na een door oorlog, plundering en
brand getekende historie van Irak, symboliseren vuur en rook thans
een nieuwe ongekende welvaart. Want de 34 miljoen ton olie, die Irak
jaarlijks produceert, brengen bijna zevenhonderd miljoen gulden aan
royalties in de Iraakse schatkist. En zo gauw de capaciteit van de
pijpleidingen vergroot wordt, zullen die royalties nog meer stijgen: in
1959 verwacht men één miljard.
Liever onafhankelijk van
de oliewinning
Irak Is er met zün vijf miljoen in
woners en het vruchtbare Mesopota
mië veruit het best aan toe. Na de
aanvankelijke verwarring over zoveel
geld ineens, zjjn alle plannen en dro
men thans geconcretiseerd in een vijf
jarenplan, waarvoor het totaal-budget
twee en een half miljard bedraagt.
En als het moet, zjjn er nog wel wat
dinars over de hand. Dit vijfjaren
plan berust op een gezonde basis. Hoe
wel er tot aan het eind van de eeuw
nog olie genoeg in het land zal zijn,
wil men Irak toch onafhankelijk van
de olie maken. De hoofddoelen zijn
derhalve: opvoering van de agrarische
produktie, openlegging van het land
door een netwerk van wegen en brug
gen, intensieve scholing, betere me
dische en sociale verzorging en indus
trialisering, in de eerste plaats verwer
king van agrarische produkten.
Bovenaan de lijst van grote objec
ten staat de aanleg van een aantal
grote dammen, die de jaarlijkse ramp
zalige overstromingen van Eufraat en
Tigris moeten voorkomen. Twee dam
men zijn reeds klaar, twee zijn er on
der constructie en in 1957 zal men de
lente-woede van de grote rivieren de
baas zijn. Bovendien zullen de hierbij
te scheppen bassins, zoals die van de
Dokan-dam en het Wadi-Tharthar-
project, als irrigatie-reservoirs kunnen
dienen Een Nederlandse ingenieurs
firma verwacht de opdracht om de ir
rigatie-mogelijkheden van de Wadi
Tharthar te onderzoeken,
Punt twee is het onder irrigatie
brengen van twee en een half miljoen
hectare ter verdubbeling van het be
bouwbaar areaal
Punt drie: verbetering van de be
staande. verouderde irrigatie-werken
De verregaande verzilting - hier en
daar erger dan in de Wieringermeer
vlak na He droogmaking - die het ri
vierwater door onvoldoende ontwate
ring teweegbracht, is de voornaamste
kopzorg van de tien Nederlandse inge
nieurs, die in dienst zijn. van de Iraak
se ontwikkelingsraad. In totaal slikken
deze waterbouwkundige projecten een
miljard aan plangelden op.
Terecht, want nog afgezien van het
voorkomen van overstromingen, be
ogen zij een (althans een technisch
zeker mogelijke) vertienvoudiging van
Iraks agrarisch vermogen.
Sociale hervormingen
komen helaas achteraan
Het anderhalf miljard .dat over
schiet. zal worden gebruikt voor de
aanleg van wegen, spoorwegen, brug
gen, vliegvelden, de bouw van scholen,
universiteiten, klinieken, hospitalen,
technische instituten, sportvelden,
zwembaden en voor de industrialise
ring, die zal beginnen met de construc
tie van elektrische centrales. Een on
derdeel dat mogelük tekort schiet, is
de volkswoningbouw, dringend nood
zakelijk voor een volk, dat grotendeels
in lemen hutten leeft.
Het bedrag hiervoor, honderd miljoen,
steekt bepaald wat schril af tegen de
tweehonderd miljoen voor een nieuw
koninklijk paleis, een parlementsge
bouw, een gevangenis en wat nieuwe
ministeries. De sociale hervormingen,
onmisbare aanvulling van het tech
nisch program in een land, dat van
oudsher door feodale sjeiks en groot
grondbezitters wordt bestierd, komen
trouwens in het algemeen hinkend
achteraan.
Het is nochtans verfrissend dat het
hier nu eens niet om papieren plan
nen gaat: kolossale objecten zijn reeds
in aanleg. En wat de omvang van het
program aangaat: per jaar wordt er
bijna driemaal zoveel geld aan gespen
deerd als aan het hele tienjaren-plan
voor Suriname bij elkaar! Zelfs als
men de over-optimistische schattingen
der Iraki's niet deelt, moet men toege
ven, dat het van Irak het rijkste land
van het Midden-Oosten zou maken.
Onvermijdelijk.
Afgezien van enige onvermijdelijk
heden, zoals corruptie, departementale
naijver en tegenslag door een tekort
aan geschoolde arbeiders, is dit plan
zo gezond en vordert het zo snel. dat
iedere propagandist voor technische
ontwikkeling van achtergebleven gebie
den er op slag in vreugdetranen over
zou moeten uitbarsten Te meer daar
Irak het zelf nog allemaal betaalt ook.
een bijzonder fijn trekje. Maar de op
timisten, die ln technische hulp het
wondergeneesmiddel voor alle kwalen
van deze wereld zien - en slechts een
dwaas zou op de noodzakelijkheid er
van afdingen - kunnen in Irak toch
een gerede portie kopzorgen komen af
halen.
Zij raken de belangrijkste, de mense
lijke. kant Hiermee wordt nog niet
eens bedoeld dat Irak eigenlijk te on-
derbevolkt is om al snel de nieuw te
verwerven capaciteit uit te bulten, dat
het onvoldoende technici heeft om
straks de zaaik zelf te laten draaien en
dat. het begrip „.onderhoud" in het
Arabisch woordenboek niet voorkomt
Want al deze. hoewel ernstige, vraag
stukken. zullen op den duur wel oo'os-
baar blijken.
Het kernpunt - en dat geldt voor
alle onderontwikkelde gebieden - Is
dat men zo'n schoksgewijze materiele
ontwikkeling wel technisch kan uitvoe
ren, maar dat de menselijke verwer
king ervan dat tempo niet bij kan hou
den. Het zou mogelijk eenvoudiger zijn
primitieve Afrikanen, die in feite een
onbeschreven blad zijn, hierin mee te
nemen dan mensen, die voor een groot
deel bij ruïnes van een gestagneerde
beschaving hurken. Men is niet oneer
biedig jegens de Islam, wanneer men
opmerkt, dat zijn starre interpretatie
op maatschappelijk gebied (vaak van
iwjjleiachtige herkomst) een blok aan
Het wordt misschien een beetje
vervelend, maar waarover zullen
wij het anders hebben, dan over het
winterweer?
Dat heeft ons allemaal te pak
ken.
De jeugd geniet op het Us. en
ouders en opvoeders mogen wel iets
door de vingers zien; huiswerk komt
op het tweede plan; bij de maal
tijden komt er wel eens een te
laat.
Maar wU herinneren ons nog vol
doende, hoe wij zelf waren wanneer
er een echte ouderwetse winter
was
Maar de ijspret is alleen een be
paalde kant. het zonnige deel, van
een medaille, die een heel donkere
keerzijde heeft.
Sneeuw, sneeuw en nog eens
sneeuw. En de courant vertelt ons
van de records, die geheten worden
of het maar niets is. En wij krijgen
bij de nieuwsberichten zo ongeveer
heel Europa ln onze huiskamer. In
een Spaanse stad bevriest de wa
terleiding. in de Lybische woestijn
ligt een meter sneeuw de omge
ving van Nice is door sneeuw ge
ïsoleerd. In Oostenrijk en Zwitser
land enorme sneeuwval, met gevaar
voor lawines.
En boven de poolcirkel lente
weer.
Een vreemd verschijnsel, met iets
dreigends.
Want wij kunnen ons aan de ge
dachte niet onttrekken, dat er iets
in de war schijnt te zijn
WU accepteren nu eenmaal als
normaal wat overeenstemt met onze
ervaring; het abnormale ls voor ons
wat met onze ervaring schijnt te
spotten. En als Noord-Afrika en
IJsland gaan stuivertje verwisselen,
ja, dan is er Iets vreemds aan de
gang
En het vreemde kan de mens be
angstigen.
Zo zullen mensen, die wij tot de
primitieve volkeren rekenen, het
buitengewone bovenmenselijke
kracht toekennen, waarvoor zij
neerknielen om te aanbidden, of
wat zy door bezwering trachten' tot
rust te brengen
En wU zien met een zekere mee
warigheid op deze lieden neer.
De vraag is alleen of wU dit te
recht doen.
WOORD
VAN
BEZINNING
Is er bij ons niet ook nog bUgelo-
vige angst voor het buitengewone,
wat zich aan ons als abnormaal
voordoet?
Wordt ons geestelijk leven ook
niet door angst bepaald, en door
meer beinvloed? Toen' ruim drie
jaar geleden de grote waterramp
het zuidwesten van ons land teis
terde. hebben velen daar op soort
gelijke wijze gereageerd.
Het was de toorn van God. die
hier uitstak; het was straf over de
goddeloosheid der mensen. En een
zelfde angstgevoel voor de over
machtige dreiging in de natuur trad
aan de dag.
Maar waren de slachtoffers hier
mee geholpen? Was het troost voor
hen om te horen, dat dit hen over
kwam omdat zU er goddeloos wa
ren?
Waren de anderen, die niet door
de ramp geteisterd werden dan min
der goddeloos? En welke Godsge
dachte leefde bij deze theorie?
Geen mens was gebaat bU deze
oplossing. Hoogstens kwam men tot
fatalistische berusting in het lot;
maar een krachtige aanvaarding
ontbrak.
Nu zijn er weer rampen losgebro
ken
Dé plaats is alleen verschillend.
Nu niet in Nederland, maar in Ita
lië en Griekenland
En wU horen dit als een couran
tenbericht; en gaan dan over tot
de orde van de dag.
En het Is weer eens opmerkelijk
hoe verschillend de reactie is wan
neer wU zelf er bU betrokken zUn,
of wanneer het alleen maar een an
der aangaat.
Zo herinner ik mij hoe op de Ve-
luwe aan de IJsselkant een vrese-
Ujk onweer losbarstte. De boeren
werden verschrikt en smeekten om
hulp. Toen echter de bui overdreef,
om aan de andere kant van de IJs-
sel zich te ontladen, dankte men
God voor de verhoring.
En ik heb hen gevraagd of de
mensen aan de overkant God nu
ook zouden danken
Het klopt niet altijd met onze
vroomheid.
En nu wil ik hier geen poging
wagen om ook zelf met een ver
klaring te komen. Ik geloof wel. dat
deze dingen iets van ons vragen;
dat zU voor ons mensen een opgaaf
betekenen.
Toen Zeeland geholpen werd. en
vrijwel de gehele wereld meedeed
in de wedloop om te redden wat er
te redden was was er midden in de
nood toch ook dankbaarheid omdat
mensen de traag verstonden, die de
nood aan hen stelde.
En wanneer wU nu horen van ae
hulp aan Griekenland en Italië,
kunnen wU toch alleen maar in
stemmen: dit is het, wat van ons
gevraagd "wordt.
De vraag, die ook ons aangaat,
wil van ons geen theoretische ant
woorden. geen beschouwingen of
theologische inzichten: de vraag
stelt ons voor de beslissing: Wat
doet gij hiermee?
Wat doen wU met de barre win
terkou?
Goddanken, als wU zelf warm
bU de kachel zitten; of wellicht niet
eens danken, maar het als vanzelf
sprekend aannemen?
Tevreden zijn. dat wy er niet
door hoeven? dat wy gelukkig niet
in Italië wonen?
Of verstaan wU. dat dit iets van
ons vraagt; zeer concreet met be
trekking tot onze medemens?
Mens zijn wil toch ook zeggen:
O. F. Callenbach
Herv. Pred te
Oegstgeest
het been ls van Iedere vorm van mo
dernisering. Belemmering van de ont
plooiing van de helft der bevolking
(het vrouwelijk deel), een hopeloos
verouderd civiel recht, onpraktisch on
derwijs, een systeem van versnipperde
grond- en waterrechten, dat alle irri
gatie-plannen sou kunnen torpederen,
het wijn maar een paar voorbeelden,
die het verlangen naar een schoon
schipmakende Ataturk zouden kunnen
voeden.
Spanningen te wachten
Men heeft dus bij Iraks technische
revolutie de hevigste menselijke span
ningen te verwachten. Naast een
krampachtig vastklampen aan het
oude, een even geforceerde verwerping
ervan, naast minderwaardigheidsge
voelens een hevige zelfoverschatting.
De buitenlandse technische experts
zullen knappe psychologen moeten zijn
en warm menselijk begrip moeten be
zitten om de Iraki's met hun techni
sche superioriteit niet voor het hoofd
te stoten. De Jonge „effendl-klasse"
van nieuw gevormde Iraakse intellec
tuelen en technici zal het psychisch
hard te verduren krijgen
Niet de dammen, wegen en bruggen
zullen tenslotte een nieuw Irak maken.
Dat zal pas groeien, als de werkelijke
waarden van het oude. samengesmol
ten kunnen worden met de mogelijk
heden van het nieuwe. Dat zal nog wel
even duren, want voor het Midden-
Oosten geldt: het lichaam reist per
vliegtuig, de geest komt er per kameel
achteraan!
Ons kort verlianl
door J. A. S. Coppard
Op de avond van de 16de begon mijn
dienst om 9 uur. Ik moest patrouille
ren in High Street tussen de Trinity
Kerk en Webster Street en in enkele
zijstraten.
Om twee minuten over 10 zag lk in
High Street voor Pollock's Meubel ma
gazijn een kleine, groene, gesloten
vrachtwagen staan. Een man zat ach
ter het stuur. Hij was ongeveer 28 jaar
oud, had zwart haar, droeg een pet,
die nogal scheef stond, had een blauw
zijden das om en een licht bruine Jas
aan.
Toen ik naderbij kwam, liepen twee
mannen, die in overall gestoken waren,
van de achterzijde van de vrachtwa
gen. waar zij voor mijn blikken ver
borgen waren geweest, naar de win
keldeur van het meubelmagazyn Zon
der enige overhaasting gingen zij naar
binnen.
Toen ik de vrachtwagen passeerde,
zag ik dat op de zijkant geschilderd
stond: Sellmore's Etalage Service De
twee mannen, die zo juist de winkel
waren binnengegaan, waren aan het
werk getogen in de rechter etalage. Ze
sjouwden met stoelen, tafeltjes en een
grote bank.
Ik bleef staan en keek aandachtig
toe. De etalage-verlichting was ont-
ln liet technisch instituut van de I.P.C. worden jonge Iraki's ge
schoold in de honderd-en-ecn onderdelen van de moderne techniek,
dringende noodzaak in een land. dat zich ten doel heeft gesteld in
geforceerd tempo zijn achterstand in te halen.
stoken. Eén der mannen was ongeveer
dertig jaar oud en goed gebouwd. HU
had blauwe ogen, bruin haar. droeg
een pet en had bruine schoenen aan
De ander moest tussen de 25 en 30 jaar
oud zijn. Hij was van middelmatige
lengte, vrU blond, had bruine ogen en
eveneen» een pet op.
Na enkele minuten verliet de eerste
man de winkel.
Goedenavond, sergeant, zei hij
Ook goedenavond, antwoordde ik
Hoe vindt U de etalage er uit
zien?
Ik ben op dat gebied wel geen ex
pert. maar ik geloof wel dat heel wat
mensen "t aardig zullen vinden.
Gedurende dit korte gesprek kon ik
een blik ln de winkel slaan Het licht
ln het kantoortje, dat achterin de
zaak gelegen was, brandde De soha-
duw van mijnheer Pollock die aan zijn
bureau zat, was te zien op de matgla
zen ruit. welke het kantoortje van de
winkel scheidde. Dit was overigens
niet iets bijzonders. TUdens mijn ron
den had lk hem vaak zo 's avonds laat
zien werken. Verder was het ook nor
maal. dat mannen van Sellmore's Eta
lage Service nog 's avonds druk in de
weer waren. Iedere veertien dagen
verzorgden zij Pollock's etalage.
Ik keek naar de Inhoud van de
vrachtwagen. Achterin lagen een eta
lagepop. die bedekt was met een doek,
een laddertje, enkele dozen, potjes
verf, een rol papier en nog enkele an
dere zaken. Een miezerig lampje aan
het plafond brandde.
De man, die met mij gesproken had,
haalde een bezem uit de wagen en liep
toen terug naar de winkel. Toen hij in
de etalage verscheen, wuifde hy mU
toe. Ik zag duidelUk. dat hij .goeden
avond, sergeant" mompelde
Even verderop in de straat hep lk de
Ingang van de Ondergrondse binnen
en zocht naar een telefooncel van
waaruit lk de mannen in de gaten kon
houden. Ik draalde het nummer van
Pollock's zaak. De telefoon ging over
Juist op het moment, dat de twee man
nen van Sellmore aanstalten maakten
om de winkel te verlaten. Alhoewel de
telefoon in het kantoortje van mijn
heer Pollock stond, kreeg lk geen ge
hoor
Ik hing de hoorn op het toestel en
draaide toen Pollock's nummer op
nieuw. Wederom geen gehoor. De twee
mannen verlieten op dat moment de
winkel en trokken de deur achter rich
dicht.
Toen draaide ik 999, het alarm-num
mer van de politie. Hierna liep ik te
rug naar de winkel en arresteerde de
drie mannen met behulp van de agen
ten. die met een overvalwagen waren
komen aansnellen.
Bij ons onderzoek bleek, dat de
schaduw op de matglazen ruit in het
kantoortje die van een pop was, en
dat de pop. die in de vrachtwagen lag.
mynheer Pollock was. die met een
hard voorwerp bewusteloos was gesla
gen
Myn argwaan was gewekt, toen ik
in de wagen had gekeken. De vingers
van één der handen van de „pop"
kwamen van onder de doek te voor-
schyn en het was voor de ee.ste keer
in myn leven dat :k een etalagepop
zag met nicotinevlekken aan de vin
gers
