Lijdenstijd
DE GROOTSTE BLOEM TER
WERELD
GEVAARLIJKE HULP
4e jaargang no. 6
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1956
l J
Dezer dagen in Leidse Hortus
Botanicus te aanschoniven
Kas van 8-22 uur doorlopend toegankelijk
De bloemknop, die zich dezer dagen in de Hortus zal ontsluiten.
In de hoogste warme kas van de
Hortus, waar bananen en palmen
groeien, zal dezer dagen een enorme
bloem te bewonderen zijn, die nog
nimmer tevoren daar aanwezig was.
Elders in ons land heeft zo'n gebeur
tenis nog slechts hoogst zelden plaats
gevonden.
Als men een deskundige vraagt, welk
gewas de grootste bloemen van alle
voortbrengt, dan behoeft het antwoord
daarop niet eensluidend te zijn. Toch
moet die met de grootste afmetingen
dan worden genoemd, zal men geneigd
zijn op te merken. Inderdaad, maar
wat de gewone liefhebber van planten
en bloemen, evenals de vakman-bloe
mist een bloem noemt, is dat plant
kundig gesproken, vaak niet, maar een
verzameling van bloemen. Chrysanten,
dahlia's en aronskelken bijv. zijn der
gelijke „bloemen" Maar botanisch be
schouwd of met een tuinman's oordeel
beslist, zal als plant met de grootste
bloemen toch stellig één van twee in
de bossen van Sumatra voorkomende
gewassen moeten worden aangewezen.
Opmerkelijk is, dat dit tweetal nog
meer gemeen heeft, nl dat die bloe
men eenzelfde onaangename geur
verspreiden en hun bloemtinten veel
overeenkomst hebben met die van rot
tend vlees.
Als grootste bloem zal een botanicus
de Raffhesia arnoldi noemen; een
minder plantkundig geschoold persoon
het reuzen-slangenblad. dat de latijnse
naam Amorphophallus tltanum draagt
Nu velen binnen enkele dagen de
enorme bloem van dat Slangenblad
zullen bewonderen in de Hortus en
op het televisie-scherm volgen hier
enige bijzonderheden over beide ge
noemde merkwaardige planten uit de
tropen. Daarvan kan alleen het
Slangenblad ooit hier te lande als ge
kweekte plant in een warme kas wor
den getoond, want het is onmogelijk
de Raffhesia in een kas tot bloei te
brengen.
De grootste „echte" bloem
De echte bloemen van de Raffhesia
arnoldi bereiken een middellijn van
2/3 tot ruim een meter. Dit gewas
verkreeg die toepasselijke latilnse naam
doordat het ontdekt is door dr. Arnold
toen hij Raffles \ergezelde. Raffles
is in de tijd toen Napoleon ons land
had ingelijfd en Engeland ons voor
malig Oost-Indie had bezet, daar tot
1816 gouverneur-generaal geweest. In
1817 na een verblijf in Engeland werd
hij op Sumatra aangesteld tot luite
nant-gouverneur van de residentie
Ben koelen en het Jaar daarop heeft
dr. Arnoldi, die de verdienstelijke be
windsman vergezelde op diens tweede
tocht door dat gewest, dat Slangen
blad ontdekt. De heer Arnold was
scheepsarts bij de Engelse marine ge
weest. Als zodanig voer hij in 1815 met
een lading vrouwelijke veroordeelden
van Engeland naar Botany Bay, dat
toen een Engelse strafkolonie in
Australië was, die ten zuiden van het
tegenwoordige Sydney was in gericht.
De grootste ware bloem ter wereld,
die uitsluitend op Sumatra inheems is,
is dus voor het eerst ontdekt in Ben-
koelen, in Zuld-Sumatra dus. en wel
te Poeloe Lebar op ongeveer 1500 me
ter UWven de zeespiegel.
Bloemen van 15 pond
Zelden heeft een botanische ont
dekking zo zeer de aandacht ge
trokken als die van de „reuzenbloem
van Sumatra" Nog verwonderlijker
dan de gTootte dier bloemen is toch
de levenswijze van de plant. Die
groeit als parasiet meestal op wor
tels van druif-achtige gewassen, is
dus vooral een z.g. wortelparasiet, en
bezit vrijwel geen stengels of blade
ren.
Zijn wortels gelijken op bundels van
zwamdraden die de bast der voedster
lianen doorwoekeren en van daar
loodrechte vertakkingen in het houti
ge gedeelte zenden. De aanleg van
bloemen heeft inwendig plaats en de
bloemknoppen worden dus pas zicht
baar nadat ze de weefsels van wortel
of stengel hebben doorbroken. Zo ont
staan eerst knobbelvormige zwellin
gen, veelal aan oppervlakkig gelegen
wortelstokken. Aanvankelijk hebben die
die de grootte van een kippeëi en her
bergen in him binnenste een nog on
volkomen ontwikkelde bloem Die bloe
men zijn eenslaohtig en worden door
op aas beluste insecten bestoven. De
bloemknoppen gelijke op slultkolen.
Geheel ontloken weegt zo'n bloem
wel 15 pond en vertoont dan vRf
dakpanrode. licht gevlekte en dlk-
vlezige bloembladeren.
De bloembouw van de
Amorphophallus
Deze plant behoort tot de familie der
aronskelk-achtlgen en is dus verwant
aan de bekende witte aronskelken die
de bloemist-winkelier o.a. in grafkran-
zen vaak verwerkt. De bloemen van
die familie zijn plantkundig beschouwd
echter geen bloemen, maar bloeiwijzen,
dU6 een geheel vormende verzameling
van bloemen Op de min of meer vle
zige bloeikolf in het midden zitten
toch dicht bijeen velenietige, maar
echte bloempjes De gele mannelijke
of meeldraad-bloemen staan daarop
hoger ingeplant dan de vrouwelijke of
stamperbloemen, die na bevruchting
bessen met zaad geven. Zulk een bloei
kolf is omgeven door een schede, die
zich als een bloemkroon voordoet.
Waar de merkwaardige plant
werd ontdekt
Benoorden Padang, op een berghel
ling op 300 meter hoogte boven de
zeespiegel ontdekte de Italiaanse plant
kundige dr. O. Beccari in 1878 de
Amorphophallus titanum. Nadat hij
die op meerdere plaatsen had aange
troffen. stelde hij pogingen in het werk
om knollen ervan te laten voortkweken
in de kassen van zijn vriend, de mar
kies Oorsi Salvia te te Florence. De
door hem verzonden knollen werden
echter in Marseille zo lang in quaran
taine gehouden, dat ze daar door rot
ting verloren gingen.
Het sturen van zaden had meer suc
ces, want vele kiemden. Maar slechts
één daarvan kwam tot volle wasdom
en bloei, nl een der zaailingen die In
1879 op Beccari's verzoek van Floren
ce naar Engeland, naar de koninklijke
botanische tuin te Kew waren ver
zonden.
Tien Jaren later vormde dat
exemplaar als eerste buiten de tro
pen een bloem. Duizenden uit het
nabije Londen bezochten toen die
tuin om die bloem met een hoogte
van 2 meter en een doorsnede van
1.20 m. te bewonderen. Toen deze
soort voor het eerst op het westelijke
halfrond tot bloei was gekomen, in de
botanische tuin van New York. ver
wekte dit feit een ware sensatie. Zes
film-maatschappijen stelden er hun
camera's in. Op het vasteland van
Europa was zulk een bloem voor het
eerst in de hortus te Hamburg te
aanschouwen, nl. in 1929. Nadien
volgden meerdere tuinen, ook in ons
land. In 1932 genoten ongeveer
35.000 bezoekers In het arboretum
der Landbouwhogeschool te Wage-
ningen van die bizarre schoonheid.
Het daar toen canwezige exemplaar
is inmiddels verloren gegaan. In 1931
en 1953 trok dit gewas In Rotterdam
veler aandacht, bloeiend in de Victo-
ria-regia-kas van Diergaarde Bljj-
dorp.
Het drietal in de Leidse
Hortus
In 1954 ontving de Hortus alhier
twee knollen die respectievelijk 10 en
15 kg wogen, van dr. A. H. Schrage.
Deze arts en orchideeën kenner te
Siantar was ook de schenker van de
plant die in New York zozeer de pu
blieke belangstelling heeft getrokken.
Verzending van zo'n knol uit Indo
nesië kan slechts met succes plaats
vinden wanneer het grote blad dat
voedsel voor de jaarlijks zich vernieu
wende knol vergaart, juist is verwelkt
en afgevallen Dan vangt de rusttijd
aan, die zes maanden duurt, waarna
zich een bloemknop kan gaan vormen
Indien dit niet het geval is, ontwikkelt
zich na de rustperiode wederom een
blad. dat na ongeveer anderhalf Jaar
sterft. In afwijking met de groei van
een gewone aronskelk vormt zich bü
deze reus in de plantenwereld als re
gel alechts één blad. Bij een cultuur
tje van één jaar oude zaailingen,
waarop de Hortus ook trots kan zijn
toont een enkel exemplaar twee bla
deren. Die bladeren vallen vóór de
bloei af. Bij volwassen planten geeft
zo'n blad door zijn enorme afmetingen
de indruk een bebladerde boomstam
te zijn. In Wageningen had die „stam"
een omtrek van 72 cm bij een lengte
van 4.70 meter!
Verleden jaar, terwijl de reeds eer
der in de Hortus ontvangen exem
plaren hun grote bladeren ontvouw
den, verraste dr. Schrage de Leidse
Academietuin wederom door het zen
den van zo'n knol, maar ditmaal be
trof het een die bij ontvangst 46.6
kg bleek te wegen! Dit exemplaar
had reeds lang door zijn opvallend
forse bladsteel-stam de aandacht van
de schenker getrokken. Het stond zo
danig in een ravijn, dat het rooien
en naar Siantar vervoeren zoveel
moeite heeft gekost, dat die welke
het verdere transport naar de haven
en de Juiste wijze van expeditie per
Rotterdamsche Lloyd vereisten.
daarbR vergeleken miniem was. Ge
lukkig kwam ook deze in dubbele be-
Tot een vast bestanddeel van
het kerkelijk jaar behoort in de
christenheid de lijdenstijd.
Bij de kerken der Reformatie
treedt deze in zeven weken voor
Pasen, waarbij de nadruk ge
legd wordt op het lijden van
Jezus Christus De kerk van
Rome. met iets andere datering,
begint dan de vasten Wij wor
den in deze tijd bepaald bij de
zin van het lijden Dit aan
vaarden wij meestal als iets. wat
er niet behoort te wezen Tegen
het lijden verzetten wij ons.
tekenen wij protest aan. Vrijwel
geen mens accepteert het leed
als vanzelfsprekend En wij
trachten het te verklaren Im
mers. als wij een verklaring
hebben, kunnen wij het beter
dragen. De dingen die voor ons
zich zinloos voordoen, zijn bit
ter
Er zijn in de loop der tijden
meerdere verklaringen gegeven,
men heeft hier en daar ant
woorden gevonden of menen te
vinden
Het lijden heeft met schuld
te maken Veel leed had voor
komen kunnen worden, als er
geen schuld begaan was. Door
eigen schuld moet de mens
lijden, of men lijdt onschuldig
door de schuld van anderen
Het lijden, zo luidt een andere
v erklaring, is straf voor de zon
de. In deze straf wordt het
kwaad veroordeeld. Een hogere
gerechtigheid spreekt het „neen"
tegen de zonde
Het lijden is pedagogisch
van aard Het is louterend en
dient er toe om de mens op te
voeden. Zonder lijden komen
wij niet tot het volle mensen
leven Juist die schakering van
droefheid en vreugde, leed en
geluk geeft het leven zijn hoge
re betekenis en rijkdom.
In deze verschillende ant
woorden liggen aanduidingen;
zij wijzen ons in bepaalde rich
ting. zij kunnen voor ons iets
betekenen, hebben ons soms veel
te zeggen
Maar zij verklaren niet. Zij
geven niet het laatste uiteinde
lijke antwoord. Er is een leed.
waarbij de schuldvraag nauwe
lijks meer aan de orde komt;
WOORD
VAN
BEZINNING
wat voor ons met de verklaring
van straf voor de zonde niet
kan worden beantwoord; wat
zeer zeker niet louterend werkt.
Er is een lijden, wat zich aan
ons voordoet als volstrekt zin
neloos. en wat voor ons bewust
zijn niet te aanvaarden is.
Deze week draaide in Leiden
de Joodse film Heuvel 24 ant
woordt niet. Een goede film met
eniee uitzonderlijk grote mo
menten derhalve praktisch een
lege zaal Wanneer zullen wij
leren het kaf van het koren te
scheiden? U kunt tien Lollobri-
gida's van mij cadeau krijgen
voor zon Joodse film.
In deze film. die de heden
daagse strijd in Israël tot on
derwerp heeft, zijn enige dui
zenden Joden in Jeruzalem
bedreigd door een Arabische
overmacht, In de synagogen
worden de gewonden binnen
gedragen; een Rabbi gaat rond
langs de zieken Dan komt een
jonge Amerikaan, van Joodsen
huize, die ook gewond is ge
raakt.
De Rabbi wil met hem spre
ken. maar heftig wijst hij het
af.
„Met uw God wil ik niets te
maken hebben En hij barst
los in beschuldigingen. Het vol
strekt zinneloze lij den der Joden
in Europa; de bestiale moord op
miljoenen, terwijl de hemel
dicht bleef. Van een God. die
dit toelaat, wil hij niet horen.
Nu gaat de Rabbi niet verkla
ren. ook gaat hij God niet ver
dedigen of de aanklacht ont
zenuwen Hij zegt alleen, dat
het lijden er is. en dat Gods
liefste kinderen vaak het meest
met lijden bezocht worden. En
groot is de deernis van deze
man. hij begeleidt de Jonge
Amerikaan met bewogen liefde.
Is dit wellicht niet het beste
wat wij voor elkaar kunnen
doen?
Wy helpen elkaar waarlijk
niet met het geven van ant
woorden. en het brengen van
een rationele verklaring
Wanneer de bijbel ons vertelt
van Job, de veel geplaagde, die
niets begrijpt van de slagen, die
hem getroffen hebben, komen
zyn vrienden hem troosten
Maar wij troosten hem met
antwoorden, wij geven verkla
ringen. die moeten aantonen,
waarom dit leed hem is weder
varen.
En hiermee stoten de vrien
den Job terug in de eenzaam
heid van de smart, verbannen
hem tot het isolement van het
onverklaarbare, niet te dragen
leed.
Waarom wordt in de chris
tenheid gedurende zeven weken
het lijden van Jezus Christus
overdacht?
Omdat het hier niet gaat om
het geven van antwoorden op
onze vragen, of het oplossen
van onoplosbare problemen,
maar om een laatste en vol
strekt solidariteit in het men
selijk lijden.
Jezus lijdt, en Hij lijdt on
schuldig. Maar niet alleen, en
niet in hoofdzaak valt het licht
op de schuldige mensen, die het
Hem hebben aangedaan
Het volle licht valt op Zijn
gewillig aanvaarde lijden; op
de volstrekte solidariteit met de
anderen, die hun. vaak zo zin
neloze. lijden ondergaan
In het leed is de mens niet
alleen. Het wordt niet verklaard
en ons vragen krijgt geen ant
woord Maar het leed wordt
meegedragen; de schuld wordt
overgenomen Er is een godde
lijke solidariteit met ons mensen
in het leed.
G F. CALLENBACH.
Herv. predikant te Oegstgeest
tckenis gewichtige zending goed in
Leiden aan. Hieruit heeft zich thans
nadat ook deze in een plantenkuip
met voedzame aarde in een der kas
sen was geplaatst, een bloemknop
ontwikkeld, die zich binnen enkele
dagen zal ontsluiten.
Zodra via pers, radio en televisie
bekend zal worden, dat dit indruk
wekkende. maar korte- wellicht
maar twee dagen durende bloei
is aangevangen, zal dit in menig op
zicht merkwaardig trio twee met
blad; één met bloem getooid on
getwijfeld een druk bezoek ten deel
vallen.
Ten einde ieder zoveel mogelijk in
de gelegenheid te stellen een kijkje
te komen nemen, zal gedurende de
bloei de Hortus doorlopend toegan
kelijk zyn van 822 uur.
De bloei wordt tegen het einde van
de volgende week verwacht.
H. Veendorp,
Hortulanus.
door Leo Nerece
Het zou voor het eerst gedurende
vele jaren mogelijk zijn, om weer eens
met vakantie te gaan en toen mr. en
mrs. Brown in hun auto stapten en
zioh op weg begaven naar de bossen
van Maine, warén zij in een buiten
gewoon opgewekte stemming Maar hoe
later op de dag het werd, des te min
der reageerde mrs. Brown op de op
merkingen van haar man en toen ten
slotte de duisternis inviel, greep zij
hem bij de arm en zei: Jim, ik kan
niet verder gaan Ik heb een pijn in
mijn hoofd, die ieder ogenblik erger
wordt.
Een enkele blik op het gezicht van
zijn vrouw overtuigde Brown, dat er
werkelijk iets helemaal niet ln orde
was. Zij bevonden zich op een veria
ten weg achter in de bossen, maar
Brown herinnerde zich dat hij onge
veer 10 mijlen tevoren voor een een
Een bloeiende A. titanum op Sumatra,
voudig klein huls een bord had zien
staan, dat aangaf, dat daar een me
dicus woonde Hij liet dus zijn wagen
keren en reed zo snel mogelijk terug
Toen hy by het bedoelde huls aan
klopte, werd hy opengedaan door een
klein mannetje in een witte Jas met
kort geknipt grijs haar en scherpe
schitterende ogen. Deze wierp één en
kele blik op Brown's vtouw en zei toen
bedaard- Draag ze maar onmiddellijk
naar mijn spreekkamer
Na een zeer oppervlakkig onderzoek
zei hy tegen Brown: - Het is juist zo
als ik dacht. Er drukt by uw vrouw
iets op de hersenen. Een onmiddel-
iyke operatie is dringend nodig Als U
wacht tot U haar naar New York te
ruggebracht heeft, is het waarschijn
lijk te laat. Brown dacht by het horen
van deze woorden, dat het heelal om
hem heen instortte
- Als U erin toestemt, ging de kleine
dokter voort, aal ik my met die opera
tie belasten, maar ik ben alleen in
huls en myn uitrusting is niet geheel
up to date, vrees ik. U zult mij moeten
helpen. Er was iets in het optreden
van de dokter, dat Brown vertrouwen
Inboezemde en daar de toestand van
zyn vrouw klaarblijkelijk met de mi
nuut ernstiger werd, zei hy grimmig:
- Allright, ga Uw gang!
De operatie was tot het meest deli-
oate deel genaderd, toen Brown zioh
bewust werd van een voortdurend
beuken op de voordeur. Zodra had hy
daartoe even de handen vry, ging hij
die openen en zag twee mannen in
uniform staan, die langs hem heen
naar binnen drongen.
-Die kleine dofeter is ons weer ont
snapt, legde een van hen haastig uit.
-Gewoonlijk vinden we hem hier ln
zyn oude huls, waar hy zonder enig
kwaad te doen een beetje rondschar
relt. Maar we moeten hem weer naar
de Inrichting terugbrengen voor hy
weer een van zyn gevaarlijke aanval
len krygt
-Grote Heiligen, hygde Brown - Hy
verricht momenteel een hersenoperatie
op myn vrouw! U zult hem die moeten
laten afmaken! Laat gauw een zieken
auto komen!
Een kwartier later verklaarde de
dokter, die blijkbaar met zyn eigen
prestatie zeer ingenomen was, dat de
operatie aohter de rug was De zieken
auto stond reeds voor de deur en de
daarmee gekomen ziekenverplegers
hielpen Brown zyn vrouw zachtjes er
in te tillen, terwyj de dokter zonder
enig protest te uiten werd wee-
gebracht
De terugrit naar Manhattan was
•en nachtmerrie voor de wanhopige
man. zyn eigen dokter, die door een
dringende telefonische oproep ontbo
den was. stond reeds in het ziekenhuis
te wachten, toen de bewusteloze pa
tiënte naar binnen gereden werd
- Ik zal er nu geen tyd aan verspillen,
om U te vertellen, wat er voor ver-
Korte tyd daarna voegde zich een zeer
verbaasde dokter weer by hem
- Ik heb nog nooit van myn leven zo
verbaasd gestaan, zei hy - Aan de vol
komen genezing van Uw vrouw be
hoeft U geen ogenblik te twyfelen Zy
is gered door een by na miraculeuze
operatie
Maar wat my het meest verbaast is
dit. Er is slechts één man ter wereld
die de bekwaamheid en de kennis
heeft, om een operatie van deze soort
te kunnen doen En gedurende de laat
ste zes jaar is die man al ln een ge
sticht geweest als ongeneeslijk krank-
Elnnlge
